Vísir - 23.12.1944, Blaðsíða 6

6
V 1 S I R
Laugardaginn 23, dcs.
SOÍXSQaíSOOÍKSXÍOttOÍSÖÖí

JMS/Sí'ííSJ* 1).
Hinar geysilegn vinsældir ísienzkn lerðasagnabéharlimas
Lans:t lí í
o
í;
O
>»r
ír
>.#■
í?
í;
«
ð
ð
ÍS
íí
i?
eru enn ein sönnun þess. að ferðasögur eru eift vln-sælasta lestrarefni Islendinga.
L F. A» S
SÖQíSíSíSíSíStSíJíSíSGíSíSíSíSíSíSCCSööíSíSííSSíStSíSGíSíSíSQíSíSíSíStSíSGQíSíSíSíSíSíSíjíSíSöíSíSíSíSíSíSCQíSíSíSOíyíSíííSíSCJíííSíSCSISCSGíSíSíSIS'íSSíSQíSíSíiíSíiíjíSíSíis.r,
g ini i
M
m
TÓN SNILLIN G AÞÆTTIR.
Á s. 1. ári kom út bók, sem
vakti óskoraða atliygli allra
þeirra er tónlist unna. Nrar
{sað Lókin Tónsnillingaþættir
eftir Theodor Árnason,en gef-
in út af Þorleifi Gunnarssyni
bókbandsmeistara.
Þegar menn hafa tileinkað
sér eittbvert verk, hvaðan
sem er úr heimi lislanna,
vilja þeir gjarnan afla sér
einhverrar þekkingar á höf-
undi þess, tildrögum og upp-
runa. Og þótt segja megi, að
stórbrotið listaverk liafi gildi
i sjáLu sér óbáð viteskju um
þau striði er knúði það fram,
þá er þó eins og slík þekking
varpi nýju ljósi yfir verkið
og gi di þess. Það er því ekk-
ert cðlilegra en að spyrja:
Hver er höfundurinn og við
hvaða aðslæður lifði liann?
Yið þeirri spurningu, að
því er konuponistana snertir,
gefa „Tónsnillingaþættir"
nokkurt svar, en íslenzkar
bókmenntir hafa fram á sið-
ustu tima verið sárfátækar
að sííkum heimildarritum
um merkustu tónsnillinga
heim ins, og má það furðu-
legt beita um svo músikalska
þjóð, sem íslendingar eru.
Áhugi manna á tónlist béfir
farið mjög vaxandi hin síðari
ár, einkum síðan útvarpið
kom til sögunnar, en það hef-
ir stuðlað mjög að aukinni
tónmenningu í landinu og
miðlað þjóðinni vikulega af
verkum liinna stærstu meist-
ara á sviði tónanna. En þekk-
ing fólks á höfundum, mönn-
unum sem sjálfir skópu lista-
verkin, liefir eigi vaxið að
sama skapi. Þörfin fyrir slíka
bók sem þessa er því orðin
mjög brýn og mun bókin au-
fúsugestur öllum unnendum
tónli ;tar. Margir menn hafa
sagt mér, að þeir hafi bókina
ofta:! við hendina, er ]reir
hlýða á útvarpið flytja hinar
klassi ku tónsmíðar og flctti
þá jafnan upp í henni sér®Iil
gagns og ánægju. Það eykur
einnig á aðgengileik bókar-
innar, að hún er rituð á mjög
lipuri og alþýðlegt mál, enda
höfundurinn alkunnur stílisti.
Allur ytri frágangur bókar-
innar er hinn prýðilegasti og
hún þvi mjög vel fallin til
jóíagjafa.
Tónlistarunnandi.
Jólaævintýri eftir Charles
Dickens með litmyndum
eftir H. M. Brock. Karl
ísfcld íslenzkaði. Rvík.
Þegar rætt er um liina
mildu bókaútgáfu er henni
jafnan líkt við flóð — bóka-
flóð —, svo ört berast Ifæk-
urnar í bókasölubúðirnar.
Við, kaupendurnir, stöndum
á bakkanum og drögum til
okkar það úr flóðinu, sem
við getum og okkur lízt bezt
á. Oft veit maður ekki fyrr
en eflir langan tíma hvort
maður liefir verið heppinn
eða fengið ódrátt. Allfleslir
ritdómar, sem birtast í blöð-
unum eru skyndiupplirópun,
þvi að enginn tími er til gagn-
rýningar, enda gæti gagn-
rýni verið brosleg þegar um
erlend snilldarverk er að
ræða, nema hvað þýðingu
við kemur. Eg get því með
góðri samvizku vakið at-
hygli á Jólaæfintýri Dickens
í þýðingu Karls ísfelds, sem
prýtt er snilldarlega prent-
uðum litmyndum, eftir
enskan listamann.
Dickens var, sem kunnugt
er, heimsfrægur fyrir skáld-
sögur sínar. Til dæmis um
vinsældir hans má nefna að
byrjað var að gefa út eina
skáldsögu hans í Iieftum í
Lundúnum og voru áskrif-
endur að henni um 4000, en
eftir útkomu nokkurra hefta
var áskrifendalalan komin
upp í 40.000. Slikt var þá al-
veg óþekkt fyrirbrigði í Eng-
landi, enda leið þá eigi á
löngu-að hann yrði heims-
frægur.
Margir eru þeir, sem enn
muna er úl kom á'íslenzku
saga Dickens, öliver Tvist.
Sagan vakti geysimikla at-
hygli og var lesin jafnt af
ungum sem gömlum og má
segja upp til agna. Eg gæti
trúað að svo færi um Iivéria
])á bók, sem út kemur hér
eftir þennan höfund, það
miklum vinsældum á hann
að fagna enn, hvar sem bæk-
ur hans birtast. Það er spá
mín að svo fari um þessa
follegu bók.
Iíh.
Kallgrímur Jónsson:
STEF OG STÖKUR.
Það hefír dregizt lengur en
skyldi að minnast á þessa
bók, en hún er ein af þeim
mörgu og góðu bókum er
þess er verð að um sé ritað.
Höfundur 'hennar er hinn
góðkunni mannvinur og
menntafrömuður Hallgrím-
ur Jónsson fyrrv. skólastj.,
en liann er löngu þjóðkunnur
orðinn fyrir ljóð sín og barna-
bækur er miklar vinsældir
lilutu á sínum tíma. Það er
skennnst frá að segja, að
mér kom það ekkert á óvart
þótt út komi ný ljóðabók eftir
Hallgrim, miklu freniur hefi
eg furðað mig á því hve lengi
það hefir dregizt að hún
kæmi, því það er alþjóð
kunnugt, og það íyrir óra-
tíma síðan, að ekki liefir
Hallgrimur þurft að berja j
stokkinn er hann hcfir leitað
lags við skáldfákinn, og ald-
rei mun „Pegasus“ liafa halt-
ur frá borði gengið að enduð-
um spretti með skáldið fyrir
förunaut.
„Stef og stökur“ eru á-
vöxtur af skáldiðju höfundar
um fleiri tugi ára. Það segir
sig sjálft, að ekki kemst allur
kveðskapur höf. fyrir i einni
bók, eiuía sakna eg margs er
eg liefi áður séð prentað á
við og dreif íablöðum og
tímaritum, og vel hefði átl
samleið með systkinum sín-
um, en eitthvað varð að taka
og einhverju að sleppa, og
virðist mér valið liafa verið
af handahófi og er það vel
farið, því til þess að sýna
spegilmynd af kveðskap
skálds má ekkert úrval koma
til greina, heldur nokkurs-
konar sýnishorn frá sem
flestum hliðum, og það er
það sem þessi bók er, hér
birtist skáldið í ýmsum
myndum, harla ólikum, og er
unaðslegt að anda að sér ilm-
inum af blómsveigum þeim
er skáldið fléttar.
Hér eigum vér glæsilegan
fulltrúa stökunnar, okkar
kæra óskaharns er aldrei k<’)i
til ólifis, jafnvel ekki á
svörtustu skammdegisnótt-
um kúgunar og. drepsótta.
En því miður verð eg að segja
að allflest af okkar vngri
Ijóðskáldum hafa sniðgengið
stökuna fram úr góðum
máta, og er það illa farið að
þjóðinni skuli á því sviði
þoka svo aftur sem raun her
vilni. Sem dæmi um dauf-
héyrn og ræktarleysi vil eg
nefna að eitt af allra fremstu
skáldum 20.. aldarinnar á
sviði ferskeyllunnar, Jón B.
Bergmann, héyrist örsjaldan
néfndur á nafn, og er þó mað-
urinn dáinn fyrir nokkrum
árum, hvað þá um hin er á
lífi eru?
Stakan er brot af þjóðar-
sálinni og segir oft meira en
langt kvæði; auk þess sem
það er einhver hezta vörn
gegn málspillingu að iðka
Iiana, að ógleymdu því að
hún er eitthvert bitrasta vopil
er til er gegn hismi og hé-
góma líðandi stundar. Og þvi
segi eg, færi svo að stakan
lc-gðist- niður er menning
]>jóðariniaar háskalega stödd,
en til þess kemur aldrei með-
an islenzk tunga nýtur sín, og
íslendingar halda áfram að
vera ísléndingar í þess orðs
beztu merkingu, og losni
þjóðin við hinn eríendá ó-
menningar skrumblástúr er
stundum gerir vart við sig,
þá er öllu borgið.
Hallgrímur Jónsson er
heilsteypt skákl er yrkir af
innri þörf og liefir eitthvað
að segja, eg vil því hvetja
alla hugsandi nlenn til að
kynna sér bólc hans, og þeir
sem vildu gefa ljóðrænum
vini sínum góða gjöf er gildi
hefir, ganga ekki framhjá
bókinni lians, er ber hið yfir-
lætislausa na/n „Stef og
stökur“.
á forsíðu kápunnar er
pennateikning af liljum, og
tel eg það táknrænt fyrir
innihald bókarinnar, þvi hvað
er eðlilegra en að í námunda
við kaldavermsl uppsprettu
vaxi liljur.
Stefán Rafn.
SÓLHEIMAR. Kvæði. —
186 hls. ísUfoldarprent-
smiðja h.f. Rvik 1944.
Það éru nú liðnir rúmir
3 tugir ára síðan höf. fluttist
vestur um haf, þá maður á
bezta skeiði, og hefir hánn
hvalizt þar síðan við þau
heldur ótíndu ritslörf að
vera ritstjóri íslenzks blaðs.
Þegar maður les bókina þyk-
ir manni. það Iivað merki-
legast, að liöf. skuli vera al-
ger ísiendingur enn, e-n hafa
ekki orðið að þeim óskapn-
aði. sem kallaður er Vestur-
íslendingur, því þeir eru
venjulegasí hvorki tslending-
ar né Ameríkumenn, sem af
rælni eru að lima íslehzkar
fjaðrir í stélið á sér.
Einár er ljómandi vel hag-
níæltur, sem auðvitað er
gott, en engum úrslitum get-
ur ráðið. En kvæðin eru auk
þess full af fallegum og
stundum frumlegum hugs-
unum, og allt er þetta sett
fram með einstakri smekk-
vísi og lipurð. Það cr leitt að
höf. skuli ekki hafa iðkað
Ijóðagerð meira en bókin
sýnir, því eg tel vafalaust,
að með jöfnum óslitnum
mökum höf. við kveðskap,
hefði honum aukizt ásmeg-
in. Það hefði að minnsta
kosti ekki spillt, því þróttur
cr ekki mikill í kvæðunum,
en vel hefði höf. með því
lagi mátt verða eilt af slór-
skáldum olckar. Efnin virð-
ast að minnsta kosti hafa
staðið til þess. Eg tilfæri hér
lolcavísuna úr lcvæðabók-
inni, Iiún er úr haustkvæði'
en svo má heita, að í þeirri
vísu hafi maður allan liöf-
undinn:
Sigðirnar hlika við bleikan
- svörð —
nú berjast um völdin á
himni og jorð
tvö megin-öfl mannlifsins
strauma:
Haustjátning ísköld á aðra
hlið —
-og eilífðarlrúin á sumarið
í starfsvöku dýrðlegra
EIMREIÐIN,
siðasti) hefti 50. árgangs, er ný-
komin út. Að pessu sinni flytur
Eimreiðin meðal annars smásögu
eftir Ivristmann skáld Gúðmunds-
son, sem nefnist GJÖFÍN. Þá er
önnur saga, úr Reykjavíkurlífinu,
Grár leikur, eftir hinn snjalla
smásagnahöfund Þóri Bergsson,
Halldór Stefánsson, forstjóri,
skrifar ýtarlega ferðasögu frá för
sir.ni og nokkurra annarra ferða-
manna, á fjallið Snæfell á síðastl.
sumri. Greinin heitir: Gengið á
Snæfell, og fylgja myndir. í
greinabálkinum Yið þjóðveginn er
rætt um nýja stjórnarmyndunina
og máleína.samning flokkanna,
sem að henni standa. Hvað skil-
ur okkur að? heitir kvæði eftir
Guorúnu Stefánsdóttur frá Fagra-
skógi, Sex verur og ein af þeim
heitir grein eftir Lárus Sigur-
björnsson, rilhöfund, um leikkon-
una Arndísi Björnsdóttur, og
fylgir greininni fjöldi mynda. Þá
er í þessú liefti greinin Fölnuð
hlöð, efiir ritstjórann, um ungt og
efnilegt, en látið «káld, og örlög
og endurgjald eftir dr. Alexand-
er Cannon. Ennfremur smásagan
Baðstofuhjal eftir nýjan höfund,
leikkonuna llildi Kalman og grein
um Kvikmyndir og dýratamning-
ar (méð myndum). Þá er i heft-
inu ritdómur um nýjar hækur,
eflir ýmsá o. s. frv.

er. se
íekurnar frá
©