Vísir - 03.08.1944, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 166 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Um hvað er deilt?
|£OMMÚNISTAR lýsa yfir þvi
í l)Iaði sínu í gær að ísland
eigi nú brýnni vandamál að
leysa á sviði utanríkismálanna,
en noklcuru sinni fyrr. Þessi
mál séu svo mikilvæg, að kalla
verði á alla krafta stjórnmála-
manna til að leysa þau. Þurfi
því að koma til sameiginlegt
átak forystuliðs stjórnmála-
flokkanna allra, en því verði
naumast við komið, nema þing-
ið myndi stjórn með venjuleg-
um hætti og allir flokkar standi
að henni að nokkurum hætti,
að minnsta kosti hvað utanríkis-
málin snertir. Ætla mætti einn-
ig að slík samvinna flokkanna
gæti greitt fyrir því, að stjórn-
málamenn og allur almenning-
ur gerðu sér grein fyrir nauð-
syn gerbreytinga á sviði fjár-
mála og atvinnumála. Svo hljóð-
ar niðurstaða blaðsins af nokk-
urum hollaleggingum um utan-
ríkismálin, sem sýnast valda
kommunum verulegum áhyggj-
um.
Morgunblaðið hefir skýrt svo
frá að stjórnmálamertn þeir,
sem mest liefir mætt á í samn-
ingaumleitunum um stjórnar-
samvinnu, hafi að undanförnu
dvalið sér til hvildar úti í guðs-
grænni náttúrunni og safnað
kröftum til nýrra samningaum-
leitana varðandi stjórnarmynd-
un allra flokka. Umræður munu
hefjast þegar í þessum mánuði,
en Alþingi kemur saman í upp-
hafi næsta mánaðar. Takist
stjórnarmyndun tekur hin nýja
stjórn við störfum þegar í byrj-
un þings. Boðskapur kommún-
ista, sá er að ofan greinir, spáir
engu góðu um stjórnarsam-
vinnu. Er samningumleitanir
fóru fram á síðasta vorl, er talið
að þeir hafi verið tilleiðanlegír
til eða léð máls á að annast
stjórn utanrikismála eða at-
vinnumála, gegn þvl að núver-
andi forseti léti af ríkisstjóra-
starfi og flokkarnir allir gengju
að öðru leyti að skilyrðum
kommúnista. Flokkar þeir aðr-
ir, sem að samningum stóðu
töldu skilyrði kommanna það
varhugaverð að ekki varð af
samningum á þessum grund-
velli. Þá stungu kommarnir
upp á því að ný utanþingsstjórn
yrði mynduð og skyldu þeir
tilnefna utanflokksmann, þ. e.
a. s. einn úr leyni-liði komm-
anna, sem talið er að hafi bara
samúð með þeim. Að þessum
manni myndu kommarnir snúa
sér, en hann bera ríkisstjórn-
inni aftur boð þeirra frá degi til
dags. Þetta töldu aðrir flokkar
engan verulegan vinning og
varð þvi ekki af samningum.
Nú tala kommarnir um vand-
ann í utanrikismálunum og vita
allir hváð við er átt. Þeir töluðu
einnig um þennan sama vanda
í vor, þótt þeir telji hann senni-
lega öllu meiri nú en þá. Að
þessu leyti er því aðstaðan ekki
breytt. Nú telja þeir ástæðu til
að mynda stjórn allra flokka,
eða stjórn, sem allir flokkar
standi að, „með nokkurum
hætlti að minnsta lcosti að því
er utanríkismálin snertir.“ Auð-
sætt er að kommarnir standa
enn í sama farinu, sem þeir
stóðu í síðastliðið vor.‘ En þeir
vilja ljá máls á að taka sæti í
Ofnæmisrannsóknir. - Oflnn C-vitamins.
Viðtal við piófessor Niels Dungal.
Niels Dungal prófessor er nýkominn úr ferðalagi frá
Ameriku. Fór hann aðallega utan til þess að kynna sér helztu
nýungar á sviði læknavísindanna. Tíðindamaður frá blaðinu
hitti próf. Dungal að máli nýlega og spurði hann um ýmislegt
varðandi för hans vestur. Fer hér á eftir frásögn hans.
Próf. ■ Dungal kvaðst m. a.
hafa kynnt sér ofnæmis-rann-
sóknir í Ameríkuferðinni. Kvað
hann Ameríkumenn vera á und-
an öllum í þeim rannsóknum
og sífellt verið að auka við þá
þekkingu, sem vísindamenn
liafa öðlazt á því sviði.
Maður að nafni dr. Coca er
brautryðjandi í þessum rann-
sóknum, og heldur hann því
fram, að 80% af mönnum séu
stjórn, „ef gerbreyting verður
gerð á sviði fjármála og at-
vinnumála“ og auk þess verði
farið að ráðum þeirra i utan-
ríkismálunum. Nú vill svo til
að starfandi er svokölluð utan-
ríkismálanefnd, — fjölmenn
nefnd skipuð af öllum flokkum.
Þessi nefnd ræðir allar nýungar
í utanríkismálum og mótar
stefnuna að verulegu leyti.
Benda ummæli kommanna í þá
átt, að þeir séu ekki ánægðir
með árangur af starfi sínu í
pefndinni, en vilji einnig ger-
breytingu á stefnunni í utan-
ríkismálunum, engu síður en
fjármálum og atvinnumálum.
Er þá auðsætt að það er ekki
svo lítil lífsvenjubreyting, sem
kommarnir vilja fá fram bæði
inn á við og út á við. Ráði þeir
öllu um stefnu i utanríkismál-
um, fjármálum og atvinnumál-
um, eru þeir í raun og sannleika
allsráðandi. Þetta eru skilyrðin
fyrir þátttöku í stjórninni, og
hljóta þá allir að skilja hversu
lokkandi samvinnulilboð þeirra
er og hvers árangurs megi
vænta af samningaumleitunum
þeim, sem nú fara i hönd, jafn-
vel þótt vetrarslenið hafi rokið
af þingmönnunum úti í guðs-
grænni náttúrunni nú í sumar.
Kommarnir eru baldnir sömu
meinsemdinni og fyrr. Sólböð-
in ein verða henni ekki að
grandi. Þar þarf róttækari að-
gerðir.
En þá er ekki úr vegi að at-
huga viðhorf hinna flokkanna.
Sumir þingmenn hafa látið í
veðri vaka að flokkar þeirra
væru svo samvinnufúsir að þeir
vildu láta af „stefnu sinni og
vilja“ til þess að ná samkomu-
lagi við kommana. Fyrr má nú
vera fórnfýsin. En sá er galli
á gjöf Njarðar að flokkarnir
liafa ekkert umboð til slíkrar
ofnæmir fyrir einhverju, sér-
staklega sumum fæðutegund-
um, sem þeir þola ekki. Þetta
kemur fram í ýmsu, svo sem
exsem og asthma í fólki á öll-
Próf. Niels Dungal.
um aldri, höfuðverk og ýmis-
konar vanlíðan. I slíkum til-
fellum er það, sem á ríður, að
vita af hverju þetta stafar, en
það er gert með liörundsprófum
o. fl.
Enginn efi er á þvi, að mik-
ið er til af slíkum sjúkdómum,
en lítið eru þeir rannsakaðir
enn þá.
Pencillin, sem búið er til úr
myglutegund, kvað próf. Dun-
gal vera einhverja merkustu
nýjung á sviði læknavísinda á
þessari öld og er framleiðsla
þess nú hafin í stórum stíl í
Ameríku. Þetta lyf telcur öll-
um lyfjum langsamlega fram í
eyðingu vissra sýkla, sérstak-
lega þeirra, sem valda barns-
farasóttjpog blóðeitrun og enn
fremur sýkla, sem valda kyn-
sjúkdómum. Má segja, að kyn-
sjúkdómabakteríur, sem valda
heilasjúkdómum er liingað til
hafa verið taldir ólæknandi,
virðast eyðast við notkun þessa
lyfs. Sjúkdómar svo sem gonor-
hoe (lekandi) læknast með
þessu lyfi á 12 klst.
Þá kvaðst próf. Dungal hafa
kynnt sér hvernig mögulegt
væri fyrir okkur Islendinga að
fá þau C-vitamín, sem litur út
fyrir að okkur skorti alltaf, og
enda þótt skyrbjúgs verði naum-
ast vart með þjóðinni, þá
bendir ýmislegt til þess, að við
njótum ekki þeirrar heilsu, sem
við myndum gera, ef nægilegt
væri af þessu vitamíni í fæðu
þeirri, sem við aðallega neyt-
um.
Próf. Dungal telur heppileg-
ustu leiðina i þessum efnum
vera þá, að Islendingar flytji
inn appelsínusafa, sem vatnið
liefir verið numið burt úr, svo
að hann verður eins og þykkt
sýróp. Slílcur vökvi fæst í dós-
um, svo að öruggt er að hann
skemmist ekki og þetta sparar
okkur skipsrúm. fyrir vatnið,
sem óþarft er að flytja inn, en
gerir hinsvegar sama gagn og
appelsínur, en mundi verða ó-,
dýrara í notkun.
önnur aðferð, sem próf. Dun-
gal telur geta komið til greina
fyrir okkur er að flytja inn
sojabaunir og láta þær spíra
hér, því að þannig myndast
mikið C-vitamín. Spíraðar
Sojabaunir eru mikið notaðar
til manneldis í Kína og Japan
og ameríski herinn hefir gert
merkar tilraunir varðandi þetta
á síðustu árum. Þeir vísinda-
menn, sem við athuganir þess-
ar hafa fengizt, hafa sannfærzt
að tryggja mönnum nægilegt C-
vitamín, en sá hængur er á
þessari aðferð, að ekki er víst
að öllum finnist þessi fæða
bragðgóð eða lystug og því
hæpnara að fá almenning til
að neyta hennar en appelsínu-
safans.
Próf. Dungal telur það mildu
varða fyrir heilsu þjóðarinnar,
að takast megi að sjá almenn-
ingi fyrir einhverri þeirri fæðu-
tegund, sem bætt geti úr C-vita-
skorti þeim, sem hér virðist
vera fyrir hendi.
Tíðindamaður blaðsins
spurði próf. Dungal, hvort hann
hefði hitt marga íslenzka náms-
menn í Ameríku og um líðan
þeirra. Kvaðst hann hafa hitt
marga þeirra og létu þeir vel
yfir líðan sinni þar. Meðal ann-
ara hitti hann þrjá lækna, sem
nú stunda framhaldsnám við
ameríska háskóla, en það voru
þeir Stefán Ólafsson við háskól-
ann í Madison, Hannes Þórar-
insson við háskólann í Minnea-
polis og Kristján Jónasson við
háskólann í Rochester.
Voru þeir allir ánægðir með
vist sína, hver á sínum stað og
bar saman um, að þeir lærðu
mjög mikið í fræðigrein sinni.
þar vestra, enda hafa þeir all-
ir mjög mikið að gera, því að
læknaskortur er mjög mikill í
Bandaríkjunum. Svo ramt hefir
kveðið að læknaskortinum, að
orðið hefir að loka nokkurum
sjúkrahúsum í Bandaríkjunum,
þar eð allir læknarnir hafa ver-
ið kallaðir í herinn.
Próf. Dungal ferðaðist í vest-
urför sinni til vesturstrandar-
innar og heimsótti í þeim leið-
angri hinar geysistóru skipa-
smíðastöðvar Kaisers, sem þar
eru. Sá hann er feiknastóru ný-
smíðuðu flugvélamóðurskipi
var siglt út úr smíðastöð þess-
ari. Hafði smíði þess aðeins tek-
ið einn mánuð. Segja Ameríku-
menn, að þeir eigi cngum ein-
um manni eins mikið að þakka
í sambandi við styrjaldarrekst-
ur sinn og einmitt Kaiser.
Loks spurði tíðindamaður
blaðsins prófessorinn, hvað al-
menningur í Bandaríkjunum
segði um forsetakosningarnar
og sigurhorfur frambjóðenda í
þeim. Eiga þær sem kunnugt er
að fara fram í nóvembermán-
uði í haust og er kosninga-
undirbúningur fyrir löngu haf-
inn. Almennt kvað próf. Dun-
gal búizt við því þar vestra, að
Roosevelt mundi ná kosningu
enn þá einu sinni, en það fylgdi
með, að aldrei hefði hann hlot-
ið eins lítinn meirihluta og bú-
izt væri við að hann mundi
hljóta nú. Republikanaflokkur-
inn, andstöðuflokkur Roose-
velts, hefir verið i stjórnarand-
stöðu á annan áratug og veitir
mikla mótstöðu. Roosevelt
er milcið gagnrýndur þar
vestra, en margir telja óheppi-
legt að skipta um forystu með-
an á stríðinu stendur. Nýtt fyr-
irbrigði kvað Dungal það vera
í forsetakosningum í Banda-
ríkjunum og veki það mikla at-
hygli, þversu mikil áherzla er
nú lögð á val varaforsetaefnis
Demokrata, flokks Roosevelts.
Kvað próf. Dungal það stafa af
því, að nærri fullvíst væri talið
vestra, að ef Roosevelt nær
kosningu nú í haust, muni hann
segja af sér, er stríðinu er lok-
ið, enda þótt kjörtímabili hans
verði þá ekki lokið, og varafor-
setinn þá taka við.
Næturlæknir
Læknavarðstofan, sími 5030.
Næturvörður
er í Lyfjabúðinni Iðunni, sími
1911.
Næturakstur
Bifreiðast. Hreyfill, sími 1633.
Allir út á völl!
I
Fram - Víkingur
Alltaí meiia og meiia spennandi.
Dugleg
afgieiðslnstúlka
óskast.
Upplýsingar í
Hressingarskálanum.
Ný barnasaga:
Blómakaifan.
Þetta er ein fallegasta og’ á-
hrifaríkasta saga fyrir börn
og unglinga, er út hefir verið
gefin á Islandi, og ein af
þeim fáu, er gerir öll börn að
betri börnum.
Enga bók gætu foreldrar né
aðrir valið betri handa böm-
unum, enda ætti ekkert bam
að fara á mis við það að
eignast BLÓMAKÖRFUNA.
Kristján Guðlaugsson
Hæstaréttarlögmaðor.
Skrifstofutími 10—12 og 1—6.
Hafnarhúsið. Sími 3400.
Gæfa fylgir
trúlofunar-
hringunum
frá
SIGURÞÓR,
Hafnarstr. 4.
Reykjavíkurmótið
í iullum gangi
í kvöld kl. 8,30.
Scrutator;

TZjxdAbi aÉmwMfyS
hegðunar, sem óhjákvæmilega
stefndi núverandi þjóðsldpulagi
og lýðræði í voða. Deilan stend-
ur raunverulega eldci einvörð-
ungu um mest aðkallandi dæg-
urmálin, heldur fyrst og fremst
um heildarstefnuna. Á lýðræði
að ríkja áfram í'landinu og lýð-
veldisskiípanin að vera i heiðri
höfð, eða á að hverfa frá þessu
hvorttveggja og aðhyllast
„stefnu og vilja“ kommúnista.
Hver einstaklingur og hver
flokkur verður að „vera eða
vera ekki“ í þesgari deilu og
móta stefnu sina samkvæmt
því. Um hana er ekki unnt að
kaupslaga úr þessu af þing-
flokkunum, en þjóðin ein er bær
um að skera þar úr og hún verð-
ur að fá færi á að gera það sé
hagsmunum hennar fyrirsjáan-
lega stefnt i voða með hrossa-
kaupum og stefnuleysi. Þjóðin
verður að vera viðbúin kosning-
um þegar á þessu hausti, og þær
munu snúast einvörðungu um
afstöðuna til kommanna',og nið-
urrifsstefnu þeirra . Þingflokk-
arnir geta afstýrtkosningum, en
slíka frestun mega þeir ekki
kaupa of dýru verði.
Leiði í kirkjug-arðinum gamla.
„Gamall Reykvíkingur" hefir sent
mér eftirfarandi pistil um gamla
kirkjugarÖinn og leiðin þar. Hann
segir svo:
„Eg fór suður í kirkjugarÖinn
við Suðurgötu á dögunum, til þess
að líta á leiði, sem eg á þar. Jafn-
framt gekk eg að leiðum, sem kunn-
ingi minn og kona hans eiga þar
og sá þá, að búið var að rífa þau
niður. 1 staðinn var búið að steypa
þár grafreit.. Þarna höfðu hvílt
bræður tveir og hét annar Sigurð-
ur, en hinn Einar. Sigurður andað-
ist 1921 og hlóð eg þá upp leiðið,
én annar maður setti trégrind um-
hverfis það. Einar dó fyrir fjór-
um árum og var grindin þá stækkuð
i svo að hún næði umhverfis bæði
\ leiðin 0g eg hlóð hið siðara einnig
upp. Voru þau bæði vel hirt.
Eg spurði nú manninn, sem hafði
húið um leiðin ineð mér, hvort
hann ætiaði að liggja þarna og
1 liefði því gert þessa breytingu.
: Hann kvað það ekki vera, heldur
hefðu bræður tveir rifið Ieiðin án
þess að biðja leyfis og selt þau
< nafngreindum manni. Eg spurði
hann, hvers vegna hann hefði ekki
kært þetta, en hann sagði, að þar
væri meinleysi sínu um að kenna
og vildi hann ekki eiga í ófriði. —
Menn þeir hinir dánu voru fátæk-
ir og sé eg nú, að farið er í mann-
grcinarálit, jafnvel eftir dauðann."
Eg þekki þenna „gamla Reykvík-
ing“ svo vel, að eg rengi ekki ínÞ
sögu hans og virðist hér hafa verið
hrugðið út af reglumþeim,semsagð-
ar eru gilda um leiðin í kirkjugörð-
unum. Mér skilst, að þau sé ekki
tekin tii nota á ný, nema þau sé
orðin mjög gömul og um megna
vanhirðu sé að ræða.
Hreinlæti og fegrun.
Eg hefi heyrt marga menn láta
í ljós mikla ánægju yfir hreingern-
ingu þeirri, sem nú fer fram hér í
bænum undir stjórn lögregiunnar og
ef satt skal segja, þá hefir alveg æv-
intýralegur sóðaskapur ríkt hér í
bænum. En þetta verður vonandi
til þéss, að bæjarbúar setji stolt
sitt í að gera Reykjavíþ að hreinleg-
um bæ, svo að hún megi alls stað-
ar verða til fyrirmyndar.
1 áframhaidi af þessu langar mig'
svo til að minnast lítillega á atriði,
sem er þessu náskylt. Það er fegr-
un húsanna sjálfra.
Fyrir >og um lýðveldishátíðina
tóku margir húseigendur sig til og
létu mála hjá sér, eða gerðu það
sjálfir. Sum hverfi eða húsaþyrp-
ingar tóku algerum stakkaskiptum.
En það er einkum eitt tilfelli, seip
veldur því, að eg hripa þessar línúr.
Það er sú breyting, sem orðið hef-
ir á Bankastræti við það, að eitt
af húsunum fyrir miðri götunni hef-
ir verið málað. Það er Bankastræti
6. Eg býst við því, að mörgum hafi
fundizt eins og mér, þegar þeir sáu
þetta hús eftir að búið var að mála
það. Áður hafði það verið eins og
hvert annað litlaust steinhús, en
nú stafar birta af því og ljómi.
Eg held, að þetta ætti að vera
næg sönnun þess, hversu mikill feg-
urðarauki það er, að hús sé máluð
í björtum, hreinum litum.
Handarlögmál.
Því var skotið að mér hérna á
dögunum, að Hitlef hafi fyrirskip-
að þýzka hernum að taka upp naz-
istakveðjuna vegna þess, að her-
mennirnir voru farnir að heilsa
með hangandi hendi.
Olíuíýring
óskast keypL
Tilboð sendist blaðinu
fyrir 5. þ. m„ merkt:
„Gufuketill“.
Unglingstelpa
eða
diengui
óskast til að vera úti með
dreng á 4. ári. — Uppl. á
Laugavegi 132, efstu hæð. —
Röndótt ullarefni
tvíbreitt.
Erla
Laugaveg 12.