Vísir - 23.12.1944, Blaðsíða 1

3. síðan er kvik-
myndasíða.
34. ár.
Laugardaginrt 23. desember 1944.
Sagan og Tarzan
eru í þessu blaði.
--------3!-----------
261. A. tbl.
Innrásaveður.
Þegar stormur yíir Isiandi hafði nær hindrað innrás-
ina i HorSur-Afrikii.
GLEÐILEG JÓL!
0 G FARSÆLT NÝTT Á R !
Hans Andersen
Aðalstræti 12
»
»
GLEÐILEG JÖL!
Hótel Vík.
iisíiisíiíiíitíísísíiíitsnísíiíiííoísoíittíiíiííísoísíjíííiísooooíioísíiíiíioíxi;
GLEÐILEG JÓL!
Landssmiðjan.
GLEÐILEG JÖL!
Regio h.f.

GLEÐILEG JÓL!
Verzlunin Ingólfur.
fSrhrvrhrhrhrtirt.rhriirhrvri.rhrhrhrhrhrhnirhnrhrhrkrhri.rhrhrhrhriirhrhrhrhrhrtiriirhrhrsrhrhrtirhr '5
!! .í
íi £*
»
S
»
V
g
g
hf
;?
«
ð
»
íi
ö
«
ð
»
o
»
GLEÐILEG J Ó-L !
H.f. Ölgerðin Egill Skallagrímsson.
GLEÐILEG JÓL!
«
I
a
«
»
»
«
»
»
«
»
»
«
«
« x
» íí
» íí
« J;
hr-hrhrvrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrhrvnriirhrhrhriirhnrhrhrMjL
r)l«^^^r,lr^r^r*/^r^r,«r*rv^r^rvhrhrhrhrhrhrhrhrhrhr^r1r^r^r^rw^rfr%rwhrhrhrv^r1rhrhrhrh,1
Bókabúð Lárusar Blöndal.
I’að er komið að kveldi 8.
júlí 1943. Nazistaforingi einn
á Sikiley gekk út og gáði lil
veðurs. Það var hvasst, vind-
hraðinn allt að 50 km. á
klukkustund. Foringinn teit
út á sjó og sá storminn æsa
sjóinn uipp í mikla reiði, stór-
eflis öldur geyslust að landi.
Nazistaforinginn gekk in.n
aftur og hugsaði sem svo, að
enginn bandamannaforingi
mundi vera þvilíkur asni að
ætla að leggja í innrás i slíku
veðri. Það væri ógerlegt. Inn-
rásarbátana mundi fylla jafn-
skjótt og þeir væi’i settir á
sjó og ef það yrði ekki, þá
mundu þeir brotna í spón við
skipsliliðina, áður en iiægt
væri að ferma þá. Ef einliver
bátur kæmist frá skipinu, þá
nuindi honum tafarlaust
livolfa, er liann kæmi í brim-
garðinn við ströndina.
Allmiklu sunnar, fyrir neð-
an sjóndeildarhringinn, lögðu
2000 bandamannaskip i liaf
og ráku stefnið i sjóana. For-
ingjar hinna minni skipa
þóttust vita, að veðrið hefði
svikið þá. Nú var of seint að
snúa við og veður of vont, til
þess að hægt væri að fram-
kvæma fyrirhugaðar hernað-
araðgerðir. Yfirmaður flot-
ans nagaði sig í handarbökin
í huganum, kallaði veður-
fræðing sinn fyrir sig. Yar
liann nú alveg viss um að eng-
in mistök liefði átt sér stað?
Veðurfræðingurinn, Steere
sjóliðsforingi, var alveg viss
í sinni sök. „Jafnskjótt og við
verðum komnir í skjól við
land,“ svaraði liann, „mun
allt verða í lagi. Eg ræð frá
því, að hætt verði við fram-
kvæmd innrásarinnar.“
Flotinn liélt áfram norður
á bóginn og blaðamenn
skýrðu svo frá síðar, að þeg-
ar komið hafði verið upp að
landi við Sikiley, virtist alll
detta i dúnalogn skvndilega.
Landgangan tafðist um eina
klukkustund og aðeins örfáir
jnnrásarbátanna fórust. Naz-
istaforinginn, sem sagt. var
frá hér að framan varð ]?að
ljóst, að honum liafði 'skjátl-
azt hrapalega, þegar Banda-
ríkjamaður vakti liann m'eð
því að reka lilaupið á b-yssu
sinni í síðuna á honum.
„Veður eftir pöntun.“
Leikmanni þykir þetta ef
til vill ganga kraftaverki
næsl, en þetta er daglegt fyr-
irbæri í störfum veðurspá-
manna flotans ameríska. Þeir
geta auðvitað ekki lægt
storma eða æst þá, þar sem
logn er, en þeir liafa lært
furðanlega vel að fara með
þau „hráefni“, sem guð og
heimskautasvæðin fá þeim i
liendur.
Menn liafa unnið þessi
störf fyrir flotann síðan í sið-
asta stríði og æfingar hafa
oft farið fram, þar sem þær
eru haldnar undir kringum-
slæðum, svo sem um stríð
Eftir
HOWARD T. ORVILLE.
sjóliðsforingja.
Hagstætt veður er eitt af
frumskilyrðunum fyrir
því, að innrás af sjó megi
takast. Störf veðurfræð-
in.gan.na eru því mikilvæg.
ari en margan grunar og
segir grein þessi frá þeim.
væri að ræða. Auk þess hefir
flotinn unnið sjálfur að full-
komnun tækis, sem er eins-
konar sjálfvirk veðurathug-
anastöð. Tæki þessi, sem
nefnd eru „radiosöndur“ eru
fest neðan í loftbelgi, sem
svifa með þau óraleiðir í loft
upp. í tækinu er meðal annars
lítið stuttbylgjusenditæki,
sem sendir frá sér rneð vissu
millibili tilkýnningar uni
liitaslig, vindátt og -hæð, raka
loftsins og þar fram eftir
götunum. Þegar veðurfræð-
ingi hafa borizt slíkar skýr^l-
ur, frá tugum veðurstofna
úli um ailan heim, er það
bægur vandi fyrir hann að
segja fyrir um vind, brim,
skyggni, skýjafar og svo
framvegis, hvar sem er á til-
teknum degi.
Það er rétt að laka sem
dæmi skyndiárás Halseys
flotaforingja á Gilliert og
Marshall-eyjarnar í febrúar
1942. Ilalsey var hálfhrædd-
ur um að hann mundi eldvi
komast lijá því að verða fyrir
árás af liálfu japanskra flug-
véla, þegar hann væri búinn
að gera árásina. Ef illviðri
skylli nú á, þegar árásin væri
um garð gengin, þá mundi
það vera fyrirtak.
Og viti menn, liann féldc
illviðrið. Þegar árásin var
um garð gengin lieið lians
stormur i nokluirra mílna
fjarlægð. Herskipin brunuðu
inn í hann, en flugvélar Jap-
ana hættu sér eklvi nærri
þeim.
En þetta var tiltölulega
auðvelt, þvi að i árás Halseys
voru þátttalvendur eingöngu
slvip, sem þolclu að leiuia í
vitlausu vcðri.
Smáskip í stórsjó.
Öðru máli gegnir um inn-
rás af sjó. Ilún er að mestu
framkvæmd með litlum slvip-
um, sem þola ekki stórsjó og
brotna í spón, ef brim er
mikið.
Það liggur því i augum
uppi, að ekki má vera mikið
brim, þegar gera á innnás og
það kemur í flotans hlut að
sjá svo um, að aðstæður allar
sé hagstæðar. Þarv kemur
þrennt til greina.
Fyrst og fremst verða
menn að viða að sér nákvaun-
um veðurskýrslum frá mörg-
um mánuðum, svo að hægt sé
að gera sér nokkra grein fyr-
ír því, hvernig veðurfar muni
verða á tilteknum tíma á inn-
rásarströnduniun. Næst er
fyrir héndi að atliuga hvaða
tæki - á láði, legi og i lofti
megi nota. án ]jess að lagt
sé i of mikla áhættu við þessi
væntanlegu veðurskilyrði og
loks verður að ganga úr
skugga um það, hvers konar
veðursldlyrði muni verða
innrásarhernum til hagsbóta
en fjándmönnunum. til traf-
ala.
Til að safna þessum skýrsl-
um hefir veðurmiðstöð flot-
ans margar veðurathugana-
slöðvar víðsvegar um lieim,
en fær jafnframt skýrslur frá
fjölda skipa víðs vegar um
höfin. Til þess að sýna.héersu
mikilvægt það er, að engu
skeiki í þessum skýrslu- og
athugánagerðum, er réttast
að nefna dæmi frá því, er
Bandaríkjamenn tóku Gua-
dalcanal.
Þegar Bandaríkjamenn af-
réðu að taka Tulagi og Gua-
dalcanal, höfðu Japanir yfir-
ráðin í lofti. Veðurfræðing-
arnir voru því „beðnir um“
veður. sem gerði.það að verk-
um, að flugvélar gæti ekki
flogið, meðan innrásarflotinn
væri á leiðinni til Salomons-
eyja, en gott veður varð að
vera sjálfan innrásardaginn.
Og veðurfræðingarnir lögðu
þetta veður til, eins og um var
beðið.
Skýjaþykkni leyndi inn-
rásarflotanum á leiðinni til
eyjanna og þótt japanskar
flugvélar væri á ferð yfir
honum í tuttugu og fjórar
klukkustundir, voru skýin
svo þyklc, að Japanir urðu
einskis vísari. En jafnskjótt
og komið var upp að landi,
varð breyting á vindáttinni
og sólin tók að skína.
En menn verða líka að vita,
hvernig veðrið muni verða á
Ieiðinni til innrásarstaðanna,
því að oft fara margir flotar
lil sörnu staða og verða að
hittast á vissum stað eftir
margra daga siglirígu. Storm-
ur, sem kæmi á óvænt, gæti
þá seinkað einhverju af sleip-
nnum og allt farið út um þúf-
ur. 1
Nákvæmni umfram allí.
Innrásin i Norður-Afríku
7. nóvember lö42 er ágætt
dæmi um slíkar veðurspár.
Innrásarflotarnir voru látn-
ir safnast saman i ýmsrím
höfum i Bretlandi, Banda-
ríkjunum og Kanada. Þeir
áttu að hittast á vissum stað
á N.-Atlantshafi á tilteknum
tíma. Fyrirliðar skipalest-
anna urðu því að vita upp á
sínar tiu fingur, hverskonar
veðri þeir mundu mæta á
léiðinni, því að annars gat
alll verið unnið fyrir gýg.
Þeim hafði verið sagt, að-þeir
yrði að mæta á staðnum á til-
íekinni sekúndu, til þess að
allt gæti farið eftir áætlun.
En þáttur veðurfræðing-
anna er ekki talinn, þótt þeim
hafi verið sagt að gera þetta.
Atlantshafsströnd Norður-
Afríku er einhver opnasta
strönd í lieimi og níu daga af
hverjum tíu er brimið svo
mikið, að enginn innrásar-
bátur getur komizt að landi
óbrotinn.
Yeðurfræðingarnir urðu