Vísir - 21.12.1942, Side 6

6
V í S I R
Bæknr á iólamarkaðiimm
SÖGUÞÆTTIR
LANDPÖSTANNA.
'Svo heitir bók í tveiinur bind-
eam, er bókaútgáfan Norðri á
Akureyri hefir aimazt útgáfu á,
«g nýlega er kornin á markað-
inn. Helgi Valtýsson rithöfund-
nr hefir safnað og búið undir
prentun, og prenfe^ð er rit þetta
Á Prentverki Odds Björnssonar.
Frágangur ritsins er prýðilegur.
Bókin er 800 bls., eða 50 arkir
:.a& stærð, með fjölda mynda
af póstunum, hestum þeirra og
pósthúsum hér og þar.
„Þeir eiga það sannarlega skil-
Íð, þessir karlar, að þeirra sé
minmzl'‘, sagði einn jieirra
manna, sem skrifaði Helga Val-
itýssyni og gaf honum upplýs-
ingar um einn af póstunum, og
hefir Helgi valið bókinni þessi
ummæli að einkunnarorðum, og
á það vel við.
IBókin skiptist í þessa kafla:
I. Ágrip af sögu póstmálanna.
31. Söguþættir landpóstanna.
3IL Póstmál og annálar.
Wígfús Guðmundsson, fræði-
anaður i Reykjavík, hefir ritað
I. og III. kafla, en Helgi Vaitýs-
sqb. :safnað tií og sett saman II.
ikaífla ritsins.
"Margir góðir naénn hafa lagt
ts'inn skerf til bókarinnar, aðrir
en Helgi og Vigfús, og má þar
helzt til nefna: Kristleifur Þor-
steinsson á Stóra-Kroppi, Stefán
Jónsson inn ættfróði áHöskulds-
stöðum í Blönduhlið, Jón Jó-
hannesson á Siglufirði, Guð-
mundur Jónsson frá Mosdal,
Jón Jónatansson á Öngulsstöð-
um, Björn Jónsson í Núpdals-
tungu, Guðmundur Árnason á
Gilsárstekk, Benedikt Gíslason í
Hofteigi, Ari Hálfdánarson,
dbrm. á Fagurhólsmýri, Erling-
ur Filippusson i Reykjavík,
Snorri Halldórsson, Iæknir á
Breiðabólsstað á Síðu, Björn
Eymundsson, hafnsögumaðúr í
Lækjarnesi, Eyjólfur Guð-
mundsson, hreppstjóri á Iívoli,
Þórarinn Benediktson frá Höfða
á Völlum, Jón Pálsson, fv. aðal-
féhirðir í Reykjavík, Pétur Jóns-
son, fræðimaður á Stökkum og
Jón Guðnxundsson i Ljárskóg-
um.
Enn liefir aðalhöfundur bók-
arinnar aflað upplýsinga hjá
fjölda pósta, og mátti ekki
seinna vera, eins og hann skýrir
frá í Lokaspjalli sínu. — H. V.
hóf söfnun til rits þessa á miðju
sumri 1937. Farast honum svo
orð um starf þetta:
„Eigi veit eg, hvað valdið hef-
ir, en málefni þetta hreif þeg-
ar liuga ininn og hefir eigi
sleppt j>eim tökum síðan. Var
mér þó full-Ijóst þegar í upp-
liafi, aö eg hafði fátt eitt til
hrunns að hera af kostum þeim,
sem æskilegir væru til sliks
starfs, — nema áhuga minn og
starfsgleði. En það hvorttveggja
liefi eg lagt franr óskipt og ó-
slitið síðan. Vann eg að söfnun
þessari um 10—12 mánaða
skeið, daga og nætur, og var þá
lauslega samantínd nær öll
syrpa sú, sem hér kemur fyrir
almennings sjónir. í sumar var
loks ráðizt í að prenta allt sáfn-
ið. Hefi eg síðan unnið að fulln-
aðar-frágangi J>ess og búið það
til prentunar, lireinritað allt
safnið og raðað, bætt inn í við-
aukum margvíslegum, er feng-
izt hafa smám saman úr ýmsum
áttum, leiðrétt villur, er fundizt
hafa o. s. frv. Er nú lesenda að
dæma um, hvernig tekizt hefir.
En á livem veg, sem dómar J>eir
kunna aö falla, býst eg við, að
flestir skynhærir menn og sann-
gjarnir muni telja, að betur sé
farið en heima setið. Enda skall
hér hurð nærri hælum: Myndi
mikill hluti safns J>essa liafa
glatazt með öllu, liefði eigi verið
haflzt lianda um, söfnun þessa
hiklaust og dráttarlaust á fyrr-
nefndum tímamótum. Á tveim
næstu missirum, og smám sam-
I
an síðan, hafa sem sé fallið í
valinn 12—15 meðal beztu
lieimildarmanna minna, og all-
margir liinna eru senn á förum.
Voru í J>eim hópi margir gamlir
alþýðumenn, fjölfróðir og lang-
minnugir, 70—03 ára aö aldri.
Þeim ber þakkir, lífs og liðnum,
fyrir það, sem unnizt hefir!
Sjálfur vænti eg engra þakka
né æski, enda tel eg mig aðeins
verið liafa þægan ljá í þúfu í
höndum, þessara lieiðursmanna,
sem liér hafa lagt hönd að verki
af heilum lmga. Samvinnan við
þá hefir orðið mér dýrmætur
\iðburður og ógleymanlegur. —
Væri ekki nenia skylt, að póst-
málastjóm sýndi viðurkenning
sína og sóma sumum þeim góðu
mönnum, sem enn eru á lífi,
þótt furðu seint sé, — fyrir liið
verðmæta vogrek, er þeir hafa
tínt saman, henni til lianda, á
„gleymskunnar sökkvisæ“, og
bjargað undan sjó á furðu-
ströndum fásinnis og skeyting-
arleysis.“
Svo farast aðalhöfundi hókar-
innar orð. Það er merkilegt
starf, sem landpóstamir is-
lenzku liafa innt af höndum. Um
þá hefir samt löngum verið
hljótt, en með þessu riti er þögn-
in rofin, og myndir þær, sem
brugöið er upp af baráttu þeirra
við Kára og Frosta, Grimu og
Snæ, verða margar ógleyman-
legar. Sumir sagnaþa'ttimir eru
ágæta vel ritaðir.
Aðalhöfundur bókarinnar,
Helgi Valtýison, hefir unnið
þarft og gott verk. Vigfús Guð-
mundsson hefir í-annsakað
kynstrin öll af ]x>stmálaskjöl-
unl, en þau eru varðveitt i Þjóð-
skjalasafni, og kannað kirkju-
hækur, og var rannsókn lians
lokið, áöur en þær voru fluttar
burt. Hlýtur slík könnun að liafa
verið margra mánaða verk.
Söguþættir landpóstanna eru
merkilegt heimildarrit um harð-
gerva trúnaðarmenn, dyggva og
drottinholla, sem „héldu sitt
strilc, voru i hættunni stórir“.
Þessi bók verður mikið lesin.
Br. T.
Jakob Thorarensen:
Haustsnjóar.
Kvæði.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Höfundur þessara ljóða er
fyrir löngu þjóðkunnur maður
af skáldskap sínum. Um hann
kann að hafa staðið nokkur
styrr manna á meðal, með því
að ávallt hefir hann farið sinna
eigin ferða og aldrei hirt hvort
líkaði betur eða ver. Vist er þó
það að viðurkennt inun það af
öllum að margt gott hefir hann
látið frá sér fara og sumt ógætl.
Þessi bók ber á sér öll fyrri
einkenni höfundar. Hann er nú
miðaldra maður, og þá er ekki
að vænta hamfara i stefnubreyl-
ingum, enda væri l>að óhkt hon-
um, að víkja frá þvi, er skyn-
semi lians hefir sagt honum að
rétt sé, og liallast að einhverj-
um þeim „ismum“, sem nú
kunna að þykja útgengileg
vara. En höfundurinn er heill
maður og stefnufastur. Honum
er ljóst að:
Iljásna til, er framtið felur,
för má hefja um leiðir tvær,
aðra beina, en hina í hlykkjum,
hennar fólk því litlu nær.
Önnur krefur afls og vilja,
andróðrana, er fái þreytt.
Hinnar mið er liark og skvaldnr,
hávært þvarg um ekki neitt.
En höfundurinn byggir trú
sína á æskunni:
Söm er æskan eins og fyrrum,
augun tindra skær og snör,
hvötin djörf. — En hvert er
markíð,
hvert er heitið yðar för?
og hann óskar henni fararheilki:
Bækur til jólagjafa:
Bækúr eftir íslenzka höfunda: Þýddar bækur:
Söguþættir landpóstanna, 100.00, 125.00.
Frásagnir um Einar Benediktsson, 50.00.
íslenzk menning I, eftir Sig. Nordal, 80.00, 95.00.
Skáldsögur Jóns Thoroddsen I.—II., 50.00, 90.00, 110.00.
Sandur, skáldsaga eftir Guðm. Daníelsson, 20.00.
Einn er geymdur, sögur eftir Halldór Stefánsson, 15.50, 19.50.
Rit Jóhanns Sigurjónssonar, síðara bindi, 15.00, 20.00, 28.00.
Sjö töframenn, þættir eftir H. K. Laxness, 22.00, 26.00, 28.00.
Kristin trú og höfundur hennar, eftir Sig. Einarsson, 20.00.
Fólkið í Svöluhlíð, eftir Ingunni Pálsdóttur, 10.00, 12.00.
Kvistir í altarinu, eftir Ólaf Jóh. Sigurðsson, 23.00.
íslenzk úrvalsljóð IX., Kristján Jónsson, 15.00.
Haustsnjóar, kvæði, eftir Jakob Thorarensen, 10.00, 15.00.
Ferð án fyrirheits, ljóð eftir Stein Steinarr, 20.00.
Stund milií stríða, ljóð eftir Jón úr Vör, 12.00, 18.00.
Utan af víðavangi, kvæði, eftir Guðm. Friðjónsson, 16.00.
Rauðar rósir, kvæði, eftir Aðalst. Halldórsson, 10.00.
Ljóðmæli, eftir Magnús Gíslason, 10.00, 13.00, 15.00.
. Pála, sjónleikur, eftir Sig» Eggerz, 10.00.
Skrúðsbóndínn, leikrit eftir Björgvin Guðmundsson, 10.00,16.00.
Ævintýri Magnúsar Grímssonar og Jóns Árnasonar, 25.00.
Indriði miðill, eftir Þórberg Þórðarson, 25.00, 30.00.
Aftur í aldfir. eftir Oscar Clausen, 6.00.
'Jah sagnaþættir og þjóðsögur III., 12.50.
Isl. annálabrot, eftir Gísla Oddsson, 10.00.
ÍViðnýall, eftir dr. HeJga Pjeturss, 13.00, 17.00.
Saga og dulspeki, eftir Jónas Guðmundsson, 15.00.
Frá miðöldum í Skagafirði, eftir Margeir Jónsson, 9.50.
Islenzkar þjóðsögur II, Einar Guðmundsson safnaði, 4.00.
Jón Þorleifsson listmálari, 25.00.
Hrafnkatla H. K. Laxness, 10.00.
Ultima Thule, eftir Vilhjálm Stefánsson, 40.00, 50.00.
Ladý Hamilton, eftir Schumacher, 50.00.
Frú Roosevelt segir frá, 40.00, 52.00.
Feigð og fjör, endurminningar handlæknis, 45.00, 55.00.
Tóníó Kröger, eftir Thomas Mann, 12.00, 15.00.
Snabbi, kaflar úr ævisögu fjáraflamanns, eftir P. G. Wode-
house, Páll Skúlason þýddi, 28.00.
Bókin um dygðina og veginn, eftir Lao Tze, 20.00.
Máfurinn, skáldsaga, eftir Daphne du Maurier, 16.00.
Ævintýri góða dátans Svejks, 23.00, 30.00.
Lönd leyndardómanna, eftir Sven Hedin, 30.00.
Tess, eftir Thomas Hardy, I.—II., 50.00.
Kapítóla, I.—II., 40.00.
Sara, ástarsaga, eftir Skjoldborg, 13.50, 16.50, 26.50.
Veronika, skáldsaga, eftir Garvice, 12.00.
Máninn líður, skáldsaga, eftir John Steinbeck, 15.00.
Húsið í hlíðinni, skáldsaga, eftir Maugham, 8.50.
Katrín, skáldsaga, eftir Bendix Nielsen, 12.00.
Hlekkjuð þjóð, 16.00.
Krapotkin fursti, 40.00.
t leyniþjónustn Japana, 16.00.
Flökkusveinn, skáldsaga, eftir H. Malot, 10.00.
Undir ráðstjórn, 14.00, 18.00.
Anna Iwanowna, eftir E. Höjer, 15.00.
María Stuart, eftir St. Zweig, 36.00.
Florence Nightingale, eftir Lytton Straehey, 30.00.
Rödd hrópandans, eftir Douglas Reed, 28.00.
Bláa eyjan, eftir Woodman Stead, 12.00.
Jólaævintýri, eftir Charles Dickens, 55,00.
Barna- og unglingabækur:
Milla, eftir Selmu Lagerlöf, 17.00.
Kátur piltur, eftir Björnson, 20.00, 25.00,
Góðir vinir, eftir Margréti Jónsdóttur, 14.00.
Kofi Tómasar frænda, 11.00, 15.00.
Tóta, saga um litla stúlku, 10.00.
Dæmisögur Esóps I.—H., 20.00.
Hrói höttur, 10.00.
Ragnheiður, eftir Margit Ravn, 10.00, 17.50.
Leggar og skel, eftir Jónas Hallgrímsson, 2.50.
Gulleyjan, eftir R. L. Stevenson, 12.00.
Ratvís, Indíánasaga, eftir Cooper.
Guðvin góði og aðrar sögur, Fr. Hallgrímsson, 6.50.
í útlegð, drengjasaga, eftir Gredsted, 12.00.
Ekki neitt, saga fyrir Iítil böm, 5.60.
Gullnir draumar, 18.00.
Tilhugalíf, eftir M. L. Alcott, 15.00.
Tarzan sterki, 30.00.
Mikki mús og Mína, 12.00.
Milljóna-snáðinn, 15.00.
Drengir sem vaxa, eftir Aðalst. Sigmundsson, 12.00.
Tjöld í skógi, eftir Aðalst. Sigmundsson, 17.00, 22.00.
Sá ég svani, eftir Jakobínu Johnson, 6.00.
Skóladagar, eftir Stefán Jónsson, 12.00.
Skólasystur, eftir Ellen Reumert, 15.00.
Það er gaman að syngja, söngtextar barna, 5.00.
Ævintýri bókstafanna, eftir Astrid Vik Skaftfells, 15.00.
Ævintýrið í kastalanum, 6.00.
Smávinir fagrir, 20.00.
Stígvélaði kötturinn, 8.00.
Rauðhetta, 4.00.
Öskubuska, 3.00.
Þymirósa, 3.00.
Komið sem fyrst. Margar af bókunum verða uppseldar fyrir jól.
Bdkaverzlun Nig:fn§ar E^mnnd§§onar
og Bókabúð Austurbæjar B.S.E. Laugaveg 34