Alþýðublaðið - 09.08.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
} alþýðÍjblÁbiðí
< kemur út á hverjum virkum degi.
! Afgreiðsla i Alþýðuhúsinu við í
< Hverfisgötu 8 opin irA kl. 9 árd. j
J til kl. 7 siðd.
< Skrlfstofa á sama stað opin kl. |
! 9‘ j — 101'* árd. og kl.8 —9 siöd. j
< Simar: 988 (afgreiðslan) og 2394 >
J (skriístofan). >
< Verðlag: Áskriftatverö kr. 1,50 á >
} mánuöj. Auglýsingarverðkr.0,15 >
} hver mm. eindálka. »
! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmi&jan {
j (i sama húsi, simi 1294). ►
Aukastörfin.
Undanfarið hefir Alþýðublaðið
birt noklcur sýnishorn af fjárstjóra
íhaldsins, bitlingaaustri þess og
gegndarlausri óskannnfeilini í
me’öferð á almannafé. Tölurnar
hafa verið látnar ta!a. Tölur, sem
enginn sér við yfirlestur lands-
reikningsins ojg sýnilega ekki var
ætlast til að nokkur sæi. Þær
eru tíndar upp úr fylgiskjölum
við ýmsa og ólíka liði landsreikn-
ingins. Hefir purft djúpt að kafa
i gamlar íhaldshirzlur eftir mörg-
,um þeirra, enda hefir það aldrei
verið ætlun íhaldsins, að þær
yrðu dregnar fram í dagsljösið.
Er því reiði þess og gremja yfir
hnýsni og „taktleysi" ríkisgjalda-
neíndarinnar ofur-skiljanleg.
Þessar smágreinir Alþýðublaðs-
ins hafa vakið geysi mikla athygli
og eftirtekt. Að vísu var almenn-
ingi kunnugt nokkuð um það, að
íhaldsstjórnin,' þrátt fyrir alt
sparnaðarhjalið, var ósár á því
að gleðja góðvini sína á kostn-
að ríkissjóðsins, en að ósvinn-
an væri svo stórkostleg, sem nú
er ljóst orðið, var þó á fæstra
vitorði.
Hálaunaðir m:mn í þýðingar-
mestu embættum landsins, sem
hljóta að taka og eiga heimtingu
á að fá alla starfskrafta þeirra,
hafa verið hlaðnir umfangsmikl-
um aukastörfum, svo umfangs-
miklum, að sjáanlegt var hverj-
um manni, að þeim var ómögu-
legt að inna þau sæmilega af
hendi án þess að vanrækja emb-
ættisstörf sín. Annaðhvort hiutu
þeir að van.rækja, embættisstörf-
in eða aukastörfin.
En • störfin voru og eru líka í-
haldinu oftast aukaatriði, launin,
glaðningin var aðalatriðið. Oftast
vanst líka, þrátt fyrir annríkið,
nægur tími til að hirða launin, en
þó kom það fyrir, að þau þurfti
að sækja í svo marga staði, að
eitt og eitt ár gleymdist að taka
|jau á einum og einum stað. Það
gerði ekkert til, þá voru þau bara
tekin um leið og laun næsta árs.
Endurskoðunin á reikningum
Brunabótaféiagsins er eitt*» dæmi
þess, hvernig aukastörf þessi á
stundum voru af hendi leyst.
Sjóðþurðin þar var gömul orðin,
þegar upp komst. Hún var lítil í
fyrstú, en óx ár frá ári, unz hún
var orðin 7o þúsund krónur. öll
þessi ár voru þó til endurskoð-
unarmenn, ekki vantaði það,
launaðir, eins og til stóð, sem
áttu að sannprófa reikningana,
bera þá saman við hækur félags-
ins og sjóð. Forstjóri var þar
líka, sem auðvitað bar skylda til
að lita eftir undirmönnum sí"'
um.
En allir voru þessir menn öðr-
um störfum hlaðnir, svo sem Ijóst
er orðið.
Því fór, sem fór.
Safn
Tepbalýðshreyfingarinnar
í Srípjéð.
Á fjórðu hæð Alþýðuhússms í
Stokkhóimi er hægt að sjá margt
einkennilegt, fróðlegt og skemti-
legt. 1 nokkrum smáherhergjum
þar, í ótal mörgum skápurn og
kössum, er saman komið safn
oerkilýoshreyfmffnrinwn- sœnsku
(ArbetarrörelsenS Arkiv).
Fyrir 26 árum var safn þetta
stofnað. Hvatamaður að stofnun
safnsins var dr. Oskar Borcje, sem
strax í byrjun veitti safninu for-
stöðu, og hefir þarm starfa með
höndurn enn.
En hvað er þá geynit í safni
verkalýðshreyfingarinnar sænsku ?
Þar er varðveitt alt það, sem á
einhvem hátt snertir sögu hreyf-
ingarmnar, einkum í Svíþjóð, en
þó einnig rnargt, er áhrærir sögu
jafnaðarstefnunnar og verkiýðs-
málanna yfirléitt.
Safn þettá er í nokkrum deild-
úm. I eirani deildir.ni er bókasafn.
Þar eru geymdar hækur, timarit.
smákver og blöð á ýmsum tungu-
málum, frá ýmsum löndum, mis-
munalndi að útliti, aSdri og á-
standi. En þó er eitt sameigiin-
legt með öllu þessu. Alt snertir
þetta jafnaðarstefnuna og verka-
lýðshreyfinguna. Þar eru saman
komnar margar merkilegar og.fá-
séðar bækur, hiöð og tímarit. Þar
er „Folkoilj:in<[, fyrsta jafnaðar-
mannabiaðið í Svíþjóð, sem
stjórnað var af einum frumherja
stefnunnar þar í landi, August
Palm. Þar er Social-Demokr:ríen
sænski frá upphafi, aðalblað
þýzkra jaíuaðarmanna . ,,For-
w0rts“, frá byrjun, höfuðblað
franskra skoðanabræðra, „/’ Hu-
m:,nité“, er stjömað var af hin-
um fræga rithöfundi ./é:m Jaurés,
og þannig nrætti lengi telja.
Þessu salni hafa áskotoást margar
hnerkilegar bækur og rit, frá ýms-
um flokksmönnum. Stjórmmá'a-
maðurinn frægi, foringi sænskra
jafnaðarmanna, fijalmúr Branhing,
árfleiddi. safnið að öllum sínum
bókum ofi ritum. Var safninu það
mikilíl fengur og ómetanlegur. f
bökasafnsdeildinni rnunu nú vfera
um 200,000 bindi af bókum, tíma-
ritum og blöðum — alt um jafn-
aðarstefnuna og verkalýðshreyf-
ihguna.
1 satn'.nu er ö.nnur deild, sem
kal.'a mætti sögulega handri:a-
deild. Þar eru geynrdar gerðabæk-
ur verkalýðs- og jafnaðarmannar
félaga, reikningsbækur féiaga, fé-
lagaskýrteini, félagalög'og fimda-
sköp, bréf, sem farið hafa á milii
einstakra félaga og sambanda,
samningar milii félaga og at-
vinnurekenda og rnargt fleira af
líku tagi. Eru í deiid þessari ó-
metanlegir fjársjóðir saman komn-
ir, viðkomandi sögu verkalýðs-
hreyfingarinnar og jafmaðárstefn-
unnar í Sviþjóð. Þangað leita því
allir þeir, er kynna vilja sér sögu
sænskrar jafnaðarstefnu.
1 einni deildinni eru geymdar
ýmiskonar minjarer snerta sögu
jafnaðarstefnunnar í Sviþjóð.
Minjasafn þetta er harla merki-
legt. Þar eru gleraugu þau hálf-
brotin, er August Palm hafði á
frægum og viðburðaríkum
verkamannafundi árið 1886, og
urðu gleraugurr þá fyrir ailmiklu
hnjaski i róstum-, sem urðu á
íundinum. Þár eru einnig teningar,
gerðir úr brauði, sem August
Palm bjó tii og skemti sér við,
þegar hann sat í fangelsi árið
1887, fyrir baráttu sína í þágu
jafnaðarstefnuinnar. Sömuleiðis er
þar geymt frumvarp að stefnu-
skrá sænska jafnaðarmannaflokks-
ins, ritað af Axel Danielsson, sem
var einn af glæsilegustu og fyrstu
frumherjum jafna ðarste fnunnar í
Svíþjóö. Á sama stað er uþpkast
að stefnuskrárræðu Hjalmars
Brantings, þegar hann myndaði
fyrstu jafnaðarmannastjórnima í
Svíþjóð, 10. marz 1920. Og loks
má nefna merkilega blaðagréin,
sem F. V. Thorson sendi starfs-
bræðrum sínum í ríkisstjórninmi,
spm hinztu kveðju.
Minjasafn þetta er geysi merki-
legt. Hver ’ hiutur hefir þar sína
sögu að segja — sögu um hetju-
raunir, fórnfýsl og baráttu. Yfir
safni þessu hvílfr helgur blær og
hátíðleikur. Sá, sem skoðar minja-
safnið fjjnnur, að hann er kominn
á helgan stað — miunin?|arstað
orustunnar fyrir fögru og göfugu
málefni.
Að lokum má nefna mynda-
safnið. Þar eru geymdar myndir
og teikningar af ýmsum braut-
ryðjendum og forvígismönnum
jafnaðarstefnunnar, einkum í Sví-
þjóð, en þó einnig frá öðrum
löndum og þjóðum. Við flestar
myndirnar eru skráð helztu æfi-
atriði þeirra manna, sem mynd-
irnar eru af. Er deild þessi hin
skemtilegasta og mjög fróðleg. í
safninu eru nokkrar myndir af
íslenzkum jatoaðarmönnum. I
bókasafn’nu eru auk þess nokk-
ur íslenzk blöð og rit urn jafn-
aðarstefnuna. .
Alt safn verkalýðshreyfingar-
iinnar í. Svíþjóð er geysi rnerki-
leigt, fjöLskrúðugt og lærdómsríkt.
Til ^þessa safns er alt af leitað;
þegar skrifað er um sögu verk-
lýðshreyfingarinnar sænsku og
þróun jafnaðarstefnunnar þar í
landi. Og á síðustu árum hefir
verið ritað margt og mikið um
sögu jafnaðarstefnunnar í Sví-
þjóð. Io::r Vemerström rithöfund-
ur og ríkisþingmaður hefir ritað
ágæta bók um F. V. Thorson,
sem, eins og mörgum er iíunn-
ugt, var eiinn af frægustu frum-
herjum jafnaðarstefnunraar í Svi-
þjóö, og fjármálaráðherra í sið-
asta jaínaðarmanna-ráðuneyti
Brantings. Er þessi bók um leið
ágætt yfiriit um sögu jafnaðar-
stefnunnar og verkalýðshreyfing-'
arinnar í Svíþjóð. Einn af nú-
lifandi foringjum jafnaðarmanna í
Svíþjóð, Zeth Höglund, er ei.nnig
að rita mikla bók og merkilega
um HjalmaT Branting. Kernur sú
bók út í mörgum hefturn, skreytt
fjölda mynda, og er útlit fyrir að
sú bók verði stórmerkilegt verk.
En örðugt hefði verið að rita
þessar ágætu bækur, ef ekki hefðiL
notið hins prýðilega safms. Er því
gagnið, sem af safninu leiðir, ó-
metanlegt.
Jatoaðarstefnan og verkalýðs-
hxeyfingin hefir ekki enn þá átt
sér langan aldur á íslandi. Þó'
er um aidarfjórðungur síðan áð
fyrstu ákveðnu boðendur jafnáð-
arstefnunnar hófu upp raust sína
á Islandi, og þau síðast liðnu 12.
ár, sem Alþýðuflokkurinin á Is-
landi hefir starfað, hefir margt:
verkið óeigingjarnt verið leyst af
hendi! á landi voru í þágu. jafn-
aðarstefnunnar. Margar minjar
þess starfs væri ;hægt að finna
í verkalýðsblöðunum, gerðabókum.
verkamanna- og jafnaðarmanma-
félaga. Er því fullkomin þörf að
þessum minjum sé safnað á einin
stað , og1 stofnað safn oerklýds-
hreijfþigftrþwir ú íslandi. Þyrfti
hið fyrsta að hefjast handa til
stofnunar slíks safns, því brátt
hlýtur að líða að því að farið
verði að rita rækilega um sögu
jafnaðarstefníunraar og verkalýðs-
hxeyfingariininar á Islandi. Myndi
það verða uppörfun og góð leið-
sögn öllum þeim, er starfa vilja
að sigri jafnaðarstefnunnar.
Stockholm, 28. júlí 1928.
St. J. SL
Sveinn Björnsson
sendiherra i Kaupmannahöfn,
tók við sendiherrastarfinu í byrj-
un júlí 1926. Það ár fékk hann
greitt af opinberu fé, sem hér
segir:
Laun með tilheyrandi í 6 mánuði
d. kr. 22.500,00 ca kr.. 27.000,00
Fyrir iráðunautsstörf
fyrri helming árs-
ins — 3.000,00
Uppbót fyrir húsa-
kaupatjón
d. kr. 10.000,00 ca. — 12.000,00
Ferðakostnaður — 9.561,58
Fyrir Minningarrit
Landsbankans — 125,00
Samtals ísl. kr. 51.686,58
— fimmtíu og eitt þúsund sex
hundruð áttatiu. og sex krónuar
fimmtíu og átta aurar —.