Vísir - 21.06.1944, Síða 2

VISIR
Islenzk blárefa- og hvit
refaskinn einhver þau
beztu í heimi.
Segir þekkt skinnasölufirma í Ameríku.
Hátíðahöldin úti um land.
O ér birtast frásagnir af lýðveldishátíðahöldunum úti um land,
** í framhaldi af fyrri fregnum.
9 _____ ______
VISIP
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Auðnuleysingjar.
ingmerin sósíalista skiluðu
auðum seðlum“. Þetta er
fyrsta játningin, sem fram kom
í blaði kommúnistaflokksins í
dag. Þar eru komnir tiu, — en
fimm eru eftir. Hvort munu
þeir gefa sig eins greiðlega fram
og kommúnistarnir, — sem
fyrirfram voru „stikk og stikk“
í. íslenzkri pólitík og sér ekki
á svörtu, enda vantaði þá lín-
una. Yerður þó að telja það
uppgjöf af hálfu kommúnista,
að þykjast vinna af heilum hug
að sjálfstæði þjóðarinnar, en
finna svo engan mann, sem gæti
tekizt á hendur að gegna for-
setaembættinu. Það eitt er ekki
nóg, að stofna lýðveldi, — einn-
ig verður að ganga frá því að
forarinu til. Kommúnistar bil-
uðu, er mest á reyndi, — og þeir
munu bila oftar. Þetta vissu all-
ir viti Tiornir menn fyrirfram,
en það er gott að hrein játning
liggur fyrir, með því að þá er
óvíst hverjir vilja fylgja komm-
unum lengur á feigðargöng-
unni. Þetta er fyrsti vísirinn að
hrakandi fylgi kommanna, en
þjóðin mun fyrirlíta þá og for-
smá enn meir, er lengra liður
frá. Skal ekki fleirum orðum
á þá eytt.
Það var ekkert við því að
segja, að þingmenn kysu ekki
Svein Björnsson sem forseta,
þótt hann hefði fyrir fram
tryggðan meiri lriuta þings, en
hitt er með öllu óviðunandi, að
þessir menn skildu ekki finna
neinn þann mann meðal is-
lenzku þjóðarinnar, sem þeir
]>orðu að trúa fyrir vandanum,
og þóttu þvi betur við eiga að
gefast hreinlega upp og kjósa
engan sem fyrsta islenzka for-
setann, nema ef til vill Jón Sig-
urðsson, sem legið hefir í 60
ár undir grænni torfu, þótt
heppilegt teldist að kenna hann
við Kaldaðarnes til að afstýra
enn frekara hneyksli á liátíðleg-
asta augnabliki í lífi þjóðarinn-
ar, — enda mun það kenningar-
nafn ekki hafa fundist nema á
einum seðli. Þingmenn máttu
að sjálfsögðu kjósa hvaða lif-
andi mann, sem verða vildi, en
þeir máttu ekki lýsa því van-
trausti á þjóðinni og lýðveldis-
stofnuninni, að finna engan for-
setann. Slíkt er með öllu ófyrir-
gefanlegt. Þetta var lokaskrefið
i sjálfstæðisbaráttunni, — enda-
hnúturinn að stofnun lýðveklis-
ins, — og þá var gefist upp, þeg-
ar raunverulega var á hólminn
komið. Þvílík forsmán, — en
línurnar hafa slcýrst og þær
munu skýrast enn betur.
Almenningur brást þannig við
afglöpunum, að hann afstýrði
frekari óhöppum, og þess mun
lengi minnst í lífi þjóðarinnar,
en hlutur auðnuleysingjanna
verður á engan hátt betri fyrir
það. Þeir hafa syndgað upp á
náðina svo gróflega, að þeirra
synd verður ekki í sandinn
skrifuð, eða hún afmáð, þótt
auðnuleysingjarnir reyni að
bera sig mannalega. Þeir skil-
uðu auðu og era og ve^ða auðnu-
leysingjar.
Nú nýlega barst sölumiðstöð
Loðdýraræktarfélagsins hér
bréf frá þekktu skinnasölufirma
í Ameríku, en að undanförnu
hefir nolekuð verið se.lt af blá-
refa- og hvítréfaskinnum til
Ameríku 1 bréfi þessu segir, að
íslenzk tlárefa- og hvitrefa-
skinn séu einhver allra dýrmæt-
ustu sk;nn sinnar teg'.-ndar i
Jieiminum, og cr sérslaklega
j»*'nað ril grænlenzku refanna,
sem til j cssa hafa þótt cinliverj -
ir þeir uiira dýrmætus'.u af villt-
uji' refum
Um 600 silfurrefaskinn voru
seld af framleiðslu þessa árs til
Hjörvarður Árnason
um Island.
1 maí-hefti hins þekkta amer-
íska tímarits „Harper’s Maga-
zine“ birtist grein, er nefnist
„Cultural Utopia“ (Draumaland
menningar), byggð á upplýsing-
um Hjörvarðs H. Árnasonar,
fyrrum forstjóra upplýsinga-
skrifstofu Bandaríkjanna í
Reykjavík. Er greinin á þessa
leið:
„Bókmenntaðasta landið i
heiminum er mjög lítið land,
þar sem aðeins búa 130 þúsund
manns — álíka margir og í
Chattanooga, Tennessee, eða i
Albany í New York.
Það er ekki nóg með að í
landi þessu séu útgefin meira en
100 blöð og tímarit, heldur eru
þar og prentaðar miklu fleiri
bækur að'tiltölu við fólksfjölda
en i nokkru öðru landi — 40
sinnum fleiri en í Bandaríkjun-
um, svo að dæmi sé tekið. Auk
þessara bóka, sem gefnar eru út
á máli landsmanna, er einnig
mikil sala á erlendum bókum.
% hlutar þjóðarinnar tala eitt
erlent tungumál og um % tvö
erlend mál, og í landinu eru 70
bóksalar. (Ef Chicago ætti að
hafa hlutfallslega jafnmarga
bóksala, ættu þeir að vera
1829!)
Landið hefir sinn eigin há-
skóla, sýmfóníuhljómsveit,
mörg ágæt kórfélög og ýms leik-
félög áhugamanna, sem sýna
innlend leikrit og söngleiki,
engu síður en þýdd Ieikrit.
Myndlistamenn fagna góðum
markaði, því að þar er tízka að
kaupa málverk lifandi lista-
manna til stofuprýði; og á flest-
um heimilum er að minnsta
kosti ein mynd eftir innlendan
listamann. En ekki þurfa lista-
mennirnir að reiða sig eingöngu
á þessa sölu til lífsuppihalds, því
að stjórnin greiðir framúrskar-
andi málurum landsins (engu
síður en rithöfundum og tóri-
skáldum) sérstök laun, en öðr-
um árlega styrki, og hefir keypt
um 300 nútímalistaverk. Sektir
fyrir afbrot á áfengislögunum
renna í ríkissjóð og eru notaðar
til að kaupa málverk, styrkja
rannsóknir eða útgáfu góðra
bóka á lágu verði.
Ef þér skylduð ekki vita
hvaða land þetta er, þá skuluð
þér leita svarsins á öðrum stað
i blaðinu.“
Aftar í blaðinu stendur þessi
athugasemd um greinnia
„Cultural Utopia“: Landið sem
um ræðir er Island, og upplýs-
ingarnar, sem þessi stutta grein
er á byggð, voru látnar oss í té
af Hjörvarði H. Árnasyni í
upplýsingaskrifstofu Bandaríkj-
Englands en af vissum styrjald-
arástæðum verður ekld unnt að
koma þeim til kaupanda í bráð.
Markaðurinn á silfurrefa-
skinnum er eingöngu i Eng-
landi. Er eftirspurn sæmileg, en
salan stöðvuð að minnsta kosti
nú um stundarsalcir á þvi, að
ekki er unnt að koma vörunni
til kaupenda.
Að undanförnu hefir skinna-
framleiðslan minnlcað allmikið
sérstaklega á minkaskinnum.
Stafar það af ýmsum ástæðum,
en sérstaklega af því hversu illt
var að fá fóður og menn til
hirðingar. Ennfremur hafði
mikil vantrú á framleiðslu
minkaskinna gripið um sig um
stundarsakir. Nú virðist hins-
vegar sem framleiðsla minka-
skinna sé að aukast á nýjan leik.
Framleiðsla á refaskinnum hef-
ir ekki dregizt eins mikið sam-
an, en þó nokkuð.
Kveðjur vestan um
haí vegna lýðveldis-
stofnunarinnar,
Samkvæmt fregnum frá upp-
lýsingaskrifstofu Bandaríkj-
anna hér hafa allmargir Banda-
ríkjamenn sent Islendingum
kveðjur sínar í tilefni af lýð-
veldisstofnuninni. Einn meðal
þeirra er Guðmundur Grímsson
dómari í Norður-Dakota.
Guðmundur segir m. a. i
kveðjuskeyti sínu:
„Sem Islendingur tek ég þátt
í gleði heimaþjóðarinnar með
miklu stolti. Fjölskylda mín
sendir einnig sínar hlýjustu ósk-
ir og er stolt af sínum íslenzka
uppruna. Megi gæfa og gengi
fylgja Islandi og Islendingum
hvar sem þeir eru.“
Sveinbjörn Jónsson prófessor
við háskólann í Illinois sendir
Islendingum einnig sínar beztu
óskir og kveðjur í tilefni af lýð-
veldisstofnuninni. I kveðju
sinni segir hann meðal annars:
„Vinir Islands, meðal allra
greina Bandaríkjaþjóðarinnar,
einnig þeir, sem þekkja Islend-
inga af frásögn Bandaríkja her-
manna, sem verið hafa á Is-
landiýhafa fylgzt með síðustu
atburðum á Islandi með mikl-
um fögnuði. Þeir óska íslenzku
þjóðinni til hamingju með úr-
slitin og bjóða Islendinga vel-
komna í samfélag hinna al-
frjálsu þjóða. Eg tek undir með
þessum vinum Islands og sendi
Islendingum mínar hugheilustu
árnaðaróskir í tilefni af endur-
reisn lýðveldisins.
Ýmsir fleiri hafa sent árnað-
aróskir, svo sem forseti Amer-
íska-Skandinavíska sambands-
ins í Ameríku, og Mr. Arthur
G. Brodeur prófessor í enskum
bókmenntum við háskólann i
Californíu, en hann hefir meðal
annars þýtt Eddu á ensku.
Þjóöhátíöarmerkiö
verður gefið út að ný ju
Þjóðhátiðarmerkið er nú
uppselt og seldist það upp á
skammri stund. Voru smíðuð af
því 30 þúsund talsins, er seld
voru í Reykjavík, á Þingvöllum
og víða annarsstaðar úti um
land.
Hefir þjóðliátiðamefnd nú
pantað fleiri þjóðhátíðarmerki
frá Ameríku og væntir þess að
þau komi til landsins áður en
langt líður, jafnvel innan fárra
daga.
Stykkishólmur.
1 Stykkishólmi hófust hátíða-
höld þ. 17. júní með guðsþjón-
ustu. Kl. 6 um kvöldið fór fram
borðhald fyrir 120 manns í
barnaskólahúsinu og voru þar
fluttar ræður, sungið o. fl.
Þá fór og einnig fram
skemmtun í samkomuhúsinu og
voru þar fluttar ræður, sungið
og dansað. Þann 18. júni var
gengið i skrúðgöngu til iþrótta-
vallarins, en þar fór fram frjáls-
íþróttakeppni. Mikil þátttaka
var í hátíðahöldunum.
ísafjörður.
Á Isafirði hófust hátíðahöld
kl. 10 um morguninn 17. júni
með guðsþjónustu. Kl. 1,30
hófst svo skrúðganga, en fóllc
hafði safnazt saman kl. 1 og
hlustað á útvarp frá Þingvöll-
um. Að skrúðgöngunni lokinni
var útisamkoma sett; þar voru
flutt minni, ræður og ávörp
fulltrúa ýmsra stétta og félaga,
fimleikar sýndir og lúðrasveit
lék á milli.
Um kvöldið var samkoma í
Alþýðuhúsinu og þar voru ræð-
ur fluttar, lesið upp og karla-
kór söng, en lúðrasveit lék. —
Þóttu hátíðahöldin takast ágæt-
lega.
Sauðárkrókur.
Hátíðahöldin á Sauðárkróki
hófust með messu kl. 12,40 í
Sauðárkrókskirkju, en þaðan
var haldið til samkomuhússins
og hlustað á útvarp frá Þing-
völlum.
Kl. 3 hófst skrúðganga frá
skólaleikvellinum og var gengið
til íþróttavallarins. Um 1000
manns tóku þátt í þessari
göngu.
Á íþróttavellinum fóru svo
fram aðalhátíðarhöldin. Voru
þar fluttar ræður, karlakórar
sungu og íþróttakeppni fór
fram. Um kvöldið var svo dans-
skemmtun í báðum samkomu-
húsum bæjarins.
Ákureyri.
Á Akureyri hófust hátíðahöld
með því, að lúðrasveit lék á
Ráðhústorginu, en kl. 10 hófst
skrúðganga og var gengið til
kirkjunnar og þar hlýtt á
messu. Kl. 1 hlýddu margir á
útvarp frá Þingvöllum, en há-
tölurum hafði verið komið fyrir
á Ráðhústorgi.
Húsavik.
Á Húsavík hófst hátíðin með
skrúðgöngu frá íþróttavellinum.
Var gengið í gegn um bæinn og
staðnæmzt við Borgarholt, en
þar var ræða flutt og karlakór
söng. Síðan var gengið til
kirkju og þar voru ræður flutt-
ar og blandaður kór söng.
Á sunnudag var hátíðin sett
að Laugum og hófst hún kl. 1
um daginn. Þar voru enn flutt-
ar ræður og sungið, en að því
loknu fór fram glímusýning. —
Um kvöldið var svo stiginn
dans.
Seyðisfjörður.
Á Seyðisfirði var veður með
afbrigðum gott yfir hátíðardag-
ana. Hófust hátíðahöldin með
skrúðgöngu og var gengið til
kirkjunnar og hlýtt þar á
messu.
Aðalhátíðahöldin fóru svo
fram á grasvelli inn í miðjum
kaupstaðnum, og þar voru
fluttar ræður og hátíðaljóð.
Karlakór söng og fimleikasýn-
ing fór fram. Komið var fyrir
hátalara og gátu menn þá hlýtt
á útvarp frá Þingvöllum.
Um kvöldið var stiginn dans i
barnaskólahúsinu.
Nes í Norðfirði.
I Neskaupstað hófst hátíðin
kl. 1 með skrúðgöngu frá
barnaskólanum. Þar söng
blandaður kór og síðan voru
fluttar ræður og fimleikasýn-
ing fór fram. Um kvöldið var
stiginn dans.
Vestmannaeyjar.
I Vestmannaeyjum hófust há-
tíðahöldin kl. 3 þ. 17. þ. m. með
guðsþjónustu. Kl. 4 hófst
skemmtun í samkomuhúsinu.
Lúðrasveit Vestmannaeyja lék
ættjarðarlög, ræður voru flutt-
ar, leikfimisýning fór fram og
glímusýning.
Um kvöldið fór fram drengja-
hlaup og eftir það var dans stíg-
inn í samkomuhúsinu.
Eyrarbakki.
Þjóðhátiðin á Eyrarbakka
fór fram á sunnudag og hófst
með skrúðgöngu bama í sér-
stökum hátíðabúningi — hvit-
um og bláum — og fullorðinna
frá barnaskólanum austast i
þorpinu. Var gengið gegnum
þorpið í kirkju. Þar fór frana
hátíðaguðsþjónusta. — RæfJu
flutti sóknarpresturinn Árelíus
Níelsson. Eftir guðsþjónustuna
hófst skrúðganga barna og full-
orðinna úr kirkju og á opið
svæði i miðju þorpinu.
1 skrúðgöngunni munu hafa
tekið þátt yfir 500 manns, eða
nær allir þorpsbúar, sem það
gátu og heima voru.
Á opna svæðinu fór svo fram
hátíðahald, sem hafði verið
vandlega undirbúið, svo sem
séð verður af dagskránni, er
hér fylgir. Vegna veðurs gátu
hinar sögulegu sýningar ekki
orðið þar, og var þvi farið til
samkomuhússins og framhald
dagskrárinnar látið fara þar
fram. En þar sem liúsið rúm-
aði ekki nema um helming
fólksins, var sá þátturinn, srim
þar fór fram, endurtekinn fyr-
ir þá, sem komust ekki inn í
fyrra sinnið.
Þorpið var allt fánum skreytt,
og reistur bogi, klæddur lyngi
og öðrum gróðri, í miðju þorp-
inu yfir götuna.
Búðargluggar einnar verzl-
unarinnar (Bræðurnir Kristj-
áns) voru skreyttir með mynd-
um og annari skreytingu, er
sýndu: Þjóðveldið 930, einvelíi-
istímabilið eftir 1262, Jón Síg-
urðsson forseta og gildistöku
lýðveldisins 17. júní 1944 á
Þingvöllum.
Þorpið allt og þorpsbúar voru
í bezta hátíðaskapi.
Fréttaritari.
Vanur bifreiðastjóri
með meira prófi óskar
eftir atvinnu. Tilboð
merkt „1000“ sendist
blaðinu fyrir 25. þ. m.
Okkur vantar
nokkrar stúlkur. Uppl.
í Nýju Efnalauginni,
Laugavegi 20 B, kl. 5—
6. —
Stórrósótt
glnggatjalda-
efni.
Dugleg stúlka
óskast í þvottahús. —
Uppl. í síma 4353.
SPEGLAB
margar tegundir.
H0LT.
Skólavörðustíg 22.
Scrutator:
O
RújcLcLíx aíbnejwwfys
„Bridge“.
Það sem hér fer á eftir er aðal-
lega rita’Ö fyrir þá, sem nokkuð
þenkja í spilum og þá sér í lagi
„bridge", sem er eftirlætisspil
margra Reykvíkinga, en þa<5 spil er
nú útbreitt um víða veröld og á alls
staðar miklum vinsældum að fagna.
— Fyrir nokkru fékk maður einn
hér í bænum, Einar Ingimundar-
son, verzlunarmaður, 6 spaSa þá
hæstu, 4 hæstu lauf og 3 hæstu tígla
á eina hendi. Allir sem nokkuð
þekkja inn á „bridge" myndu hafa
gert sér góðar vonir um glæsileg-
an árangur í þessu spili og eins fór
fyrir Einari. Þegar meðspilari
hans hafði sagt „pass“, varð
honum það á aÖ segja „alslemm"
í spaða, enda voru miklar lík-
ur fyrir að þaÖ myndi vinnast.
En oft fer öðru vísi en ætlað er.
Annar mótspilarinn átti 7 spaða
og 6 hjörtu, en var „renounce" í
laufi og tígli. Hinn mótspilarinn átti
hjarta-ásinn og spilaði honum út
í upphafi. Spili þessu lauk þann
veg, að Einar tapaði 7 — sjö slögum
og hefir væntanlega sett met í „tap-
spilamenrisku", ef tekið er tillit til
þeirra spila, sem hann hafði á hendi
og svo sagnarinnar. En hér fór
sem fyrr, að „enginn má sköpum
renna“, og eins fór fyrir Einari,
að hann gekk undirleitur frá hólmi,
þó hann af alhug og fullum ákafa
legði sig í framkróka til þess að
sigra. Þeir, sem spiluðu þetta spil
með Einari voru kona hans, Sig-
urður Ingimundarson bróðir hans
og kona Sigurðar, en Hallgrímur
Dalberg cand. jur. og Guðni Guðna-
son cand. jur. horfðu á spilið.
Bayeux.
Meðal merkustu forngripa, sem
Frakkland á, er hinn svonefndi
Bayeux-refill, er sagan segir að
Matthildur, dfottning Vilhjálms
bastarðs, hafi saumað ásamt hirð-
meyjum sínum. Refill þessi er 231
fet á lengd og 20 þumlungar á
breidd, og voru upphaflega saum-
aðar í hann myndir úr sögunni um
herför Vilhjálms Normannakon-
ungs til Englands 1066. Meðal
þeirra 22 mynda (af 26), sem varð-
veittar eru, er mynd úr hinni sögu-
legu orustu við Hastings, þar sem
Vilhjálmur sigraði her Haralds.
Guðinasonar. Yfir 1500 manna-
; myndir eru á reflinum og meðal
þeirra myndir úr hirðlífi, skipa-
; byggingfum, veizluhöldum og orust-
\ um. Þykir refill þessi hið mesta
I listaverk og ómetanleg heimild um
! siðu, klæðaburð og vopnabúnað, auk
þess sem myndir eru á honum af
sögulegum staðreyndum, er aðrar
; heimildir geta ekki. Skýringar fylgja
, myndunum á latínu.
! Refillinn fannst 1728 í dómkirkj-
unni í Bayeux, og þykir því senni-
Iegra, að Odo biskup í Bayeux, er
var hálfbróðir Vilhjálms konungs,
hafi Iátið gera gripinn fyrir'kirkj-
una. Refillinn var geymdur undir
gleri í þjóðminjasafninu í Bayeux,
en Himmler er sagður hafa kastað
eign sinni á hann og flutt heim
til sín.
anna.