Vísir - 14.07.1943, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
Ctgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 6 60 (fimm Iínur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Skoðanakönnun.
NÝJUNGAR eru fljótar að
gripa um sig i voru landi,
og er ekki nema gott eitt um
það að segja, — „ef þær eru
góðar“, — en margur maðurinn
telur að ekki sé það síður gripið
á lofti er miður fer. Nú nýlega
hefir verið efnt til skoðana-
könnunar hér á land að amer-
ískum sið. Var fyrst rannsökuð
afstaða þjóðarinnar til rikis-
stjórnarinnar, og mun hafa
sýnt sæmilega Ijóst liversu
málum var þar farið, en siðar
liófust ungir og áhugasamir
menn handa um víðtækari
skoðanakönnun varðandi ýms
þau mál, sem efst eru á baugi og
valdið hafa deilum nokkrum að
undanförnu. Sú skoðanakönnun
gaf til kynna, að íslenzka þjóðin
vakir ekki svo á verðinum sem
skyldi, enda full ástæða til að
skýra þau mál nánar sem um
var spurt, og þá fyrst og fremst
mál málanna, — sjálfstæðis-
málið. Það hefir þegar verið
gert að nokkru og verður vafa-
laust gert betur síðar, enda skal
ekki frekar út í þá sálma farið
að sinni.
Annar þáttur skoðanakönn-
unar hefir hinsvegar algerlega
verið látinn liggja á láginni, en
hann er: á hvern liátt mynda
menn sér skoðanir? Þetta er
engu ómerkara atriði en liitt,
hvaða skoðanir menn hafa.
Sumir menn eru þannig gerðir
að þeir eru sannkallaðir já-
bræður og halelúja-samkundu-
hæfir hvar sem er og hvenær
sem er. Segi einhver maður eitt-
hvað, sem ákveðin skoðun felst
í, eru já-bræðurnir á sama máli
og síðasti ræðumaður.
Á stjórnmálafundi einum í
Húnavatnssýslu sat bóndi nokk-
ur á fremsta bekk, sem ekki er
í frásögur færandi. Deilt var
hart um landsins gagn og nauð-
synjar, svo sem lög gera ráð
fyrir, og bóndinn fylgdist með
hverju orði sem sagt var, en
talaði jafnan sjálfur í liálfum
hljóðum og þaðan af hærra.
Hann var alltaf á sama máli og
ræðumaðurinn, hvar sem hann
var staddur í ræðunni og hvað
sem hann sagði, enda virtist
hann skemmta sér prýðilega,
líkt og Goðmundur á Glæsivöll-
um, er hnútur flugu um borð og
og bekki. Hinsvegar vissi engin
um skoðun Iians á laridsmálun-
um að öðru leyti, er hann hélt
heim af fundinum, enda vafa
mál hvort hún hefir yfirleitt
verið nokkur.
Öðrum mönnum er þann veg
farið, að sjálfir hafa þeir mynd
að sér einhverjar skoðanir, en
eignist þeir vini og dúsbræður,
er þeim þykir sæmd að að
þekkja, glata þeir óðara eigin
skoðunum og eru á sama máli
og dús-bræðumir. Fyrir þetta
hljóta þeir mikið lof og margar
skálaræður, — og hverjum þyk-
ir ekki lofið gott. Þótt þessir
menn hafi verið lauslátir á eig-
in skoðanir lileypur í þá fítons-
andi í baráttunni fyrir skoðun-
um annara, ekki sizt er erlendir
hagsmunir eiga í hlut. Annar-
legu skoðanirnar verða einskon-
ar spelkur á veikt bak, með þvi
að það, sem þessir menn hafa
ekki fundið hjá sjálfum sér,
103.000 krónnr til
llallg'r Imskir k| u
— a vegiini »hinuar aluientm
f|ár«öfnnnarnefn€lar«.
Tlin almenna f jársöfnunarnefnd Hallgrímskirkju í
Reykjavík er nú búin að starfa að fjársöfnun í
20 mánuði alls og hafa henni á þessum tíma borizt
103.000 krónur. Eru það gjafir, áheit, minningagjafir
og gjafir ætlaðar til skreytingar á kirkjunni. Er í þessu
innifalið fé er prestum og hiskupinum hefir horizt til
kirkjubyggingarinnar, en aftur á móti ekki þær gjafir
sem gefnar hafa verið kirkjunni í sérstöku augnamiði,
og heldur ekki það fé, sem Kvenfélag Hallgrímskirkju
liefir safnað til hyggingarinnar.
Vísir hefir heðið framkvæmdarstjóra Hinnar almennu fjár-
söfnunarnefndar, Hjört Hansson stórkaupmann, að skýra
hlaðinu i höfuðatriðum frá störfum og starfstilhögun nefndar'-
innar og fórust honum orð á þessa leið:
„í fjársöfnunarnefndinni eru
alls 12 manns, en þar af eru 5 í
framkvæmdastjórn og eru það
þeir: Benedikt G. Waage
kaupm. formaður, Gunnar E.
Benediktsson lögfr., Ófeigur J.
Ófeigsson læknir, Guðjón Jóns-
son kaupm. og Pétur Guð-
mundsson kaupm. En fram-
kvæmdarstjóri nefndarinnar er
Hjörtur Hansson, tekur hann
móti öllu því fé er berst til skrif-
stofu nefndarinnar og annast
bókhald hennar.
Á sínum tíma skipti fjársöfn-
unarnefndin bænum í 310 hverfi
og skrifaði trúnaðarmönnum í
þessum hverfum og bað þá að
annast fjársöfnun, hvern í sínu
umdæmi.
Nokkur árangur hefir orðið
af störfum þessara trúnaðar-
hefir borizt þeim frá öðrum, og
sama er hvaðan gott kemur,
leiði það til nokkurs styrkleika,
sem ekki var áður fyrir að fara.
Loks eru svo menn, sem eiga
hugsjónir og þora að berjast
fvrir þeim hver sem í lilut á.
Þeir glata ekki skoðunum þess-
um vegna matar, drykkjar eða
vinsamlegra atlota frá annara
hálfu, og í augum þeirra manna
halda þeir virðingu sinni ó-
skertri, með því að þeir sanna,
að „þeir eru menn“ og af J>eim
má nokkurs vænta. Þeir þurfa
ekki endilega að halda svo fast
í skoðanir sinar að þeir sjái
ekki hvað satt er og rétt að öðru
leyti, en þeir kunna að hafna og
velja það sannasta og réttasta i
hverju máli.
Vilja nú ekki einhverjir á-
hugasamir menn taka að sér
rannsókn þess hvernig skoðanir
verða til með mönnum. Sjálf-
stæðismálið getur gefið góðar
visbendingar í þessu efni, og
forystumenn flokkanna ættu að
verða tilraunadýrin. Allir ofan-
greindir eiginleikar, — eðli og
óeðli, — myndu birtast, ekki ó-
ljósir sem andamynd, heldur
skýrir í öllum dráttum og svo
sem bezt verður á kosið með nú
verandi ljósmyndatækni og lif-
andi, holdi klæddum verum.
Slik skoðanakönnun myndi hafa
miklu meiri og almennari þýð-
ingu, en þær, er hingað til hafa
framkvæmdar verið. — Hún
myndi miklu raunhæfari en
samband Norðurlanda eins og
það er nú, eða eins og stjóm-
málamenn hugsa sér það
að styrjöldinni lokinni. Með
.markvissri og öruggri sálgrein-
ingu er heldur ekki vonlaust að
skapa mætti hinum veika reyr
nýjan styrk og íslenzka þjóðin
endurheimta margan glataðan
son, sem ráfað hefir í villu og
reyk. Ekki er unnt tveimur
herrum að þjóna, frekar en í
voru litla landi að eiga margar
eiginkonur. Fjallkonan á allan
réttinn og íslendingum á ekki
að haldast uppi að skjótast til
annara, jafnvel þótt með strúts-
leyndinni sé gjört.
manna, en nefndin Iiefði þó
æskt, að liann liefði orðið meiri
hjá sumum hverjum.
Talsverður hluti af því fé sem
skrifstofunni hefir borist eru
álieit. Telja margir sig hafa
happasæla reynslu í því að heita
á Hallgrímskirkju og m. a. má
geta þess, að togaraskipstjóri
einn, sem siglir að staðaldri til
Englands, kemur aldrei svo úr
Englandsför, að hann færi ekki
Hallgrimskirkju smærri eða
stærri fjárhæðir, sem áheit.
Segir hann Hallgrímskirkj u
allra kirkna vænlegasta til á-
heita, og hafi allar lians ferðir
gengið að óskum og engar hætt-
ur steðjað að, frá því hann tók
að heita á hana.
Annar sjómaður skýrir frá
þvi, að eitt sinn er hann var í
siglingum hafi skip sitt verið
hætt komið í sjávarháska og
ekki annað fyrirsjáanlegt, en að
það myndi hverfa í djúpin á
hverju augnabliki. Datt lionum
þá í hug að heita á Hallgrims-
kirkju og brá svo við, að á sömu
stund rétti skipið við og komst
úr allri hættu.
Eins og áður er tekið fram
færir framkvæmdastjóri nefnd-
arinnar bókhald fyrir söfnunar-
nefndina og tekur á móti því fé,
sem skrifstofunni berzt. Gefur
hann kvittun fyrir hverri upp-
hæð, smárri og stórri, sem til
hans kemur og færir inn í sér-
staklega til þess gerðar tviritun-
arbækur. Þá gefur hann ná-
kvæma skýrslu á hverjum tíma
fjársöfnunarnefndarinnar og
auk þess er greinargerðir hans
hirtar vikulega í dagblöðum
bæjarins.
Auk „Hinnar almennu fjár-
söfnunarnefndar“ hefir kven-
félag Hallgrímskirkju fjársöfn-
un með höndum til ágóða fyrir
kirk j uby gginguna.
Þess er vænzt að sem flestir
opni pyngjur sínar og láti eitt-
íþróttamót Borgfirðinga.
Héraðsmót Borgfirðinga var háð á Hvítárbökkum hjá Ferju-
koti á sunnudag. Mótið fór í öllu vel fram, en veður var ó-
hagstætt. Flest stig í íþróttum hlaut U. M. F. Reykdæla eða 43
alls, en í íþróltum drengja varð U. M. F. Skallagrímur hlut-
skarpast, fékk 17 stig.
Úrslit í einstökum greinum:
Þrístökk:
Jón Þórisson R. 13.79 metr.
Kristleifur Jóhannesson R. 12.22
metr.
Kringlukast:
Kristleifur Jóliannesson R. 33.12
metr.
Pélur Jónsson R. 31.79 metr.
Kúluvarp:
Kristleifur Jóhannesson R 10.84
metr.
Pétur Jónsson R. 10.28 metr.
Stangastökk:
Pétur Jónsson R. 3.59 metr.
Jón Þórisson R. 2.59 metr.
100 m. hlaup karla:
Höskuldur Skagfjörð Sk. 12.1
sek.
Kristleifur Jóhannesson R. 12.7
sek.
Hástökk:
Kristl. Jóhannesson R. 1.61 m.
Jón Þórisson R. 1.61 m.
Langstökk:
Höslculdur Skagfj. Sk. 5.65 m.
Jón Þórisson R. 5.64 metr.
Spjótkast:
Kristl. Jóhannesson R. 41.88 m.
Sig. Eyjólfsson H. 36.58 m.
400 m. hlaup:
Höskuldur Skagfj. Sk. 1:1,4 sek.
Jón Þórisson R. 1:2,4 sek. -
Kúluvarp, drengir:
Jón Ólafsson Sk. 12.22 metr.
Kári Sólmundsson Sk. 11.65 m.
Hástökk, drengir:
Sigfús Pétursson Sk. 1.40 metr.
Guðrn. Jónsson Sk. 1.40 metr.
Langstökk, drengir:
Ivári Sólmundsson Sk. 5.39 m.
Sveinn Þórðarson R. 5.19 m.
80 m. hlaup, drengir:
Sveinn Þórðarson R. 10.4 sek.
Ólafur Auðunsson Sk. 10.5 sek.
50 m. hlaup, kvenna:
Inga Kristjánsd. Sk. 13.5 sek.
Hulda Ingvarsd. Sk. 13.6 sek.
hvað af liendi rakna til hinnar
fyrirhuguðu kirkjubyggingar,
veglegasta guðshúss landsins er
reist verður til minningar um
eitt af höfuðskáldum þjóðar-
innar, Hallgrim Pétursson“.
H
Scrutator:
C

Um Vestur-fslendinga.
í gær flutti ameríska útvarpið
samtal milli Vestur-íslendinganna
Valdimars Björnssonar og Hjör-
varðs Árnasonar um landnám ís-
lendinga vestra, sem hófst eftir
miðja síðustu öld, 1857, með land-
námi í Utah. En aðal-landnámið
átti sér stað milli 1870 og 1890.
Minntist Valdimar á margt í þessu
sambandi, af hinum alkunna fróð-
leik sínum. Færði hann ýms dæmi
og rök að því, að íslendingar vestra
væru vel metnir og myndar-fólk.
Mestan virðingamann Vestur-ís-
lendinga taldi hann Vilhjálm Ste-
fánsson, en vinsælastan meðal, ís-
lendinga heima og vestra skáldið
Stephan G. Stephansson.
Stephan G. Stephansson.
Stephan G. fæddist 3. október
1853 og fluttist til Wisconsin x
Bandarikjunum þegar hann var á
tuttugasta ári. 1880 fluttist hann
til Norður-Dakóta og 1889 til Al-
berta í Kanda, þar sem hann bjó
til dauðadags, 10. ágúst 1927. Það
var búskapur hans í Alberta, sem
eg hafði i huga, þegar eg kallaði
hann Kanadamann, enda bjó hann
þar meir en helming ævi sinnar.
Hinsvegar voru kvæði þau, sem
lesin voru í útvarpinu 4. júlí, öll
um bandarísk efni, og var því við-
eigandi að minnast þeirra á þjóð-
minningardegi Bandarikjanna. —
Margir hafa furðað sig á þeirri
stafsetningu, sem Stephan tók upp
á nafni sínu. í minningarorðum
um Stephan í Vísi 31. ágúst 1927,
segir B aldur Sveinsson svo frá,
neðanmáls: „Stephan ritaði sig
lengi Stefán Guðmundarson, en
þegar hann kom til Dakota, tóku
þarlendir menn að rita hann Ste-
fánsson, eins og föður hans. tft
af því varð svo stundum ruglingur
á bréfum hans og annara „Stefáns-
sona“ þar í Dakota, og tók hann
þá að rita sig Stephan G. Stephans-
son, og hélt því jafnan síðan, en
síðar löngu kvaðst hann þó hálf
sjá eftir þessari nafnbreytingu."
Úr andaheimi.
Ýmsir furða sig
á því hvers vegna
ítalski flotinn
leggur ekki til at-
lögu á Miðjarð-
arhafi. Nú er ó-
þarfi að undrast
lengur. Flotinn
er tekinn að berj-
ast viÖ brezka flotann — í anda.
50 m. sund frjás aðf., drengir:
Bened. Sigvaldas. Isl. 38.9 sek.
Björn Jóhannesson Isl. 42.0 sek.
50 m. sund fr. konur:
Steinþóra Þórisd. R. 35.6 selc.
Soffía Jónsd. R. 44.9 sek.
100 m. bringusund, karla:
Helgi Júlíusson H. 1:30.0 sek.
Eyjólfur Sigurðss. H 1:21.4 sek.
Félögin hlut þessi stig:
Reykdælir 43 — Skallagr. 16 —
Haulcur 9 — Islendingur 4. —
Á Drengjamótinu: Skallagrímur
17 — Reykdælir 9 — íslending-
ur 4.
Kappreiðar I
Dölnm.
Sunnudaginn 4. þ. m. voru
haldnar kappreiðar á Nesodda
í Miðdölum. Kappreiðarnar
voru haldnar af hestamanna-
félaginu Glað, sem nú er 15 ára
og hefir haldið kappreiðar ár-
lega frá stofnun sinni.
í 300 m. stökki varð fyrstur
Stígandi, eign Ólafs Þórarins-
sonar í Borgarnesi. Rann hann
skeiðið á 23,2 sek. Píla, eign Sig-
urjóns Jónssonar að Kirkju-
skógi rann skeiðið á sama tíma,
en var sjónarmun á eftir. Á
kappreiðum Fáks í síðasta mán-
uði varð Stígandi annar á 350
m. stökki, en Píla varð fyrst í
Dölum í fyrra.
I folahlaupi (250 m.) urðu
tveir liestar jafnir: Öðlingur,
eign Gunnars Jósefssonar á
Ivrossi í Haukadal og Grásokki,
eign Daða Kristjánssonar á
Hólmlátri á Snæfellsnesi. Þeir
runnu skeiðið á 20 sek.
Útilíf - handbók
fyrir ferðafólk.
Innan skamms kemur út bók,
sem nefnist Útilíf, handbók í
ferðamennsku.
Bók þessi er rituð af tíu
mönnum og fjallar hún um
hina ýmsu þætti útilífs og ferða-
laga. Höfundar bókarinnar eru
eftirgreindir menn:
Gunnlaugur Claessen dr.
med., Björn L. Jónsson veður-
fræðingur, Jón Oddgeir Jóns-
son erindreki, Geir Gígja, kenn-
ari, Steinþór Sigurðsson mag.
scient, Jónas Kristjánsson lækn-
ir, Þór Sandholt arkitekt, Guð-
mundur Einarsson frá Miðdal,
Gunnar Bjarnason ráðunautur
og Þorkell Þorkelsson veður-
stofustjóri. — Vegamálaskrif-
stofan hefir lagt til skrá yfir
fjarlægðir til ýmissa staða.
Efni bókarinnar er skipt í 16
kafla, og eru nöfn þeirra sem
hér segir: Sólskin á fjöllum,
Gáð til veðurs, Gönguferðir,
Jurtasöfnun, Útilegur að sumar-
lagi, Notkun áttavita, Gleymið
ekki nestinu, Lestur, landabréfa,
Að klífa fjöll, Lærið að teikna
landabréf, Jökulgöngur og vetr-
arferðir, Ferðalög á liestum,
Eyktamörk, Fjarlægðir til ým-
issa staða, Hjálp í viðlögum og
Verndun augnanna gegn snjó-
birtu og sólskini.
Eins og heiti kaflanna bera
með sér, er hér að finna yfir-
gripsmikinn fróðleik um útilíf
og ferðalög. Þarf ekki að efa að
bók þessi verði kærkomin.
Sjötag
varð í gær frú Guðrún Egils-
dóttir, Rauðarárstíg 42.
For K.R.:
íþróttamói á
Eiðiim 1 kvöltl
í kveld hefst á Eiðum í Suður-
Múlasýslu fjölmennt íþrótta-
mót, sem K.R.-ingar þeir, sem
nú eru á Austurlandi, munu
taka þátt í.
I gær fóru þeir til Hallorms-
staðar til að hvíla sig eftir sýn-
ingar og kappmót, en voru í
fyri-adag á Seyðisfirði. Sýndi
úrvalsflokkur karla fimleika í
fyrrakveld þar á staðnum, en
á eftir hélt íþróttafélagið Hug-
irin, sem sá um móttökurnar,
þeim samsæti og stjórnaði því
Björn Jónsson, formaður fé-
lagsins. Þakkaði Benedikt Jak-
obsson fyrir góðar móttökur og
gaf mörgum Seyðfirðingum
K.R.-mei-kið, til xninningar um
komu flokksins þangað.
Á fimmtudag verður haldið
til Mývatns, en þaðan til Akur-
eyrar og verður keppt þar á
laugardag og sunnudag. Heim
verður komið á mánudags-
kveld.
Nýi-Gardur:
Kvenstúdentar
gefa herbergi.
Kvenstúdentafélag íslands
hefir afhent stjorn Nýja Stúd-
entagarðsins 10.000 krónur að
gjöf til eins herbergis.
Gerir félagið þetta í tilefni af
15 ára afmæli sínu, en forgangs-
rétt að herberginu á að hafa ís-
lenzkur kvenstúdent, sem stund-
ar nám við Háskóla íslands.
Jafnframt hefir félagið óskað
þess, að herbergið verði kallað
Dyngja.
Ennfremur hefir félagið
þakkað Sören Kampmann lyf-
sala í Hafnarfirði fyrir þá rausn,
sem hann hefir sýnt islenzkum
kvenstúdentum með því að gefa
herbergi i Garði nýja, sem kven-
stúdent á að búa í.
fýrirliggjandi:
Sportjakkar
Sportblúsur
Veiðimannakápur
svartar, hálfsíðar
Olíufatnaður
svartur og gulur
Olíukápur, síðar
Bakpokar
Svefnpokar
Tjöld.
Geysir h.f.
Fatadeildin.
Kaupakona
óskast nú þegar á gott heim
ili i Reykholtsdal. Uppl. í
síma 3343 til kl. 6 hjá Elíasi
Hannessyni.
Mótorhjól
til sölu, Fjölnisveg 15. — Til
sýnis eftir kl. 4 í dag.