Vísir - 05.06.1942, Page 2

VISIR
Ratstöövar bygging á
ísafi r ði»
ísfirðingar eru ná í óða önn að undirbúa stækkun rafstöðvar-
innar, og hafa þeir þegar fest kaup á vatnspípum, og eru búnir
að fá tilboð í vélar frá Ameríku, en eru ekki endanlega búnir að
ganga frá kaupum. Ennfremur er verið að ganga frá síðustu á-
kvörðunum um stíflubyggingu við Nónvatn, og er þegar farið
að vinna að undirbúningi hennar.
VÍSIR
DAGBLA Ð
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Vélaaíl og
ræktun.
TC* RAMSÝNUM mönnum íiefir
lengi verið ljóst, að fram-
tíð ræktunarmálanna hlyti að
vera að allverulegu Ieyti undir
þvi komin, að fengnar væri til
landsins mikilvirkar vélar, til
}>ess að vinna undirstöðustarf-
ið, framræsIu starfið, þ. e. vél-
ar til þess að grafa framræslu-
slturði o. s. frv., þar sem skil-
yrði eru fyrir hendi, t. d. þar
sem mýraflæmi eru tekin til
ræktunar. Hafa Bretar mikla
reynslu í þessum málum, því
að þeir hafaræst fram og þurk-
að víðáttumikil og votlend
landssvæði (fenjalönd) og not-
að skurðgröfur, sem ganga fyr-
ir vélaafli.
Nú er svo komið, að fengn-
ar eru hingað til lands þrjár
skurðgröfur, tvær stórar og ein
lítil, og er sú tilraun í rækt-
unarmálum hin merkasta og
fyllilega þess verð, að sérstök
athygli sé á henni vakin. Það
er Árni G. Eylands, fram-
kvæmdarstjóri, sein hefur ann-
ast útvegun þessara mikilvirku
tækja, sem eru eða verða eign
rikisins, og í umsjá Verkfæra-
nefndar, sem stofnuð er sam-
kvæmt lögum um tilraunir í
þágu Iandbúnaðarins.
Stóru skurðgröfurnár munu
kosta hingað komnar um 50.-
000 kr:: Þær vega 7% smálest,
og eru þessar skurðgröfur að
eins hentugar, þar sem mikið
verkéfni er fyrir hendi á tak-
mörkuðu svæði. Önnur skurð-
grafan hefur verið send norð-
ur í Éyjafjörð og verður notuð
í svo nefndum Staðarbyggðar-
mýrum austan Eyjafjarðarár,
og er þar ærið verkefni, en á-
veitufélag hefur verið myndað
þar nyrðra til betri hagnýting-
ar hinna miklu engjalanda,
sem þarna eru. Til gamans og
fróðleiks má á það benda, að
Sveinn Sveinsson búfræðingur,
síðar skólastj. á Hvanneyri, er
fyrstur búfræðinga ferðaðist
um til mælinga, mun fyrstur
hafa gert mælingar þarna, en
síðar mældi Páll Jónsson (kenn-
ari á Hvanneyri) upp allt svæð-
ið og gerði uppdrátt af því,
sem er í fullu gildi enn í dag.
Hin skurðgrafan hefir nýlega
verið tekin í notkun á Akra-
nesi, þar sem stórfelld ræktun
er áformuð.
Þessar stóru skurðgröfur eru
ekki hentugar í dreifbýli, en
með tilliti til skilyrða þar, hef-
ur verið fengin lítil dráttarvel,
sem er knúin áfram með afli
venjulegrar dráttarvélar. Er
hún einnig fengin í reynslu
skyni.
Það hefur oftlega verið á það
minnst, að mikill auður væri
fólginn i íslenzkri mýrajörð, og
það hafa ýmsir mestu búnað-
arfrömuðir vorír lengi vitað
og rætt hefur verið og ritað
um skiljnrðin til þess að festa
hendur á þessum auði, þ.e. að
breyta mýrunum í vel ræktuð
tún og akra. Mýra ræktunin
er svo stórkostlegt verkefni á
þessu landi, að því ber vissu-
lega að fagna, að hafizt hefir
' verið handa um tilraunir í þá
átt, sem að hefir verið vikið
hér að framan.
Það er engurii vafa undirorp-
ið, að það vinnst seint eða aldr-
ei að hagnýta allt ræktanlegt
land út um byggðirnar, nema
hinar stórvirku vélar komi til
sögunnar. Þær eiga að húa i
haginn fyrir landnemann,
hjálpa honum yfir örðugasta
hjallann. Og þá gæti svo far-
ið, að eitt mesta vandamál
sveitanna, — fólksfæðin —
leystist af sjálfu sér.
11.700.000 kr.
jafnað niður
á Reykvfk-
inga.
Bæjarsjóður fær 21/2—3
millj. kr. af stríösgróða-
skatti.
í gærkvöldi skýrði borgar-*
stjórinn frá því á bæjarstjórnar-
fundi, að niðurjöfnunamefndin
hefði jafnað niður útsvör á bæj-
arbúa upphæð, er riemur 11
millj. og 700 þús. kr., en það er
8,8% hærri upphæð en f járhags-
áætlunin gerir ráð fyrir að út-
svarstekjur bæjarins verði.
Er þetta gert samkvæmt
breytingu á skattalögunum, er
gerð var á Alþingi í vetur, eftir
að fjárhagsáætlun hæjarins var
samþykkt, og var liækkunin þá
ófyrirsjáanleg.
Þá gat borgarstjóri þess einn-
ig, að samkvæmt upplýsingum,
er niðurjöfnunarnefnd liefði afl-
að sér, myndi hlutur Reykja-
vikurbæjar, af stríðsgróðaskatti
nema um 2y2— 3 millj. króna.
Samþykkt var að verja honum
til nauðsynlegra bygginga-
framkvæmda í bænum.
Kristmundur Sigurðs-
son varð Glímu-
*
kóngur Islanis.
Íslandsglímán fór fram í gær-
kvöldi, í húsi Jóns Þorsteinsson-
ar við Lindargötu. Fóru leikar
þannig, að Kristmundur Sig-
urðsson varð glímukóngur ís-
lands og hlaut glímubeltið, en
Jóhannes Ólafsson hlaut glímu-
skjöldinn og nafnbótina glímu-
snillingur íslands.
Báðir þessir menn eru úr
Glímufélaginu Ármanni. Kepp-
endur í glímunni voru tíu og
hlutu vinninga sem hér segir:
Kristmundur Sigurðsson (Á) 8
vinninga, Jóhannes Ólafsson
(Á) 7 vinninga, Kristinn Sigur-
jónsson (Á) 7 vinninga, Sigurð-
ur Hallbjörnsson (Á) 5 vinn.,
Davíð Guðmundsson (ÍK) 5
vinn., Sigfús Ingimundarson
(UMF Vaka) 3 vinn., Benoný
Benediktsson (Á) 3 vinninga,
Hjörtur Gíslason (Þór) 1 vinn.
og Bjarni Bjarnason (Á) engan
vinning. Að glímunni lokinni
talaði Ben. G. Waage, forseti 1.
S. í. og afhenti sigurvegurum
verðl aun agripina
Listi þjóðveldismanna.
Fregnazt hefir að Þjóðveldis-
menn — þ. e. þeir, sem að Þjóð-
ólfi standa, hafi stillt upp lista
í Reykjavík með eftirtöldum
mörinum:
Bjarni Bjarnason lögfræðingur,
Valdimar Jóhannsson ritstjóri,
Nikulás Þórðarson verkamaður,
Jón Ólafsson lögfræðingur,
Páll Magnússon lögfræðingur,
Grétar Ó. Fells rithöfundur,
Halldór Jónasson, cand. pliil.
Sveinbjörn Jónsson byggingam..
Ottó Guðmundsson málaram.,
Árni Friðriksson fiskifr.,
Ragnar Jónsson framkvstj.,
Jónas Kristjánsson læknir.
Vísir tekur ekki ábyrgð á að
uppstillingarröðin sé rétt.
Ofangreindar upplýsingar
hefir Vísir fengið hjá Jakohi
Gíslasyni verkfræðing, en enn-
fremur hafði blaðið tal af frétta- 1
ritara sínum á ísafirði. Sagði
hann að þegar væri byrjað að
ráða fólk til vinnunnar, og
myndi hún hefjast á næstunni.
Eins og áður er tekið fram,
verður vatnið í orkuaukninguna
tekið úr Nónvatni, sem stendur
upp við Nónhorn, en gamla
virkjunin var .tekin úr Foss-
vatni, sem er hinu megin í daln-
um. En rafstöðvarhúsið er svo
stórt, að það rúmar nýja véla-
samstæðu, og verður hinum
nýju vélum komið fyrir í því.
Gamla stöðin var 830 hestafla
sterk, en sú nýja mun verða 7—•
8 hundruð hestöfl —- eða allt að
helmings aukning. Þess má þó
geta, að vatnsmagnið úr Nón-
vatni er takmarkað, og má
naumast gera ráð fyrir að það
gefi þessa aukningu.
Tiðindamaður Vísis á ísafirði
tjáði hlaðinu, að fiskirí liafi ver-
„Fyrir nokkurum dögum lauk
eg við smiði á beitingavél, en
vél þessi er einn liðurinn í átt-
skiptu kerfi, sem í lieild á að
koma því til leiðar, að á línu-
veiðum sé hægt að afla sem
mests af fiski með sem mirinst-
um mannafla.
Beitingavéliri gengur fyrir
rafmagni og starfar um borð i
skipinu um leið og línan er lögð.
Við Iögnina er línan látin ganga
gegnum vélina, og við þann
gegnumgang flyzt beitan, skerst
og krækist á öngulinn, hratt eða
hægt eftir þvi, hve mikil ferð er
höfð á bátnum, allt að fimmtíu
lóða afköstum á klukkustund.
Veltingur bátsins getur ekki
truflað starf vélarinnar.
Þann 29. maí s. 1. reyndi eg
vélina að ýmsum viðstöddum,
með því að draga línuna gegn
um hana.
Vélin er í því formi sem eg
hefi byggt hana, ekki sjálfstæð
heild, heldur þungamiðja kerf-
isins, og i beinu sambandi við
Iiana standa ýmsir liðir þess,
eins og t. d. lóðastokkarnir.
Hinir 8 flokkar kerfisins eru:
1. Skipið.
2. Beitingarvél.
3. Lóðastokkar.
4. Lóðaspil.
5. Blóðgunarvél.
6. Stýrisútbúnaður.
7. Línuútbúnaður.
8. Gervibeita.
Allir liðir kerfisins standa i
beinu sambandi hver við annan,
og mun eg sækja um einkaleyfi
á allri heildinni i einu — undir
nafninu Fiskveiðakerfi Haga-
lins.
Áður en eg sendi stjórnarráð-
inu umsókn um einkaleyfi ó
kerfinu, liafði eg hugsað mér að
Ijúka til fulls tveimur liðum
þess, beitingarvélinni og gervi-
beitunni, en sækja um einka-
leyfi hinna liðanna eftir ná-
ið tregt undanfarið, en nú eru
smærrj bátarnir flestir ýmist
hyrjaðir eða að byrja veiðar á
snurrivoð. Allur fiskur er seldur
i fiskflutningaskip, jafnóðum og
hann aflast.
Aðalfundur Búnaðarsam-
bands Vestfjarða var haldinn í
Reykjangsi dagana 10.—12. þ.
mán.
Jarðabætur höfðu mjög dreg-
izt saman vegna dýi’tíðar og
styrjaldarerfiðleika og urðu
minni á þessu ári en nokkru
sinni fyrr síðan jarðræktarlög-
in gengu í gildi. Dagsverkatala
var á síðasta ári aðeins rúm 23
þúsund, en hefir mest orðið full
69 þúsund á ári.
Á aðalfundinum var sam-
þykkt að greiða 150 kr. 'til
Blóina- og trjáræktarfélags ís-
firðinga, 400 kr. til fiskiræktar,
400 kr. til rannsókna á raforku-
skilyrðum á sveitabæjum, 500
kr. til búnaðarnámskeiða, 300
kr. til kynnisferðasjóðs.

HRAFN HAGALtN.
kvæmum teikningum. Eg hefi
nú þegar lokið til fulls við beit-
ingarvélina, og við gervibeituna
eru vandamálin leyst. Verður
gervibeitan með sama ilm og
bragði og síld, en situr betur á
önglinum, verður ódýrari og
hentar betur vélinni en beitu-
síld. Þá hefi eg lokið frum-
teikningum að liinum öðrum
liðum kerfisins.
Nákvæma útfærzlu á kerfinu
get eg ekki látið koma fyrir al-
mennings sjónir fyrr en eg hefi
sent frá mér umsóknir um
einkaleyfi, ekki sízt þar sem
mér er kunnugt um, að menn
hér á landi hafa fengizt við
smíði beitingarvélar, sem sé sér-
stæð heild. En væntanlega líður
ekki á löngu, unz eg verð tilbú-
inn með umsóknina.
Árangurinn, sem á að nást
með kerfinu er sá, að i stað þess,
að t. d. 15 smálesta landróðrar-
bálur, sem leggur yfirleitt 100
lóðir, liefir 9 starfandi menn, 5
á sjó og 4 í landi, ætti ekki að
þurfa alls meira en 3ja manna
áhöfn á kerfisbátnum. Rekstur
lcerfisbátsins verður einnig
ódýrari vegna gervibeitunnar,
flækjulausrar lagnar og yfirleitt
þægilegri og heppilegri með-
ferðar á línunni.
Frá hæsarétti,
Nýlega var kveðinn upp dóm-
ur í hæstarétti i málinu Garða-
hreppur gegn Guðmundi Jóns-
syni og Alfred og Kára Guð-
mundssonum.
Eru málavextir þeir, að í jan-
úar 1940 afsalaði Guðinundur
Jónsson þeim Alfred og Kára
sonarsonum sínum jörðinni
Urriðakoti í Garðahreppi.
Hreppsnefndin taldi sig hafa
átt forkaupsrétt að jörðinni
samkv. 5. gr. laga nr. 55 1926
og höfðaði mál til ógildingar
á afsalinu og krafðist afsals sér
tii handa með sömu skihnálum
og afsa^að hafði verið jæim Al-
fred og Kára. Kröfu lireppsins
var hrundið bæði f héraði og
fyrir liæstarétti og segir svo i
forsendum hæstaréttardómsins:
„Með lögum nr. 16"“1926 1.
gr. var sú breyting gerð á þá-
gildandi lögum um forkaups-
réttarákvæði leiguliða og
hreppsfélaga á jarðeignum, að
forkaupsréttarákvæði þeirra
skyldu eigi gilda, er eigandi
seldi jörð í byggingu barni sinu,
kjörbarni, fósturbarni, systkini
eða foreldri. I greinargerð fyrir
frumvarpi að lögum þessum
virðist það koma fram meðal
annars, að tilgangur lagabreyt-
ingarinnar hafi verið sá, að
jarðir þyrftu eigi að ganga úr
ætt vegna forkaupsréttarákvæð-
anna. Aðiljar þeir sumir, sem
í 3. gr. laga þessara greinir og
nefndir voru, sýnast standa eig-
anda og seljanda jarðar sýnu
firr en bamabörn hans, og þyk-
ir því mega skýra orðin „barni
sínu“ í greininni svo rúmt, að
það taki einnig yfir barnabörn
hans. Samkvæmt þessu verður
að telja sölu stefnda Guðmund-
ai Jónssonar á Urriðakoti til
hinna stefndu sonarsona sinna
heimila, og ber því að staðfesta
héraðsdóminn að niðurstöðu
til.“
Fréttir írá í. S. í.
Að tilhlutun í. S. í. var haldið
glímunámskeið á Akranesi frá
17. apríl til 5. maí. Námskeiðið
sótlu um 20 manns. Glímukenn-
ari var Kjartan B. Guðjónsson.
Þá var haldið knattspyrnunám-
skeið að Reykjahlíð við Mývatn
og sóttu það 37 piltar og 23
stúlkur, sem æfðu handknatt-
leik.
Ennfremur var haldið knatt-
spyrnunámskeið á Húsavík hjá
íþróttafélaginu Völsungi. 85
piltar tóku þátt í því námskeiði.
Kennari var Axel Andrésson.
Á öllum þessum námskeiðum
var áhugi og árangur ágætur.
Nýlega hefir í. S. í. gefið út
eft i rfarandi bráðabirgða tilskip-
an. Leikreglur í. S. í„ bls. 57
(ræsir).
Á meðan skot i rásbyssur fást
ekki, skal ræsi heimilt að gefa
viðbragðsmerki með flagggi
(veifu).
Ákvæði þessi gilda meðan
erfiðleikar eru á útvegun skot-
færa.
Nýlega hefir iþróttaráð Borg-
arfjarðar verið skipað þessum
mönnum: Þorgils Guðmmids-
son, form. og meðstjórnendur:
Guðráður Davíðsson, Nesi,
Reykholtsdal, Höskuldur Skag-
fjörð, Borgarnesi, Jón Þórarins-
son, Reykholti og Runólfur
Sveihsson, Hvanneyi*i.
Stjóm I. S. f. hefir staðfest
reglugerð fyrir Framhornið,
gefið af knattspymufélaginu
Fram til keppni fyrir 1. aldurs-
flokk í knattspyrnu á ísafirði.
Glímufélagið Ármann og K.
R. hafa haldið miklar og merki-
legar innanhússíþróttasýningar
í tilefni af 30 ára afmæli í. S. í.
Þá hafa knattspyrnufélög höf-
uðstaðarins hiáð sérstaka knatt-
spyrnukeppni í meistarafl. um
Stórmerkileg uppfinning.
Beitingarvél Hrafns Hagalíns.
Vísir hafði tal af Hrafni Hagalín í gærdag og spurði hann um
beitingarvél þá, sem hann hefir nýlokið við að smíða. Kvaðst
Hrafn hafa byrjað á smíði vélarinnar fyrir fáeinum árum, en
hefði ekki getað lokið við hana fyrr en þetta sökum þess, að
í vetur sem leið meiddist hann illa á hendi, er hann var við til-
raunir á rannsóknarstofu sinni. Hefir hann nú að, mestu lokið
við þetta verk sitt, sem er umfangsmikið og í alla staði stór-
merkilegt. Fer hér á eftir frásögn hans sjálfs um vél þessa. —
Eldri
maður
getur fengið vinnu við af-
greiðslustörf á benzinstöð.
STEINDÓR.
Gólíteppi
til sölu á
LOKASTÍG 7.
nokkra daga. Tilvalið í sport-
jakka. — Einnig kjólatau-
bútar.
Kápubúðin
Laugavegi 35.
Piltur
eða
stúlka
óskast til ýmsra afgreiðslu-
starfa. Þarf að hafa bílpróf.
Tilboð sendist Vísi fyrir 9. þ.
m„ merkt „Afgreiðslustörf“.
Ræktað land
ásamt húsi, sem má nota fyr-
ir sumarbústað, er til sölu.
Nokkuð af lausu timbri gæti
fylgt með i kaupunum.
Uppl. í síma .3054 frá 'kl.
5—7 í dag.
VÍTISSÖDI
KETILSÖDI
ÞVOTTASÓDI
V erzlun
O. Ellingsen hi.
Dugleg
kaapakona
óskast á heimili nálægt Rvik.
Kaup 75—80 krónur á viku.
Uppl. á Afgr. Álafoss.
Telpa 13-15 ára
óskast til snúninga og til að
líta eftir 4 árá telpu. Uppl. i
síma 5434.
Myndavél
EXACTA, CONTAX eða
LEICA, óskast til kaups.
Upplýsingar í síma 4507 eftir
kl. 7 e. m.
verðlaunagrip, sem dagbl. Vísir
hefir gefið.
Ársþing I. S. 1. verður lialdið
dagana 12., lý. og 14. júní, í Fé-
lagsheimili Verzlunarmanna við
Vonarstræti 4.