Vísir - 14.02.1944, Page 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
34. ár.
Ritstjórar
Blaðarnenn Sinrili
Augfýsingai* 1660
Gjaldkeri S (inur
Afgreiðsia
37. m.
Ottast að 5 bátar haft farizt I fárriðrinn.
Loðatap iftemur hiindrnðum þnisniida.
Es>|a §i^lir §týri§lau§ til Befkjaríknr.
Esja stýzir með skrúf-
unum íf ofviðri til
Reykjavíkur.
Esja kom hingað til
Reykjavíkur kl. 2 aðfara-
nott sunnudags os hafði |>á
siglt stýrislaus í roki og stór-
sjó, án nokkurrar aðstoðar
vestan af Breiðafirði.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá brotnaði stýrið af Esju á
höfninni á Bíldudal síðastliðinn
miðvikudag. Fór Ægir vestur
lienni til aðstoðar. Fóru skipin
til Patreksfjarðar á fimmtudag,
en þá þurfti Ægir að fara til að-
stoðar Bangsa, sem var með bil-
aða vél og rétt kominn upp i
brimgarðinn hjá Skor. Yar þá
fenginn útlendur dráttarbátur
til að lijálpa Esju en Súðin var
send til að sækja farþegana, er
verið höfðu í Esju. Tók hún
altmarga þeirra og kom með þá
til Reykjavíkur á laugardags-
morguninn. En af Esju er það
að segja, að hún hélt áfram á-
leiðis til Reykjavíkur með að-
stoð dráttarbátsins. Er suður á
Breiðafjörðinn kom, hrepptu
skipin aftakaveður. Slitnuðu þá
festarnar milli þeirra og var eng-
in leið að koma vírum yfir í
Esju frá dráttarbátnum vegna
stórsjóa og veðurhæðar. Varð
því Esja að sigla sinn eigin sjó
og komst til Reykjavíkur, án
frekari hjálpar, kl. 2 aðafaranótt
sunnudags.
Eins og kunnugt er liefir Esja
tvær skrúfur. Tókst skipstjóran-
um og skipshöfn með milli
lægni að sigla skipinu alla leið
suður, og stýra þvi með skrúf-
unum, þrátt fyrir hinn milda
veðurofsa. Má það teljast lán-
samlegt að það skyldi takast og
verður að teljast mjög vel gert
af skipstjóra og áhöfn skipsins.
Flóð í S-Afríku.
í Transvaal í S.-Afríku hafa
komið mestu flóð, sem þar hafa
komið undanfarin 10 ár.
Rigningar liafa verið miklav
að undanförnu umhverfis Jo-
hanneshorg og þar í borginni
var mæld 178 cm. úrkoma á
fjórum dögum. Vaal-áin hefir
bólgnað svo, að hún er nú þrisv-
ar sinnum dýpri en venjulega
og fimm til tíu sinnum breið-
ari.
I sumum hverfum Jóhannes-
horgar sést aðeins á þök liús-
anna og óttazf er, að mikill
fjöldi manns liafi .dá-ujlvknalð.
Fólki, sem býr neðar við ána,
hefir verið skipað að fox-ða sér
undan flóðinu.
Fyrirsjáanlegt er, að tjónið
muni nema tugum ef ekki
hundruðum milljóna punda.
SCOTGestapo menn
sendir til Noregs.
Fregn frá Stokkhólmi herrn-
ir, að skip hafi komið til Noregs
frá Stettin með 500 Gestapo-
menn innanborðs.
Gestapo-nxönnunum hefir ver-
ið dreift um mikilvægustu
svæði í Noregi, sem Þjóðverjum
er nauðsjmlegt að halda, ef til
innrásar kemur.
Tvö sex þúsund snxálesta
skip, sem fluttu vopn og alls-
konar naxxðsynjar til Noregs,
handa þessxi Gestapo-liði, urðu
fyrir áriásum brezkra kafbáta
við Noi'egsstrendur og löskuðust
bæði.
Badoglio-stjórnin ræður nú
yfir laixdi, sem er unx 100.000
ferkílómetrar að stæi'ð, með 10
milljónum ibúa.
Hrakningar Bangsa
með hilaða vél.
yy b. Bangsi var einn
þeirra báta, sem í
hættu var staddur á laugar-
dag og var hann að því leyti
ver staddur en margir aðr-
ir bátar, að vél hans bilaði.
Bangsi var á leið til Bolungar-
víkur héðan. Þegar hann var
staddur við Malarrif urn kl. 7,15
á föstudag, bilaði vélin og bað
hann þá Slysavarnafélagið að
útvega aðstoð. Það náði þegar
sambandi við tvo togara, senx
fylgdust með Bangsa, en skip-
vei’jar á lxonum voru þá búnir
að draga upp segl og tókst að
komast fyrir Öndverðarnes.
Báturinn tillcynnti Slysavarna-
félaginu um hvað gengi á
tveggja stunda fresti og klukkan
5,10 á laugardag sagðist hann
vera að fai-a fyrir Látrabjarg.
Virtist þá allt vera í lagi. En
15 mínútum síðar kallaði liann
aftur og bað þá um hjálp, þvi
að hann væi'i að reka upp i
bjargið.
Slysavarnafélagið hafði beðið
Richard —- eftirlitsbátinn frá
ísafirði — um að fara til móts
við Bangsa og lijálpa honum, en
vél hans bilaði á Djúpinu. Þá
var Ægir beðinn að fai'a til
hjálpar, því að liann var á næstu
grösum, liafði vei'ið sendur vest-
ur til að hjálpa Esjunni, sem var
með bilað stýri, eins og skýrt
var frá í Vísi í vikunni sem leið.
En nolckru eftir að Bangsi
hafði senl neyðarskeytið kom í
ljós, að hann var við Skor exi
ekki Látrabjarg. Lá liann mjög
grunnt þar og hafði lagzt við
akkeri. Ægir gat ekki komizt j
að lionum, en skaut til hans línu
og dró liann til Tálknafjarðar.
Hætt er við, að ekki hefði reynzt
unnt að bjai'ga Bangsa, ef veðrið
liefði rokið upp 2 tímum fyrr.
Friðarumleitanir Finna:
Þrír finnskir stjórnmála-
menn staddir í Stokkhólmi
Sænski sendihersann í Moskva
kominn heim.
rír þekktir finnskir
stjórnmálamenn eru
nú staddir i Stokkhólmi og
þykir sýnt, að þeir eigi að
ieita fyrir sér um frið við
Rússa.
Menn þessir eru Erkko, sem
er ritstj. stærsta blaðs Finna,
flelsingin Samomat, Ehren-
roth, innani'íkisráðhei'ra Finna,
og Paasikivi, fyrrvei’andi for-
sætismðhei'ra og sendiherra í
Moskva.
Ei'kko hefir haldið útvaips-
ræðu til Bandaríkjanna frá
Stokkhólmi. Sagði hann, að allir
Finnar þráðu friðinn og allar
leiðir væri nú athugaðar til að
ná því marki, en þeir settu það
slcilyrði, að þeir fengi að ráða
sjálfir lifi sínu.
í sambandi við Erkko er rétt
að minnast þess, að blað hans,
Helsingin Sanomat, hefir um
skeið talað um nauðsyn þess, að
Finnar hættu að hei'jasl.
Paasikivi átti mikinn þátt i
í því, að Finnar sömdu við
Rússa 1940 og er sagt, að liann
sé eini finnski stjórnmálamað-
ui'inn, sem Rússar beri traust
til, síðan hann var sendiherra í
Moskva. Hann samdi friðinn við
Rússa 1940.'
Þegar Paasikivi kom til Stokk-
hólms, sagði hann blaðamönn-
um, að hann væri í einkaerind-
um, en i löndum bandamanna
er það ckki tekið hátíðlegt.
Lítið er vitað um ferðir Ehr-
eni'oth, en ferð hans er sett i
sanxhand vfð friðaruxnleitanir
Finna.
Uhdanfarinn hálfan nxánuð
hefir finnski stjórnmálamað-
urinn Virtanen verið í Stokk-
liólmi. Hann fór til Helsinki í
gær. Virtanen var um tíma með-
limur utanríkismáladeildar
finnska þingsins.
í sambandi við þessar ferðir
Finna til Stokkhólms vekur það
og nxikla athygli, að sænski
sendiherrann í Moskva er kom-
inn til Stokkhólms.
Miklir flnÉningrar
iiEiB Marvik.
Óvenjulega miklir flutningar
íara um Narvik um þessar
mundir, segir í fregnum frá
Norður-Svíþjóð.
Um 20 skip bíða að jafnaði
eftir járngrýtisfarmi frá Ivir-
una í Svíþjóð og hafa aldrei ver-
ið svo inörg skip í Narvik i einu,
síðan stríðið hófst. Brezkir kaf-
hátar eru einnig á vakki með
ströndum fram og hafa nýlega
sökkt tveinx skipum með jái'n-
giýti.
Þjóðverjar virðast vilja hirgja
sig upp senx bezt af járngrýti,
ef svo sþyldi fara, að banda-
xnenn lokuðu þessari flutninga-
leið þeii-ra með ái'ás á Noreg.
Nýja-Bretland:
Tyrkir neita bandamönn-
um um flugbækistöðvar.
jWflir fli írá
itasíflNiii.
Miklar árásir á
Kavieng og Rabaul.
Hernaðarnefnd
\ fer erindisleysu
til Tyrklands.
Er komin aftur til
Kairo.
T1 réttaritari United Press
* í Kairo hefir komizt á
snoðir um, að hernaðar-
sendinefnd bandamanna,
sem hefir verið í Tyrklandi,
sé komin til Kairo og liafi
farið bónleið til búðar.
Nefnd þessi hefir verið um
tveggja mánaða skeið í Ankara
og rætt við tyrkneska stjórn-
málamenn og háttsetta herfor-
ingja. Markmiðið með för henn-
ar var að fá Tyrki i lið með
bandamönnum og áttu banda-
menn þá áð fá flugstöðvar eftir
þörfum hjá Tyrkjum til árása
á þær stöðvar Þjóðverja í Ev-
rópu, sem lengst eru frá núver-
andi bækistöðvum sprengju-
flugvéla á Ítalíu og Bretlandi.
Tyrkir hafa lengi vei'ið vin-
veittir bandamönnum, en nú
þegar lokaþáltui'inn í Evrópu
virðist standa fyrir dyrum, vilja
bandamenn fá Tyrki með út í
hildai'leikinn, til þess að ti-yggja
enn skjótari endi á sti'íðið. Þvi
er heldur ekki að neita, að það
yrði bandamönnum til hins
mesta hagræðis að fá bæki-
stöðvar í Tyrklandi, þvi að það
mundi gera innrás á Balkan-
skaga miklu auðveldari en liún
mundi vera, ef reynd væri við
núrikjandi aðstæður.
Tjn-kir
á báðum áttum.
En Tyrþir gera sér það ljóst,
að Þjóðvei'jar geta gert ógur-
legan usla í boi'gum þeii-ra, ef
þeir fara í stríðið með handa-
nxönnxun. Þessvegna liafa þeir
ekki viljað láta undan banda-
mönnum og. bera aðallega við
þrein ástæðum, sem eru að visu
veigamiklar, en handamenn
ætti J>ó að geta liaft áhrif í
gagnstæða átt.
Ástæðurnar.
Þessar þrjár ástæður eru sem
hér segir:
1) Tyrkii’ óttast að Istambul
verði lögð í rústir í ái'ásum, því
að bækistöðvar Þjóðverja eru
vart „steinsnar“ í burtu, í
Búlgax-iu.
2) Tyrkir segja að sig skorti
mjög nýtizku vopn, svo sem
skriðdreka, fallbyssur, loft-
varnabyssur og flugvélar.
3) Tyi’kir vita ekki, hvernig
Rússar munu taka þvi, ef þeir
ráðast á Búlgai'iu.
Kröfur Tyrkja.
í síðustu viku birti Vísir
fi'egn, sem stendur i sambandi
við þessa tilrann bandalnanna
til að fá stuðning Tyi'kja. .Var
þar sagt, að Tyrkir hefði gert
svo miklar kröfur urn lijálp —
liklega til vígbxinaðar —- að
handamenn tekli þær alveg í
ósamræmi við þarfir þeiri'a og
hefði því samningar strandað
Ef til vill Iiafa Tvrkir spennt
bogann svo hátt, til þess að
þurfa ekki að neita banda-
mönnum beinlínis, því að hing-
að til hefir hlútíeysið verið
þeim fyx-ir öllu.
Japanska liðið á Gloucester-
höfða er byrjað hratt undan-
hald austur frá höfðanum.
Amersíkar hei'sveitir veita
því eftirför, án þess að til veru-
legi’a átaka komi, en búizt er
við því, að Japanir hafi undir-
búýð varnarstöðvar ekki all-
fjarri.
Þess sjást merki, bæði þarna
og við Borgen-flóa, að Japanir
hafi vei'ið orðnir matarlausir,
þvi að Bandaríkjamenn liafa
fundið Japani, sem hafa gi'eini-
lega látizt af hungi'i.
Á laugardag gerðu 250 flug-
vélar fná Salomonseyjum feikn
harða árás á Rabaul og sama
dag var gerð á Kavieng mesta
áxrás, sem þar hefir verið gerð.
Sextíu japanskar flugvélar réð-
ust á sprengjuflugvélarnar yfir
Rabaul, en 30 þeirra voru skotn-
ar niður.
iillt að 100 bátar tapa
veiðafærum fyrir
■:MÍ i f ■‘;f j- i
hundruð þús. kr.
Q ttast er um að ’ fimm
fiskiskip hafi farizt i
aftakaveðri því, er gérði á
aðfaranótt laugardaiis. —
Flestir bátar af verstöðvun-
um á Suðurnesjum, Vest-
mannaeyjum og úr Homa-
firði eystra höfðu róið um
nóttina. Hrepptu þeir flest-
ir mikla erfiðleiká við að
komast að landi óig fimm
liafa ekki komið að lándi.
Tveimur bá'tum livolfdi á
miðum úti, en mannbjörg varð
af báðum, nema einn maður
fórs.t af öðrum þeiiTa. Hætta er
á, að þi’ír bátar, með sámtals
14 manna áhöfnum, hafi farizt.
Láðatap er talið nema hunttruð-
um þúsunda kr., en ómögulegt
er að fá línutapið bætt eins og er,
og getúr það því hæglega orsak-
að stórtruflanir á sjósóknínni
þessa vertíð.
Bátai'nir, sem nú vantar og
Nonlitið er talið um, eru Freyr,
með 5 manna áhöfn, og Njörð-
ur, með 4 manna áhöfn, háðir
úr Vestmannaeyjum, og Óðinn
úr Garði, með 5 manna áhöfn.
Bátarnir, sem fórust, en mann-
björg vai-ð' af, ex*u m.b. Ægir
fj'á Gerðum í Gai'ði. Hvolfdi
honum á laugardagsmorgun, en
v.b. Jón Finnsson bjai'gaði 4 af
5 mönnum. og fór nxeð þá til
Keflavíkur. Sá skipverja, sem
drukknaði, hét Sigui'ður Björns-
son, frá Geirlandi i Sandgerði.
þlanji var nxaður um þrítugt,
kvæntur og átti þi'jxx börn.
Skömnxu eftir að bátarnir
konxu á miðin, gerði aftaka-
veður, sem stóð allan laugai'-
daginn og fram á sunnudags-
nótt. Leituðu flestir bátarnir þá
til hafna, en urðu að skilja eft-
ir mest af lóðunum. Sandgerðis-
bátar töpuðu um helmingnum
af lóðum sínum, eða 700 bjóð-
um, með 350 tylftum af lóðunx,
samtals 200,000 króna virði,
og talið er að lóðatapið frá Vest-
mannaeyjum og Keflavik hafi
verið svipað. Sjálfir komust bát-
arnir við illan leik til hafnar,
nema þeir fimm, sem óttast er
um að liafi farizt. Vélbátnum
Ægi úr Garði, eign Finnboga
Guðmundssonar, útgerðarm.,
hvolfdi út af Gai’ðskaga og fór
heila veltu yfir sig í sjónum.
Reið brotsjór yfir skipið og
lxraut allt ofan af því. Skipstjór-
inn, ásamt Sigurði Bjömssyni,
var í stýrishxisinu, er sjórinn
reið yfir skipið. Tók Sigurð út,
en skipstjórinn festist undir
planka og bjargaðist þannig. 1
lúkarnuin voru þrir menn, og
sakaði þá ekki. Komu þeir upp,
eftir að báturinn hafði rétt sig
við, en rétt í þeim svifum bar
þar að m.b. „Jón Finnssori“, og
tókst honuni að bjarga þeim
fjórum, sem eftir voru um borð,
og fóx' með þá til Keflavíkur.
„Björn II.“ frá Akranesi náði
eigi að landi. Kom leki áð bátn-
um á miðum úti og sendi hann
Frli. á 2. síðu.
i