Vísir - 22.05.1942, Blaðsíða 6

Föstudaginn 22. maí 1942.

VÍSIR
valdi á Alþingi í þessum kosn- ;
ingum, þó að hann væri í
stjórn, og liindrað siðan fram-
gang málsins á næsta þingi.
Þessa máls vegna rakhann eng- !
in nauður til þess að slíta sam-
vinnu við Sjálfstæðisfltjkkinn
eða fara úr rikisstjórninni. !
Hann liefði getað slitið sam- '
vinnu við Sjálfstæðisflokkinn
og reynt að stjórna með öðrum
flokkum, ef liann hefði viljað
það heldur, og aðeins viljað
þola það, að kjördæmamálið
gengi sinn gang. Og eg stað-
hæfi, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði látið sér það lynda, og
i engu hrugðist um það, að
fylgja fram nauðsynjamálum,
hvort heldur ,væri á þingi eða
utan þings. En Framsóknar-
flokkurinn vildi það ekki held-
ur. Hann vildi ekkert annað
en það, eftir þvi sem ráðamenn
hans segja raunar allir herum
orðum, að við stjórn landsins
tæki nú einmitt stjórn, sem að
hans dómi geti með engu móti
stjórnað landinu. Hann þykist
þess fullviss, að stjórn lands-
ins fari öll i handaskolum lijá
Sjálfstæðismönnum. Hann
þykist þess fullviss, að þjóðinni
sé beinn voði búinn vegna
stjórnleysis, þessa mánuði, sem
Sjálfstæðisflokkurinn á að fara
einn með völdin, vegna þess,
live flokkurinn sé sundurlaus,
og fulltrúar hans í ríkisstjórn-
inni reynslulausir, eins og hv.
1. þm. Sunnmýlinga komst að
orði.
Og svo eru þessir menn að
lala um „ábyrgðarleysi" ann-
ara. Við skulum nú hugsa okk-
ur, að sjálfstæðismenn séu svo
miklu harnalegri en liv. 1. þm.
Sunnmýlinga, að þeir, ef til
vill sakir reynsluleysis síns,
geri sér ekki rétta eða fulla
grein fyrir því, hversu gersam-
lega ófærir þeir séu um að
fara með stjórn landsins einir
á slíkum tímum. Er það þá
ábyrgðarleysi af þeim, að tak-
ast það á hendur? Er það þá
ekki lieldur eitthvað annað?
Væri þá ékki réttara að kalla
það t. d. óvitaskap eða eittlivað
slíkt? En hverjir eru það þá,
sem gera sig seka um ábyrgð-
arleysi? Eru það ekki þeir, sem
sjá voðann, sem verið er að
stefna þjóðinni út í, geta af-
stýrt honum — en vilja það
ekki, að eins fyxúr þá sök, að
þeir hafa „fornermast“ við
þessa óvita, sem eru að fara
sjálfum sér og öðrum að voða?
Eg leyfi mér að segja það,
að ef þessir forráðamenn
Framsóknarflokksins, sem láta
sér slíkan þvætting um munn
fara, tryðu sjálfir einni setn-
ingu, einu orði af því, sem þeir
segja, þá væru þeir eklti verð-
ir þess trausts, sem þeir liafa
haft hjá þeim eina fjórða lduta
landsmanna, sem þeir liingað
til að minnsta kosti liafa notið
fylgis frá. En, ef satt skal segja,
þá veit eg ekki, hverju eg á
að trúa í því efni.
Eg átti víst að svara fyrir
fyrirspurn afdráttarlaust neit- ;
andi. Eg gæti sjálfur verið hú- ;
inn að leigja eða selja einstök-
um mönnum, vinum minum .
eða venzlamönnum þeirra, ým-
is rikisfýrirtæki, með sarna 1
hætti eins og fyrrv. forsætis- j
ráðherra leigði prentsmiðjuna '
Gutenherg, til dæmis Tóhaks- 1
einkasöluna, Bifreiðaeinkasöl- '
|
una og fleira, eg þurfti þvi ekk-
ert að vera að seilast inn á starfs- 1
svið samvei’kamanna minna, 1
eða hiða eftir brottför þeiri’a, 1
til þess að geta gefið slíkar gjaf- !
ir, ef eg hefði haft nokkura til- ;
hneigingu til sliks og þá jafn- '
framt tahð mér það lxeimilt. — '
Eg get einnig skýrt liv. þing-
manni frá þvi, að þessari leigu
á ríkisprentsmiðjunni liefir nú
verið riftað, og að leigjendurnic
hafa tilkynnt ráðuneythiu, að
þeir muni með málssókn krefj-
ast skaðabóla fyrir þá riftingu.,
Og mig furðar raunar ekkert á
því, þó að þeir vilji reyna slika
málssókn, þvi að leigumálinn
var þeim alveg tyímælalaust
mjög hagkvæmur, alveg að
sama skapi sem liann var rikinu
óliagkvæmur.
Firrur Fi’amsóknarmanna um
kjördæmamólið í þessum um-
ræðum, liafa nú verið svo ræki-
lega hraktar af öðrum, að eg
hefi vai’la geð í mér til þess að
fara að leggja þar orð í belg.Það
þarf enginn að ganga að því
gruflandi, að þeir eru að gera sér
einhverjar vonir um það, að
þeir muni geta villt mönnum út
um sveitir landsins svo sýn í
þessu máli, eins og þeirn tókst
i kosningunum 1931, að „dreif-
býlið“, sem þeir lcalla, hlaupi
allt í einn linapp i kosningun-
unx eins og liræddar sauðkindur,
af ótta við það, að nú eigi að
leggja niður gömlu kjördæmin,
sameina þau i fá stór kjördæmi,
eða gera landið allt að einu kjör-
dæmj. Hv. 1. þm. Sunnmýlinga
minnti i ræðu sinni í gær á har-
áttu þá, sem hann sagði að
stofnað hefði verið til gegn
i dreifhýlinu 1931. Þá sagði hann,
að hreint liefði verið gengið til
verks. — Mér flaug í liug, þegar
eg heyrði hann segja þetta, hvort
þetta mundi liafa verið fyrir
hans minni, en áttaði mig þó
íljótlega á því, að svo mundi
ekki vera. Hinsvegar misminnir
hann nú um þetta, þvi að meinið
var einmitt.að þar var ekki geng-
ið hreint til verks, og þess vegna
tókst þeim Framsóknarmönn-
um að telja „dreifhýlinu“ trú
um það, að tilgangui’inn með
stj órnarskrárbreytingunni, sem
Alþýðuflokkurinn þá har fram,
væri sá, að gera landið allt að
einu kjördæmi, eða þá, sam-
kvænxt því sem íiokkrir gamlir
og frá fornu fari tryggir fylgis-
menn Ilannesar Hafstein höfðu
tekið upp eftir honum, sem sina
einu sálulijálplegu trú, að skipta
hæri landinu i fá og stór kjör-
dæmi með 6—8 þm., kosnum
hlutfallskosningum.
í tillögum Alþýðuflokksins
1931 var hinsvegar ekkert um
spurn frá hv. þm. Seyðfirðinga, ! þetta sagt, en gert ráð fyrir þvi,
sem einmitt snertir stjórnhæfni
þeix-ra forystumanna Framsókn-
arflokksins, sem hér tala svo
digui’barkalega um það, að eng-
ir aði’ir en þeir séu færir uiri
að fara með stjóm landsins. Það
er því rétt að skjóta liér inn
svarinu við þeirri fyrirspurn.
Hv. þm. spurðist fyrir um það,
livort við ráðhei’rar Sjálfstæðis-
flokksins hefðum verið með i
ráðum um leiguna á ríkisprent-
smiðjunni Gutenberg. Eg svara
þeirri fyrirspui’n afdráttai’laust
neitandi og eg get fullyrt, að
við hefðum háðir andmælt
þeirri ráðstöfun, ef lxún hefði
verið borin undir okkur. Einnig
spurði sami hv. þm. um það,
livort nokkuð væri liæft í því,
að við hefðum sjálfir verið með
einhverjar í’áðagei’ðir um að
selja prentsmiðjuna nokkurum
einstaklingi eða einkafyrirtæki.
Og eg get einnig svarað þeirri
að kjördæmaskipunin yrði á-
kveðin i kosixingalögum en ekki
stjórnarskránni' og heimilaðar
lilutfallskosningar. Nú er
liinsvegar í þvi frv., sem fyrir
þinginu liggur, ekkert liróflað
við kjördæmaskipuninni að
þessu leyti, kjördæmin sjálf eiga
að vera ákveðin í stjórnar-
skránni óbreytt, að öðru leyti
en því, að Siglufjörður á að
verða sérstakt kjördæmi.
Nú er m. ö. >o. gengið hreint
til verks, og þess vegna erfið-
ara að villa mörinum sýn. Og
hér við bætist svo það, að blað
Framsóknarflokksins hefir gert
flokknum hinn versta grikk,
með því að birta gömul ummæli
eftir mig og tvo aðra núverandi
þingmenn Sjálfstæðisflokksins,
sem eru á þá leið, að við mæl-
um eindregið á móti hlutfalls-
kosningum um land allt, eða í
stórum kjördæm.um.,Eftir mér
er það liaft (á Alþ. 1927), að eg
vilji láta gömlu kjördæmin
lialda sér, eins og þau voru og
eru enn. Og eg get hætt því við
þetta, að eftir að Sjálfstæðis-
flokkurinn var stofnaður og þar
var fai'ið að ræða um hreyting-
ar á kosningafyrirkomulaginu,
þá var að visu nokkur ágreining-
ur um það, að hvoru ætti held-
ur að hverfa, að halda óhreytt-
um gömlu kjördæmunum og
jafna milli flokka með upphót-
arsætum, eða þá að sameina
kjördæmin skv. till. Ilannesar
Ilafstein í fá stór kjördæmi, en
gamla kjördæmaskipunin með
uppbótarsætum varð algerlega
ofan á, einmitt með þeim rök-
unx, að nauðsynlegt væri að
tryggja Alþingi sem mesta stað-
lxáttaþekkingu í liinum dreifðu
hyggðum landsins og þá eiixnig
af því, að hitt fyrirkomulagið
myndi leiða til meira flokka-
veldis en heppilegt væri, alveg
eins og liaft er eftir mér í Tim-
anum úr umræðunni á Alþingi
1927. Þannig liefir Tíminn bein-
línis gert að engxx þær grýlur,
sem þingmenn Framsóknar-
flokksins eru að reyna að hræða
dreifbýlið með í umræðunum á
Alþingi. í þessu sambandi skipt-
ir það engu, lxvort þingmenn
tvimenningsk j öi’dæixianna eru
kosnir nxeð hlutfallskosningum
cða einföldum meh’ihíutakosn-
ingum, því að flokksveldið yrði
í vali fi’ambjóðandanna að lúta
kjósendaviljanum i hverju kjör-
dæmi, alveg með sanxa hætti og
nú, og þingmeixn kjördæmanna
mundu að sjálfsögðu í einu og
öllu vex-ja hagsmuni þeix-ra á
þingii livort sem þeh væru
kosnir nxeð hlutfallskosningxx
eða xxxeð núverandi fyrirkonxu-
lagi. Ef síðan kæmi fram hreyt-
ingartillögur við stjórnarskrána
í þá átt að leggja niður gömlu
kjördæmin, þá kænxist slik
Ixreyting ekki fram, nenxa fylgi
væri fyrir því i kjördæmuuum
sjálfum. Að öðrunx kosti næðu
þeir frambjóðendur, tsem slik-
uixi hreytingum væru fylgjandi,
ekki kosningu, þvi að kjósend-
urniiy sem vildu hafa óhi-eytta
kjördæmaskipun, mundu þá út-
vega sér aðra frambjóðendur.
„Dreifhýlið“ gæti fyrir þeirra
lduta sákir alveg eins fengið
stöðvunarvald á Alþingi nxeð þvi
fyrix’komulagi, ef- ixokkui’ixtiixia
kænxi til þess, að „fjandmenn“
þess ætluðu sér að greiða þeim
lokahöggið, eins og hv. 1. þm.
Sunnmýlinga var að tala um i
gáír. Og því tryggai-i væri ganxla
kjördæmaskipunin að sjálf-
sögðu, senx dreifbýlið ætti þing-
nxenn i fleiri flokkunx, senx
vildu vernda liana.
V.
Jafnvel .þó að' nú yrðu með
lögum teknir 6 þm. af Fram-
sóknarflokknum, eins og for-
íxiaður þess flokks konxst að
oi-ði i fyi’radag, og þeir flyttust
í Sjálfstæðisflokkinn, eins og
liklegast væri, þá mundu þeir
ekki verða áhrifaminni þar, til
verndar hagsmunum dreifbýlis-
ins i þessu efni eða öðrum, en
þó að þeir væru áfram í Fram-
sóknarflókknum. í Sjálfstæðis-
flokknum eru nú 4 þm. kosnir
í sveitakjördæmum, auk 5 upp-
hótar-þm., seixi hlotið hafa þing-
setu fyrir atkvæði úr sveitakjör-
dæmum og þyrfti „dreifbýlið“
vart að óttast það, að hagsmun-
um þess væ'ri ver borgið nxeð
þvi að hæta þar við 6 þixx. kosn-
unx hlutfallskosningum í tví-
nxenniskjördænxum. Það er
þannig auðsæ lokleysa, að sú
breyting, sem nú er í ráði að
gera i þessu efni, geti á nokkurn
hátl orðið til annars en að
tryggja enn betur en áður hags-
nxuni sveitakjördæmanna. Og
sannleikurinn er sá, að ef nú
íxxætti með nokkurum rétti telja
Sjálfstæðisflokkinn sérstaklega
floklc kaupstaðanna, þá mætti
þessi breyting vissulega miklu
freniur vei’a kaupstaðabúunx á-
hyggjuefni. Þvi fer þá líka á-
kaflega fjarri, að þeiixx kjósend-
um í tvímenningskjördæmun-
uxxx, sexxx fylgja Sjálfstæðis-
flokknum, eða yfirleitt öðrum
flokkunx en Framsóknarflokkn-
um, að málum, sé þessi hreyt-
ing nokkurt áhyggjuefni. Það
að þeii’ri niðurstöðu, að nú ríði
landi og þjóð fyrst og fremst á
þvi, að kosningar verði látnar
fara franx, senx allra fyrst. Ekki
cinar kosningar, lieldur tvennar i
kosningar, já, þreixnar kosning-
er alveg þvert á nxóti. Þeir kjós- ! ar, ef þess -þyrfti með, til þess
endur vita það afar vel, að þeir ; að hnekkja veldi þessa ábyrgð-
eru ekki aðeins réttminni í sínu i arlausasta flokks, sem nokkru
liéraði sem kjósendur til Al-
þingis, heldur en kjósendur
F ramsóknarf lokksins, heldur
eru þeir og lxafa verið ofsóttir
á allan liugsanlegan hátt af vald-
höfunum bæði lieima í héraði og
i stjói’n landsins alla þá stund,
sinni hefir verið upp á landi liér,
að nxinnsta kosti síðan á Stur-
lungaöld.
Þelta allt, ef það er saft senx,
þeir segja, að þeir trúi því, að
öryggi og líf þjóðarinnar sé und-
ir þvi komin, að sanxvinna geti
ir getað neytt valdaaðstöðu sinn-
ar fyrir atfylgi þessara kjör-
dæma, þrátt fyrir það, þó að sá
flokkur íxjóti ekki trausts né
fylgis nenxa minni hluta kjós-
enda þeirra flestra og aðeins ör-
litils íxxeiri lxluta í öðrum.
Foi’inaður Framsóknarflokks-
ins orðaði alveg rétt það, senx
unx er deilt. Það er tilællunin
með þessax’i kjördæmabreyt-
ingu að taka 6 þingnxenn af
Framsóknarflokknum, það og
ekkert annað sem nokkuru máli
skiptir fyrir nokkui’n íxxann i
landinu. Það eru þannig algerir
einkahagsmunir þessa flokks, !
senx um er bai’izt, og í í’auninni |
ekki flokksmannanna i dreifbýl-*:
inu, heldur fyrst og fremst for- ,
ystumanna flokksins, sem nú •
þykjast sjá franx á það, að að
því kunni að reka, að þeir verði
sviptir að meiru eða nxinna ley.ti
persónulegunx, fríðindum, senx
þeir liafa gelað 'aflað sér vegna
séi’stöðu flokksins í þjóðnxála-
baráttunni. Og það er þess vegna
senx þessir menn nxinna nú svo
átakanlega á hestana yfir tómri
jötunni. Jatan er að vísu ekki
tóm ennþá, en þeir óttast það,
að hún kunni að tænxast áður
en varir.
Það eru eklci hagsmunir
þjóðarinnar, sem liafa gert þá
svo grimma i baráttunni unx
þetla mál. Það er ekki ótli þeiri-a
við það, að stjórn landsins
kunni að fara i ólestur, í reynslu-
lausunx höndunx sjálfstæðis-
manna. Það er ekki óttinn unx
það, að þjóðarskútan geti ekki
varizt áföllum, svo að hana
jafnvel gæti keyrt í kaf, af því
að þeir hafi slept liendi af stjórn-
velinum. Ef svo væri, þá væri
! ekkert auðveldai’a fyrir þá, en
að bæta úr því, nxeð því að taka
aftur upp sanxstarf við aðra
flokkaogreyna þannig aðhjax’ga
því, senx bjargað verður. Það
eru þeirra eigin persónulegu
hagsmunir, sem þeim finnst
vera í veði og þeir þurfi að herj-
ast fyrir. Þess vegna er það
heldur ekki þeirra heitasta ósk
nú, að þjóðarskútan nxegi sem
hezt vei-jast áföllum i fjarveru
senx Framsóknarflokkurinn lief- | tekizt milli flokka unx stjórn
landsins á yfirstandandi hættu-
tímum, og þeir neita þó að taka
þátt í slíkri samvinnu samt.
Það á ekki að vekja upp slíkt
deilumál, sem kjördæmamálið
á slíkum hættutímum, sagði hv.
1. þm. Sunnmýlinga í gær. Og
hann spuuði, hvað rekið hefði á
eftir þvi, að bi’eyta kjördæma-
skipuninni nú á ófriðartímum.
Eg skal svara þeirri spurningu.
Slíkur flokkur, sem, Fram-
sókriarflokkurinn er, undir for-
ustu þeirra Iiv. 1. þnx. Sunnmýl-
inga og háttv. þnx. Stx’anda-
manna, er, ef þeir nxeina það
senx þeir segja, svo þjóðhættu-
legur ofstoiVaflokkur, að það
verður tafarlaust að marka hon-
um bás samkvæmt fjdgi hans j
landinu og éklcert meira. í sið-
ustu kosningum til Alþingis
voru greidd 59 þús. atkvæði.
Af því atkvæðamagni fékk
Framsókixarflokkurinn um
14500 atkv. en aðrir flokkar
rúmlega 45 þús. atkv. samtals.
F ramsóknarf lokkux’in'n hlau t
þannig aðeins tæpan fjórða
hluta alkvæðanna, en fékk
kosna 19 kjörædma-þingmenn
af 38, eða réttaxl lielnxing. Og
svo æpa þessir meixn sig hása
út af því hróplega ranglæti, að
með hlutfallskosningum i tvi-
menniskjördæmum geti svo
fai’ið, að % kjósenda öðlist sama
rétt eins og %. Jöfnum hönd-
unx bölsótast þeir svo yfir upp-
bótarþingsætunum, yfir því, að
þeim % hlutum kjósenda í land-
inu, sem í kjördæmunx hafa
ekki meiri rétt, og engiix trygg-
ixxg er fyrir að verði ekki með
tímanum réttminni, en sá f jórði
liluti, sem fylgir Fi’amsóknar-
flokknum, að þeiixx flokkulxx
skuli vex-a úthlutað þessum
þingsætum til jöfnunar, „svo
að sem næst verði konxizt því,
að' hver þingflokkur fái þing-
sæti í hlutfalli við atkvæðatölu
sína“, eins og tekið er til orða
í stjórnarski'áinni, og í rauninni
ætti að setja háðsmerki við, af
því að með þessurn jöfnunar-
þingsætum, varð nú ekki kom-
izt nær jöfnuðinum í síðustu
kosningum en svo, að andstæð-
þeirra úr rikistjórninni. Mér er ingar Franxsóknarflokksins nxeð
nær að halda, að þeir óski einsk-
is heitar nú, en að þessi skúta
mætti fá sem stærst og liáska-
legustu áföll meðán sjálfstæðis-
nxenn sitja þar við stýrið. Að
þeir óski þess heitt og innilega,
að það verði sem allra fyrst,
svo að þeir þurfi sem stytzt að
berjast mxlli vonar og ótta um
það, hvernig henni kunni að
reiða af. Og umfram allt fyrir
næstu kosningar. Er það ekki
þess vegna, senx þeir hafa nú
látið einn af. helztu trúnaðar-
mönnum sínum, sem hefir átt
að inna starf af hendi í þágu
ríkisstjþriiarinnar fyrir flokks-
ins hönd, leggja riiður það starf,
sem þó er að lögum borgaraleg
skylda lians að gegna, og annan
ganga með lausnarheiðni sína i
vasanum dag eftir dag.
Eg skal játa það, að eg hefi
verið einn þeirra morgu nxanna
í landinu, sem hafa lilið svo á,
I _
að það væri glapræði að lirinda
þjóðinni nú út í harðvítuga
kosningabaráttu. En það erunx
ekki við sjálfstæðismennfrnir,
sem eigum sölc á því, að til þess
hefir verið stofnað. Hinsvegar
er nxér nú alveg að snúast liug-
ur i því efni. Eg er að konxast
þreföldu atkvæðanxagni fengu
þó ekki neixxa 30 þingsæti á móti
19 þingsætum þess flokks, í stað
þess að þeir lxefðu átt að fá þre-
falda þingmannatölu á við
hann. Og þessir iiienn tala svo
unx „minnihlutaþingmenn“, senx
sjálfir eru allir minnililutaþing-
nienn, í Ianþinu, þó að að þeir
séu það eklci allir i kjördænxum
sínum, eins og þó t. d. Iiv. 1. þnx.
Sunnmýlinga og ýnxsir fleiri.
En slíkt misrétti nxá ónxögu-
lega leiðrétta, helzt aldrei að
visu, en ómögulega á, ófi’iðai’-
tínxum, segja framsóknarmenn.
En það skyldi nú elcki vera al-
veg þveröfugt, að þó að við
ranglætið væri fært að una á
friðartímum, þá sé það með öllu
ógerlegt og stói’hættulegt á ó-
friðartínxum.
Það hefir verið upplýst undir
þessum umraeðum, af hv. þnx.
Vestur-ísfirðipga, að á fyrri
stríðsárununx 1914 til 1918, liafi
einmitt í ýmsunx löndum verið
gerðar breytingar á fyrirkomu-
lagi kosninga til þjóðþinganna,
og einnxitt víða nxeð þeim hætti,
að talca upp hlutfallskosningar.
Og skyldi það nú vera alveg
lxrein tilviljun, að þetta var gert
á ófriðarlímunum? Eða var það
gert einmitt af því að ófriður
stóð yfir, beinlínis vegna styrj-
aldarástandsins ?
Um það liefir nú ekkert verið
upplýst hér, en það nxá reyna
að komast að einhverri skyn-
sanxlegri niðurstöðu um það.
Það er auðvitað, og við þekkj-
unx það allir, að nxinnsta lcosti
af urntali, að á ei’fiðleikatímum,
og ekki sízt á styrjaldartímum
er einatt óhjákvðenxilegt að
leggja ýnxsar kvaðir og liöft á
einstaklinga þjóðfé.lagsins, bæði
fyrir ulanaðkonxandi áhrif og
af innanlandsþörf. í lýðfrjáls-
unx lönduixx krefjast einstakling-
arnir þess, samkvæmt grund-
vallarreglunx lýðræðisins, að fá
að dænxa uixi það sjálfir, hvort -
eða hve mikil þörf sé slíkra ráð-
stafapa, og það er réttur þeirra
að fá að dænxa unx slílct af eig-
in reynslu eða þá fyrir nxilli-
göngu kjöi'inna fulltrúa sinna.
I einræðisþjóðfélögum er allt
öðru máli að gegna, þar fyrir-
skipa liin einráðu stjórnarvöld
ráðstafanir sinar og framfylgja
þeinx með valdi — lögreglu- og
hervaldi, ef á þarf að lialda.
Það er nxi alveg bei'sýnilegt,
að ef öruggt á að vera um franx-
kvæmd laga og réttar í lýði’æð-
islandi, og þá ekki sízt landi,
þar sem ríkisvaldið er í veik-
ara lagi, þá er þess brýn nauð-
syn, að erigir flokkar eða stétt-
ir geti með nokkrum rétti sak-
ast um það, að réttur þeiiTa sé
fyrir horð borinn, þannig að
þeir líjóti minni réttar um al-
íxienn xxxanpréttindi en aðrir,
eða að einn flokkur njóti sér-
stakra forréttinda umfranx alla
aðra. Það er að minnsta kosti
ákaflega hætt við því, að slíkt
nxundi há nokkuð og jafnvel all-
mjög framkvæmd þeii-ra ráð-
stafana eða lagasetninga, sem
mönnum þætti ganga um skör
fram, nærri persónulegum rétti
einstaklinganna.
En einmitt á miklum þreng-
ingatínxum, eins og þegar styrj-
öld geysar, getur heinlínis verið
voði á ferð, ef slíku er til að
dreifa, Öllum alþingismönnum
að íxxinnsta kosti ætti að vera
það ljóst, hver liáski okkar litla
þjóðfélagi getur verið búinn af
slíku ástandi. Ekki svo mjög af
því, að óttast-þyi’fti meðal okk-
ar friðsömu þjóðar, bein nxann-
vig eða opinbera uppreist gegn
rikisvaldinu. En þó að ekki sé
annað en það, að lögunx verði
ekki haldið uppi, eða þau franx-
kvænxd eins og okkur ber og í
sumum tilfellum ef til vill er af
%
okkur krafizt, þá er bersýnilegt,
að sjálfslæði þjóðarinnar væri
af því voði húinn i nútíð og
íramtíð. / Af slíkum ástæðum
býst eg við, að kosningarétti og
kosningafyrii’komulagi liafi
víða um lönd verið konxið i
það horf, einixxitt á ófriðartíma
að sem nxests jafnréttis nyti við
fyrir alla þjóðfélagsþegna, svo
að enginn þyrfti að bei’a það
fyrir sig, að hans réttur væri
fyi’ir hoi’ð hoi’inn.^AIll annað er
beinlinis hættulegt hverju þjóð-
l'élagi á slikunx tímum. Það er
því ekkert vafamál, að það væri ’
fullkomið glapræði að æ(la sér
nú að stöðva það mannrétt-
indamál, sem hér hefir vei’ið
tekið á dagskrá. Og það finnst
mér öllu öðru líklegra til þess
að fylla nxenn uixdrun óg óhug
og jafnvel skelfingu, að hér
skuli vera uppi nokkur flokkui’,
seixx getur búizt við því, að lion-
sm gæti haldist það uppi, að
beila stöðvunarvaldi til þess að
hindra franxgang þessa nxáls, þó
að liann yrði svo óheppinn, að
hlotnast slíkt stöðvunarvald. Og
ef Framsóknarflokkurinn læt-
ur sér ekki skiljast það, fyrir
kosningarnar, að honuxxx mundi
ekki lialdast slikt ofheldi uppi,
þá verða kjósendurnir í land-
inu að taka það að sér, að koina
Iionunx í skilning unx það í kosix-
ingununx i sumar.