Vísir - 28.08.1942, Blaðsíða 2

V I S 1 R
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson.
l
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 66 0 (fimm línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 25 aurar.
Félagsprentsrniðjan h.f.
Dómarnir.
Y FIRSTJiÓRN setuliðsins lief-
ir nú gert grein fyrir dóm-
um, sem gengið hafa í þremur
inálum yfir hermönnum, er
valdið hafa dauða þriggja ls-
lendinga. Þessi sorglegu atvik
er gerðust með stuttu millibili,
slóu óhug á þjóðina. Menn
spurðu hver annan, hvort þetta
væri óhappa-atvik, sem, jafnan
gæti hent en mundi ekki end-
urtaka sig. Eða hvort hér væri
aðeins byrjun á fórnum, sem
þjóðin yrði að færa vegna ná-
býlis setuliðsins. Flestum var og
ljóst, að mikið væri undir þvi
komið í framtíðinni, hvernig
tökum herstjórnin tæki þessi
mál.
Greinargerð sú, sem er hér á
öðrum stað í blaðinu, þarf engr-
ar skýringar við. Þótt dráttur
hafi orðið á því, að þjóðin fengi
að vita um afdrif málanna,
verður að telja það vel farið,
að dómarnir hafa nú verið birt-
ir, svo að landsmenn fái að sjá,
hvernig með málin hefir verið
farið og dregið síðan af þvi sín-
ar ályktanir. Hvað sem menn
annars ségja um niðurstöðu
dómanna, hera þeir það með
sér, að fuílkomin viðleitni hefir
verið sýnd í því að fá fram hin-
ar réttu orsakir óhappaverk-
anna og láta þar koma fyrir
réttláta liegningu.
Væntanlega verður ekki end-
urteknirig á þessum sorglegu at-
burðum. Samhúð landsmanna
og setuliðsins virðist mikið hafa
batnað undanfama mánuði, eft-
ir þvi sem þessir aðilar kynnast
hetur. Slík sambúð hlýtur jafn-
an að vera erfið í fyrstu meðan
nokkur tortryggni er á báðar
hliðar. En með auknum kynn-
um og gagnkvæmum skilningi
hvors á annars högum, vex upp
velvild og vinátta, sem gerir
háðum sambýlið léttara. Þeir,
sem sá góðgirni, velvild og sam-
úð, munu uppskera það sama.
Jónas á nýju planL
Allt, sem Jónas Jónsson hefir
ritað undanfama mánuði, hefh'
verið mjög laust í böndunum
og borið vott um hrörnandi and-
Iega heilsu. Síðan í vor hefir
hann án afláts ritað um upp-
lausn þjóðfélagsins og tortím-
ing þjóðarinnar vegna þess áð
Framsóknarflokkurinn varð að
láta af stjórn. Nú hefir loksins
gamli maðurinn fundið púðrið,
því nú hefir hann komið auga
á þann manninn, sem stendur
fyrir allri þjóðfélagsupplausn-
inni, verðhækkuninni, verka-
fólksskorti bænda, verkföllun-
um og verðfalli peninganna.
Þarna hefir formanni Fram-
sóknarflökksins loks tekizt að
komast á spámanns-planið og í
Tímanum í gær skýrir hann al-
þjóð frá vitrun sinni.
Hann hefir komizt að rauri
um, að einn maður er undirrót
alls ástandsins. Allt er honum
að kenna. Öllu hefir hann korri-
ið af stað. Maðurinn er Sveinn
Sveinsson forstjóri í Völundi,
sem hefir rekið fyrirtæki sitt
með svo mikilli fyrirhyggju og
dugnaði, að enginri af kaupfé-
lagsstjórum Jónasar hefir stað-
ið honum á sporði og Samband-
Tollstjóri gerir grein fyrir
ástandinu á tollafgreiðslunni.
Nauðsyn á róttækri
breytingu á toll-
stofunni.
Tollstjóri kom í gær að máli við ritst jóra Vísis út
af aðfinnslum, sem gerðar voru hér i blaðinu
á afgreiðslu í tollstofunni. Óskaði tollstjóri,
að tekin yrði greinargerð frá honum um þetta efni og
gerir biaðið það með hinni mestu ánæg ju. Greinargerð-
in er svohl jóðandi:
Aðfinnslum svarað.
I grein í dagblaðinu Vísi í
gær, þriðjudaginn 25. þ. m., er
fundið að því, að tollafgreiðsla
af hálfu tollskrifstofunnar hér
gangi seint. ,
Ot af þessu tel eg rétt að vekja
athygli þeirra, er hlut eiga að
máli, á eftirfarandi staðreynd-
um.
Það er sjálfsagt mörgum inn-
flytjendum hér í bæ kunnugt,
hve þröngt er nú jafnan i höfn-
inni hér. Það dregst stundum
viku eða lengur, að skip komist
að hafnarbakka til losunar, og
eins getur losun tekið vikur, ef
um stór skip er að ræða, en
sum þeirra skipa, sem eru í
flutningum fyrir okkur nú, eru
stærri en þau, sem notuð voru
áður. Nú er það algengt, að inn-
flytjendur afhenda hingað á toll-
skrifstofuna skjöl sin til toll-
meðferðar um leið og skipin
koma hingað, og stundum jafn-
vel áður en skipin koma, og
er það þá vitanlega ekki toll-
afgreiðslunni að kenna, þó að
afgreiðsla drágist viku og leng-
ur, eða sem sé þangað til var-
an er affermd, en það er, eins
og getið var, algengt, að það
dragist, að skip komist að til
}>ess að losa, og stundum dregst
losun á langinn af óviðráðan-
legum orsökum.
Þá eru þrengslin við höfnina
ekki ókunnugt fyrirbrigði. Það
er ekki nema lítill hluti af liin-
um aðfluttu vörum, sem komast
i vörugeymsluhúsin við höfn-
ið hefir áhyggjur af því, hvern-
ig fyrirtæki Sveins blómgast.
Allir dugnaðarmenn, sem ekki
eru framsóknarmenn, eru
hættulegir í augum J. J. Þess
vegna þarf að ryðja þeim úr
vegi með einhverjum ráðum.
Af því að Sveiiln er vel kynnt-
ur maður, yfirlætislaus og vel
metinn borgari, þá hefir J. J.
þótt sýnilegt, að ekki stoðaði að
viðhafa nein vetlingatök. Það
mátti því ekki minna vera en
að sá, sem liann ætlaði að ráð-
ast á, væri hvorki meira né
minná en valdur að öllum þeim
erfiðleikum, sem nú steðja að
þjóðinni. Það hlýtur að hafa
verið þungt fyrir J. J., að vera
nú að halda fram, að Sveinn væri
valdur að þessum ósköpum, þvi
að þangað til í gær hefir hann
fullyrt, að Sjálfstæðisflokkur-
inn ætti alla sökina. Nú er
flokkurinn að sjálfsögðu sak-
laus. J. J. heldur þvi fram, að
Sveinn sé vel efnum búinn og
þess vegna hafi hann keypt hluti
í Morgunblaðinu og af þvi að
hann eigi þessa hluti, hafi hann
komið af stað verðbólgunni,
hækkuninni á afurðunum,
vinnufólkseklu bænda, kaup-
hækkunum og öðru þess háttar.
Það er ekkert smáræði, sem
hlutir í Mbl. geta komið af stað.
Ef J. J. ætti þessa hluti, þá
mundu auðvitað allir erfiðleik-
ar þjóðarinnar hverfa eins og
mjöll á vordegi og bændurnir
mundu fá nóg verkafólk.
Það er margt skrítið í Har-
moniu.
ina. Vörurnar eru settar til
geymslu suður á Seltjarnarnes,
vestur við sjó, suður á Mela,
innst í Skuggahverfi og inn und-
ir Kleppi. Þá hefir heill skips-
farmur, sem er til Reykjavilcur,
verið settur á land suður í Hafn-
arfirði. Það eru alls 12 staðir,
þar sem aðfluttar óafgreiddar
vörur eru geymdar. Á sumum
þessum stöðum eru þessar vör-
ur geymdar undir seglum og
það stundum heilir skipsfarmar,
en þegar vörur eru þannig
geymdar undir seglum, er ekki
liægt að vinna við þær nema
í þurru, en þegar slikt veðurfar
er ekki á, dregst afgreiðslan á
vörunum, sem geymdar eru á
nefndan hátt, en eins og allir
sjá verður tollafgreiðslunni ekki
kennt um, slíkan drátt. Þá er það
ekki tollstjóraembættinu að
kenna, þó að vörurnar séu
geymdar í sitt hvorum bæjar-
enda, á ýmsum stöðum þar á
milli og lieilir farmar í öðrum
lögsagnarumdæmum, en það er
að sjálfsögðu ekki til að flýta
fyrir, afgreiðslunni, að tollskoð-
unarmennirnir þurfa að hendast
bæjarendanna á milli til þess
að skoða á hverjum stað eina
og eina sendingu, sem, hlutað-
eigandi innflytjandi hefir afhent
skjöl fyrir til tollmeðferðar á
þeim tíma, sem hann hefir tal-
ið sér sjálfum bezt henta.
Þetta, sem, hér hefir verið, tal-
ið, eða þrengslin í höfnirini og
þrengslin eða rúmleysið við
höfnina Og sem afleiðing af þvi
liin mikla dreifing varanna, eru
þau atriði, sem mest valda því,
af tollafgreiðsla dregst á vör-
um, en þessu livorutveggja valda
óviðráðanlegar orsakir, sem eins
og nú standa sakir er ekki ger-
legt að ráða við, en það er óþarfi
að fara út í það, hverjar þessar
orsakir eru. Þær eru alþjóð
kunnar. En ef afgreiðsla á vör-
um á að komast í æskilegt horf,
verður það því aðeins gert með
því að höfnin verði nógu stór
til þess að skipin geti affermt
þegar eftir komu þeirra, að á
j hafnarbökkunum sé nægilegt
j húsrúm til þess að geyma vör-
urnar í, vörunum sé skipt nið-
ur í þessi hús eftir tegund þeirra
og að öll afgreiðsla á vörum
þessum geti farið fram í húsum
þessum eða í viðbyggingum
við þau. Eins og nú standa sakir
munu ekki vera möguleikar á
að koma þessu á, en það mun
að sjálfsögðu verða gert er
kringumstæður leyfa.
Eg hefi nú drepið á þau atriði,
sém seinni afgreiðslu valda fyrst
í og fremst, og allt annað er i
: samanburði við þessi atriði ó-
; vérulégt fyrir afgreiðsluna, en
eitt er víst, eins og eg hefi áður
bent á, að tollskrifstofan á ekki
, sök á þeim megintöfum, sem,
verða á vegi hennar og eg hefi
minnzt á hér að framan, og það
er bein ósanngirni að ásaka hana
fyrir þá hluti, sem hún á enga
sök á og fær ekki við gert, eins
og högum nú er háttað. I sam-
bandi við þetta er ekki úr vegi
að benda á það, að einmitt þeg-
ar umrædd aðfinnslugrein er
birt, er nýafstaðið vikuverkfall
við liöfnina, en meðan það hefir
staðið yfir hefir að sjálfsögðu
stöðvazt öll afgreiðsla á vörum
og að sjálfsögðu safnazt fyrir
mikið af óafgreiddum innflutn-
ingsskjölum. En væri nú nokk-
urt vit í því, að kenna tollstjóra-
skrifstofunni um þær tafir, sem
af verkfallinu hefir leitt að
þessu leyti?
Þá skal að þvi vikið, að inn-
flytjendur eiga oft og tíðum sinn
þátt í því, að afgreiðsla tefst.
Bæði kemur þar til greina, að
þeir hafa ekki skjöl sín i lagi, og
að þeir láta undir höfuð leggjast
að vitja skjala sinna og vara. En
hvorutveggja J>etta tefur alla af-
greiðslu liér á skrifstofunni, og
eins i vörugeyinsluhúsunum,
þar sem þessar fullafgreiddu
vörur eru fyrir öðrum vörum,
sem eru að koma. Er i þessu
sambandi rétt að minnast þess,
að í fyrra var gerð rannsókn á
* því, hvernig stæði á hinum
miklu þrengslum i vöru-
geymsluhúsunum við höfnina,
og leiddi sú rannsókn i ljós, að
þrengslin voru i langflestum til-
felum því að kenna, að ýmsir
innflytjendur létu vörur sínar
liggja þar og það enda þótt þær
væru íullafgreiddar eða liægt
hefði verið að afgreiða þær, ef
skjölunum yfir þær hefði verið
framvísað til afgreiðslu. Fyrst
liafði tollafgreiðslunni verið
kennt um þetta rúmleysi, en
rannsókn leiddi i ljós, að toll-
afgreiðslan átti á þessu enga sök.
Eg vona að eg hafi með þess-
um linum skýrt mál þetta og
sýnt fram á það, að aðfinnslur
þær í garð tollstjóraskrifstof-
unnar, sem, koma fram í um-
ræddri blaðagrein, um sök skrif-
stofunnar á seinni tollafgreiðslu,
hafa ekki verið á rökum byggð-
ar.
Tollstjórinn í Reykjavík,
26. ágúst 1942.
Jón Hermannsson.
tollaafgreiðsluna. Sú óánægja
var til löngu áður en verkfallið
hófst. iÓánægjan hefir verið að
þróast í mörg ár og nú geta
menn ekki sætt sig lengur við
sleifarlagið.
Það er ekki nægilegt að toll-
stjóri geri sjálfur þá ályktun,
að aðfinnslurnar um tollaf-
greiðsluna séu ekki embættinu
að kenna og þvi á engum rök-
um reistar. Þetta mál verður
eklci afgreitt á svo einfaldan
hátt. Málið verður að leysast á
þann hátt, að viðunandi sé fyrir
borgarana. Fyrir þá er embætt-
ið sett á stofn. Ef tollstjórinn
getur ekki leyst það, verður að
finna annan mann, sem getur
það. Ólíklegt er ekki, að tilhög-
un tollskoðunarinnar sé mjög
óheppileg og að hægt sé að koma
henni i miklu betra og fljótvirk-
ara liorf en nú er. En til þess
þarf athugun og skipulagningu.
Tollstjóraembættið verður jafn-
an borgurum í þessum bæ upp-
spretta mikillar óánægju, ef sá
sem embættinu gegnir er ætið
ánægður með hvernig það er
rekið og sér ekki það, sem betur
mætti fara.
Fimmtugs af mæli
| á i dag Freysteinn Gunnarsson
| skólastjóri Kennaraskólans,
einn vorra beztu skólamanna,
gáfaður maður og gagnmennt-
aður.
Freysteinn er Árnesingur að
ætt og uppruna. Hlaut hann á-
gætan undirbúning undir ævi-
Athugasemd blaðsins.
Það skal fúslega viðurkennt,
að „ástandið“ á nokkurn þátt í
þeirri óviðunandi afgreiðslu,
sem er i tollstofunni hér. En það
er langt frá því að hægt sé að
kenna ástandinu um allt, sem
aflaga fer lijá þessari stofnun.
Tollstjóri telur það eina á-
stæðu fyrir seinlátri afgreiðslu,
að skip þurfi oft að bíða marga
daga eða jafnvel viku, áður en
þau eru losuð. Þetta kemur vit-
anlega engum til hugar að ásaka
tollstofuna um og viðtakendur
varanna búast heldur ekki við
að fá þær afgreiddar, fyrr en
þær hafa verið settar á land.
Dráttur á afgreiðslu skipanna
kemur þvi ekki málinu við og
getur ekki talizt sem afsökun
fyrir tollafgreiðsluna.
Vörugeymsla á mörgum
stöðum er vitanlega til óþæg-
inda við tollafgreiðsluna. En
slíkt hefir þekkst áður, þótt
ekki liafi það verið svipað því
sem nú er. En ef tollstjóri hefði
talið það fyrst og fremst skyldu
sina að firra viðskiptamenn sína
óþægindum við tollafgreiðsluna,
þá mundi hann hafa beint at-
hygli sinni að þvi að mæta hinu
nýja viðhorfi með viðeigandi
ráðstöfunum. Þetta virðist hann
ekki hafa gert. Heldur hefir
hann mætt nýja viðhorfinu með
„gamla laginu“, sem aldrei var
talið sérlega liðugt.
Tollstjóri segir ennfremur, að
ekki megi ásaka embættið fyrir
það að skjöl söfnuðust saman
hjá því meðan á hafnarverkfall-
inu stóð. Engum kemur til hug-
t ar, að gera slíkt og verkfallið
á engan þátt í þeirri almennu
óánægju, sem ríkir hér með
starf sitt. Gekk hann á Kenn-
araskólann hér og lauk kennara-
prófi. Gekk síðan inn í 4. bekk
Menntaskólans og lauk stúdents-
prófi vorið 1915. Hóf þá há-
skólanám og lauk guðfræðiprófi
i marz 1919. Nokkru síðar
sigldi liann til framhaldsnáms,
og kynnti sér einkum skóla- og
kennslumál á Norðurlöndum og
víðar. Þá er heim kom gjörðist
hann kennari við Kennaraskól-
ann lijá sr. Magnúsi Helgasyni,
sínum gamla kennara og vini.
Þá er sr. Magnús lét af embætti,
gjörðist Freysteinn eftirmaður
hans.
Freysteinn Gunnarsson er áf-
bragðs kénnari, og mun honum
eigi sízt vera ljúf og indæl móð-
urmálskennslan, þvi að fátt mun
honum lijartfólgnara en íslenzk
tunga, bæði að fornu og nýju.
Þekki eg frá okkar fyrstu kynn-
um kennslu hans í þeirri
grein. Er Freysteinn prýðilega
að sér í íslenzkri málfræði og
annárri, og hafa komið frá hans
hendi kennslu- og fræðibækur,
svo sem stafsetningarorðabók,
ritreglur, setningafræði o. s.
frv., erinfremur endurskoðuð og
stórum endurbætt og aukin út-
gáfa dansk-íslenzkrar orðabók-
ar.
Skólastjórn Freysteins Gunn-
arssonar þekki eg ekki af eigin
raun, en það er ætlan mín, að
þar sé stjórnað með yfirlætis-
lausri hógværð, samfara fullri
festu.
Auk þeirra ritstarfa, sem áð-
ur getur, hefir Freysteinn þýtt
margar bækur úr erlendum
málum, bæði til fróðleiks og
skemmtunar. Ritar hann fagurt,
hreint og tildurslaust mál, og
bera þýðingar lians allar vott
liirini mestu vandvirkrii, eins
og arinað, sem hann hefir gert.
Þá liefir og Freysteinn þýtt
fjölda söngtexta úr erlendum
málum, og lætur honum, vel þaö
verk, því að hann ber hið bezta
skyn á söng og hljómlist, og er
skáldmæltur vel. Hefir hann og
gefið út Ijóðasafn lítið, þar sem
prentað er nokkurt úrval þess*
sem liann liefir ort, bæði frum-
saniið og þýtt.
Freysteinn Gunnarsson er
allra manna yfirlætislausastur
og fáskiptinn mjög. En í vina
og kunningja lióp er hann
skemmtinn og gamansamur, og
liefir oft látið fjúka græskulaus
spaugsyrði og glettni, bæði i
bundnu máli og óbundnu. Eiga
því margir minningar um
skemmtilegar stundir með góð-
um vini og félaga.
Freysteinn Gunnarsson er
kvæntur Þorbjörgu Sigmunds-
dóttur, og eiga þau tvö böm.
Heimili þeirra hjóna í Kennara-
skólanum er fagurt og hlýlegt.
En auk þess hafa þau á undan-
förnum árum byggt sér og prýtt
sumarbústað að „Hverahlíð“ í
Ölfusi, og ber þar allt vott um
liagleik þeirra , og smekkvísi,
jafnt úti sem inni. Þar dvelja
þau ávallt sumarlangt, og er
ævinlega gaman að líta þangað
heim. Þar mun Freysteinn
Gunnarsson una sér vel með
ástvinum sinum og innan um
blómskrúðið og gróðurinn, sem
hann lilynnir að á hverju sumri,
til nytsemdar, prýði og gleði.
Trén og blómin og nytjajurtirn-
ar i fallega garðinum tala sinu
máli um þann mann, er í hvi-
vetna vill hlúa og hlynna að
því sem grær og vex til gleði og
gagnsemdar „á landi og í
lundu“.
í þakklátri minningu um
langa og ágæta viðkynningu
óska eg í nafni mínu og margra
annarra vina og félaga Frey-
steini skólastjórá allra heilla á
næsta áfanga ævinnar. Og vegna
þess að eg veit hve fjarri það
er skapi lians, að vera gerður
að „umtalsefni“ opinbérléga, bið
eg hann virða á hægra veg,
þótt eg gæti ekki stillt mig um,
að minnast.á liann þessum orð-
um. Á. S.
KJÖTKVARNIR
(hakkavélar)
eru komnar aítur
JLi i/ p rp a a í\
I Símar 1135 — 4201
Sendisvein
vantar strax