Alþýðublaðið - 09.08.1928, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Alt af jafn-góð
Alt af bezt.
Libby’s tómatsósa.
Blððin og baráítan.
Mikið er nú rætt og ritaö í út-
löndum um blöðin, er pað aðal-
lega blaðasýningin í Köln i
Pýzkalandi, sem gefið hefir til-
efnið til þeirra umræðna og
skTÍfa.
Eins og kunnugt er, er blaða-
menzkan kornung. Hún hófst ekki,
svo teljandi sé, fyr en Gutenberg
fann upp prentlistina, og fram-
för og vöxtur blaðamenzkunnar
hefir alt af fylgt á eftir þeim um-
bótum og peim stórkostlejgu fram-
förum, sem orðið hafa á sviði
pTentlistarinnar ár frá ári.
Nú eru blöðin eitt mesta menn-
ingartækið, sem vér eigum. Þau
eru orðin nauðsynleg hverju heim-
ili, og fá heimili munu pað'vera
t. d. hér á landi, er ekki kaupa
eitthvert bíað. Blöðin eiga að vera
andlegur útvörður- fólksins, lei.ð-
beinandi pess í viðfangsefnum
peim er fyrir liggja pá og pá,
fróðleikslind og lýsandi kyndill,
er hvetur pjóðirnar til starfs og
dáða, hugrekkis, friðar og rétt-
lætis. — En eins og gefur að
skilja geta biöðin verið tvieggjað
vopn, pví að öll menningartæki
eru vopn, ,og flest vopn, er mann-
kynið á nú í ■ menningarbaráttu
sinni, geta orðið til fflls eða góðs,;
eftir pví, hvernig pau eru notuð.
Jafnaðarmenn — pað er alpýða
lajidanna — lítur peim augum
á nútímaun, knöfur hans og
menningarviðleitni, pjóðfólaigsfyr-
irkomulagið og parfir mannanna,
sem byggja pessa vora jörð, að
stórfeldra breytinga purfi við, ef
menning vor eigi ekki að liða
undir lok. — Því er pað, að öll
blöð verklýðsins, jafnaðarmann-
anna, um allan heim, predika
hina einu og sömu stefnu, jafn-
aðarstefnuna, og álita, að hún sé
mentiingarstefna nútímans og
framtíðarinnar — leiðarvísir
mannanna út úr ófullkomnu pjóð-
íélagsskipulagi, næsta stig pjóðfé-
lagspróunarinnar inn á skipulag
vaxandi meimningar, samstarfs og
sameignar.
En yfirráðastéttin, auðvaldið,
Htur öðrurn augum á ástandið.
Því pykir alt gott eins og pað er,
að minsfla kosti par ,sem pað
ræður. Það vill engar breyting-
ar nema pær, er miða pví til
hagnaðar. Það berst með öllum
meðölum gegn hverju pví, sem
mannvinir og jafnaðarmenn kalla
umbætur. Það berst gegn pví með
hnúum og hnefum, sem íramfara-
vinir kalla aukna mennángu og'
framför. — Þvi er pað, að blöð
pess ölJ predika pað, sem í dag-
legu máli er kaliað íhald, en pýð-
ir kyrstaða og afturhald. Það
syngur um blessum olnbogaskot-
anea, samkepninnar, einstaklings-
framtaksins, sem pað svo nefnir,
og gengur út á pað, að menn ríði
hver annan niður. Það æsir upp
með blöðum sínum til styrjalda og
mannvíga. Blöö pess hrðpa upp
um ættjarðarást og föðurlands.
Það eykur á kynpáttahatur og
tungumálaóreglu. Það hatar al-
pjóðamál og jafnaðarstefnu af
pví, áð hugsjónir pær efla bræðra-
pel meðal mannanna, auka samúð
og samvinnu allxa bama jarðar-
innar, purka út landamærin, og
rífa upp gaddavírsgirðingar og
kínverska múra.
Það eru ólík verkefni, sem pau
hafa, blöð auðvaldsins og blöð
aipýðustéttarinnar, svo ólík, að
ekki er hægt saman að jafna. —
BlÖðin — petta stórfelda menn-
ingarvopn — særa mannkymð
pegar pau eru í hendi drottnunar-
gjamra iðjuhölda og stóreigna-
manna, en pegar pau eru undir
stjórn verkálýðsins, „lægstu
stéttarinnar", eins og gyltu menn-
irnir kalla hann, pá eru pau eins
og exi í hendi höggvandi braut-
ryðjanda, er brýzt gegn um marg-
flækt kjarr kolisvartra skóga.
Ef maður veitir athygli peim
framförum, er orðið hafa á blaða-
kosti jafnaðarmanina, og hve gíf-
uHegum og stórfeldum framför-
um blöð alpýðunpar hafa tekið,
sérstaklega á siðustu árum, pá
finnur maður — hvort sem mað-
ur er jafnaðarmaður eða ekki —,
áð málistaðurinn, sem pau berj-
ast fyrir, hefir eitthvað störfelt
til ,síns ágætis.
Blaðasýningin í Köln, sem stað-
ið hefir yfir í alt sumar, gefur
hugmynd um framfarir og vöxt
alpýðublaðanna og alpýðusamtak-
anna.
Þáð er ekki nema hálf öld siðan
að fyrsta jafnaðarrnamnablaðið
hóf göngu sína. — Þessi hálfa
öld hefir verið rík af stórfeld-
um viðburðum, og viðburðimir
hafa fleygt alpýðusamtökunum
fram og aukið blaðakost jafnað-
armanna. Auðvaldið hefir auðvit-
að aukið blaðakost sinn mjög. En
pað er nú eins og farið sé að
dxaga úr pví valdi, er pau hafa
haft yfir fólkinu, kaupendafjöldi
auðvaldsblaðanna stendur ýmist í
stað eða minkar, en blaðakostur
jafnaðamianna eykst og kaup-
endafjöldinn vex.
Blaðasýningin i Köln sannar
petta. Alpýðuflokkar hinna ýmsu
landa eiga í sýniingarhölliinni sína
sérstöku sýningarstaði. Þar era
öll alpýöublöð sýnd, og vöxttfr
peirra 'sýndur ýmist með teikn-
ingum, lærdómsríkum málverkum,
eða kvikmyndum.
Sýning verklýðsblaðanna hefir
dregið að sér mesta athygli. Sér-
staklega hefir sýning dönsku
jafnaðarmianinannia vakið bœði
undrun og aðdáun, en að peirri
sýningu verður vikið síðar.
Á eftirfarandi skýrslu, sem er
miðuð við árið 1925, er hægt að
sjá vöxt alpýöublaðaima og við-
gaing í hinum ýmsu löndum.
Af 70 milljónum manna, er
byggja Þýzkaland, kusu 12 millj-
ónir kjósenda frambjóðendur al-
pýðunnair, jafnaðarmenn og kom-
munista. Maður skyldi pví ætla
að blaðaklbstur pýzka verkalýðs-
ins væri stór og kaupendafjöld-
inn mikill, en svo er pó ekki
— pó að haran sé mikill í sam-
anburði við kaupendafjölda auð-
valdsblaðanna, eru alpýðumenn.
ekki ánægðir með kaupendafjöld-
ann par sem kjósendur flokkanna
eru svona margir. Þýzkir jafnað-
■ armeinn ,eiga 191 dagblað, og upp-,
lag peirra er samtals 1 250000 og
verður pað að teljast tiltölulega
lítill kaupendafjöldi. Fiokkurinn.
gefur par að auki út 15 tímariit,
par á meðal tvö alpjóðleg, ann-
að um jafnaðarstefinu og stjórn-
m'ál yfirleitt, „Dis Gesellschaft“,
og hitt,. „Die Bucherwarte", um
pjóölegan og alpýðlegan skáld-
skap og listir. Auk pessa gefa
konur, er fylgja flokknum, út
sérstakt tímarit, „Frauenwelt“.
Kommunistar gefa út 40 dagblöð
og 5 tímarit, en kaupendafjöldi
peirra er tiltölulega miklu minni
en hinna alpýðublaðanna.
Þjóðverjarnir segja, að hin lága
kaupendatala stafi af pví, að pýzk
alpýða eigi nú við mjög bág kjör
að búa. Þar að auki segja peir,
að hið mikla ósamkomulag, er
verið hefir innan alpýðuflokk-
anna, hafi gert marga kærulausa
fyrir samtökunium. — En petta
er nú að breytast, eftir peim
skýrslum, sem nýjastar eru, hafa
pýzku verklýðsíélögin gefið út ár-
ið 1927 (auk peirra blaða, sem
pólitíski flokkurinn gefur út) 42
verklýðsrit, og upplag peirra hef-
ir verið samtals 221 milljón ein-
tök.
Þýzkir syndikalistar eiga 1 dag-
blað og tvö tímarit, og anarkistar
eiga einnig sitt málgagn.
(Frh.)
Kostakjörin.
Rosenberg veitingamaður leigiir,
nú stofuhæðina í húsi Þorst.
Schevings lyfsala. Greiðir hann,
að pví er Alpýðublaðinu hefir
verið sagt, 11 000 krónur í leigu
á ári. Er pað nærfelt sama leiga
og bænum er ætlað að greiða
fyrir 2. hæð sa'ma húss og eitt
herbergi á 3. hæð.
Borgarstjóri telur pað kostakjör
að fá leigða til 5 ára • 2. hæð
hússins fyrir nærfelt sörnu árs-
leigu og nú er greidd fyrir stofu-
hæðina alla.
Áreiðanlega myndi Jón Þorláks-
son, sá reikningsglöggi útí-götu-
byggingamaður, telja pað kosta-
kjör, ef hann fengi jaínmikla leigti
fyrir 2. hæð í nýja húsinu sínu
og hann fær fyrir stofuhæðina,
búðirnar. Það er að segja, „kosta-
kjör“ fyrir sig.
En væru ,pað kostakjör fyrir
leigjendur 2. hæðar?
Enn vælir Valtýr
yftr pví, a*ð hann ekki skyldi fá
styrk til að fara til Köln. Enn
fullyrðir „MgbL“, að alpingi síð-
asta hafi „neitað" Hallbirni um
styrkinn, pótt hver maður viti,
að pað var aldrei borið undir at-
kvæði pingsins.
Það er háttur smámenna, að
peir pola illa sár, raunir og mót-
gang lífsins. Sannast pað ápreif-
anlega á Valtý. Hann vælir, volar
og kvartar dag hvern í dálikum
.,Mgbl.‘‘ undan vonzku stjórnar-
innar. — Auminginn.
Fleira sýnir glögglega lítil-
mensku og andlegan efnaskört
peirra „Mgbl.“-tvímenlnin,ganna.
Dag eftir dag tyggja peir sömu
p\ræluna: Hallbjörn utanfarar-
styrk, Sigurjón endurskoðun sjð-
laganna, Stefán sendur á „sósíal-
istafmrd". (Þó að allur bærinn hlæi
að • „krukkum" peirra, bera peir
pær til brxums dag hvern.) Harald-
ur sparnaðarnefnd. Sigurjón er,
að peirra dómi, ekki nógu lög-
fróður til að gera tillögur um
pað, hvort sjomenn eiga fram-
vegis að háfa sjóveðrétt í skip-
Y'f
ét?
Mifeið úrval af
m Repkápum
'''y/f
Karla, kvenna os barna.
Rephllfar,
karla og kvenna.