Vísir - 13.02.1942, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIRj
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. |
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson j ■
Skrifst.: Fclagsprentsmiðjunni ;
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingóli'sstr'æti) \
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
§ ■ Verð kr. 3,00 á mánuði. I
1 Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprcntsmiðjan h.f.
efsli maður á lista Framsóknar-
flokksins við bæjarstjórnar-
kosningarnar slrikaður svo
rækilega út, að hann lenti alla
leið niður í þriðja sæti. Og þessi
maður var svo sem ekki valinn
af verri endanum. Hann liefir
um langan aldur verið forystu-
maður flokks sins norður þar,
gegnt ýmsum mikilsverðum op-
inberum störfum, og meðal
annars, auðvitað, setið árum
saman í bæjarstjórn Siglufjarð-
ar.
Úrslit lcosninganna urðu þau,
að Framsóknarflokkurinn lcom
ekki nema tveim mönnum að.
Þessi foryslumaður náði, með
öðrum orðum, eldci kosningu.
Sjálfum liefir lionum vafalaust
þótt jjetta ljýsna súrt i broti og
öðrum leiðtogum Framsóknar
sennilega engu síður. En úrslit
kosninganna sýndu ótvírætt, að
hinir óbreyttu lcjósendur
floldcsins höfðu annað álit á
þessum manni en leiðtogarnir.
Leiðtogarnir bentu á liann sem
fyrsta mann. Kjósendurnir
sögðu: Þú slcalt vera þriðji!
Var nokkuð við þessu að gera?
*
Ef venjulegar lýðræðisreglur
liefðu verið í lieiðri liafðar, var
eklcert við þessu að gera. Kjós-
endurnir liöfðu látið vilja sinn í
ljós á ótvíræðan liátt. Leiðtog-
arnir gátu liaft ástæðu til
gremju yfir skilningsleysi
manna sinna. Þeir höfðu ef til
vill ástæðu til að ásalca sjálfa
sig fyrir að þelckja eklci nógu
vel hug kjósenda, Þeir höfðu
máslce eklci lagt sig nógu milcið
fram um að vinna bug á órétt-
mætri andúð eða tortryggni i
kjósendahópnum. En hvað sem
öllu þessu líður, þá var hér fall-
inn gildur úrskurður, sem elcki
er hægt að áfrýja. Þess vegna
virðist elcki annað hafa legið
fyrir, en að leiðtogarnir bitu á
jaxlinn og bölvuðu í hljóði, þ.
e. a. s. tælcju þetta eins og hvert
annað hundsbit — eins og sagt
er i daglegu máli.
Mönnum er kunnugt, hvern-
ig framboðslistar verða til.
Venjan er sú, að lcjósendafélög-
in velja nokkura menn í nefnd
til þess að benda á þá, sem í
kjöri eiga að verða. Hlutverk
þessarar nefndar er ]>að eitt, að
benda á menn til að vera í kjöri
og raða þeim á listann eftir
beztu vitund. Það er ekki um
neina tilnefningu að ræða held-
ur aðeins uppástungu. Svona er
almennt litið á þessi mál. •
*
En leiðtogar Framsóknar-
flokksins á Siglufirði virðast
líta öðrum augum á málin. Þeir
vildu ekki hlíta úrskurði kjós-
enda. Hugsunin virðist vera
þessi: Það er ekki nema gotí og
blessað, að leita til kjósenda —
nota bene að því tilskildu að
kjósendur geri það, sem fyrir
þá er lagt, og annað ekki. Ef
ágreiningur verður milli kjós-
enda og leiðtoga, eiga leiðtog-
arnir að ráða!
Og leiðtogarnir fengu vilja
sínum framgengt. Kjósendurnir
urðu að láta í minni i>okann.
Maðurinn, sem kjósendur
treystu svo vel, að þeir kusu
liann í cfsla sæti varð að vílcja
fyrir manninum, sem kjósend-
urnir höfðu fært úr efsta sæli í
þrið,ja. Sá, sem féll við kosning-.
una, verður nú í bæjarstjórn-
inni. Hinn, sem mest féklc kjör-
fylgið á þar eklci sæti.
Það pr eðlilegt að menn reki
En ]>eir liinir sömu æltu elcki að
kcnna sig við lýðræði. Við erum
ekki komnir lengra á einræðis-
brautinni en-það, að sagan frá
Siglufirði vekur eftirtelct.
Kannske við eigum eftir að
venjast þessu?
a
Álþingi sezt á rökstóla
16. febrúar.
Breytingarnar á Msinu.
Alþingi kemur saman til
funda að þessu sinni mánudag-
inn 16. febrúar n.k., og eru
nekkrir þingmenn úr sveita-
kjördæmum þegar komnir tíl'
bæjarins.
Þau mál, sem þingið mun sér-
stalclega fjallp. um að þessu sinni
eru dýrtíðarruáUn og nauðsyn-
legar ráðstafanir i sambandi við
þau. Þá má og búasí við að ýms
önnur þýðingarmiiiá mál liggi
fyrir þing.'nu að þessu sinni.
Unnið hefir verið að þvi að
undanförnu, að breyta Alþingis-
húsinu allverulega. Hefir and-
dyri hússins nú verið breytt á
þann veg, að fatageymslur þing-
manna verði niðri í anddyrinu,
en þar innan við verður einskon-
ar setustofa. Skilrúm „Kringlu“
hefir verið rifið, þannig að gran-
ítsúlurnar einar standa eftir.
Verða þarna veitingasalir fyrir
þingmenn.
í norðvesturenda Alþingis-
hússins á neðstu liæð verða
skrifstofuk ríkisstjóra, en í suð-
urlilið bússins fundaherbergi
flokkanna.
Að vestanverðu er inngangur
fyrir áheyrendur og ganga þeir
nú beint upp á áheyrendapalla,
án þess að hafa viðstöðu í salar-
kynnum þingsins sjálfs.
Eru allar þessar breytingar
mjög til bóta frá því, sem, áður
var.
Stofnþing bandalags
opinberra starfs-
manna.
Á morgun verður stofnþing
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja sett í Austurbæjarskólan-
um. Mun þingið standa í þrjá
daga og verða lokið á mánu-
dagskvöld.
Það er fulltrúaráð 18 félaga,
sem stendur að stofnun sam-
bandsins, en eitt félag enn —
félag héraðsdómara, sem stofn-
að var fyrir skemmstu — hefir
ekki enn tekið ákvörðun um
hvort það eigi að ganga i sam-
bandið. Félög sambandsins hafa
alls um 1800 meðlimi.
Stofnþingið munu ennfremur
sitja áheyrendafulltrúar frá
bankastarfsmönnum, en þeir
hafa jafnvel í hyggju að ganga
í sambandið. Með þátttöku
þeirra yrði meðlimatala sam-
bandsins rúmlega 2000.
Tíðari loftárásir á Færeyj-
ar en England.
Færeyingar hafa mist 20—30 skip af hernaðarvöldum.
Viötal viö færeyskan togaraskipstjóra. 1
Færeyjar hafa nær allt síðastliðið ár staðið í eldi þeirrar
heimsstyrjaldar, sem nú geisar. Næstum daglega eru gerðar
loftárásir á eyjarnar —,og eru þær í seinni tíð mjkíu tíðari á
Færeyjar em á sjálft England. Auk þess hafa Færeýingar beð-
ið mikið afhroð á skipastóli sínum, eða misst alls 20—30 slcip.
Þar af 2 togara. Er það óvenju mikið, tjón fyrir jafn fámenna
lenti í s jónum, aðeins sex fa< Sma
frá 1 lafnarb akkaíium. Þár
spralck hún, e n olli ekki n< einu
tjóni.
Hús naia lcemmst víða, , en
engin e jyðiláfís. L alveg.
sprengingu og fórum atrax
nokkurir á slysstaðinn. Flug-
i vélin lá, bókstaflega talað, i
| tætlum. Þar var allt mulið mél-
| inu smærra og fingur og lcjöt-
■ *
, tætlur innan um málmhluti og
‘ sprengjubrot.“
„Hvernig er efnahagur fóllcs
um þessar mundir í Færeyj-
um?“
„Efnaliagslegá liafa Færey-
ingar það ágælt. Þar er elclci
skorlur á neinu og allir Iiafá nóg
að gerá. Við stundum olclcar at-
vinniigreinir eftir scni áður óg
látum okkur hvergí bregða.
Hitl er annað mál, að olclcur
líður ekki vel. Dauoinp vofir
yfir ökkur iá. hvérjuni eiilasta
degi, og við vituni ekki nema
haiisen á Iieima i Hvannarsund
í Færeyjum og þar dvélur hann
þegar haiúi er í landi.
Sagði Johansep að þýzkar
flugyélar hefðu alltaf verið öðru
livorú yfir. Færeyjum fiiá því í
marzmánuði í fyrra, og oftast
nær claglega. Oft á tíðum láta
þær sprengjur falla yfir stærri
þorpin og þó einkum hafnar-
mannvirki og skip og skjóta úr
vélbyssum á fólkið.
„Á hvaða tíma sóiarhringsins
koma flugvélarnar aðallega?“
„Þær konia alltaf að degi til
— aldrei á nætumar — og koma
sjaldnast fleiri en ein í einu.“
„Eru hættumerki þá gefin?“
„Já, stundum margsinnis á
dag. Hættumerki hafa varað
lengst í hálfa aðra lclukku-
stund í einu. En fóJkið er hætt
að fara i byrgi. Það er orðið svo
vant árásunUm, að það kippir
sér eklci framar upp við þær og
beldur vinnu sinni áfram eins
og elckert hafi ískorizt.“
„Fljúga flugvélarnar hát,t?“
„Oftast nær gera þær það.
Lægst liafa 'þær flogið í þrjú
þúsund feta hæð, sem eg veit
um, nema þegar þær steypa sér.
Þá lcoma þær alveg niður að
jörð eða að slcipunum, sem þær
ráðast á. Ein flugvélin kom svo
lágt, að vængurinn ó henni skall
i loftnetið á logaranum, sem
„Hcfir orðið mikið tjón af
völdum árásanna?“
„Einlcennilega lítið þegar alls
er gætt, nema slcipastóll olckar
Færeýinga liefir heðið miMð af-
liroð.
Við erum búnir að missa alls
, 20—30 skip og þar af tvo tog- ,
ara. Annar þeirra fórst á dufli |
| austur af íslandi, en hinn fórst j
af völdum sprengju milli Fær-
j eyja og Englands. Á honum var
I sonur minn skipstjóri. Áhöfn-
um af báðum togurunum var
bjargað, en annars hefir fjöldi
manns farizt á þeim skipum,
sem sökkt hefir verið.“
i „Hafa menn ekki særzt eða
I látizt í landi af völdum loftárás-
j anna?“
„Eg veit elclci til að neinn hafi
dáið, en nokkurir hafa særzt
lítilsháttar; 'helzt þeir sem
staddir hafa verið við höfnina
eða úti í skipum. Á norslcu varð-
slcipi, sem lá í Þórshöfn, var'
maður slcotinn til bana og ann-
ar særðist mjög illa.
Á annan togara lcom sprengja
sem gekk þvert í gegnum hval-
bakinn, og að öðrum kom lelci,
en á honum urðu skemmdir
elclci eins miklar.
Stundum skellur þó hurð
nærri hælum, því að skömmu
áður en eg fór frá Færeyjum
varpaði þýzk flugvél sprengju
! yfir Þórshafnarhöfn. Sprengjan
bvssiim ?“
: Aðeins ein þýzlc sprengju-
j flugvél liefir fundizt slcotin nið-
í ur yfir Færeyjum. Önnur ralcst
á fjall í þolcu og hrapaði. Það
var rétt fyrir ofan bæinn lijá
mér. Við heyrðum ægilega
,Vísi hefir ekki tekizt að
afla sér greinilegra upplýs-
inga um þefia liörmulega
slys, en Græðir var á útleið,
þegar erlent skip sigldi á
hann. Sökk Græðir mjög
fljótt, á einni mínútu að ])vi
er Vísir liefir heyrt og tókst
ekki að bjarga einum skip-
verja, en hinir björguðust í
hið erlenda skip.
Græðir var orðið gamalt
skip, smíðaður í Assens árið
1889 og því 53 ára gamall.
Eigandi bátsins var áður
hlutafélagið Björg i Reykja-
vík, en hann var seldur til
Keflavíkur fyrir skemmstu.
sprengja eöa velliyssukula
; hitti.oíclcur eða vini okkar þá og
þegar. Eg þori að fullvi’ða að í
: sei'nni tíð liafa iniklii meiri og
| tíðari árásir verið gerðar á Fær-
eyjar en sjólft England — og af
| því geta menn dregið ályktanir
; um hversu slceinmtilegt ]>að líf
| er, sem við Færeyingar eigum
| við að búa ujn þessar mundir.“
Græðir var 31 smál. brúttó
að stærð.
Sjö eða átta manna áhöfn
var á bátnum og voru flest-
ir mannanna liéðan úr bæn-
um, þar á meðal formaður-
inn.
Þótt Græðir hafi verið
seldur til Keflavíkur stund-
aði hann samt veiðar héðan.
Var hann á trollveiðum.
Hann hafði verið bilaður að
undanförnu, en var nýkom-
inn í lag aftur, og mun þetta
hafa verið fyrsta ferðin eft-
ir viðgerðina.
Vélbátur sekkur eftir árekstur.
Einn inaáur clrukknar.
Það sorglega slys varð í nótt undan Gróttu, að siglt
var á vélbátinn Græði frá Keflavík. Sökk hann á
skammri stundu og drukknaði einn skipverja.
Tckkar neita allri lunlimun
i Þýzkaland,
segir H. C. TAUSSIG,
hmn kunni tékkneski blaðamaður, fréttaritari Vísis.
Eg kem frá Prag og get skýrt
frá lífinu í Tékkóslóvakíu, eins
og það er í idag, undir stjórn
nazista. Þar er baráttan gegn
nazistum harðari og einbeittari
en nolckursstaðar annarsstaðar
í Evrópu.
Nazistar eiga í Tékkóslóvakiu
við liarðsnúna andstæðinga að
etja. Það eru menn, sem eru
þaulvanir allri leynilegri starf-
semi og skemmdarverkum, enda
munu nazistar nú vera farnir að
gera sér það ljóst, að það verður
aldrei hægt að hemja Tékka
innan þýzka ríkisins.
Prag er ekki lengur hin
frjálsa, glaðværa borg, sem áð-
ur var. En hún er nú aðalmið-
stöð einhverrar mestu leyni-
starfsemi, sem sögur fara af.
Hver einasti meðlimur hefir
auga með „sínum“ sérstaka naz-
ista og gætir þess, að sá hinn
sami sleppi ekki, þegar dagur
reikningsskapanna kemur.
NAZISTAR ÓTTAST ....
Nazistum líður allt annað en
vel í Tékkóslóvakíu. Það verða
æ fleiri og fleiri dæmi þess, að
þeir afsaki sig gagnvart Tékk-
um og reyni að telja þeim trú
um, að þeir hafi persónulega
ekkert á móti þjóðinni, en verði
skyldu sinnar vegna að haga sér
eins og þeir gera. Biðja þeir
Tékka þá að jafnaði að muna
þetta, ef illa skyldi fara fyriv
Þjóðverjum.
Tékkneska fasistablaðið
„Vlajka“ sagði þetta í forystu-
grein nýlega: „Andstæðingar
vorir þeklcja okkur vel. Ef illa
skyldi fara, eigum við um ekk-
ert að velja, nema fyrirfara
okkur.“
Þjóðverjar þekkja vel samúð
þá, sem Télclcar bera til Rússa,
enda leiddu ófarir þeirra á aust-
urvígstöðvunum til allskonar
sýninga í Télckóslóvakíu. Áttu
þær að sýna hvers „herraþjóð-
in“ væri megnug, og hve voldug
hún væri.
Fyrir nolckru fóru fram há-
tíðahöld, sem efnt var til af
hálfu „Kraft durch Freude“
hreyfingarinnar. Komu fulltrú-
ar víðsvegar að frá Þýzkalandi
til Tékkóslóvakiu og þreyttu
Pragbúa með endalausum
skrúðgöngum, samsöng og
dansleikjum. Skömmu seinna
komu 1000 meðlimir Hitlers-
æskunnar og flæktust víða um
landið með allskonar söng og
gleðskap, til milcillar skapraim-
ar fyrir Tékka.
Þýzki æskulýðurinn er samt
ekki alltaf jafn meinlaus og að
þessu sinni. Fyrir nokkru var
haldin kaþólsk minningarhátíð í
Bohdance, og féll söfnuðurinn
á kné frammi fyrir altari undir
beru lofti. Um 750 þýzkar bull-
ur réðust á söfnuðinn, görguðu:
„við munum sigra heiminn“,
spörlcuðu í konur, sem, voru að
gera bæn sína og tröðkuðu á
fólkinu.
Fyrir slcömmu leystu nazist-
ar upp reglu Emaus-munka' í
Prag og gerðu upptælc klaustur
þeirra og eignir. Einnig leystu
þeir upp aðra munkareglu og
gerðu upptækan spítala, sem
hún ralc.
Munkunum var bannað að
bera kufli sína. Þeir verðá að
taka upp hversdagsklæði og leita
sér almennrar atvinnu. Að öðr-
um kosti eru þeir seldir í þrællc-
un til Þýzlcalands.
i
MATURINN HÖRMULEGUR.
Prag-búar eru hættir að sækja
veitingahús og lcaffihús, vegna
þess, að Þjóðverjar vaða þar
allsstaðar uppi. Kaffihúsin selja'
ekkert nema rótarkaffi og veit-
ingaliúsin hafa læplega nógan
mat handa gestunum. Matar-
skorturinn er að verða ægilegur.
Áður gat Tékkóslóvakía fætt
sig sjálf að mat — og meira en
það. Nú er þar jafnvel kartöflu-
slcortur, því að Þjóðverjar hafa
gert alla uppskeruna upptælca.
Þar er ekkert smjör. Hrísgrjón
fá aðeins sjúklingar og vanfær-
ar konur eða konur, sem hafa
barn á brjósti. Kjöt er af svo
skornum skammti, að ákveðið
hefir verið að enginn megi borða
kjöt á miðvikudögum og föstu-
dögum.
Á matsöluhúsum í Frag, Brno
og Blzen er fólki stundum boðið
upp á snígla sem aðalrétt. —
Sníglar hafa aldrei áður verið
etnir í Tékkóslóvalcíu.
Síðan Þjóðverjar tólcu upp á
að eigna sér merkið Y, hafa
Tékkar tekið upp á að bæta við
það stöfunum Pi.A.F. (einkenn-
ismerki brezlca flughersins) eða
þeir mála rauða, livíta og bláa
hringi, sem brezkar flugVélar
bera.
Þjóðverjar ráða ekkert við
télclcneska verlcamenn. Þeir
ganga að störfum, sínum þegj-
andi og án þess að sýna tilfinn-
ingar sínar. En slcemmdarslöi f-
in fara vaxandi, og meðan her-
vörður nazista lítur af verka-
mönnunum, er tækifærisins
neytt, að eyðileggja vélar og
framleiðslu.
Stundum lcomast nazistar
ekki að skemmdunum á flugvél-
unum fyrr en flugvélin er tekin
til reynsluflugs og flugmaður-
inn ferst, stundum koma þær
enn síðar í ljós, ef til vill ekki
fyrr en í orustu er lcomið.
í mörgum tilfellum springa
þýzkar sprengjur ekki. Þá eiga
ef til vill hundruð Breta líf sitt
að launá óþekktum tékkneskum
verkamanni, sem liefir fyllt
sprengjuná af lcolamylsnu eða
grjóti, í stað sprengiefnis. — 1
öðrum tilfellum hefir stál i fall-
byssum verið eyðilegt, þannig að
byssurnar hafa eldd skotið nema
svo sem tiu skotum, unz þær
sprungu sjálfar og urðu ónýtar..
I
MÚGMORÐ
Á VERKAMÖNNUM.
1 fæstum tilfellum finna?
þá æðisgengnar tilraunir til
að refsa verkamönnum sem
heild. í vor myrtu þeir 116
verlcamenn í Skoda-verksmiðj-
unum og skömmu síðar 27
/