Vísir - 23.12.1944, Qupperneq 7

Laugardaginn 23. des.
V I S I R
Elinborg Lárusdóttir: „Úr
dagbók miðilsins“. útg.
Þorst. M. Jónsson, Akur.
eyri. 194!.
Elinborg Lárusdóttir er
liarðduglegur ritliöfundur.
Þessa dagana bætast við tvær
nýjar bækur eftir hana. Nefn-
ist önnur þeirra „Hvíta liöll-
in“ og er safn af smásögum
frá heilsuhælinu á Yifilsstöð-
um. Hin bókin er um Andrés
Böðvarsson miðil, og er það
,sú bók, sem mig langar til að
gera hér að umtalsefni i
nokkrum linum.
Hér er ekki um skáldskap
að ræða, heldur frásagnir
kunnugra manna um reynslu
Andrésar og miðilsgáfu hans.
Elinborg sjálf leggur ekki til
nema nokkurn hluta efnisins,
en hún liefir safnað því og
unnið úr skriflegum gögnum,
er liún hafði, bæði frá miðl-
inum sjálfum og fundar-
gerðum frá miðilsfundum.
Sumir þeir fundir fóru fram
á prestsetrinu á Mosfelli, þeg-
ar maður liennar var þar
prestur.
Á bók þessa má líta frá
tveim óháðum sjónarmiðum.
Þeir, sem hafa áhuga á sálar-
lífslýsingum, fá þar merki-
legar heimildir um innra líf
og baráttu manns, er öll upp-
vaxtarár sín og langl fram
eftir ævinni á í stríði við
sjálfan sig vegna furðulegrar
reýnslu, sem hvorki hann né
aðrir kunna tök á. Þessu á-
standi er lýst bæði af sjálfúm
honum, konu haps og fleir-
um. Grein frú Salvarar um
mann sinn er svo einlæglega
og ástúðlega skrifuð, áð hún
verður hverjum manni minn-
isstæð.
Hitt sjónarmiðið, sem til
greina kenmr við léstur bólc-
arinnar, er það, livort liún
búi yfir fróðlegum gögnum
til athugunar fyrir 'sálarrann-
sóknamenn. Þau gögn1 eru
fólgin í frósögnum miðilsins
sjálfs um dulræn atvilc, sem
fyrir hann hafa komið. Eru
inargar ]>ær frásagnir méð
þvi merkilegasta i bóldnni.
Sumir mundu liafa látið þær
i þ.jóðsagnasöfn, þar sein
vottfestar frásagnir eiga þó
alls eklci heima. Það ó að
balda til baga sem mestu af
slíluim sögum, eins rækilega
slaðfestum og unnt er, og mér
þykir vænl um að geta sagt,
að frú Elinborg gerir sér sér-
stakl far uni að búa í því efni
sem bezt um hnútana. —
Frásagnirnar fró miðilsfund.
unum eru einnig staðfestar
með votíum. Þeim, sem oft
voru ó fundum'hjá Andrési,
ber saman um það, að mikið
bafi þar verið um endur-
minningasannanir. Flest af
því nnuraldrei koma fvrir al-
menningssjónir. Sumt af
slikmn Sonnunum er svo
tengt nánum einkamálum
fólksins, að því er vorkunn,
þótt það vilji siður gera það
heyrum kunnugt. Aðrir hafa
ekki séð um, að gerðar v:mi
nógu nákvæmar fundargerð-
ir. Ér mjög erfitt, eftir langan
tima að skrásetja nákvæm-
lega það, sem gerðist. Þelfa
er höfundi bókar þessarrar
fyllilega Ijóst. Það er meira
virði að fá á prent brot úr fá-
einum f undum, ef þau eru á-
3>yggileg, heldur en ótaí frá-
sagnir, sein ekki er ba'gt að
sonna ókunnugum. Mér virð-
isl frú Éiinborg með saxn-
vizkuseini sinni vísa þann
veg, sem sálarrannsókná-
menn eiga að ganga, en sem
nijög er vanræktur nú af
flestum, er við miðilsfundi
fást hér i bæ. En það er að
ganga sem bczt frá fúndar-
skýrslum og fá sannanaalriði
vottfest. Annars ganga frá-
sagnirnar eins og þjóðsögur
mánn frá manni og liafa enga
vísindalega þýðingu.
Eg skal engu um það spá,
livort állir lescndur bókar-
innar sannfærast um hina
spritisku skýringu þeirra fyr-
irbæra, er bún lýsir.'En liún
gerir sjálfsagt mörgum örð-
ugt að feætta sig við þá skýr-
ingu, afe eklvei t sé til, nema
það sem líkamleg skilningar-
vit geta greint. Og falhst
menn á; annað borð á það, að
annar heimur geti verið til,
er eiígiii skýring eðlilegri en
sú, að hér sé um að ræða
nokkur dæmi þess, hvernig
sá lieimur tvinnast inn í líf
þessarrar jarðar.
Hafi frú Elinborg þökk
fyrir bókina.
Jakob Jónsson.
Nordáhl Grieg:
F R1 H E T E N.
Síðásta ljóðasafn Nordahl
Grieg var gefið út liér á landi
af bókaútgáfunni Hélgafell.
nokkrui eftir að skáldið féll
frá. \rár ætlunin að hann
kæmi hingað til lands, og sæi
um útgófuna, enda liafði
hann ekki sent frá sér öll þau
Ijóð, sem áttu að birtast i
bókinni. Esmarch sendiherra
getur þessa í formála.
Nordahl Grieg var fyrir
flestra hluta sakir merkilegt
skáld og straumhvörf í ævi
lians og lífi þjóðar hans ollu
]>ví að ’ skáldskapur hans er
frjórri en flestra skálda ann.
orra, sem ritað hafá á norskri J
tungip nú um langt skeið.
Barátta lians síðustu æviárin
mólaði alla ljóðagerð hans á
þessu skeiði, en þau ljóðin
eru einmitt birt í bókinni. Þar
kveður hann kjark og kraft í
■jóð sína og einmitt vegna
þessara.ljóða fvrst og fremst,
erður nafn háns ódauðlegt
með norsku þjóðinni. Ljóðið
,,17. maí 1910“ gleymist ekki,
eða „Godl Aar for Norge“,
sem er stórfrUmlegt og hittir
beint í mark eins og skáldið
ætlaðist til. Þeir sem blustuðu
á upplestur skáldsins er hann
dvaldi hér fyrir fáum árum,
munu heldur ekki gleyma
Ijóðum eins og „Skuespiller
Kaptein Martin Linge“ eða
ljóðinu „Yiggo Hansteen“,
sem birlist hér í lilaði einu
um að bil er skáldið féll frá.
Þá mætti einnig minna á ljóð-
ið um „London“, þar sem
skáldið lýsir stórborginni eins
og liún keniur lioiium fyrir
sjónir í stórárásnm Þjóðverja
og túlkar atburði þá, sem eru
að gerast. Ættjarðarkvæði
skáldsins eru öll kveðin af
ríkri tilfinningu og tæknis-
legri snilld, sem gleymist
ekki.
Forsíðumynd á kápu er
fagurlega gerð af Ásgrími
málara Jónssyni en Tómas
skáld Guðmundsson ritar
nhnningargrein um skáldið.
Allur frágangur bókarinnar
er prýðilegur, og verður þéssi
úlgáfa vel metin af Ijóðavin-
uin og aðdáendmn skáldsns.
K. G.
eru ferðasögúr Islendinga frá
fjarliegum löndutti, og bcr
lieitið: „I.angt út : Iöndin.“
Þeítu eru Ö0- 40 ferðasög-
ur 29 höfunda írá ýmsúm
timum, alii trá Jóni Ólafs-
yni IiKÍír.iara til Halldórs
Kiljan .Laxnoss. F.r óhætt að
fullyrða, að þarna sé hver
ferðasagan aimari skemmti-
legri og hefir Bjarni Vií-
hjálmsson cand. mag. valið
kaflana af mikilli smekkvísi.
Slami hefir og séð um útgáf-
uiia að öllu leyti, og gert það
með prvoi. Bókin er prentuó
á mjög fallegan pappír með
mörgum niyndum.
Formála að bókinni skrif-
ar Guðmundur Thoroddsen
prófessor. I niðurlagsorðum
formálans segir hann:
„Langt út í löndin“ verður
sígild bók, sem engum dett-
ur í hug að íleygja að lestri
loknum eða gefa á hlutaveltu,
bara til þess að losna við
liaua. Nei, hún verður sett
upp í skáp meðal annárra sí-
gildra bóka og tekin fram
aftur og aftur og lesin. Hún
verður alltaf sem ný.“
Sönnun fyrir vinsældum
bókarinnar er það, að húli
er þegar uppseld, nema til
félagsmanna, og erú þó að-
eins örfáir dagar síðan hún
kom út.
x.
Fyrir fáum dögum kom á
markaðinn merkileg bók, cr
Menningar- og fræðsiusam-
band alþýðu gefurail, en það
< -i:
©§ ?18iKpti
Skattar samvinnufélaga.
Um þfetta leyti er háö mikil
deila í Kanada út at skattfrelsi
samvinnufélaga. Hlutafélög og
einstaklingar greiöa nú mjög
háan skatt vegna ófriöarins, en
því er haldið fram að samvinnu-
félögin sleppi að mestu við
skatta og fái að halda hinum
mikla gróða sem þteim hefir
hkitnast á stríðsárunum. I þessu
sambandi er visað til ]>ess
hvernig Bretar hafi leyst þetta
mál hjá sér.
í Bretlandi hafði staðiö lengi
deila um skattgreiðslu sam-
vimntfélaganna þar. Kaupmenn,
verzlunarfélög og verksmiöju-
cigendur héldu því fram að mik-
iö misrétti væri ríkjandi i skatt-
greiðslum þeirra og samvinnu-
félaganna. Eftir langUnnar
deilur var málið lagt fyrir þing-
ið og 1933 voru saniþykkt lög er
takmörkuðu mjög mikið skatt-
íríöindin. Viröist friður ríkja
þar nú um þessi mál og báðir
aðilar ánægðir.
Breytingin sem þingiö gerði
á skattalögunum gekk í þá átt,
aö allur arður af viðskiptum
félaganna var skattskyldur eins
og hjá einkafyrirtækjum, án til-
lits til þess hvort viðskiptin eru
gerð við félaga eða utánfélags-
menn. En undanþegið skatti er j
afsláttur, arður eða uppbót, sem
greitt- er félagsmönnum eða
öðrum í hlútfalli við viðskipii
cða vörukaup. Slíkt mega fé-
lögin draga frá og færa á rekst-
urskostnaö. Um önnur sérstök
skattíríðindi virðist ck ki vera
að ræða. Síðan þetta gerðist eru
nú 10 ár og verður ekki séð <að
bessi breyting háfi á þessu
timábili staðið félögunum fyri’r
þrifum því þ#u hafa mikið auk-
iö starfsemi sína þessi ár.
Hér á lauíli grciöa saiiivinn,u-.;
félög 1 b% ichirskat! aþ"-'enii-1
ireniur sti'íðsgróðaskatt sem
jlágður er á þau eins og öniiur
fýrirtæki.
I0LATRE % GRENI,
jólatrésfætur og allskonar
j ó 1 a g j a f i r.
Nýkomið skreyttar blómakörfur og bátar, einnig
nokkrar sælgætisskálar skreyttar.
eiz
Laugaveg 53A
ós
m 1!
ítt,
Sími 4461.
KVEN-INNISKÓ
nýkomnir.
Laugavegi 22.
a 1 p a
11, Ske
Margar r.ýjar gerðir.
7
Laugaveg 15.
BJ
helciur félagið að Félagshennilinu íyrir
meðlimi sína og gesti þeirrá á 2. dag jóla
kl. 9 síðdegts.- — 4-manna hljómsveit
leikur fyrir dansinum.
Félagar vitji aðgöngumiða sama dag kl.
3^-5.
íélafeésskt
fyrir börn félagsmanna verða haldnar að
Félagsheimiíinu dagaria 3.—8. janúar og
hefjast kl. 5 síðdegis.. Aðgöngumiðar eru
seldir í skrifstofu félagsins kl. 2—5 dag-
lega, eftir 27. desember.