Vísir - 03.02.1943, Page 2

V ISI R
'VISIF?
DAGBLAÐ
Ctgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Gu51angsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstrœti).
Símar: 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði,
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Frestun Alþingis
J^ikisstjómin lagði í gær fyr-
ir Afþingi frumvarp til laga
um frestun reglulegs Alþingis
1943, en í. frumvárpi-nu er lagt
til, að Alþingi komi saman 1.
dag októbermánaðar, hafi ríkis-
stjórinn ekki tiltekið annau
samkomudag fyr á árinu.
. í greinargerð frumvarpsins
segir svo:
„Samkvæmt 1. mgr. 3. gr,
stjórnarskrárinnar skal reglu-
legt Alþingi koma saman 15.
febrúar ár liverl eða næsta virk-
an dag, ef helgidagur er, enda
liafi ekki annar samkomudagur
fyrr á árinu verið ákveðinn. En
þessu ákvæði.má samkvæmt 2.
mgr. sömu greinar breyta með
lögum. Nú situr aukaþing að
störfum og verður því ekki lok-
ið fyrr en það hefir samþykkt
fjárlög fyrir 1943, en það getur
ekki orðið miklu fyrir miðbik
þessa mánaðar. Ef því yrði slit-
ið þá þegar, lilytu störf þess að
nokkru að verða að engu, þótt
nýtt, reglulegt Alþingi kæmi
saman 15. febrúar. Fjárlaga-
frumvarp skal samkvæmt 37.
gr. stjórnarskrárinnar leggja
fyrir hvert reglulegt Alþingi
þegar er það er sainan komið.
Þ’essu ákvæði stjómarskrárinn-
ar er ráðuneytinu ómögulegt að
fullnægja nú, með þvi að það
liéfir engán kost átt á samningu
fjárlagafrumvaips þann stutta
tima, sem liðinn er frá skipun
Jæss.' Auk þess sýnist ógeming-
ur að ganga frá fjárlagafrum-
varpi fyrir árið 1944 og sam-
þykkja {>að á fyrra Iiluta þessa
árs, vegna óvissu þeirrar liinnar
miklu, sem um ríkisbúskap og
atvinnuvegi ríkir nú. Virðist því
heppilegra að fresta samkomu
hins reglulega Alþingis 1943 til
lv október næstkomandi, svo að
kostur verði á undirbúningi
fjárlagafrumvaqis fyrir 1944,
og væntanlega verður, eftir því
sem lengra liður á þetta ár, liæg-
ara að ætlast á um tekjur og
gjöld ríkisins 1944 en nú mundi
vera. Hinsvegar gæti þá auka-
þilig það, er nú situr, starfað á-
fram eftir 15. febrúar óslitið að
þéim málum, sem þörf verður
að 'afgreiða og lokið þeim á hæfi-
legum fresti.“
Fyrir nokkru mun rílds-
stjórnin liafa snúið sér til flokk-
anna á Alþingi og leitað við þá
samvinnu í þessu máli. Eklci er
vitað hverjar undirtektirnar
hafa læynst, en gera verður ráð
fyrir og meiri hluti þingsins sé
á sömu skoðun og ríkisstjórnin
í þessu efni, enda væri önnur af-
staða til málsins lítt skiljanleg.
Kömmúnistar hafa þó að und-
anfömu amast við shkri frestnn
þingsins, en þeir munu hafa sér-
stöðn í þessu máli, sem svo
mörgum öðrum. Liggur það í
augum uppi, að ef Alþingi yrði
lokið fyrir 15. þ. m. og nýtt þing
settist þá á rökstóla, ynnist eldci
tími til að afgreiða f jölda mála,
sem fyrir þinginu liggja. Slik ó-
afgreidd mál myndu væntanlega
verða tekin upp að nýju á þingi
því, er tæki setu 15. þ. m., en
samfara því yrði ærinn kostn-
aður, enda hefir réttilega verið
á það bent i blöðum, að slikar
vinnuaðferðir mætti kalla
hreina Kleppsvinnu.
Sennilegt er að allir aðrir
flokkar þingsins en kommúnist-
ar muni líta svipað á málið og
ríksstjórnin og ætti framgangur
þess þá að vera tryggður. Það
eitt og út af fyrir sig, að eklci
er unnl að semja fjárlagafrum-
varp fyrir árið 1944 svo að í
nokkru lagi verði, fyr en seint á
þessu ári, er svo þungt á metun-
um, að frestun þingsins verður
að teljast nauðsyn. Afgreiðsla
annara mála ýmsra er svo ná-
tengcl afgreiðslu fjárlaganna og
fjárhagsástandinu yfirleitt, að
óráð væri að fresta ekki Alþingi
þegar af þeirri ástæðu.
Ákvæðin um aðal-
brautir ganga í gildi
á miðnætti í nótt.
- Hin nýju umferðarákvæði,
varðandi forréttindi aðalbrauta,
ganga í gildi á miðnætti í nótt.
Eins og skýrt var frá í Vísi
fyrir nokkuru, verða eftirtaldar
götur hér í bænum gerðar -að
aðalbrautum: Aðalstræti,
Austurstræli, Bankastrætí,
Laugavegur (auslur að Vatns-
þró), Iiverfisgata, Hafnarstræti,
Vesturgata og Túngata.
Nú hefir lögreglustjóri til-
kynnt, að þetta nýja fyrirkomu-
lag, hvað aðalumferðargölur
snertir, gangi í gildi frá mið-
uætti aðfaranótt fimmtudagsins
4. þ. m.
Frá þeim tíma njóta öll farar-
læki á þcssum brautum forrétt-
índa, þannig að umferð frá
Iiliðargötum verður tafarlaust
að víkja', eða staðnæmast áður
en beygt er inn á aðalbraut, ef
þess er j>örf.
Bílslys í
HafitarflFdt.
Á laugardaginn varð það slys
í Hafnarfirði, að telpa, 7 ára að
eldri, varð fyrir bíl og bæoi
handleggs og fótbrotnaði.
Atvik þetta skeði á Suðurgöt-
unni og liljóp telpan fyrir bíl-
inn, og bar þetta svo brátt að, að
bifreiðarstjórinn gat ekki lieml-
að.
Barnið var flutt á sjúkrahús.
Happdrætti Háskólans
Samkvæmt nýlega samþykkt-
um lögum liefir velta happ-
drættisins verið aukin um
þriðjung, og lcoslar nú fjórð-
ungsmiði 3 kr. á mánuði, en
vinningar verða samt. 2.100.000
krónur á ári. Tala vinninga
helzt óbreytl frá því sem var,
0000, auk 29 aulcavinninga.
Hæsti vinningur í 10. flokki
verða nú 200 kr., í stað 100 kr.
hækkun vinningafúlgunnar er
annars eingöngu varið til þess
að fjölga miðlungsvinningum
og hækka tvo lægstu vinninga-
flokkana. Lægstu vinningar
verð anú 200 kr., í stað 100 kr.
áður, en næstlægstu vinningarn-
ir verða 320 krónur, en voru
áður 200 lcrónur, 500 kr., 1000
kr. og 2000 kr. vinningunum er
fjölgað.
. Með þesum breytingum er
velta happdrættisins færð nolclc-
uð til sainræmis við núverandi
verðgildi peninga, og þó hvergi
nærri að fullu, því að eftir þessa
liækkun er veltan tvöföld á við
það, sem var í uppliafi, og vant-
ar því enn noklcuð á. Með þeirri
aulcningu, sem nú varð á vinn-
ingafúlgunni, varð fært að
hækka lægstu vinningana úr
100 kr. og 200 kr. upp í 200 kr.
og 320 kr. Verður nú miklu að-
gengilegra fyrir menn að taka
þátt í happdrættinu en áður; t.
d. hafa menn nú 80 kr. afgang,
ef þeir fá lægsta vinning á heil-
miða, en aðeins 20 kr. síðastliðið
lár. Er þvi varla vafamál, að
þessar breytingar muni falla
viðskiptamönnum happdrættis-
ins vel í geð.
Bæjarsjóöur Reykjavikur
Greiðiluhalll 31. de§.
§. 1.1091 þn§. kr.
N> lega hefir Vísi borizt reikningsjöfnuður bæjarsjóðs
Reykjavíkur pr. 31. des. 1942 með áætlun um reikning
pr. ult. 1942.
Þann 31. des. 1942 er greiðsluhalli sem nemur kr. 1.991.990.75.
Hafa tekjurnar þá numið kr. 26.273.258.00, en útgjöldin kr.
28.265.248.84. 1 þessu sambandi skal þess getið að reikningum
ársins 1942 er ekki lokað fyrr en síðar á árinu og verður því að
áætla um heildarutkomuna.
Rekstrartekjur bæjarins voru
áætlaðar í ársbyrjun 1942 16.3
millj. kr. Þann 31. des. s. 1. eru
þær orðnar 14.7 millj. kr. en iá-
ætlað að þær lcomist upp í 17,3
millj. kr.
Þar af eru útsvörin stærsti
liðurinn, eða 10.7 millj. kr. Af
]>eim er innkomið 9.6 millj. kr.
uin áramótin síðustu. Striðs-
gróðaslcatturinn er næst hæsti
liðurinn. Er hann áætlaður 2.6
millj. kr. og þar af var inn-
komið um áramót 1.8 inillj. kr.
Fasteignagjöldin voru á fjár-
hagsáætlun 1942 áætluð 985
þús. kr., en við áramót var inn-
komið 1.018 inillj. kr. og búizt
við að þau komizt í 1.060 millj.
kr.
Rekstrargjöldin voru á fjár-
hagsáætluninni 1942 áætluð
11.2 millj. kr. Um áramótin
voru þau orðin 12.8 millj. kr.
og búizt við að þau hækki enTi
um eina iniljj. lcr. eða i 13.8
millj.
Á fjárhagsáætluninni voru
framfærslumálm áætluð lang-
hæsti gjaldaliðurinn eða 2.3
millj. kr. í ái*sIok hafa þau út-
gjöld ekki orðið nenia rúml.
hálf önnur millj. kr. og elcki bú-
izt við, að ]>au fari fram úr 1.7
millj. kr.
Alþýðutryggingarnar hafa
binsvegar farið nokkuð fram úr
áætlun, en þær voru næsthæsti
útgjaldaliðurinn á fjárliags-
áætluninni (1.9 millj. kr.). f
árslok voru útgjöldin orðin 1.8
millj. kr. og búizt við að þau
komizt upp í rúniar 2 millj. kr.
Aðrir útgjaldaliðir sem ým-
ist eru komnir fram úr 1 millj.
kr.. eða áætlað að fari fram lir
því, eru stjórn bæjarins, lög-
íslenskum bifreiöa-
stjórum ögrað
með hnífum.
Erlendir hermenn réðust tví-
vegis á bifreiðar hér í bænum,
spörkuðu í þær, en ögruðu bif-
reiðarstjórunum með hnífum.
I>að var um kl. hálf fjögur
í gærdag, að bifreiðarstjóri
nokkur kom inn á lögreglustöð-
ina og hað um aðstoð.
Hafði bifreiðarstjóri þessi, á-
samt öðrum manni, setið í hif-
reið sinni í Vallarstræti, þegar
lil l>eirra komu þrír ölvaðir her-
menn, sem slóu til þeirra, en
spörkuðu í vinstri framliurð bif-
reiðarinnar, svo að hún dalaðist
noklcuð. Ennfremur tóku lier-
inennirnir upp hnifa og gerðu
sig líklega til að nota l>á, en
hættu þó við ‘það og hypjuðu
sig á brott.
Um líkt leyti dags var ann-
ar bifreiðarstjóri á ferð i mið-
hænum, og er hann var kom-
imx á móts við dómkirkjuna,
komu þar að honuin þrír ölv-
aðh* liermenn og spörkuðu í
hifreiðina. Bifreiðarstjórinn fór
þá út úr bifreiðinni til að
hyggja að hvort hún hefði
skemmst nokkuð en svo var þó
elcki.
Tók einn hermannanna þá
upp hníf, en bifreiðarstjórinn
komst undan honum.
Amerisk herlögregla hand-
tók hina ölvuðu liermenn.
gæzla, viðliald gatna og lýsing
og barnaskólarnir. Enginn þess-
ara liða befir þó á fjárhags-
áætlun 1942 verið áætlaður
nándar nærri svo liátt.
Til framkvæmda, sem bær-
inn hefir unnið að á s. 1. ári,
er nú þegar búið að greiða til
galnagerðar 1.3 mill. kr., bráða-
birgðabvgginga 1.4jnillj. kr. og
annarra bygginga 1.3 millj. lcr.
Til Reykjaveitunnar hefir
verið greitt á árinu 7.1 millj. kr.
voru í binum fyrri samningi,
haldast áfram óbreyttar.
Hraðfrystihús ölafsvikur tek-
ur nú til starfa aftur strax og
fiskur berst að. Ógæftir bafa
hamlað róðrum um tíma.
Fréttaritari.
Kaupgjald í Ólafsvík
lækkar. )
Hraðfrystihús Ólafsvíkur tek-
ur til starfa að nýju strax og
fiskur berst á land, — en að
undanförnu hefir öll vinna við
braðfrystihúsið Iegið niðri,
vegna vinnudeilu milli verka-
fólks og stjórnar frystihússins.
Samningar tókust fyrir helg-
ina, með því að báðir aðilar j
slóu nokkuð af kröfum sínum,
og hafa samningarnir nú verið
undiiritaðir af beggja hálfu.
Hinn 1. des. 1942 stöðvaði
Iiraðfrystihús Ólafsvíkur rekst-
ur sinn vegna þess bve mikið
tap var á frámleiðslunni. Sagði
það þá upp samningi við verka-
lýðsfélagið Jökul á Ólafsvík og
krafðizt launalækkunar. Samn-
ingar milli þess og verkalýðs-
félagsins voru útrunnir 17. jan.
1943.
Var krafa Hraðfrystihússins
sú, að sami kauptaxti gilti og
var fyrir 1. okt. 1942, en þá
var grunntaxti karla kr. 1.40
og kvenna kr. 1.00 á klukku-
stund í dagvinnu og 10 stunda
vinnudagur slcyldi tekinn upp
að nýju. *En 1. okt. hækkaði
kauptaxti karla í 2 kr. á lclst.
og kvenna í 1.40 í dagvinnu,
miðað við átta stunda vinnu-
dag og 50% álag á grunntaxta
í eftirvinnu en 100% í nætur-
og helgidagavinnu, auk verð-
lagsuppbótar og ýmsra aiinara
kjarabóta til handa verkafólk-
inu.
Fyrir miðjan janúar hófust
samningatih’aunir og fóru nokk-
ur bréf milli aðila með samn-
ingatilboðum á víxl. Auk ]>ess
mættu aðilar á samningafund-
um, en samlcomulag komst
ekki á.
Hinn 26. janúar snéx*u aðilar
sér til sáttasemjara ríkisins í
vinnudeilunx og báðu unx aðstoð
lians. Sáttasemjari snéri sér til
sira Magnúsar Guðnxuixdssonar
og hað hann að reyna að koma
sættum á. Síra Magnús, senx á
sæti í stjórn Hraðfi*ystihúss Ól-
afsvíkur, hélt fund 28. janúar
s. 1. með stjórn og samninga-
nefnd verkalýðsfélagsins og
lcomu þeir sér þá saman um
samningsuppkast, er siðan var
sanxþykkt daginn eftir af stjórn
Hraðfi*ystihússins, og á almenn-
um fundi með leynilegri at-
kvæðagreiðslu í verkalýðsfélag-
inu.
Samkvæmt hinuni nýja
samningi verður grunnkaup
karla kr. 1.75 og kvenna kr. 1.20
í dagvinnu, eftirvinna greiðist
með 30% álagi en næturvinna
með 80% álagi miðað við 8
stunda vinnudag. Allar kjara-
hætur verkafóllcs aðrar, sem
B cbíof
fréfíír
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir Dansinn í Hruna annaÖ
kvöld og hefst sala aðgöngunii'ða
kl. 4 í dag.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Fjóla Þorbergsdóttir,
Mjóstræti 2 og Hermann Björg-
vinsson hifreiðarstjóri, Flverfis-
•götu 49.
Uitstjóri Tímans
hefir verið dæmdur í 400 króna
sekt (20 daga varðhald til vara)
fyrir meiðandi ummæli í garð Gisla
Jónssonar alþm. Auk sektar var rit-
stjórinn dæmdur til að greiða 100
kr. í málskostnað og 80 kr. í birt- 1
ingarkostnað.
Næturlæknir.
Maria Hallgrímsdóttir, Grundar-
stíg 17, sírni 4384. Næturvörður í
Laugavegs apóteki.
Kandídatsprófi
í viðskiptafræðum hafa lokið við
Háskólann: Bergur Sigurbj örnsson
I. eink. 262% stig, Gestur Jónsson
I. eink. 29j2/z stig, Jörundur Odds-
son I. eink. 263% stig, Sigurður
Sigurðsson II. eink. lxetri 240]/(, st.,
Sveinn Þórðarson I. eink. 302^ st.
Síra Sig’urbjörn Einarsson
biður fermingarbörn sín að korna
í Austurbaéjarskólann í dag kl. 5.
Línuveiðarinn Huginn
sökk á Kleppsvík í gærmorgun.
án þess að nokkur vissi um tildrög
til atviks þessa, enda var skipið
mannlaust. Huginn var 200 smál.
stór, byggður í Þýzkalandi 1907 og
var með gufuvél.
Tjarnarbíó
sýnir í dag myndina Verkstjórinn
fór til Frakklands, er gerist í júlí-
mánuði 1940. Er þar á áhrifamik-
inn bátt lýst flótta almennings í
Norður-Frakklancli undan binum
]>ýzku innrásarherjum, ringulrcið-
inni og börmungunum, sem yfir
dundu. Inn í þessa harmsögu er
fléttað léttum gáska, og leikur hinn
frægi enski gamanleikari Tommy
Trinder aðalhlutverkið.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 20,30 Kvöldvaka: a) Halldór
Stefánsson rithöf. les stnásögu: „I
sálarháska". b) (20,55) Árni Frið-
riksson magister flytur þætti úr
,,Ferðapistlum“ dr. Bjarna. Sæ-
tnundssonar. c) (21,20) Dómkirkju-
kórinn syngur (Páll Isólfsson
stjórnar. 21,50 Fréttir.
Japanski sendihex*i*amx i Chile
og starfslið lians er liaft 1 lialdi
í sendisveitai'bústaðuiim. Ex*
þetta vegna slæmx-ar meðferðar,
senx cliilenskir ]>egnar í Japan
lxafa ox’ðið að sæta, þrátt fyrir
loforð Japana.
Aslbestospípnr
«gr Fittings
fyrirliggjandi
GUÐMUND'UR; ÓLAFSSONaCO.
Austurstræti 14. — Sími: 5904.
Dogleg og hranst stúlka
með stúdents- eða verzlunarskólaprófi getur fengið franitíðar
atvinnu strax. —— Uppl. frá kl. 4—5 e. h. (engar uppl. í síma).
Ingrollisapótek
Skrifstofur
okkar eru fluttar i Hamara-
bygginguna við Tryggvagotu.
Erl. Blandon 4& €o h.f.
Sími 2877.
<5PIJ>
REG.U.S.PAT.Off
DUPOND „FABRIKOID“ er sérstök tegund gerfileðurs, sem
þolir afar mikinn núning, má þvo úr sápuvatni, oi’mézt ekki og
endist jafnvel betur en ekta leður. Stórt lita- og gerða-úrval á
húsgögn, bílsæti, í töskur og veski allskonar o. fl. Bei’ið Dupont
„FABRIKOID“ ekki saman við venjulega leðurlíkingu, það er
ekkert líkt.
Jóh. Olafnson Co.
Reykjavík
Símar: 1630 og 1984.
Bezta dænradvölin er að leika meö DFRBY 'Veðreiðaskoppunni
VÍSÍR
Opið bréf
til ritstjóra Vísis
Iíerra ritstjóri
Kristján Guðlaugsson.
Þú hefir nokkurunx sinnum
vikið að skrifunx mínunx um
dýrtíðarmálin í blaði þínu og
ávallt á þann liátt að ef lesend-
urnir tryðu orðum þhxuixx eða
héldu að þau gæfu rétla mynd
af skoðunum minunx, hlytu
þeir að halda að eg væri hi'einn
afglapi og ekkert mark á því
takandi senx eg hefi til þessara
mála lagt. Nú veit eg það af
pei’sónulegum samtölunx við
max’ga flolcksbræður þíixa, að
þér hefir ekki lekizt að koma
]>essai*i slcoðun inn lijó þeinx.
Eg held þess vegna að þú gerð-
ir þínum eigin nxálstað meira
gagn með þvi að reyna að rök-
ræða dýrtíðarmálin í stað þess
að bera mér á brýn vanþekk-
ingu í nxinni fræðigrein eða ó-
vandaðan málflutning, án þess
að fæi*a slíkunx ásökunum ann-
að til rökstuðnings en sleggju-
dóma eina.
Skal eg svo snúa nxér að efn-
inu.
1. í ritstjói'nargi*ein VísLs 14.
f. nx. var xn. a. komizt svo að
orði: „Telur Eggerl réttilega,
að aðalorsök verðbólgu og dýi’-
líðai' í landinu séu liinar stór-
kostlegu grunnkaupshækkan-
ir.“ Þessari almennu fullyrð-
ingu neitaði eg afdráttai’laust í
grein í Alþýðublaðinu og í svar-
gx-ein Visis 22. þ. nx. er liún
raunvei’ulega tekin aftur. Hins-
vegai- x’eynir blaðið að sýna
fi'am á að útreikningur nxinn
unx hversu nxiklu grunnkaups-
hækkanirnar nemi í hedldar-
kauphækkununum, sé „allur
rangur og það svo ótrúlega
f jarri lagi að furðu gegnir.“
Eg tók sem dænxi launþega
með 400 kr. grunnkaupi, sem
fengið hefði 30% grunnkaups-
bækkun. Þá væri lcaup lians nú:
400.00 kx*. (grunnkaup) -f-
120.00 ki*. (grunkaupshækkun)
+ 894.40 kr. (verðlagsuppbót af
báðunx hinum fyrrtöldu upp-
hæðuin) = 1414.40 lcr.
Eg gleyindi sem sé alls ekki
verðlagsuppbótinni af grunn-
kaupshækkiminni, eins og Vísir
segir að eg liafi gert, lieldur
kallaði haua verðlagsuppbót,
eins og hún er, en ekki grunn-
kaupshækkun eins og Vísir gex*-
ir. Greiðsla verðlagsupphótar-
innai* er afleiðing ]>ess að dýr-
tiðin hefir verið látin aukast, en
ekki afleiðing þess að grunn-
kaup hefir hæklcað.
I>etta tók eg einnig fram í
fyrri greininni þannig: „Aðal-
kauphækkanirnar, sem atvinnu-
reksturinn stynur nú undan,
eru afleiðingar af l>eirri óstjórn,
sem ríkt hefir í dýrtíðarmálun-
unx. Hverjunx detlur í hug að
fullyrða að atvinixuvegimir
gætu ekki nú greitt 30% liærra
grunnkaup (eða nxeira) en fyrir
stríð, ef dýrtíðinni hefði verið
haldið í skefjunx. Þá þyrfti enga
dýrtíðaruppbót að greiða, en
hún er eins og fyrr greinir aðal-
kauphækkunin, sem átt hefir
sér stað.“
Þessari meginforseiidu fyrir
röksenxdafærslunni í grein
nxinni stingur þú algerlega und-
ir stól þegar þú þylcist vera að
gei*a lesendunx þínum grein fyr-
ir skoðunum mínum nxeð mín-
um eigin orðum. Er þetta heið-
arleg hlaðamennslca ?
2. Eg benti á að þjóðartekj-
ur okkar hefðu aukizt gífiu*lega
á striðsárimunx. Þess vegna
hefði verið hægt að gx’eiða liærra
kaup (gi’unnkaup). Neitar þú
þéssari fullyrðiiigu? Ef það
liefði ekki verið gert hefðu laun-
pegamir fengið hlutfallslega
minna af þjóðartekjunum en
áður. Hefðir þú talið það sann-
gjamt?
3. Hhm mikli gróði atvinnu-
rekendanna (fyrst stórútgerð-
arinnar, síðan annara) og setu-
liðsvinnan sköpuðu svo mikla
eftirspurn eftir vinnuafli að
kaupið (grunnkaupið) hlaut að
hælcka, samkvænxt öllum hag-
fræðilegum lögnxálum. Neitar
þii þessai’i staðreynd? Að vísu
skal eg játa að fræðilega séð
liefði nxátt leggja svo háa slcatta
á atvinnuvegina og taka svo
milcið af peningum úr umferð
að talcast hefði mátt að lialda
kaupinu niðri nieð löggjöf, en
voruð þið Sjálfstæðismenn
í'eiðubúnir til þess? Við sem
voi'um í milliþinganefndinni í
skattmálum og sátum í nxargra
mánaða þjarki um skattfrélsi
útgerðai'innar, sem þið hékluð
dauðabaldi í, getunx dænxt um |
það. Og um afstöðu mína getur
þú lesið í áliti minni hluta
nefndarinnar, ef þú vilt.
4. Eg veit að þú skilur að
kaupliækkun og verðlagshækk-
un eru elclci eitt og hið sanxa og
þurfa eklci að haldast i hendur.
Kauplxækkunin snýr fyrst og
frenxst að tekjuskiptingiumi í
]>jóðfélaginu. Þegar þjóðartekj-
urnar aukast getur kaupið
bælckað án þess verðlag hæklci
að sama skapi. Það mætti kalla
eðlilega káuphækkun.
En vegna óstjórnarinnar i
fjárnxálunx landsins i tíð þjóð-
stjómax'innar og síðan, hækkaði
verðlagið stöðugt og kaupið
einnig i samræmi við vaxandi
dýrtíð (verðlagsuppbótin). Það
mætti kalla hana óeðlilega
kauphæklcun. Hún var afleiðing
af vettlingatökum i dýrtíðar-
málunum, en ekki aðalorsök
dýrtíðarinnar. Eða -hefði þér
fundist sanngjai’nt að launþeg-
amir éinir tækju á sig byi'ðai’nar
af mistökum stjómarvaldanna í
dýrtíðarmálunum? Að vísu voru
viðfangsefnin erfið, sérstaklega
eftir liei-námið.
5. Þú nxinnist á að ekki hafi
verið greidd full verðlagsupp-
bót í Svíþjóð. En þar hafa þjóð-
artekjurnar nxinnkað stórum
og auk þess er miklum hluta
Jxeiri’a varið til vígbúnaðar. Þess
vegna er þessi samanburðui’
þinn mjög villandi. Viðurkenn-
ir þú það ekki?
6. Eg held að allir þeir liag-
fræðingar, sem um málið hafa
ritað, liafi verið á einu máli um
það að verðbólgan sé að lang-
mestu leyti okkar eigin fram-
leiðsla. Við gátum umflúið
hana. Og eg vil fullyrða: Við
gátum vegna aukningai’innar á
þjóðartekjum liækkað grunn-
kaupið verulega og samt haldið
óbreyttu eða svo að segja ó-
breyttu verðlagi. Neitar þú
þessu? Hvort sem þú ert svo
forhertur að gera það eða ekki,
er þetta rétt og þess vegna er það
fjarslæða að halda því fram að
gi'uniikaupshæklcaniinai' séu
aðalorsök dýrtíðarinnar, ]>ó auð-
vitað geti grunnlcaupshækkan-
irnar í einstökum tilfellum hafa
verið meiri en fyrirtækin liafa
getað borið af eigin ramnileik.
Með vinsemd,
Jón Blöndal.
A t h s. Jón Blöndal hagfræð-
ingur hefir beiðst birtingar á
ofanrituðu, og sér ritstjóri Vís-
i.s ekki ástæðu til annars, en að
verða við þeirri ósk. Innan fárra
daga mim hinsvegar svar birt-
ast við grehi hagfræðingsins.
R i t s t j.
* Krlstján Gnðlangsson
Hvataréttariögmitar.
Skrifstofutlmi 10—12 og 1—f.
Hverfisgata 12. — Simi 3400.
Víiitalan
3400
Já, í Kína er vísitalan komin
upp í 3400 frá því að Japanir
hófu innrásina 1937 og hún fer
óðum hækkandi.
Ameríslca límaritið „Time“
segir frá því, að Ruby Queen-
sigarettur lcosti nú 20 dollara
10-stykkjapakki, en kostaði fyr-
ir stríðið 8 cent. (Miðað við kín-
verskan dollar, sem jafngildir
um það bil 5 aurum). Tuttugu
stylcki af Camel-sígarettunx
hafa hækkað úr 40 centum i 200
dollara. Kjúklingar lcosta yfir-
leitt allsstaðar 20 dollara pund-
ið, lcaffipundið kostar 150 doll-
ara, smiálest af kolum 900 doll-
ara, Ijósapera 140 dollai’a stykk-
ið og gallón af benzíni 70 doll-
ara.
Þeir, senx eru á föstum laun-
um, liafa oi’ðið vei-st úti, en dag-
launamenn hafa ekki sloppið
heldur. Síðastliðinn vetur liafði
verð á hi’ísgi’ónum fertugfald-
azt, en ólæi-ðir vex’kamenn í
Chungking liöfðu aðeins fengið
kaup sitt 29-faIdað og faglærð-
ir vei'kamenn 16-faldað.
Bændur og aðrir framleið-
endur gx-æddii unx skeið drjúg-
an skilding, en veiðbólgan hefir.
nú farið fram úr tekjunx þein-a
og nær til allra landsbúa.
Oi’sakanna þarf elcki að leita
langt. Japanir liafa náð á vald
sitt tekjulindum Kina, en það
hefir að nxestu staðið straunx
af styrjöldinni með þvi að aulca
peningaveltuna. Aulc þess liefir
stríðið slcapað milcinn skort
allskonar nauðsjnxjavai’a, svo
senx nxatvæla, fatnaðar o. fl.
Þegar verðlag fór að lxæklca, lét
stjórnin það viðgangast, til að
aulca tekjur sínar, en áður en
varði var það lcomið upp úr öllu
valdi.
Stjórnin hefir sett hámarlcs-
vei’ð á vörur, en því er misjafn-
lega lxlýtt í borgunum, því að
það fer eftir í'öggsemi yfirvald-
anna á hverjum stað. 1 sveitun-
unx er hámarksverðsreglunum
varla hlýtt og „svartir nxarkað-
ir“ — þ. e. óleyfileg viðskipti —
eru allsstaðar.
Harðar x-efsingar liggja við,
ef fóllc gerir sig sekt um birgða-
söfnun, en það er erfitt að hafa
hendur í hári sökudólganna,
þegar það eru bankar, verk-
smiðjur og verzlanir unx allt
Kína, senx fremja þessi afbx-ot.
Eitt hezta meðalið við verðbólg-
unni mundi vera áð bæta sam-
göngunxar, svo að hægt væri að
flytja þau matvæli, sem til eru,
til þein'a staða inni í landi, þar
senx þeirx-a er þörf. En Kínverj-
um hefir gengið eins illa að fá
benzin og bíla frá bandamönn-
unx sínum, eins og sprengju-
flugvélar.
Frá hæstarétti.
Þann 25. jan. var kveðinn upp
dómur í lxæstarétti í málinu H.f.
Hængur gegn Hafnarsjóði
Reykjavílcur.
Tildrög máls ]>essa ei-u þau,
að þann 29. jan. 1941 um kl. 20
sti’andaði togai’inn Baldur, sem
er eign H.f. Hængs, á Gróttu-
tanga á Seltjaniarnesi. Er reynt
lxafði verið, áxangurslaust, að
koma skipinu á flot af eigin
rammleilc.var leitaðtil hafnaryf-
irvaldanna um hjálp og var þá
dráttarbáturinn Magni sendur
á vettvang og náði liann slcipinu
á flot kl. 6 um morguninn. —
Skipið skenxmdist aðeins lítils-
liáttar. Aðiljar ui'ðu nú eklci á-
sáttir unx björgunarlaunin og
va'r því nxál þetta liöfðað. Urðu
úx-slit málsins þau, að Hafnar-
sjóði voru dæindar kr. 70.000.00
i hjörgunarlaun og kr. 5000.00
1 málskostnað fyrir báðum rétt-
unx.
Hi'l. Jón Ásbjörnsson flutti
nxálið af hálfu H.f. Hængs, en
hrl. Lárus Jóhannesson af hálfu
Hafnarsjóðs.
Skíðamót Reykja-
víkur verður háð
21. og 28. febr.
Skíðaferðir um helgina.
Flest íþrótta og’ skíðafélögin
efndu til skíðaferða um helgina
við allgóða þátttöku.
Um 40 K.R.-ingar gistu skála
sinn um s.l. lielgi. Færi og veð-
ur var sæmilega gott í gær. —
Hvassviðri var á laugard. og
slcóf ]>á saman foksnjó. Var gott
færi i honum, það senx hann
náði, en liart á milli. Veður var
ágætt upp úr hádegi á sunnud.
A sunnudaginn kemur halda
Iv. R.-ingar innanfélagsnxót í
svigi og bx’uni.
Skíðanxót Reykjavíkur verður
haldið á vegum K. R. 21. og 28.
febr. 11. k. Fyrri daginn er ætlað
að keppa í svigi og bruni, en
þann síðai'i í stölcki og 18 km.
göngu.
Mót þessi fara þó því aðeins
fram, að veður og fæi’i leyfi.
I Bláfjöllum voru 15 nxanns.
Þax’ er allt þalcið í snjó og færi
sæmilegt.
Við Skíðaskálann í Hvera-
dölunx voru unx 50 nianns. Flest-
ir voru í breklcunni fyrir ofan
skálann og þar var ágætt færi er
leið á daginn, og búið var að
fara brekkuna nokkruni simi-
um. Annars er mikill snjór á
heiðinni og við Giglxól og í
Flengingax’bi’ekku hefir aldi’ei
verið jafnmikill snjór í vetur og
nú.
Á Kolviðai'hóli voru um 100
manns á skíðum á sunnud.,en 40
gistu þar aðfaranótt sunnudags-
ins. Fæi’i var prýðilegt, en all-
hvasst og skafrenningui’ allan
daginn.
Fjölgun fæðinga
í Svíþjóð.
Fæðingar voru fleiri I Sví-
þjóð á síðasta ári en undan-
faraa tvo áratugi.
Fyrri árshelming 1942 fædd-
ust 57.184 börn, saiixanborið
við 49.063 á sama tímabih árið
áðxu’. Annan ái*sfjórðuiiginn
námu fæðingar 30.551 samtals
en það er 3003 fleiri en á sama
ársfjórðungi 1941 og 4697 fleíri
en á sama tíma 1940.
Fyx’stu þrjá ársfjórðunga
1942 námu fæðingar rúnxlega
86.000, en það er rúmu þúsundi
fleiri en allt ái'ið 1934.
Fjölgun fæðinganna er aðal-
lega í boi-gum landsins, en þó
hefir hennar einnig orðið vart
i sveitum upp á siðkastið. —
Hjónabönd hafa einnig farið
talsvert í vöxt.
íkviknanir.
Á laugardag, laust fyrir kl.
8, var slökkviliðið kvatt inn á
Njálsgötu 92.
Þar hafði kviknað i þakher-
]>ergi og logaði það allt innan, er
slökkviliðið kom á vettvang.
Tókst því fljótlega að slökkva
eldinn, en skemmdir urðu tals-
verðar, bæði af eldi og vatni.
í morgun, lcl. rúmlega 6, var
slökkviliðið kallað inn í mal-
biksbrennsluna fyrir innan
Tungu. Hafði kviknað þar i 3
malbikstunnum, sem allar log-
uðu að innan. Tókst slcjótlega
að ráða niðui'löguni, eldsins, og
skemmdir urðu engar.
ALÞINGl
Rafvirkjun í Dalasýslu.
Þorsteinn Þorsteinsson, þing-
maður Dalamanna, flytur till.
lil þingsál. unx atlmgun á raf-
virkjun fyrir Dalasýslu. Tillag-
an er svohljóðandi:
„Efx’i deild Alþingis ályktar
að fela i*ikisstjórninni að láta
fram fara á næsta sumri athug-
anir og mælingar á þeim fall-
vötnum í Dalasýslu, seni, ííkleg-
ust eru til rafvii’kjunar fyrir
liéraðið, og að þeinx athugunum
lolcnum útvega rækilega álits-
gerð sérfræðinga unx, hvort hér-
aðinu verði hagkvæmara virkj-
un innanhéx’aðs, eða leitt verði
í-afmagn inn í sýsluna frá utan -
héi-aðsaflstöðvuni, 1. d. Anda-
kilsárfossum,.“
Fyrirspurn varðandi
jarðhitasvæði Hveragerðis.
Eirikur Einarsson ber fram
svohljóðandi fyi’irspurn til rikis-
stjórnarinnar:
„Hvað hyggst rikisstjórnin
fyrir um heimild þá, er henni
hefir verið veitt með lögum nr.
42 fi-á 30. júní 1942 til þess að
taka eignarnámi nokkur lönd á
hverasvæði í Ölfusi?.‘
HÚSALEIGULÖGIN.
Allsherjarnefnd neðri deildar
vill samþykja frv. með nokkur-
unx breytingum.
Allsherjarnefnd neðri deildai
hefir nú skilað áliti um frum-
varp það til laga um húsaleigu,
sem áður hefir verið getið hér í
blaðinu allitarlega. Allsherjar-
nefnd vill hafa víðtækari heim-
ildina unx að leigusala skuli
heimilt að skipta á íbúð sinni
og íbúð leigutaka í húsi sinu, ef
ibúð leigusala komi að sömu'
eða svipuðum notum að dómi
húsaleigunefndar. Allsherjar-
nefnd vill lxæta við eftirfai’andi
ákvæði: „Svo skal og leigusala,
er sjálfur býr í húsi annars,
undir sönxu kringuijistæðuin,
heimilt að slcipta á íbúð við
leigutaka í lnxsi sinu, enda sam-
þykki leigusali hans skiptin. Þá
hefir nefndin breytt nokkuð
greininni uni skömintun hús-
næðis (5. gr.). I greininni, eins
og nefndin vill orða hana, segir
m. a.:
„Bæjar- og sveitarstjóm get-
ur, þegar alveg sérstaklega
stendur ,á, ákveðið að taka til
ráðstöfunar handa húsvilltu
fólki tiltekna hluta af ibúðar-
húsnæði, sem afnotahafi getnr,
að mati húsaleigunefndar, án
vei’ið, og unnt er að skipta úr.
Veita slcal afnotaliafa ihúðar
minnst 3 daga frest áður en
fólki er ráðstafað i hluta af i-
búð hans til að ráðstafa þvi
sjálfur til húsnæðislausra inn-
anhéi’aðsnxanna.“
Þá er telcið fram, að bæjar-
eða sveitai’stjómir geti, ef þörf
þykir og í samráði við liúsa-
leigunefnd, sett í-eglugerð senx
félagsmiálaráðherra staðfestir,
um framkvæmd þeirra máta,
sem liér um ræðir.
Sögufélag
FramhaMlsaðalfundur
1
verður halctínn í Iestrarsal
Þjóðskjalasafixsins fimmtu-
daginn 4. feferúar kl. 5 síðd.
Fundarefná: Rætt og Ixorið
undir atkvæði finmvarp til
lagabreytinga.
STJÓRNIN.
E3.HIJ.lTm I l.v
n7r-Tj:Tm->
»Freyja«
Tekið á iQóti flutníngí til
Stykkishóhxis, Saltliólmavík-
ui’, Rróks,f jaxðamess og Flat-
eyjar á morgun.
Skipið kemur í Stykkis-
hólm, Sand og Ólafsvík á
liingaðleið.
Allsherjarnefnd leggur til, að
lxúsaleigunefndir stai’fi einnig f
bæjai*félöguin og þorpum utan
Reykjavíkur (í stað fasteigna-
nefnda). Húsaleigunefndir
skulu meta leign eftir öli her-
bergi i gistihúsum hver í síniti
umdæmi.
Árshátíð
Gagnfræðaskóla
Reykvikinga
verður lialdin í Oddfellow fimnxtudaginn 4. febi*. kl. 9 eftir liád.
Aðgöngmniðar sama stað kl. 4—7.
NEFNDIN.