Vísir - 05.05.1943, Qupperneq 2

V1S I R
Verzlunarskólanum geínar
rúml. 20.000 kr. í bygginga-
og nemendasjóði skólans.
Við uppsögn Verzlunarskólans 30. apríl s. 1. bárust skólanum
miklar peningagjafir frá gömlum nemendum, eða sam-
tals að upphæð 21 þús. kr. Voru gjafir þessar aðallega g-efnar
í byggingar sjóð og til að endurvekja Nemendasjóð skólans.
VÍSIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAi)AÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Eristján GuðlaagBson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgrciösla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símsr: 1 6 60 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Verkalýds-
dagurinn.
Koinm únistum íierir bæði
sárl og að klæja, er þeir
ræða um kröfugönguna og úti-
fundínn, sem lialdiim var 1.
maí hér í bænum. Mætti þó eftir
öllum atvikum gera ráð fyrir
að þeir gælu verið ánægðir með
hið ytra form, með því að
krökkl var í fyikingunni og á
fundinum af rauðum fánum
og dulum, áletrunum og yfirlýs-
ingum, sovétríkjunum óskað
lífs og sigurs og allt þar fram
eftir götunum. Jafnhliða Jiessu
voru leiknir ýmsir þeir söngvar,
sem kommamir liafa mestar
mætur á og uppruna sinn eiga
í ráSstjómarríkjimum rúss-
nesku og teljast þar þjóðsöng-
ur, ó borð við byltíngasönginn
franska, sein þar ruddi sér til
rúms á sinni tíð. Konnnúnistar
hafa því ekki ástæðu til að
kvarta, enda var auðsætt að þeir
liöfðu ráðið mestu um þau ein-
kennin, sem liasst voru borin í
kröfugöngunni, sem yfirlýst
var að ekki ættí að sýna póli-
tískan iit, með því að allir flokk-
ar stæðu að henni sameiginlega.
Var þetta beinlínLs gert að skil-
yrði af hálfu Sjálfstæðisflokks-
ins. F2kki þurfa kommarnir
lieldur að kvarta undan merkj-
um dagsins, — þau voru rauð,
og ágóðanum kvað eiga að verja
til sovétsöfnunarinnar, og er þá
ekki allt í lagi?
Þjóðviljinn kemst að þeirri
niðurstöðu i gær, að þólt aldrei
Iiafi fleiri verið þátttakendur í
kröfugöngunni, verði leiðtogar
verkalýðssamtakanna að muna
]>að, að verkalýðshreyfingin sé
ekki aðeins kaupgjaldssamtök
nokkurra fagstétta heldur frels-
ishreyfing yfirgnæfandi meiri
hluta þjóðarinnar, sem sækir
fram til nýs þjóðskipulags. Sam-
timis þessari yfirlýsingu blaðs-
ins er þess getið að innan verka-
lýðssamtakanna muni vera um
20 þúsundir manna, og verður
þó ekki séð hvaða reikningsað-
ferð notuð er, þegar biaðið gef-
ur þá yfirlýsingu að meiri hluti
þjóðarinnar vilji ráðstjómar-
skipan, einkum þar, sem í efa
má draga að jafnvel þeir menn
allir, sem í kröfugöngunni tóku
þátt, séu sama sinnis og komm-
arnir, að því er þetta atriði
snertir.
Hitt mun þó mála sannast að í
yfirlýsingu kommúnistablaðs-
ins komi enn fram hið eina
rétta ihnræti flokksins, sem
dulið hefir verið um skeið und-
ir saklausri gæru, en það er að
kjarabætur verkalýðnum til
handa er flokknum algert auka-
atriði, en hið nýja þjóðskipulag
stendur öllu ofar, og fyrir því
verða verkamenn að beygja kné
í auðmjúkri lotningu áður en
hagsmíinárnál þeirra sjálfra
komá tít ólita. Þá skýrist að
sjálfsögðu það viðhorf komm-
únista, áð ékkert se ppp úr því
leggjandi hver verði afkomá
núverandi þjóðskipulags, með
þvi að sé hún léíeg, og knýi sult-
ur og neyð að dyrum sé skapað-
ur grundvöllur nýrrar þjóðskip-
unar og fyrr ekki. Kommarnir
ætla því þeirri kynslóð er nú
lifir að fórna gæfu sinni og
Við skólauppsögnina var
fjöldi gesta og um kvöldið var
fjölmennt hóf neinenda í Odd-
feliowhúsinu, á vegum N'em-
endasambandsins og stjórnaði
því Gunnar Ásgeirsson heiidsali.
Voru þar ræður fluttar, sungið
og dansað. Ingi T. Lárusson lék
lög eftir sig, Guðmundur Jóns-
son söng við mikinn fögnuð
áheyrenda, Skúli Guðmundsson
alþm, Hróbjartur Bjarnason,
Sturlaugur Jónsson, Sig Egils-
son og Guðni. Guðmundsson
fluttu ræður. Við skólauppsögn-
ina hafði einnig talað Frímann
Ólafsson og afhenti liann skól-
anum frá þeim, sem útskiifuð-
ust fyrir 25 árum 11 þúsund kr.
gjöf í byggingarsjóð. 20 ára og
15 ára nemendur færðu skólan-
um einnig gjafir, 2000 kr. hvor
árgangur og liöfðu þeir Stur-
laugur Jónsson og Stefán Jóns-
son orð fyrir j>eim. I>rír nem.,
sem útskrifuðust 1908, þeir Fr.
Magnússon heildsali, Sigurjón
Sigurðsson bankamaður og Þor-
bjöm Þoi*valdsson símamaður,
gáfu 1000 kr. til að vekja aftur
Nemendasjóð skólans, sem þeir
voru inéðstofnendur að. 10 ára
árgangurinn gaf einnig 5 þús.
kr. í þennan sjóð.
Skólastjórinn Vilhjálmur Þ.
Gíslason þakkaði þessar gjafir
og þau vinsamlegu orð, senr
þeim fylgdu í hans garð og skól-
ans. í hófinu um kvöldið flutti
skólastjóri einnig ræðu og tal-
aði unr skipulag og hlutverk
Verzlunarskólans í framtíðinni.
Hófið fór mjög vel fram og
]K)tli hið ánægjulegasta. í sam,-
bandi við skólaslilin fóru gaml-
ir og nýir nemendur einnig
skemmtiferðir úr hænum.
í skólanum stunduðu alls 311
nemendur nám í velur. 42 luku
gengi fyrir hinn óljósa draum
Jreirra um öreigaríkið, þar sem
öllum er ætlað að dansa á hinni
einu og réttu línu, sem dregin
verður á æðstu stöðum. En
vegna þessarar haráttu komm-
únistanna fór kröfugangan 1.
maí ekki um göturnar. Verka-
menn ýmsir, sem þátt tóku í
kröfugöngunni, drógu ekki dul
á, að þeir kunnu því illa, live
lihiir íslenzku þjóðlitir voru
Iátnir þoka um set og hve fáar
óskir voru fram bornar vegna
íslenzkra þjóðarhagsmuna, og
með öllu er óvíst að kommún-
istum takist að leika sarna leik-
inn að rári, þótt ekki liafi verið
séð við þeim nú svo sem skyldi.
I>að er rétt að kröfugangan 1.
maí var fjölskipuð að þessu
sinni, og hún átti að vera það,
ef liún átti að sýna vilja is-
lenzkra verkamanna varðandi
hagsmunamál þeirra og íslenzku
þjóðarinnar, sem heildar, e*n
hafi ætlunin verið að hefja á-
róður fyrir annarlegum Iiags-
munum, algerlega óskyldum og
ósamrræmanlegum íslenzku
þjóðareðli, hefði fylkingin mátt
vera þunnskipaðri. Kommúnist-
ar geta ekki þakkað sér annað
en það, sem miður fór, og eng-
an styrk geta þeir fundið mál-
stað sínum til handa, þótt verka-
menn vilji sýna skilning sinn á
eigin liag og b.era fram óskir
sínar til umbóta. Umbótamálin
verða enn sem fyrr eign allra
floklca, og sem betur fer er ís-
lenzka þjóðin enn ekki dæmd
til kommúnistiskrar kyrrstöðu,
en sækir áfram til aukins þroska
og aukinna framlcvæmda þaritil
dagar hennar verða taldir.
burtfararprófi, en nokkurir
eiga eftir að Ijúka' prófi vegna
veikinda.
Inngöngupróf i 1. bekk laka
123 umsækjendur.
Hæstu einkunn á hurtfarar-
prófi lilaut Kristjana Thor-
steinsson (dóttir Geirs Thor-
sleinssonar útgerðarm.) I. ein-
kunn 110.33 stig. Hlaut hún
einnig verðlaunabikar, sem
veittur er árlega bezta mála-
inanni skólans. Hlaut Kristjana
einnig fleiri skólaverðlaun.
Næst liæstu einkunn hlaut Jón
Óskar Hjörleifsson, I. eink. 104
stig, og þriðji varð Sigurjón
Ágústsson, hlaut I. eink. 100.33
stig.
Tveir farandbikarar, auk
lungumálabikarsins, voru veitt-
ir þeim Sigurði Stefánssyni
(hókhaldshikar) og Jóni Ólafs-
syni (vélritunarbikar).
251 neindi i HandiOa-
skólanum í veiur.
Sýning á vinnu nemenda
hefst í dag.
andíða- og nryndlistaskól-
anum var sagt upp í gær.
Gaf skólastjórinn, Lúðvíg Guð-
mundsson, stutta skýrslu um
starf skólans á liðnu ári.
Skólinn starfaði sjö mánuði
samtals. Aðsókn var með mesta
móti í vetur, því að alls stund-
uðu 251 nemendur nám. 1 fyrra
var nemendafjöldinn 238 og
hafði þá vaxið ört með ári
liverju, því að 1939—1940 voru
aðeins sárafáir nemendur í
skólanum.
Kennaradeildin er aðaldeild.
Aðaldeild skólans hefir kenn-
aradeildin verið fná byrjun. Þar
er ætlazt til, að kennaraefni fái
nauðsynlegan sfarfsundirbún-
ing að kenslu i teikningu, handa-
vinnu og föndri. Stunduðu 12
kennaraefni nám i deildinni,
en í ráði er jafnvel, að Kennara-
skólinn færi út kviarnar með
aukinni handavinnukennslu, og
verði sú kennsla látin fara fram
i Handíðaskólanum.
Myndiistadeildin.
1 fyrra, þegar fyrirkomulagi
skólans var breytt úr einkaeign
(Lúðvígs Guðmundssonar) í
sjálfseignarstofnun, var nafni
Iians hreytt í „Handiða- og
myndlistaskólinn“ (úr „Hand-
íðaskólinn“), en þá lrafði mynd-
listadeiid, önnur aðaldeild skól-
ans, þegar verið rekin um tíma.
Þessi deild er ekki sérstaldega
ætluð kennurum, heldur öllum
]>eim, sem vilja nema undir-
stöðuatriði myndlista og „per-
spektív“ tejkningu, auk lita-
fræði og ljósfræði. 1
í myndlistadeildinni er hæði
kennd teikning, listmálun, svart-
list (grafík) og liagnýt mynd-
list, svo sem munsturteikning
og húsgagnaski*eyting.
öryrkjadeildin.
Skólinn heldur uppi kennslu
í handíðunr, bókbandi o. fl. fyr-
ir farlama menn, og hefir þeg-
izt að gera nokkurum þeirra
kleift að vinna fyrir sér. Kennsla
þessi fer að nokkuru leyti fram
á vegum „Sjálfbjargar“, stuðn-
ingsfélags Iamaðra manna og
1 fatlaðra.
/
Síðdegis- og kvöldnámskeið.
Flestir þeirra, sem skólann
sækja, eru óreglulegir nemend-
ur, og sækja ýnrs síðdegis- og
kveldnámskeið í ýnisuni. sér-
greinum. Þar á meðal er fjöldi
harna á aldrinum 6—10 ára og
10 14 ára, og er þeinr veitt
kennsla við mjög lágu gjaldi, í
því skyni að útvega kennaraefn-
um nemendur til kennsluæfinga.
Þessari kennslu er iiagað í sem
nánustu samrænii við þroska
barnanna, og er lögð mikil á-
herzla á að gefa hörnunum kost
á að vinna sjálfstætt.
Almenningsfræðsla.
Loks hefir skólinn gengizt
fyrir fyrirlestrahaldi um kirkju-
mvndlist, en Kurt Zier, aðal-
kennari skólans liefir flntt slíka
fyrirlestra hæði fvrir presta-
slefnunni og á vegum guðfræði-
deildar í Háskólannm fyrir al-
menning, Er það ætlunin að
auka þessa starfsemi til muna,
eftir því sem tími og tækifæri
leyfa.
í dag verður opnuð myndar-
leg sýning á handavinnu og
teikningum nenrenda. Þar á
meðal má sjá hinn vandaða
kertastjaka, sem skólinn gaf
Sveini Björnss. í nýársgjöf, og
gerður er af einuni nemend-
anna. Er það forkunar fagur
gripur og vandaður.
Skólasýningin verður opin til
næstkomandi sunnudagskvölds.
fréiiír
Ferðalangur,
sem er nýkominn norðan úr landi
kvartar undan dýrleika á veitinga-
og gististöðum við Norðurlands-
brautina. Segir hann að vondur mat-
ur hafi sumstaðar kostað 10 kr., og
annað verið eftir þessu. Verðlag
hafi að vísu lagazt nokkuð eftir
að hin nýju ákvæði um verðlag
gengu í gildi, en ekki nægilega
niikið.
Hjónaband.
í New York verða gefin sanian
i hjónaband á morgun, frk. Krist-
jana Brynjólfsdóttir Jóhannesson-
ar, liankaritara, og Bjarni Björns-
son Sveinssonar, kaupmanns. Heim-
ilisfang þeirra er: Hotel Brewster,
2i West 86th Street, New York.
Sumarfagnaður
Farfugla verður í Golfskálanum
^nnað kvöld. Nánar í ,,Félagslífi“
á morgun.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir Fagurt er á fjöllum kl. 8
í kvöld.
Naeturakstur. *
Bifreiðastöðin Hekla, sími 15x5.
Varðarfundinum frestað.
Fundi Landsmálafélagsins Varð-
ar, sem halda átti í sýningarskála
myndlistanranna í kvöld, verður
frestað þar til aunað kvöld, vegna
loftvarnaæfingarinnar.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 20.30 Erindi Skógræktarfé-
lagsins: a) Ávarpsorð (Valtýr
Stefánsson form. félagsins). b)
Trjárækt í Hellisgerði (Ingvar
Gunnarsson kennari). 21.05 Hljóm-
])lötur: Islenzk kórlög. 21.15 Upp-
lestur: „Kain“, sögukafli eftir Sig-
urð Róbertsson (Hannes Sigfús-
son les). 21.40 Hljómplötur: Lög
leikin á celló.
Nemendasamband kvennaskólans.
Félagskonur eru áminntar um að
gera skil fyrir happdrættismiðum
í síðasta lagi fyrir 8. þ. m. Dreg-
ið verður 13. þ. m.
2070 þús. kr. út-
hlutað til 1631
manns.
Framfærslunefnd Reykjavík-
urbæjar hefir nú úthlutað
styrkjum til þeirra manna, er
njóta ellilauna og1 örorkubóta.
Styrkþegar voru alls 1631, en
féð, sem úthlutað var, samtals
kr. 2.070.691.00.
Ellilaunum var úthlutað í I.
flokki til 623 manna, að upphæð
lu*. 152.135.00, en örórkubótum
í I. flokki til 169 manna, sam-
Tveir komust a£.
Hrakningasaga tveggja brezkra sjómasma.
í Það var 21. ágúst 1940, sem
skipið var skotið i kaf. Sjö rnenn
komust í smábát, 18 feta lang-
an og 6 feta breiðan. Vistir
vorn mjög litlar og sömuleiðis
vatn. Sumir mannanna voru
illa særðir og allir voru l>eir
klæðlitlir. Eftir nokkra daga
kom drep í sárin, það vai*ð daun-
illt í bátnum og sjúklingarnir
voru með óráði. Pilcher þjáðist
mest. Hann var særður á fæti.
Við sólaruppkomu kallaði
stýrimaður þá sem heilir voru
til sín og sagði: „Við verðum
að gera eittlivað við fótinn á
Pilcher.,,
Daginn áður hafði loftskeytá-
maðurinn ýnrist fallið í þnngt
mók eða haft óráð. Nóttin liafði
liðið með svipuðum hætti og
hin fyrri. Hann var nú þreytt-
ur en með réttu ráði.
„Hvað getum við gert?‘
spurðu þeir.
„Taka fótinn af.“
„Með hverju?“ spurði Tap-
scott.
„Öxinni. Ef við gerum ekkerf,
er úti um hann,“
Tapscott varð orðlaus.
Öxin var ryðguð, óhrein og
gjörsamlega bitlaus. Þeir höfðu
enga sótthreinsandi vökva.
Hann var ]>ess fullviss, þótt
hann nefndi það ekki við hina,
að Pilclier væri dauðans matur,
livort sem væri. Hvers vegna
skyldu þeir þá kvelja liann með
svo hræðilegri og hrottalegri að-
gerð, sem mundi að öllum lík-
indunr enda með þvi að honum
Llæddi út? Menn horfðu liver
á annan og vissn ekki livað
segja skyldi.
„Eg veit að við leflum á tæp-
asta vaðið,“ sagði stýrimaður-
inn, „en fótnrinn eitrar hann
allan og verður að fara.“
Hawkés og Widdicombe voru
honuni sammála, en Tapscott
mælti á móti.
„Jæja,“ sagði stýrimaðurinn.
„Við skulum láta hann sjálfan
ráða,“
Þeir fóru fram í til Pilchers,
])ar sem liann lá í barka hátsins
máttfarinn og þjáður, ]K>tt hann
kveinkaði sér ekki.
„Pilcher — gamli vinur,“
sagði stýrimaðurinn, „fóturiim
er illa farinn.“
„Eg veit það,“ sagði Pilcher
veikri röddu.
„Við erum hræddir um að
það þurfi að taka hann af. Því
fyrr þvi betra. Viltu að við reyn-
um ]>að?“
„Já, í guðs bænum, gerið þið
eitthvað,“ sagði Pilcher. And-
lit hans var afmyndað af kvöl-
unr.
Stýrimaður sótti öxina. Þeir
tóku segldúkinn ofan af Pilclier.
Widdicomhe og Hawkes stóðu
sinn hvom megin við hann og
Iiéldu honum. En þegar að því
var komið að greiða höggið, þá
féllust hinum ákveðna og þug-
hransta stýrimanni hendúr.
„Eg get það ekki,“ sagði hann.
„Hann verður að Iiætta á það,
að við komumst til læknis, áð-
ur en það er um sienan.“
Allir drógu a'ndann léttara.
— Stýrimaður breiddi segldúk-
inn yfir Pilclier á ný, til þess
að sólin hrenndi ekki andlit
hans.
„Beyndu að standa í ístaðinu
enn um stund, ganili vinur,“
sagði hann. „Við ætlum ekki að
gera ]>að núna. Okkur verður
áreiðanlega bjargað bráðum, þá
færðu fullgilda læknishjálp."
Pilcher brosti veiklulega og
lokaði augunum.
(Augl.)
2 §túlknr
óskast á
Sjómannaheimilið.
Kirkjustræti 2.
Atvinna
óskast
Ungur, reglusamur maður,
sem hefir lokið verzlunar-
prófi, óskar eftir skrifstofu—
eða verzlunarstarfi.
Tilboð sendist Vísi fyrir 8.
þ. m„ merkt: „X+Ý“.
Ódýrt
Dragtir kr. 255.00.
Jakkar kr. 145.00.
Pils kr. 65.00.
Kjólar með feldum pilsum
kr. 175.00.
Dragtkjólar í miklu úrvali.
Allt úr 1. flokks ullarefnum.
Saumastofa
Guðzúnar
Arngrímsdóttur
Bankastræti 11.
Dömur
takið eítir
Ný sokkaviðgerðarstofa er
tekin til starfa á Freyjugötu
28.
AUskonar viðgerðir á silki-
sokkum fljótt og vel af hendi
leystar.
Vantar nokkura
verkamenn
Unnið í bænum.
Ingólfur Guðmundsson.
5619.
Stúlkur
geta fengið atvinnu við
Kleppsspítalann, strax eða
14. maí n. k.
Uppl. hjá yfirhjúkrunar-
konunni.
Vil
kaupa
lítið, gamalt hús, eða 1 íbúð.
Mikil útborgun.
Uppl. í síma 4035.
tals kr. 37.810.00. í II. flokki var
ellilaunum útldutað til 519
manna að npph. kr.l.198.024.-00
en örorkubætur til 320 manna,
að uppliæð kr. 682.722.00.
Flugvélar, sem flytja þá flug-
menn vestur um haf, efr stjórna
síðan nýjum sprengjuflugvél-
um frá Bandaríkjunum, til Bret-
lands liafa farið 400 ferðir und-
anfarna 18 mánuði.