Vísir - 05.08.1941, Síða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
31. ár.
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
Reykjavík, þriðjudaginn 5. ágúst 1941.
176. tbl.
llllimiiril'IBBBWaBBOBtWaMHBg
Mmri&i á 3 v%§töð¥nm
álf miklll káippi^ segja Rússar
Rússar gera gagnáhiaup í Ukrainu
Þýzkaland sigrar áreiðanlega,
segir talsmaður Þjóðverja.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
fregnum frá Moskva í nótt var svo að orði kom-
*** izt, að mest væri barizt á þremur vígstöðvum,
Porkhov- og Smolensk-vígstöðvunum og við
Byelazarkovsk, suðaustur af Zhitomir í Ukrainu. Er
það þar, sem Þjóðverjar leggja nú hvað mest kapp á að
sækja fram.
Rússar segjast hafa skotið niður 20 flugvélar fyrir Þjóðverj-
um síðastliðinn laugardag, en misst sjálfir 6. Þjóðverjar játa, að
Rússar geri hin áköfustu gagnáhlaup í Ukrainu.
Þrátt fyrir gífurlegt manntjón í liði Þjóðverja að undanförnu
er álit manna í London, að þeir séu að byrja þriðju stórtilraun-
ina til sóknar.
Sænsk blöð segja, að stöðugt sé meira lið flutt til vigstöðv-
anna. Talsmaður þýzku stjórnarinnár sagði í Berlín í gær, að
bann gæti fullvissað þýzku þjóðina um, að Þýzkaland sigraði
í styrjöldinni.
í fyrri fregnum segir:
í gær og fyrradag virðist ekki
bafa verið um, neinar verulegar
breytingar að ræða á austurvíg-
slöðvunum. Það er ekki neinum
vafa bundið, að vegna hinnar
öflugu mótspyrnu Rússa við
Zhitomir í Ukrainu bafa Þjóð-
verjar reynt að sækja fram.fyr-
ir sunnan og norðan Zhitomir,
til þess að tengja svo álmurnar
saman í Kiev, og lialda svo á-
fram til Odessa, en þangað
sækja líka þýzkar og rúmensk-
ar hersveitir syðst á vígstöðv-
unum. En ekki verður enn séð,
að Þjóðverjum liafi orðið veru-
lega ágengt, og af tilkynningum
Rússa varð ekki séð, að Kiev
og Odessa væri í yfirvofandi
hættu. Á Smolenskvígstöðvun-
um liefir ekki orðið nein breyt-
ing og við Peipusvatn er mikið
barist sem, fyrrum. Þar reynir
Voroshilov að stöðva framsókn
Þjóðverja frá Eistlandi. Fyrir
norðan Ladogávatn liafa Þjóð-
verjar gert gagnáhlaup, og
rauiiár má segja, að á allri víg-
línunni, sem er um 3000 km. á
lengd, er um, áhlaup og gagn-
áblaup að ræða á víxl.
Rússar skýra frá skriðdreka-
orustu, þar sem um 100 skrið-
drekar, 40 fallbyssur og á ann-
að lnmdrað flutningabilar voru
eyðilagðir fyrir Þjóðverjum. —
Ekki er getið livar þessi orusla
álti sér stað.
Rússar segjast nú liafa sökkt
11 kafbátum fyrir Þjóðverjum.
Var þeim ellefta sökkt nýverið
ó Eystrasalti. Á Svartahafi var
gerð árás á tundurspilli, sem lá
í flotakvi.
Smolensk er enn á valdi
Rússa og er sagt frá því í fregn-
um frá Moskva, að leikaraflokk-
ur hafi nýlega farið til Smo- j
lensk til þess að skemmta íbú-
unum og hermönnunum.
Þjóðverjar reyna að gera loft-
árásir á Moskva á bverri nóttu.
En næturflugvélum, Rússa hefi.’
lekizt að bindra, að bóparnir
kæmist inn yfir borgina, en
stöku flugvél hefir þó sloppið
inn yfir bana og nokkurt tjón
orðið af völdum sprengikúlna.
Harry Hopkins, erindreki
Rússa, er nú kominn aftur til
London frá Moskva,
Loítsókn
Breta hafin
á ný.
Ógurleg árás á Berlin
Undangengna viku hefir lítið
verið um árásarferðir til meg-
inlandsborga, vegna óhenlugra
veðurskilyrða, en í fyrrinótt
var gerð ógurleg loftárás ó
Berlin. Tóku fjölda margar
flugvélar þátt í þessari árás.
Komu flugvélarnar inn yfir
borgina úr öllum áttuiti og tókst
að varpa sprengjum af nýjustu
og stærstu gerð á árásarsvæðin,
sem voru fyrirfram álcveðin,
þrátt fyrir að yfir borginni væri
sem ljóshaf því að talið er, að
yfir 300 Ijóskastarastöðvar hafi
lýst upp loftið. Þrátt fyrir þetta
og ákafa skothríð úr loftvarna-
byssum flugu sprengjuflugvéL
arnar — meðal þeirra Stirling-
sprengjuflugvélar — í hring
yfir miðhluta borgarinnar, og
þegar þyngstu sprengjunum
var var])að gusu upp eldsúlur
og reykjarmekkir og margar
sprengingar urðu. Þelta var
önnur loftárásin á Rerlín á 9
dögum og sennilega hin mesta
af þeim 50 loflárásum, sem alls
hafa verið gerðar á liöfuðborg
Þýzkalands.
Þjóðverjar gera lítið úr tjón-
inu, en Bretar telja það alveg
vafalaust, að það hafi verið gíf-
urlegt.
Loftárásir á Bretland bafa
verið i smáum stil.
Stöðugur straumur japanskra
flutningaskipa til Saigon.
Japanir setja herlið á land i
þúsundatali i Saigon daglega.
Búið er að setja lið á land úr 25
stórum herf lu tningaskipum.
Mikið af þessu liði hefir verið
flutt inn í land.
Franska flugfélagið hefir
orðið að liætta öllum flugferð-
um, vegna þess að Japanir hafa
tekið til afnota alla flugvelli fé-
lagsins.
Lincoln
MacVeagh
fyrsti sendiherra
U. S. A, á íslandi.
Eins og áður befir verið
getið, hefir Roosevelt forseti
sent senatinu útnefningu
herra MacVeaghs til þess að
vera sendiherra U. S. A. á ís-
landi.
MacVeagh er fæddur í
Narragansett Pier, Rhode
| Island, í okt. 1890. Hann
stundaði nám í Groton og
Harvardháskólanum og tók
þar próf (A.B.) 1913. Fram-
I haldsnám stundaði hann við
Sorbonne háskólann 1913—
1914. Hann xrar í Bandaríkja-
'hernum 1917—1918 og varð
majór að tign og fór til víg-
vallanna í Frakklandi. Hann
stundaði kaúpsýslu og fjár-
sýslustörf um hríð, meðal
annars útgáfustarfsemi um
lug ára (1923—33). 13. júni
1933 var hann skipaður
sendiherra Bandaríkjanna í
Grikklandi. — Mac Veagh
sendiherra er kvæntur og
mun eiga eina dóttur barna,
á tvitugs aldri.
Fangarnir
komnir heim
Fangarnir ellefu, sem Bret-
ar höfðu í haldi, eru nú komnir
heim.
Þrír fangarnir eru þeir blaða.
mennirnir við Þjóðviljann, Ein-
ar Olgeirsson og Sigfús Sigur-
hjartarson, ritstjórar og Sig-
urður Guðmundsson blaða-
maður.
Sá fjórði er Reynir Kratsch,
sem er þýzkur i aðra ættina.
Hinir fangarnir eru ísfirðing-
arnir sjö, sem var gefið að sök
að bafa hjálpað Þjóðverja ein-
um lil að fara huldu höfði víða
um Vesturland. Isfirðingarnir
eru: Jóhann Eyfirðingur og dótt-
ir hans, Sigurlaug Scheiter, frú
Hássler og dóttir liennar,
Tryggvi Jóakimsson og kona
hans og Þorbergur Þorþergs-
son, vitavörður á Gelti við Isa-
fjörð.
Frásögn ritstjóra Þjóð-
viljans.
F'réttaritari Vísis Mtti þá í
morgun að máli, Einar Olgeirs-
son og Sigfús Sigurhjartarson,
og spurði þá tíðinda af Bret-
landsför þeirra.
Skýrðu þeir svo frá, að ferð-
in út hefði gengið að óskum og
þeim verið sýnd að öllu leyti
fyllsta kurteisi og fengið prýði-
lega meðferð.
Er til London kom idvöldu
þeir fyrstu 5 vikurnar í Royal
Patriotic Schools, og nutu al-
gjörs frjólsræðis innan tak-
inarka stofnunarinnar. Var
vistin þar að mörgu leyti góð
og hreinlæti allt í bezta lagi.
Hinn 6. júní voru þeir félag-
ar fluttir í Brixton-fangelsið í
London, og dvöldu þar við
venjiulegan aðbúnað fanga til
18. júli s.I., er þeir voru látnir
lausir. Kl. 7 að morgni fengu
þeir venjulega hafragraut, án
mjólkur og sykurs, te og þrjár
brauðsneiðar, kl. 12 oftast
baunasúpu, kartöflur og kál,
og oftast smásneið af kjöti, ld.
4 síðd. cacao % pott, ásamt 4
brauðsneiðum og smjörlíki. 19
stundir sólarhringsins voru þeir
í klefa sínum, tvær stundir
gengu þeir úti í fangelsisgarð-
inum og þriggja stunda nutu
þeir sameiginlega hver í annars
klefa. Blöð fengu þeir svo seni
þeir vildu og lásu þau mjög,
enn fremur bækur, sem þeir
kieyptu eða fengu að láni úr
bókasafni fangelsisins.
Pétur Benediktsson sendi-
fulltr. heimsótti þá æði oft og
gerði allt fyrir þá félaga, sem
í lians valdi stóð. Þá heimsótti
þá Árni alþm. Jónsson og báðu
þeir félagar þess sérstaldega
getið, að þeir vildu flytja hon-
um sérstakar þakkir fyrir alla
framkomu gagnvart þeim, bæði
hérlendis og erlendis, sem og
dagblaðinu Vísi fyrir afskipti
blaðsins af málum þeirra. Þá
heimsótti þá og skozkur þing-
maður, Gallacher, sem menn i
kannast við að nafni hér á landi,
og bar hann fram fyrirspurnir
varðandi mál þeirra í brezlca
þinginu.
Hinn 18. júlí sótti PéturBene-
diktsson þá félaga í fangelsið
| og ók með þá til góðs gistihúss,
! en þar dvöldu þeir sem frjáls-
ir menn i 6 daga. Var sú dvöl
þeim til mikillar ánægju og
kærkomin uppbót á ferðalagiö
að öðru leyti. Þaðan var svo
haljdið til Edjnbörgar og tók
Sigursteinn Magnússon konsúll
þar forkunnar vel á móti Is-
lendingunum öllum, en þá voru
Isfirðingarnir einnig komnir í.
hópinn.
Þeir ritstjórarnir báðu Vísi
að færa þakkir sínar rikisstjórn
Alþingi, blaðamannafélaginu og
fjöhla einstaklinga og félaga,
sem allt hefðu viljað gera fyr-
ir þá og fjölskyldur þeirra í
þessai’i óvæntu fjarveru þeirra.
i biskup á Hólum og fulltrúi páfa
j á íslandi andaðist í Landakoti
sunnudaginn 3. þ. m. að kvöldi,
68 ára að aldri. Hafði hann átt
við langa vanlieilsu að búa.
Hann hafði verið prestur hér
síðan 1903, sýslumaður páfa
síðan 1923 og biskup síðan 1928.
Hann var íslenzkur rikisborgari
og mesti byggingafrörnuður,
sem þetta land hefir átt. Þessa
merka manns verður minnst
siðar hér i blaðinu.
La Guardia:
Styrjöldin búin innan
sjö mánaða.
London í morgun.
La Guardia borgarstjóri í
New York flutti ræðu á La
Guardiaflugvellinum í gær og
sagði hann m. a., að liann hefði
beztu vonir um, að styrjöldin
yrði búin innan sjö mánaða.
Loftvarnamerki i Bvik.
og aðvörnn á Aknreyrf.
Sást til þýzkrar flugvélar.
Rétt fyrir miðnætti í nótt
var loftvarnasveitum bæj-
arins gefið merki um að vera
við öllu búnar, en eftir um
klukkustund'var þeim leyft að
fara heim aftur.
Kl. 4.28 var svo gefið loft-
árásarmerki með rafflautunum
um allan bæ, samlcvæmt til-
kynningu frá setuliðinu um að
mikil hætta væri yfirvofandi.
Voru allar hjálparsveitirnar
kvaddar út, en kl. 5.10 var gefið
merki um að hættan væri liðin
hjá.
Á sömu tímum var líka
hringt til Akureyrar, að því er
Sigurður Eggerz, bæjarfógeti,
tjáði blaðinu í morgun, og voru
loftvarnasveitir þar látnar vera
við öllu búnar. Ekki voru þó
gefin nein merki með kirkju-
klukkunum.
Vísir spurði Major AVise um
þetla í morgun og fékk lijá hon-
um eftirfarandi upplýsingar:
Flugvélar varð vart ó ýmsum
varðstöðvum Breta í nágrennL
bæjarins, en hún mun ekki hafa
flogið yfir Reykjavík.
Vísir hefir fregnað frá öðrum
stöðum, að heyrzt liafi til flug-
vélar fyrir austan fjall við og
við i tæpa þrjá tima eftir kl. 2.
Loft var slcýjað og sást flugvél-
inni bregða fyrir aðeins einu
sinni er rofaði til andartak. Var
þá skotið tveim skotum á flug-
vélina, en hún livarf í skýin aft.
ur.
Frá Vestur-íslendingum:
Islendingadagurinn hald-
inn hátíðlegur i 52. sinn.
Ávapp fílcisstj óra.
j gær, 4. ágúst, héldu íslendingar vestan hafs hinn árlega ís-
lendingadag sinn að Gimli í Nýja-íslandi. Fyrsti íslend-
ingadagurinn var haldinn hátíðlegur 2. ág. 1890 í Winnipeg og
var hann haldinn þar fyrstu árin, en síðan voru hátíðahöldin
flutt að Gimli.
Islendingadagurinn er einn mesti viðburðurinn í lífi íslend-
inga vestan hafs og leitast þeir þá alltaf við að fá þangað ein-
hverja góða gesti að heiman.
Að þessu sinni mun hafa verið nýstárlegur liður á dagskrá
vestra, því að Sveinn Björnsson, ríkisstjóri, hafði talað á hljóm-
plötu stutt ávarp til Vestur-íslendinga og var platan send vestur.
Fer hér á eftir ávarp ríkisstjóra.
Vestur-Islendingar.
Kæru trygglyndu dætur og
synir, barnabörn og barna-
barnabörn Islands!
Eitt af fyrstu verkum mínum
sem rjkisstjóri Islands er nú að
ávarpa yður, ástfólgnu íslend-
ingar vestan hafsins. Þótt á-
varpið geti ekki borizt ykkur til
eyrna strax, þá mátti þetta þó
eklci dragast.
Forseti Þjóðræknisfélagsins
ykkar hefir sent mér hlýja
kveðju frá sér, stjórnarnefnd fé-
lagsins og félögum þess. Fyrir
þessa lcveðju, sem mér þótli
mjög vænt um, þakka eg inni-
lega.
" Einn af þeim mælu mönnum í
ykkar hóp sagði á Vestmanna-
deginum hér í Reykjavík fyrir
ári síðan eitthvað á þessa leið:
„Við lifum og störfum sem
borgarar annarar þjóðar. En
saga þeirrar þjóðar er eklci saga
okkar. Saga okkar er saga ís-
lands.“
Þessi ummæli blýjuðu mér —
og sjálfsagt flestum öðrum Is-
lendingum, sem lilustugu á þau.
Hér eigum við sameign, dýr-
mæta sameign. Hvar værum vér
íslendingar á Islandi staddir nú,
ef við ættum ekki sögu okkar
og tungu? Og væri vegur ykkar
Vestur-Islendinga eins mikill
með þjóðinni, sem þið nú dvelj-
ið með, ef þið ættuð ekki einn-
ig sögu íslands og tungu?
Okkur hlýnar um hjartaræt-
urnar i hvert skifti, sem við
heyi’um eitthvað gott um ein-
hvern ýkkar Vestur-lslendinga.
Við gleðjumst þegar hann eðá
hún vinnnr eitthvað sér til á-
gætis í sinu nýja föðurlandi.
Með þvi stækkar hann eða hún
ísland og styrkir okkur, sem er-
um hér heima. Auðvitað sjáum,
við heima á Islandi eftir ykkur
úr hópnum. En eg held, að eg
geti fullyrt, að nú lítum við á
það mál allt öðruin augum, en
sumir litu áður fyrr. Nú finn-
um við, að þið vinnið Islandi,
þótt utan íslands séuð. Og þið
hafið með þjóðernishreyfingu
ykkar eflt og glætt þjóðernisvit-
und okkar sjálfra hér á íslandi.
Fyrir þetfa, sem eg hefi nefnt,
stöndum við i þakklætisskuld
við ykkur — og fyrir margt
annað.
Óvissa er framundan. Óvissa
fyrir ykkur og óvissa fyrir okk-
ur. En þcgar Ragnarökum þeim,
sem nú standa ýfir, er lokið,
veit eg, að lilýja handartakið
okkar yfir. hafið verður eins
hlýtt og nokkru sinni áður, báð -
um til góðs.
Ykkar saga er saga íslands.
Þá sögu er ekki lokið að skrifa
ennþá. Og þið eigið ykkar þátt
í að skrifa þá sögu. Eigum við
ekki að koma okkur saman um
að reyna að skrifa hana sem
bezta, Islandi til gagns og sóma?
Eg þakka ykkur innilega fyr-
ir fyrir liönd íslenzku þjóðar-
innar fyrir það, sem þið hafið
þegar unnið. Eg vona, að þið
haldið áfram heillastarfi ykkar.
Eg árna vkkur öllum saman
og hverjum einstökum allra
lieilla nú og i framtiðinni.
Verið þið sæl. I guðs friði.