Vísir - 14.05.1941, Blaðsíða 3

það bil að leggja af stað frá
Petsamo til Islands, til þess að
talca síld fyrir Svía og flytja
hana til Petsamo, mætti flytja
síldina til Gautaboi'gar og taka
aftnr hitaveituvörumar í Khöfn
hingað. Var þetta strax til-
kynnt sendiráðinu í Stokk-
liólmi og Kliöfn og beðið um
að herða á samþykki þýzkra
og sænskra stjómarvalda. Frá
sendifulltrúanum í Stokkhólmi
barst um liæl það svar, að
sænsk stjórnarvöld hefðu nú
áliuga á máli þessu, um að
skeyta saman síldarflutning-
ana og liitaveituflutningana, og
■ að Ieigð hefðu verið tvö önnur
skip til sildarflutninga.
23. jan. barst svo skeyti um,
að annað finnskt skip, „Astrid
Thorden“, sem lægi í Gauta-
börg og sækja átti síld til ís-
lands, gæti tekið hitaveituvör-
ur í Khöfn. Væri verið að sækj a
um þýzkt leyfi og beðið um að
útvega brezkt leyfi. Siðan kom
til þriðja skipið „Göteborg“.
En umrædd tvö skip, auk
„Immo Ragnars“ höfðu nægi-
legt farmrúm til þess að taka
allt efnið m. m., sem lá í Khöfn.
27. jan. kom skeyti frá sendi-
ráðinu í Kliöfn um, að nú væri
fengið þýzkt leyfi fyrir „Astrid
Thorden“, og 8. febr. lá fyrir
brezkt leyfi fyrir öll skipin
þrjú.
Þóttu nú miklar líkur á því,
að árangur yrði loks af öllum
tilraununum, og var nú unnið
af kappi að öllu því, sem þurfti
til þess að þetta gæti komizt
í framkvæmd.
Eitt skip bregst —
annað ferst.
/ 2. marz kom svo skeyti frá
sendifulltrúanum í Stokkliólmi
um, að „Astrid Norden“, er
samkvæmt fyrri skeytum hafði
verið ráðið til að flytja liita-
veituvörur og taka hér síld,
og tafizt liafði i Gautaborg,
færi aðra ferð (til Mið-Ame-
ríku) og væri nú ófáanlegt til
íslandsferðar. Hefði umrædd
för til Mið-Ameríku verið ráð-
in þegar fyrir 6 vikum. En um
það var öllum ókunnugt hér,
þar til þetta skeyti kom. Var
símað um að reyna að útvega
annað skip í staðinn. Þótt ó-
fengin væru enn þýzlc leyfi fyr-
ir hinum skipunum tveim,
hafði sendiráðinu í Khöfn ver-
ið gefið munnlega sama sem
loforð um, að leyfin mundu
verða veitt.
20. marz kom skeyti frá
sendifulltrúanum í Stokkhólmi
um, að „Immo Ragnar“ væri
nú kominn til Gautaborgar
með síldina, en ekkert hefði
spurzt til skipsins „Göteborg“
síðan það fór frá Rieykjavík
25. febrúar, með síldarfarm til
Gautaborgar.
Þar sem allar likur væru á
því, að skipið „Göteborg“ hefði
farizt í hafi, var nú unnið að.
því, að efnissendingunni yrði
skipt þannig í skip, að skilið
væri eftir það af efninu, sem
„Göteborg“ hefði verið ætlað
að taka, og til þess valið það,
sem hægast væri að fá ann-
arsstaðar. Hinsvegar að fyrsta
skipið, „Immo Ragnar“ tæki
allt það efni, sem nægði til
þess að opna hitaveituna á
komandi hausti, þó að ekki
væri með nema einni pípu-
leiðslu.
Bandaríkin.
Þar sem enn var óvissa um
það, hvort flutningar á efninu
fengjust frá Khöfn, og þar sem
enn var ekki komið neitt til-
boð frá Englandi, símaði borg-
arstjóri aðalræðismanninum
íslenzka í New York 15. febr.
um að leita tilboða í samskon-
ar efni í Bandaríkjunum.
Ein pípuleiðsla.
24. marz kom símskeyti frá
sendráðinu í Khöfn um að
þýzkt leyfi fyrir farminum með
„Immo Ragnar“ hefði verið
veilt 19. marz. Verið var að út-
vega annað skip i stað „Astrid
Thorden“, og virtist það horfa
vænlega.
Með bréfi dags. 26. marz tjá-
ir Langvad verkfræðingur
borgarstjóra, að ef farmur sá,
sem „Immo Ragnar“ var ætl-
að að taka, komist hingað fyrir
20. apríl, geti hitaveitan orðið
opnuð á komandi hausti með
einni pípuleiðslu, ef nægilegt
vinnuafl fengist. En það mundi
nægja til þess að hita upp bæ-
inn, ef kuldar væru ekki ó-
venjulega miklir.
29. marz er „Immo Ragnar“
kominn til Khafnar og byrjað-
ur að ferma.
4. apríl kemur skeyti um, að
„Immo Ragnar“ liafi tekið
farm allan daginn 29. marz, en
síðan hefði útgerðarmaður
skipsins stöðvað ferminguna
vegna hafnbannsástæðna. Ver-
ið væri að reyna að kippa mál-
inu i lag, en sæktist örðuglega.
Þýzka sendiráðið
stöðvar fermingu.
Samkvæmt beiðni ríkis-
stjórnarinnar um að fá sem
nánastar skýringar á atvikum
og ástæðum tjáði sendiráðið í
Stokkhólmi rikisstjórninni það,
sem hér segir:
Það var þýzka sendiráðið í
Helsingfors, sem lagði það fyrir
útgerðarmann, að hætta ferm-
ingu og tjáði honum síðar, að
þýzk stjórnarvöld hefðu nú tek-
ið fullnaðarákvörðun um að
leyfa skipinu ekki ferðina vegna
breytinga þeirra, sem Þjóðverj-
ar hefðu gert á hernaðarsvæð-
inu. Hefði eigandinn því ákveð-
ið 9. apríl að taka farminn úr
skipinu. Sendiráðið í Khöfn,
sem hafði ekki fengið neitt úr-
slitasvar um málið frá Berlín,
hélt áfram, að reyna að fá þvi
kippt í lag. Utanríkisráðuneyti
Svía studdi og málið í Berlín,
og úlgerðarmaður enn fús á að
láta skipið fara ferðina, ef leyfi
fengist.
Við endurteknum tilmælum
um að fá fullnaðarsvar upplýsti
sendiráðið i Stokkliólmi loks
með skeyti, mótt. 2. maí, að
skipinu „Immo Ragnar“ hefði
verið ráðstafað á annan hátt —
og þá auðvitað áður tekinn úr
skipinu farmur sá af hitaveitu-
vörum, sem það hefði þegar
tekið í Kliöfn síðast í marz.
Gangur málsins rakinn.
Samkvæmt framangreindu
horfir málið þannig við, saman-
tekið í fám dráttum, eftir þvi,
sem bezt verður vitað hér nú:
1. í apríllok 1940 liggur fyrir
munnlegt og skriflegt vilyrði
þýzkra stjómarvalda um, það,
að ekkert verði því til fyrir-
stöðu, að fljdja megi hitaveitu-
vörurnar frá Khöfn til Reykja-
víkur, er fært verði, enda sjái
íslendingar fyrir slcipakosti.
2. Einhverntíma snemma á
sumrinu 1940 liefir þýzka sendi-
ráðið í Kaupmannahöfn látið á
sér skilja, „að grundvöllurinn
fyrir leyfunum væri burtu fall-
inn, vegna atburða, er síðar
skeðu, og áleit, að leggja yrði
málið fyrir í Berlín“. í því sam,-
bandi gerði Höjgaard verkfræð-
ingur sér m. a. ferð til Berlín.
Hér er ekki um að ræða neina
neitun þýzkra stjórnarvalda,
enda haldið áfram samningum
fram í apríl 1941.
3. Snemma í júlí 1940 eru
vörurnar allar tilbúnar í Kliöfn,
tryggt finnskt skip, sem þá ligg-
ur í liöfn á Álandseyjum i
Eystrasalti, til þess að flytja
þær. Samkomulag fengið við
báða ófriðaraðilja um nánari
skilyrði fyrir flutningi þessum.
4. Snemma í ágúst 1940 kveða
þýzk stjórnarvöld það upp úr,
að þau munu ekki leyfa skipi
þessu að fara út úr Eystrasalti.
VISIR
Ferst flutningurinn því fyrir af
þeirri áslæðu.
5. Er þegar hafizt handa um
að reyna að koma flutningnum
fyi'ir á annan hátt. Eftir miklar
og margskonar tilraunir er loks
svo komið, 8. febr. 1941, að fyr-
ir liggur fullnaðarleyfi allra að-
ilja fyrir flutningi á farnii með
ákveðnu finnsku skipi og jafn-
framt leyfi Breta og samþykki
Svía fyrir tveim öðrum förm-
um með tveim ákveðnum skip-
um. Ennfremur munnlegt vil-
yrði þýzkra stjórnarvalda um
að leggja engar hömlur við
þessum flutningum.
6. 2. marz keinur tilkynning
um, að skipið, sem ráðgert væri
að tæki fyrsta farminn, væri ó-
fáanlegt til ferðarinnar, vegna
annarrar ferðar til Mið-Ame-
ríku, sem ráðin liefði verið fyr-
ir 6 vikum. Til þessa vissi eng-
imi hér um þessa löngu ráðnu
ferð.
7. 19. marz 1941 liggur fyrir
skriflegt leyfi þýzkra stjórnar-
valda fyrir farminum með
„Immo Ragnar“, en sá farmur
mundi nægja til þess að koma
á hitaveitunni með einni pípu-
leiðslu haustið 1941.
8. 29. marz byrjar „Immo
Ragnar“ með fullu jákvæði
þýzkra stjórnarvalda, að taka
farminn í Kaupmannahöfn. En
útgerðarmaður skipsins stöðv-
ar fermingu 31. marz eftir til-
mælum þýzka sendiráðsins í
Helsingfors.
9. Sendiráðið í Khöfn reynir
að fá þetta leiðrétt, m. a. með
því að snúa sér til stjórnarvald-
anna i Berlin, en fær engu um
þokað. Nánari greinargerð fyr-
ir þvi liggur ekki fyrir. En af
skeyti frá sendiráðinu i Stokk-
hólmi mótteknu 2. mai 1941 má
sjá, að „Immo Ragnar" er þá i
flutningum i Eystrasalti.
★
í símskeyti mótteknu 9. maí
upplýsir sendifulltrúinn i
Stokkhólmi, að sendifulltrúinn
í Kaupmannahöfn liafi tjáð, að
þýzku stjórnarvöldin hafi gefið
fullnaðarsvar 5. maí, neitun
vegna mikillar siglingahættu.
Nú verði gerðar allra síðustu
tilraunir, sem þó styðjast við
mjög veikar vonir.
Bankarnír flytja bókhald
sitt úr bænum —
þannig að það verður á tveimur stöðum.
Stjórnir bankanna, Útvegsbankans, Landsbankans og Bún-
aðarbankans hafa gert ráðstafanir til þess að færa bókhald í
tvennu lagi (það er að vísu nú þegar fyrir hendi að nokkuru
leyti), fer annað fram í bönkunum eins og að undanförnu, en
hitt verður flutt burt úr bænum.
Þessar ráðstafanir eru gerðar
í varúðarskyni, ef til loftárásar
á Reykjavík lcæmi og bækur og
skjöl bankanna eyðilegðust. Er
þá fljótlegt að grípa til bók-
haldsins, sem fært er úti á landi
og geta bankamálin gengið á-
fram sinn eðlilega gang.
Fóllc, sem á innstæðu í bönk-
unum, þarf þvi ekkert að óttast
um eignir sínar, hvernig sem
fer. Og það er einnig ástæðu-
laust fyrir þá, sem skulda, að
fela nokkurar vonir í brjósti,
því þeir slejipa ekki við að
borga. Skuldabréf bankanna,
eða afrit af þeim, ennfremur
skrá yfir alla víxla verður flutt
i burtu.
Það hefir þegar verið ákveðið
að bankarnir fengju húsnæði í
Grindavik og flytja starfsmenn
frá öllum bönkunum þangað og
dvelja þar að staðaldri við bók-
færslu, m. a. mun öll endur-
skoðunardeild Landsbankans
flylja suður eftir.
Bókfærslan í Grindavík fer
fram. með þeim liætti, að mið-
arnir, sem hókað’ er eftir i
hverjum banka, eru daglega
sendir suður til Grindavikur og
þar fært eftir þeim inn í bækur
bankanna.
Er hér um mjög hyggilega
ráðstöfun að ræða, af hálfu
bankanna, enda nauðsynleg
vegna þeirrar liættu, sem vofa
kann yfir Reykjavík.
RUDOLF HESS.
Frh. af 1. síðu.
stjórnaði híl sínum eins og æfð-
ur og áfæðinn kappakstursbil-
stjóri. Ahugi lians var feikna
mikill og starfsþrek og það var
hann sem gæddi fylgiámenn
áhuga og þori frekar en nokkur
maður annar. Hess hafði engar
mætur á skrautlegum einkenn-
isbúningum og slíku, eins og
Göring. Hann notaði að jafnaði
í hinn óbreytta, upprunalega
einkennisbúning stormsveítar-
manna, klæddist brúnni skyrtu
o. s. frv.
Foreldrar Hess héldu kyrru
Afmæliskapp-
leikur Vals.
Valur keppti við K.R. í II. fl.
í fyrrakvöld. Láuk leiknum með
sigri Vals 3:2. Var leikurinn
töluvert spennandi og vel leik-
inn með tilliti til þess, að æf-
ingar era nýbyrjaðar. — Dóm-
ari var Haukur Óskarsson. —
Annað kvöld kl. 8V2 keppa Val-
ur og K.R. í meistarafloldd síð-
ari afmæliskappleikinn. Verður
án efa gaman að sjá þenna
fyrsta meistara-kappleik ársins,
ckki sizt milli þessara gömlu og
nýju aðal-keppinauta. — Af-
mælisgjafir, sem Val bárust, má
sjá þessa dagana í sýningar-
glugga Jóns Björnssonar & Co„
næst Gamla Bíó.
O
fyrir í Egiptalandi þar til viku
áður en styrjöldin, sem nú geys-
ar, byrjaði. Sendi Hess flugvél
eftir þeim. Hess er kvæntur, en
tók sem minnstan þátt í hinum
opinberu liátíðahöldum nazistá.
Hess og kon^ hans eiga f jögurra
ára dreng.
Kirkpatrick dvelur enn þá hjá
hjá Hess og er ekki enn vitað
hvenær hann getur gefið skýrslu
sína um viðræðurnar.
Bústaðaskipti.
Þeir kaupendur Vísis, sem hafa
bústaðaskípti, eru beðnir aÖ tilkynna
það í sima 1660.
Pottar
Pönnur
Katlar
Ódýrar og góðar vörur
JÁRNV ÖRUDEILD
Jes Zimisieu
Ungfnr
piltnr
getur komizt að iðn nú þegar.
Uppl. í sima 5028.
V ef naðarvör udeildm
Nýkomið:
RÚMTEPPI
KAFFIDÚKAR
DAGDÚKAR
SMÁDÚKAR
(Bobinet)
JLwerpoo/^
Nýkomifl:
Borðhnífar
Matskeiðar
Gafflar
Teskeiðar
JÁRNVÖRUDEILD
Je§ %im§en
MIPAUTCERÐ
rarfpm
»01af«
hleður á morgun til Flateyr-
ar, Súgandafjarðar, Bolung-
arvikur og ísafjarðar.
Vörumóttaka íil hádegis.
«111»»»,,, (íaWKiite
VERZLUNIN
EDINBORG
I DAG
„Svana“-merkið
Tvískiptir og þrískiptir
pottar
Skaftpottar •
Katlar
Pönnur
Fiskpottar
Grænmetispottar
„Svana“-merkið á búsá-
höldum er trygging fyrir
gæðum og 'góðri endingu.
Sími 2420
Simi 2420
Tilkyniiiiig^. '
Það tilkynnist hér með, að eg undirritaðirr opna
verzlun i húsi mínu, Sólvallagötu 9 (áður „Liverpool“-
útbú) á morgun 15. maí.
Verður þar á boðstólum allskonar nýlenduvörur, búsr
áhöld, leirvörur o. m. fl.
Greið viðskipti. Sanngjarnt verð..
Virðingarfyllst
Sveinn Þopkelsson.
Sími 2420 Simi 2420
Blindravinafélag íslands
vill að gefnu tilefni vekja athygli á þvi, að söfnunarlistar þeir,
sem gengið er með hér um bæinn, til lianda blindum, eru fé-
laginu óviðkomandi
Gjöfum til félagsins er að eins veitt móttaka af gjaldkera fé-
lagsins, frk. Þóreyju Þorleifsdóttur, Bókhlöðustig 2, og for-
manni, Þorsteini Bjarnasyni, Körfugerðinni.
Minningai'kort félagsins fást á þessum stöðum: Blindraskól-
anum, Körfugerðinni, Maren Pétursd., Laugav. 66 og gjaldkera
félagsins.
STJÓRN BLINDRAVINAFÉLAGS ÍSLANDS.
Móðir okkar,
Þórunn Nielsen
andaðist í nótt í Lapdakotsspítgla.
Reykjavík, 14. maí 1941.
Fridtiof Nielsen. Hjörtur Nielsen.
/