Vísir - 30.12.1944, Blaðsíða 4

Vísir - 30.12.1944, Blaðsíða 4
4 VISIR Laugardaginn 30, desembcr. V 1 S I B DAGBLAÐ Utgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni. Afgreiðsla: Hverfisgötu 12 Símar 1 6 6 0 (fimm línur). Verð kr. 5,00 á mánuði. Lausasala 35 aurar. Félagsprentsmiðjan h/f fisú stimd, sem liðin er, kemur ekki aí'tur, en kemur ])ó. Engu verður um þokað, sem orðið cr, en endurminningin lifir, Ijúf eða leið. Að því einu leyti má segja að liðni tíminn lií'i. Hverjum manni og hverri þjóð er holt að staldra við á tímamótum, líta um öxl og skyggnast fram á við, þótt lítið sjáum aftur, en ekki fram, skyggir Skuld iyrir sjón. Reynsla einstaklinga og þjóða skapa líkindi og jafnvel vissu. Staðreynd má það telja, að dagur fylgir degi og ár ári, en líkur eru fyrir því, að sömu orsök l'ylgi sama afleiðing, þótt ekki geti það tal- izt öruggt, vegna breyttra aðstæðna. Hvað um það. Við það verður að miða og ann- að ekki. :|í Ar ])að, sem nú er að kveðja, verður ömurlegt í minningunni, þólt margt hafi ])að átt sér til ágætis. Tíminn syndgar aldrei í sjálfu sér, en mennirnir gera það. Allt veltur á því, hvernig tíminn er not- aður. Cti í hinni víðii veröld berast þjóð- irnar á bariaspjót, - ekki aðeins út á við gagnvart öðrum þjóðum, heldur berjast bræður og inn á við, og blóð l'lýtur um alla jörð. Mannkynið er og verður eigin refsivöndur. En látum hina dauðu dæma sína dauðu. öll spor í framfaraátt vekja nýjar vonir um nýtt og betra líf. Enn trú- ir mannkynið því, að það cigi aukinn þroska og farsæld í vænduin, og byggir þá trú sina á þeim líkum, að unnt sé að láta allar skepnur skaparans njóta þeirra gæða, sem mannkyninu hafa verið látin í té, án ])ess að nokkur reikningur i'ylgi, að öðru Jeyti en J)ví, sem felst í sjálfum tilgangi tilver- unnar og framhaldandi lífi hér á jörð. ísland, sem er útvörður jmenningarinnar á norðurhveli jarðar, hefir notið þeirrar náðar ])etta ár, að tærandi bál eyðilegging- arinnar, sem nú veður um alla jörð, hefir að mestu sneitt fram hjá því, þótt þungar fórnir hafi verið færðar á höfum úti og jafnvel uppi við landsteina. Þeir, sem ekki hafa til saka unnið, færa oft þyngstu fórn- irnar og fámennri þjóð er mikill manna- missir ómetanlegur skaði. Eigi ])essu landi að farnast vel, — en þar með er átt við að það verði að fullu numið og geti brauð- fætt börn sin öll og gefið þeim lífsham- ingju, — verður að gæta þess vel, að hver einstaklingur J'ái að njóta krafta sinna og jafnframt að hann noti þá i ])águ lands og þjóðar. Einstaklingurinn verður að ávaxta pundið og varðveita það. Maðurinn lifir ekki á einu saman brauði. Honum cr einn- ig andlega spektin gefin. * Atvinnuvegirnir hafa allt til þessa ekki orðið fyrir verulegum áföllum, þótt þeir hafi átt við ýmsa erfiðleika að stríða. At- yinna hefir mátt heita nægjanleg og af- koman verið sæmileg í veraldlegum el'num. Framfarir tiafa að vísu ekki verið miklar, en þó svo miklar sem frekast hefir reynzt unnt, miðað við þann takmarkaða innflutn- ing, sem fengizt hefir til landsins. I því efni erum við algerlega háðir öðrum þjóð- um. Landið sjálft á of fátt af gæðum, þótt gæðin séu hinsvegar mikil. Andlegri menningu þjóðarinnar hefir í engu hrakað. Segja má jafnvel, að hún standi með blóma. Margvísleg starfsemi í vísindum og listum hefir aldrei verið meiri né glæsilegri en á þessu ári. Er lengra líð- ur frá mun þétta metið að verðleikum, ])ótt menn hafi ef til vill ekki opin augu fyrir þvi í dag, né heildaryfirsýn yfir það, sem hefir gerzt og er að gerast með þjóðinni. En einmitt á þessu ári hefir þjóðinni hlotn- azt gjöf, sem aldrei verður fullmetin. Hún hefir cndurheimt sjálfstæði sitt. ■ff eitið og þér munuð finna. Knýið á og “ fyrir yður mun upplokið verða. I sjö aldir barðist íslenzka þjóðin fyrir þeim rétti, sem herini bar, en var varnað. Islend- ingar hafa aldrei afsalað sér sjálfstæði sínu að alþjóðalögjum, en þeim var varnað frels- is. Fórnir þær, sem þjóðiri hefir fært, eru þungbærari en tárum taki og verða hvorki vegnar né mældar á veraldlegri vog eða máli. Þegar lýðveldisins er minnzt, verður jafnframt að minnast þeirra manna, sem við skört og neyð Börðust fyrir rétti þjóð- arinnar á hverju sem gekk og létu aldrei hlut sinn, nema fyrir hernaðaraðgerðum og ofurefli. Þakkarvert er ])að, að lýðveldi var stof'nað hér á landi nú í ár, en hvaða afrek . Verzlimanáðstefnan: 14 þióðú sendu iniltrna á ráósiein- nns. Mikið rætí ura frjáSsa verzl- un og að bæta lífskjör al- mennings. Fijrir nokkrum dögum komu til landsins tveir af fulltrúum íslendinga, sem sálu Alþjóða verzlunarráð- slefnu vestan hafs. Eru það þeir Magnús Kjaran stór- kaupmaður og Haraldur Árnason kanpmaður. Eflir eru vestan liafs Egg- ert Kristjánsson stórkaup- jnaður, Hallgrímur Bene- diktsson, formáður Verzlun-I ai'ráðs íslands, og dr. Oddur Guðjónsson, en hann dvelur vestra á vegum ríkisstjórn,- arinnar við ýms verzlunar- slörf. Blaðið hitti Magnús Kjaran snöggvast að máii í fyrradag, og lét hann mjög vel yf'ir ráðstefnu þessaiá og kvað óhugsandi annað en að íslendingar tækju framvegis þált í slík- um alþjóðaráðstefnum um verzlunarmál. Á ráðstefnunni voru mætt- ir fulltrúar frá 54 þjöðum, og hafði hver þjóð leyfi til að senda ö fulltrúa, en auk þess sótti ráðstcfnuna mikill f'jöldi af sérfræðingum og ráðunautum. Störfin fóru aðallega fram i néf-ndum, og störfuðu 8 höfuðriefndir. Áttu ísleridirigar sæti i öllum þessum nefndiun. Á ráð- stefnunni kom frám mikill áhugi fyrir alfrjálsri verzl- un í framtiðinni og allar hömlur fordæmdar, einnig var mikið rætt úm að bæta lífskjör almennings eftir styrjöldina. Kjaran gat þess, að ís- lenzku. sén d i m en n ir n i r h ef ð u verið þarna fremur til að hafa opin augu og eyru en að hafa svo mjög áhrif á gang málanna. Var íslend- ingunum hvarvetna sýndur ínnn inesti sómi og gestrisni. Síðast var Alþjóða verzl- unarráðstefna sem þessi haldin í Kaupmannahöfn árið 1939, og átti Verzhmar- ráð íslands þá í fyrsla skipti fulltrúa þar. ra ^ n iex vetifx ep þeora - er slíkt móts við þá baráttu, sem forfeður vorir hafa háð með f'ullum sóma um marg- ar aldir, en notið þó einskis. skilníngs né stuðnings framandi þjóða í þeini baráttu. Eru feðranna moldir virtar svo sem verl er í dag? Stofnun lýðveldisins, sem fram fór form- lega að Lögbergi á Þingvöllum 17. júní í sumar, verður öllum ])eim, seni nú lif'a, minnisstæður atburður. Menn fundu og skildu, að óvenjulég stund hafði upp runn- ið, sfund, sem náð var að verða aðnjót- andi. Þrátt fyrir óblítt veður sveimaði andi feðranna yf'ir völlunum, - andi lrelsis og tilfinning sjálfstæðis. Hverju er ekki fyrir slíkt fórnandi? Islenzka þjóðin var þá vissu- lega ein sál og einn andi. Clfúð og vær- ingar voru rekin allan veraldar veg. Allir höfðu endurheimt sama rétt og átt'u þar óskipta hlutdeifd. Megi fleiri slíkar stundir í’enna upp yfir þjóðina. Að afla sjálfstæðis er hinsvegar annað en að varðveita það, en þjóðin verður að skilja, ckki aðeins í nútíð, heldur og í framtíð, að allt líf hennar er og verður órofin sjálfstæðisbar- átta. Hver, sern bregzt í ])eirri baráttu, fær áfellisdóm, en hvcr, sem vill vel og gerir sitt bezta, lifir þótt liann deyi. Framfárir ])jóðarinnar verða minningin um liann, steinar, sem standa upp og tala. Auður er' einskisvirði, nema því aðeins að hann sýni sig i verkunum, andlegum eða verald- Iegum, — annars grandar honum mölur og ryð. Andlegur eða líkamlegur máttur er einskisvirði, nema því aðeins að hann hirt- ist í afrekum. Ella er pundið ekki ávaxtað. Mörgum ]>ykir óvænlega horfa nm stund, en þar búum við að göróttu heimabruggi. Unnt er að gera slíkt heimabrugg upptækl, ])annig að það spilli ekki né eitri þjóðina. Frelsi þjóðarinnar í athöfnum og öllu öðru frekar í hugsun, mun gera ])að. Þegar ])jóð- in lærir að lutgsa, lærir hún einnig að'skilja hváð Iienni er fyrir beztu. Því þarf að mennta þjóðina og manna hana og kenna henni að meta þjóðleg verðmæti og erlenda menningu, sem til bóta má verða. Hér er flcst ógert, en huggun er ]>að, að ])jóðin á komandi ár og alla framtíð. Gleðilegt nýár! Svas: tiS Im Entemíu Waage. Frú Eufemía Waage sendir mér kveðju sina í Vísi á Þor- láksmessu. Finnur liún sig knúða lil að leiðr ;ta tvó al- riði i grein minni um lei.k- koriuna frk. Arm.i.:’ rijörns- dóttur í siðasta he-'li Finir?**- arinnar. Út frá ' 'v ' J r* liugasemdum og s:". '"a* öðru, sem frúin 1 • l"':)tið um i skrifum minum um is- Ienzka leikara og leiklist, kejnst hún að þeirri niður- stöðu, að uppeldi mitt hafi ekki verið með þeim hætti, að eg nú megi teljast dómbær um ])essa hluti, en kynni niin á unglingsárunum af leiklist- inni liér í bæ heimili mér ekki að setjast lil dóms yfir þeim leikurum, scm horfnir eru'af leiksviðjnu. Þetta eru nýstár- legai’ upplýsingar en varla að sama skapi mai’kverðar. Verð eg nú.að Iiryggja frúna með ]>ví að segja hcnni, að á. upp- vaxtafárum mínum var mér síður en svo meinað að sækja leiksýningar. Móðir mín lagði alltaf mikið upp úr góðum leiksýningum, m. a. dáðist hún nijög að sunnini frænd- konum sínum á leiksviðinu. Býst eg við, að eg hafi séð meginið af sýningum L. R. á unglingsárum mínum. Svo hátt hef.eg saml ahlrei hossað- el tirtekt minni og dómgreind óharðnaðs unglings, að eg hafi einvörðungu byggt skrif mín á þeim grundvelli. Svo vikið sé að ásteitingar- steinum frúarinnar i á- minnstri Eimreiðargrejn, ])á vil eg taka þetta fra.m: 1. Þar sem cg minnist á „stjörnu“-Icikina gömlu og slefnubreytingu frá þeim í leikmeðferð á þriðja tug þess- ai'ar aldar, þá á eg nákvæm- lcga við þá leiki, sem frúin er svo Iiugulsöpi að telja upp, þó nokkuð skorti á upptaln- ingiuia. Eg hefði lil að mynda nefnt .lohn Storm og All Heidelberg, og er furða að fi úin skyldi gleyma þessum leikjum. 2. Afturgöngur Ibsens komu úl 1881, ]jað þurfri ekki að segja mér það. Mér þótti þó hvoi’ki rétt né sanngjarnt að miða umhugsunartíma eldri leikarakynslóðar, hvorl vogandi væri að sýna leikinn, við ritunarárið. Meðan Falle- : m kemmerherra, forstjóri 1-"'. ^ikhússins í Höfn, dauf- !• ?-’i’ðist við tiimælum höf- rridrf’ins mn sýningu á leikn- um, var varia vcpi að stjórnir leikfélaganna í Breiðfjörðs- húsi, Góðtemplarahúsinu og Iðnó tækju þennan umdeilda leik til sýningar. Eg héld að sýningin á Freie Buline í Ber- lin 1889 hafi slegið því föstu, að vogandi væri að sýna þetta leikrit fyrir siðuðum áhorf- endum, og hélt eg að ekki þvrfti eg að skrifa um það sÉýringargrein sízt f'yrir fólk, sem er alið upp í námunda við Jéiksviðið. Lárus Sigurbjörnsson. Sbemmdasverk auk- as! í Moregi. Skemmdarverk hafa fariö mjög í vöxt í Noregi upp á síökastið, segir í fregn frá norska blaðafulltrúanum. Leitast skemmdarverka- menn einluim við að eyði- leggja birgðir i-jóðverja al' kúlulegum. Var meðal annars ráðizt á nokkur verlcstæði í Larvik, sem framleiddu kúlu- teg. Skemmriarverk hafa einmg verið unnin i þessum mán- uði í Oslo og Bergen. í síðar- nefndu borgiimi var hert eft- irlit með umferð við höfnina. Amerískir flugmenn nota Moskito-vélar i riæturárásum á flugvelli Þjóðverja á N.-ítalíu. , Georg Bretakonungur hefir ■sæmt Sir Henry MaitÍancLWiÍ- son, sem nú er i Washington, marskálkstitli. Átta flugvélar voru skotnar niður Jyrir Japönum í gær sir Min.tloro-.eyju.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.