Vísir - 01.06.1943, Page 2

VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritsfjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Dýrtíðin.
Er núverandi stjórn settist
að völdum, lýsti forsætis-
ráðlierra yfir því, fyrir hennar
hönd, að hún teldi það aðal-
verkefni sitt að vinna gegn verð-
þenslunni og skapa þar með
atvinnuvegunum hætt aflcomu-
skilyrði. Öllum var ljóst að
ekki ínátti svo lengur standa
að dýrtíð og verðbólga ykist frá
mánuði til mánaðar, án þess að
spyrnt yrði við fótum. Hrunið
var ólijákvæmilega framundan
og ef til vill á næstu grösum, ef
ekki væri klifrað niður stigann
og liorfið frá þessari himnaför
fyrirhyggjuleysisins. Stjórnin
hefir verið þessari stefnu sinni
trú, þótt liún liafi ekki fengið
jafnmiklu áorkað og liún æskti
eftir í upphafi. Noklcuð hefir
þegar áunnizt í lækkunarátt, og
enginn skyldi ætla að fullnægj-
andi ráðstafanir til úrbóta verði
gerðar á skömmum tima, eink-
um þegar þess er gætt að öng-
þveitið var í nokkur ár i upp-
siglingu.
Eklci verður annað sagt, en
að náðstafanir stjórnarinnar
hefir yfirleitt mælzt vel .fyrir.
Þó hefir gætt einhverrar ó-
ánægju hjá þeim, sem vanir
voru orðnir fljótteknum gróða
með lítilli fyrirhöfn, og nutu
Iians í skjóli viðslciptahafta.
Gegnir þessu máli um ýmsan
iðnað og framleiðslu, sem á til-
veru sína þvi að þakka að ríkis-
valdið hefir haldið yfir þessu
verndarhendi, m. a. með því að
banna eða takmarka innflutn-
ing á ýmsum vörutegundum,
sem framleiddar eru hér á landi,
en sem á engan hátt gætu slað-
izt samkeppni við Iiina erlendu
vöru að þvi er verðlagið snertir
og jafnvel gæðin einnig. Ekki
hefit komið til neinna árekstra
það Seni af er, nema ef það
skyldi' talið að saumakonur
mun’ú iiú eiga í útistöðum við
verÚíagsstjóra ,án þess að landi
og þjóð sýnist stafa veruleg
* hætta af, enda ekki ósennilegt
að deila sú leysist á einhvern
viðunandi hátt fyrr en varir.
Þann thna, sem rikisstjórnin
hefir setið að völdum hefir hún
notið hins fyllsta trausts eins
og hún hafði í upphafi. Segir
sig fijálft að nokkur hætta hlaut
þÓ Sð Vera á því að ýmsar ráð-
stafanir hennar kynnu að reyn-
ast óvinsælar með því að ávallt
er auðveldari ieið til vinsælda
að Iáta eftir dutlungum og fyr-
irhyggjuleysi einstakra stétta,
en að rísa gegn J>eini vegna al-
þjóðarhags. Nú er svo komið
að rikisvaldið hefir lagt tilfinn-
anlegar hömlur ó starfsemi
ýmissa atvinnugreina að þvi er
gróðavonina snertir. Þetta er
sjálfsagt af þeim sökum einum,
að um óvenjulega tíma er að
ræða, þar sém einstaklingsfrelsi
og samkeppni getur ekki notið
sin, en allar dyr opnar fyrir
spákaupménnsku og viðskipta-
spillingu. Ber að geta þess þeim
til lofs, er hlut eiga að máli, að
þeir hafa sýnt fullan þegnskap
og skilning á ráðstöfunum
þeim, sem gerðar hafa verið,
enda verða allar ráðstafanir til
endanlegrar lausnar og trygg-
ingar þjóðarhags því aðeins
Togarinn „Garðar“ sökk
á 90 sek. eftir árekstur á
svarta þoku.
TjAÐ VÁR SVARTA ÞOKA, þegar „Garðar“ sökk á
* föstudagsmorguninn 21. inaí. Skipið var á leið
suður með Skotlandsströnduin, var rétt koinið út úr
Pentlandsfirði og hafði sveigt su.ður fyrir Duncansby-
liead. Stórt fragtskip, 5—6000 smálestir að stærð, á að
gizka, kom að sunnan. Við áreksturinn mun framstafn
í ragtskijisins hafa lent uin það liil á miðjum togaran-
um bakborðsmegin, og var áreksturinn svo harður, að
stefnið braut borðstokk og brú,,en „Garðar“ lók ]>egar
að sökkva.
Vísir lútti einn skipbrots-
manna að máli í morgun, Hauk
Erlendsson loftskeytamann.
Haukur var staddur i loftskeyta-
klefanum á brúnni, þegar á-
reksturinn varð, og lá hann út
af á bekk. Ekki vissi liann fyrr
til en brak heyrðist og þil klef-
ans gekk inn undan stefni
skipsins, sem á sigldi. Við á-
reksturinn gekk rennihurð
klefans úr skorðum, og var erf-
itt að opna hana. Haukur lieyrði
til skipstjóra i brúnni og kallaði
á liann lii lijálpar, og gátu þeir
brotið liurðina upp.
Þegar Haukur kom út, voru
allir skipverjar komnir aftur á
skipið, að því er honum virtist,
sumir við flekann á keisnum.
aðrir aftur á bátpalli. Flekan-
um var ekki hægt að renna út,
sökum þess hve skipinu var þá
tekið að lialla til stjórnborða. og
var rennibraulin, sem flekinu
rennur eftir til bakborða, orðin
lárétt. Þeir, sem slanzað böfðu
við fiekann flýttu sér þvi aft-
ur á. j
Sjór var lygn og sléttur.
Haukur beið því elcki boðanna,
lieldur varpaði sér lil sunds á-
leiðis lil fragtskipsins, sem
liafði stanzað við áreksturinn.
Þegar tiann leit við eftir stund-
arkorn, var „Garðar“ sokkinn,
framkvæmdar að um þær ríki
samkomulag og samyinna. Ifitt
er svo allt annað mál, að allar
ráðstafanir, sem sprottnar eru
af ríkjandi öngþveiti, ber að
fella úr gildi strax er því verður
við komið, vegna skiJyrðanna
inn á við og út á við. Frekari
Jiöft á ekki að leggja á hið al-
menna alhafnafrelsi eða halda
við, en bein nauðsyn krefur.
Ýmsir eru svo bjartsýnir, að
þeir telja að draga muni bráð-
Jega að styrjaldarlokum. Þetla
er liinn mesti misskilningur og
i rauninni bendir ekkert til að
endanleg úrslit taki að nálgast,
þótt segja megi með nokkrum
rétti að sigurvonir Banda-
manna hafa aukizt mjög upp á
síðkastið. Allar ráðstafanir
okkar verða fyrst og fremst að
miðast við það, að striðið standi
enn lengi, en ekki má einblína
á líðandi stund og láta allt
reka á reíðanum að öðru leyti.
Baráttán gegil dýftiðinlií er háð
1 alþjóðarþágu, en ekki vegna
einstakra atvinnugreina. Henni
er ætlað að skapa framhúðar
öryggi, en ekki eins dags para-
dís ágirndar og fyrirhyggju-
leysis. Henni er ætlað að bjarga
okkur út úr ógöngum þeim, sem
við Iiöfum lent bvegna styx-jald-
arinnar, en jafnframt tryggja
afkornu atvinnuveganna eftir
stríðið og atvinnu alls almenn-
ings í framtíðinni. Um það er
nú mikið rælt að styrjaldaraðil-
ar þurfi ekki aðeins að vinna í
styrjöldinni heldur og í friði að
lienni lokinni, enda er sannleik-
urinn sá, að þjóðir geta ekki að-
eins tapað friðnum, heldur
öllu þvi, sem andlegt og verald-
legt gildi hefir, — sjálfstæði
sínu og tilverurétti, — ef gerð-
ar eru gælur við ósómann en
aðeins treyst á elleftu stund til
annarar hegðunar.
og sásl ekkerl eftir iiema brak-
ið. Telur Iiaiin vist, að ekki liafi
liðið meir en í mesta Jagi .90
sekúndur, frá órektsrinuni, þar
lil skipið söl^lx. Haukur synti að
skipinu og var dreginn um borð.
Annar maður, Ingvi kyndari
Sveinbjörnsson, kastaði sér
einnig til sunds, en komst i ann-
an bátanna á leiðinni. Skipstjóri
og stýrimaður voru tveir saman
í öðrum bátnum, en sjö aðrir
skipverjar í Iiinum.
UM BORÐ.
Skipverjum var lúð bezta tek-
ið í stóra skipinu og nutu beztu
aðblynningar, sem föng voru á.
Skipið sveimaði um slysstaðinn
i langan tíma. til að svipast um
eftir þeim þrem skipverjum,
seni saknað var. Einnig náðisl
saniband við lirezkan togara,
sem verið liafði samferða
„Garðari“ frá Islandsmiðum.
Þegar sýnt var að frekari leil
yrði árangurslaus, tók brezki
togarinn islenzku skipbrots-
mennina og flutti ]>á til Aber-
deen.
í ABERDEEN.
Þegar til Aberdeen kom, tólai
hafnaryfirvöldin við íslending-
unum og skömmu síðar kom
til fundar við þá Mr. Repper,
forsljóri í firinanu Jobn Cook
& Son, en það firma hefir ræð-
ismannsskrifstofur fyrir ýnús
Norðurlönd. Greiddi Mr. Rep-
per Júð bezla götu þeirra og
kom þeim i vistarverur. Dag-
inn eftir kom svo Sigursteinn
Magnússon konsúll frá Edin-
borg til þess að vera þeim til
aðstoðar. í Aberdeen dvöldu
þeir siðan, unz þeir fóru um
borð í íslenzka togara áleiðis
heim.
Það voru tveir íslenzkir tog-
arar, sem haft höfðu samflot
við „Garðar" á leiðinni suður.
en þeir höfðu misst hverir af
öðrum í þokunni. Var því á-
kveðið, að þessir tveir íslenzku
togarar skyldu koma við í
Aberdeen á norðurleið og taka
Iivor sinn helnúng skipverja
„Garðars“. Fóru því fimm unx
borð í hvoni togara og komu
hingað skömmu eftir hádegi í
gær.
Líðan þeirra, sem af lifðu,
er ágæt, og hefír engum orðið
meínt við slysið.
Hljómskálagarðurinn.
Eg kom nýlega su'Sur í Hljóm-
skálagarð, þar sem hundruS manna
voru saman komin til að njóta sum-
arblíðunanr og sunnudagsins. En
margir ur'ðu fyrir vonbrigÖum. Þar
er verið að gera mikið rask og sníða
væna sneið af garðinum meðfram
Sóleyjargötu. Götuna á að breikka
til að veita meira ryki inn í garð-
inn. Þetta er skemmtilegasti blettur
bæjarins og hann ætti að stækka, en
ekki minnka. Það minnsta, sem hægt
er að gera, er að hinu megin Tjarn-
arendans verði gerður ekki óvist-
legri garður en Hljómskálagarður-
inn er.
John Steegman.
John, Steegman (frb. stídsjman),
Íslandsglíman
í kvöld.
Íslandsglíman fer fram í
kvöld í íþróttahúsi Jóns
Þorsteinssonar og hefst kl. 9
síðdegis.
Keppendtir verða finiintán frá
(i félögum og eru þau þessi:
Glíniufélagið Árniann (5), K.R.
((5), U.M.F. Dagsbrún (1), U.
M.F. Drengur (1), U.M.F. Bisk-
upstungna (1) og U.M.F. Vaka
0).
Verða þarna vafalaust hörð
átök, ekki livað sízt á milli
glimukóngsins Ki’istnxundar
Sigui’ðssonar, sem nú keppir
fyrir Iv.R. og skjaldhafa Ár-
manns, Guðm. Ágústssonar úr
Vöku, er einnig bar sigur úr
býtum i þyngra flokki i flokka-
glímu Árnxanns nú fyi’ir
skemmstu. Aðrir skæðir glímu-
menn eru þeir Jóhannes Ólafs-
son (Á), nú glímusnillingur Is-
lands, Hai-aldur Guðmundsson
(K.R.), Loftur Kristjánsson
(Biskupstungna), en Finnbogi
Sigurðsson (Á), einn af beztu
glímumönnum Ármanns liggur
i mislingum og getur því ekki
lceppt. — Og liver veit lika nema
nýr glímukóngur korni fram og
sigri óvænt. í öllu falli má bú-
azt við skemmtilegri og spenn-
andi keppni.
Brezka sýningin
BREZIvA SÝNINGIN verður
opnuð í dag kl. 3.30 af dr.
Cyril Jackson, fulltrúa British
Council. Sigui’ður Noi’dal pró-
fessor flytur aðalræðuna, en síð-
an talar Mr. Steegman. Að þvi
loknu verður sýningin. opnuð
ivrÍL’ almenning.
„Bi'itish Council“ (sem stend-
iir fyrir sýningunni) liefir það
iúutverk að styrkja menningar-
sambandið milli Bretlands og
annara landa og kynna öðrurn
þjóðum brezka lífsháttu og
menningu“, segir meðal annars
í inngangsoiðum Herra Geralds
Shepberd, sendilierra Breta, að
sýningarskránni. Þar getur þess
einnig, að þau fjögur ár, sem
Bretar liafa átt í ófi’iði, hafi
slíkar sýningar verið haldnar
i Suður-Ameriku, á Spáni, í
Portúgal, Egj’ptalandi, í Tyrk-
landi, Indlandi og í Svíþjóð.
Bækurnar á sýningunni eni
um 500 talsins, úr heimspeki,
guðfræði, læknisfræði, skáld-
skap o, fl., en svartlistarmync!-
irnar eru ð5 að tölu eftir 80
listamenn, þar af 12 meðlimi
framkvæmdastjóri brezku bóka- og
svartlistarsýningarinnar, sem opn-
uð verður í dag, er ættaður frá
Nottingham, þar sem Hrói höttur
hafðist við forðum. Fyrir 150 ár-
um fluttist einn forfeðra-hans þang-
að frá Hollandi. Faðir hans var
læknir og tók þátt í síðasta stríði,
en starfaði eftir það hjá Þjóða-
bandalaginu. Móðir hans er af írsk-
um ættum. Steegman er 42 ára að
aldri og lauk meistaraprófi í sagn-
fræði frá Cambridge 1923 og hefir
síðan lengst af unnið í National
Portrait Gallery í London. Hann
hefir ferðazt um alla Evrópu, milli
Moskva og Lissabon. í Lissabon
var hann fyrir skemmstu svipaðra
erinda og hér. Meðal ritverka hans
má nefna ævisögu Sir Joshua Reyn-
olds, hins fræga enska málara 18.
aldarinnar.
r
Scrutator:
'HaxLdlx aiinmfunfys
Royal Academy. Tvær rader-
ingar eru á sýninguuni eftir
Augustus Jobn O. M„ R. A„ ein-
livern mesta virðingarmann
Jxrezkra listamanna. Augustus
John er Wales-maður að upp-
ruiia.
Það er enginn vafi á, að að-
sókn að þessari sýningn verður '
injög mikil, enda er bún hin
vandaðasta. Sýningin.verður að-
eins opin í ellefu daga, 1.—11. * 1
júní, og er því ráðlegt þeim, j
senx njóta vilja hennai’, að sæta j
lagi að skoða hana að morgni
eða fyrri Iiluta dags, því að
reynslan sýnir, að seinni hluta
dags og að kvöldinu komast
l'ærri en vilja.
Foi’s töðumen 11 sýni ngarinnar
liafa þakkað öllum, sem léð
bafa inargvíslega lijálp við að
lcoma sýningunni upp, sérstak-
Jega Ludvig Storr kaupmanni,
sem lánaði gler yfir myndirnar
og skemmtinefnd Góðtemplara,
sem léði liúsnæðið.
Jónas Lárusson bryti annast
veitingar í Listamannaskálan-
iim eins og að undanförnu.
Kristján Karlsson
fimmtugur.
Kristján Karlsson, útgerðar-
maður, er fimmtugur í dag.
Hann hefir átt heinia hér í
bænum í tæp fimmtán ár, og
liafa tekizt góðar ástir með
lionum og höfuðstaðnum, þótt
honum þyki af eðlilegunx á-
stæðum, vænna um æskustöðv-
ar sínar á Akureyri.
Ivristján hefir alizt upp við
góð skilj’rði, því að hann hefir
sinnt margháttaðri störfum en
flestir menn aðrir, verið banka-
sveinn, gjaldkeri, ritari, full-
trúi og bankastjóri, auk þess
forstjóri verzlunarfyrirtækja
og útgerðarmaður. 1 Iiverri
stöðu hefir hann í’eynzt hinn
traustasti maður og vinsælasti
húshóndi, enda er hann skap-
gerðarm aður, dugn aðarm að u r
og hinn bezti drengur.
Það er ekki kominn neinn
tími til að horfa til baka, hvað
Kristján snertir. Hann lxefir
sjálfur alltaf horft franx á við
og sjaldan staldrað við til að
líta um öxl. Þó mun liann unna
sér hvíldar i dag pg líta yfir
farinn veg, ásamt ástkærri frú
og efnilegum hörnum.
Beztu liamingjuóskir, góði
vinur.
Bjcirni Guðmnndsson.
2 stúlkur
vantar að gistihúsinu Ásólfs-
staðir. Uppl. á Barónsstíg 59,
frá kl. 1—2 e. li. í dag og á
moi’gun.
SumarliústaOur
Stór sunxarbústaðux’ í Hóls-
landi til sölu. I hústaðnum
eru 3 Iierbergi og eldlxús,
gæti verið fyrir 2 fjölskyldur.
Uppl. í síma 1805.
Fyrir
siönstu
jól
kostuðu egg allt
að 20.00 krónur
kg. í heildsölu.
Nú kosta þau 11,40.
Atvinna
Unglingspilt vantar til að
vinna á Bílasmurningsverk-
stæði okkar.
H.f. Egill
Vilhjálmsson
Nýkomin
Kápuefni o. fl.
svart, vínrautt, grænt og
blágrænt. Einnig nokkur
stykki kvenregnfrakkar,
tvöfaldir með liettu, er
seljast fyrir aðeins kr.
108.00.
Vefnaðarvörubúðin,
Vestux’götu 27.
Sumardagskrá Útvarpsins,
Erindi próf. Magnúsar Jónssonar formanns útvarpsráðs.
•Prófessor Magnús Jónsson
forinaður útvarpsráðs, flutti á
föstudag fyi’sta erindið í hin-
um nýja erindaflokki „Úr hand-
raðanum,“ og fór ura leið nokkr-
'um orðurn um sumardagskrá
og fi’amtíðal'tilliögun dagskrár.
Gat liann um nokla-a nýja
dagskrárliði, sem ætlunin væri
að taka upp, þar á rneðal pistl-
ana „úr bandi’aðanum“, „þýtt
og endursagt“, senx er nokkurs-
konar framhald af þáttunum um
„bækur og menn“, en þó nokkru
rýmra, og loks spurmngatíma
um Islaud, sem fyrst í stað
kemur í stað spurninga um ís-
lenzkt mál, og sem stjórn Ferða-
félagsins hefir lofað að annazt.
Er ekki vafi á því, að þessir út-
vai’pstímar verða bæði vinsælir
og skemmtilegir.
Formaður útvarpsráðs gei’ði
einnig grein fyrir eðli útvarps-
leikrita og kvað það ætlun liins
nýja ráðs, að koma betra skipu-
lagi á þá dagskrárliði, meðal
annars með því að afla sér leik-
i’ita, sem rituð væri sérstaldega
fyrir útvarp.
Af hinni stuttu frásögn for-
mannsins er það Ijóst, að hið
nýja útvax’psráð hefir mikinn á-
huga og skilning á eðli útvarps.
og ætlunarverki, og verður óef-
að góðs af starfi þess að væata,
í lok ávarpsins gat prófessor-
inn þess, sem liann kallaði sitt
hjartfólgnasta mál, en það or
lifandi varðveizla fornbók-
menntanna með þjóðinni. „Það
ei' ekki nema gott til þess að
vita, að liin uppvaxandi lcynslóð,
eigi greiðari aðgang að menntun:
og menningu en sú, sem íil ár-
anna er komin. Hitt er þó meir
unx vert, að bæta svo við menn-
inguna, að hinu eldra sé ekkx
jafnharðan sleppt. Það er full
þörf á fræðslu um fornmenn-
ingu vora. Við hitt verður ekki
ráðið, þótt það kunni að verða
ofan ó, að varpa henni fyrir
borð. En ef það væri gert, þá
hæri að gera það af ráðnum hug,
en ekki kæruleysi og þekkingar-
skorti.“
BJARNI GUÐMUNDSSON
löggiltur skjalaþýSari (enska)
Suöurgötu 16 Sími 582&