Vísir - 13.01.1945, Blaðsíða 4

Vísir - 13.01.1945, Blaðsíða 4
'4 VISIR Laugardaginn 13. janúar 1945 V í S I R DAGBLAÐ Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR II/F Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni. Afgreiðsla: Hverfisgötu 12 Símar 1 6 6 0 (fimm línur). Verð kr. 5,00 á mánuði. Lausasala 40 aurar. Félagsprentsmiðjan h/f Sjálfstraust og oftrausi Miklir menn erum við, Hrólfur minn. Við þann tóninn kveða lcommúnistarnir þessa dagana. Þó komast þeir að þeirJri niðurstöðu, að „án þess að þjóðin treysti forystunni og trúi á framfaramöguleikana, verði erfitt og raunar ókleift að efla atvinnulífið, sem með ]jarf“. Jafnframt getur svo Þjóðviljinn þcss, að traust þjóðarinnar á stjórninni fari vax- andi. Er það út af fyrir sig dálítið einkenni- leg yfirlýsing, með því að ekki varð annað séð á, skrifum Þjóðviljans, er núverandi ríkis- stjórn settist að völdum, en að vinsældir henn- ar og traust væri svo mikið, að vart yrði þar á hætt né aukið. Virðist svo sem vinsældirnar Jiafi í uppliafi verið eitthvað orðum auknar, en um það verður hlaðið að eiga við sjálft sig. Svo er sagt, að enginn verði mcð orðum yeginn, og sennilega engin iiýsköpun mynduð 'án athafna. Ekki sést enn sem komið er nokk- lir vottur þcss, að menn horl'i bjartari augum . til framtíðarinnar, en þeir gerðu áður en nú- yerandi ríldsstjórn settist að völdum. Ein- 'Staklingar og félög hafa á engan hátt aukið rekstur sinn, enda eru skilyrði til þess ckki fvrir hendi, og hið opinhera hefir gert það eitt, að skipa svokallað nýhyggingarráð, sem ekkert le hcfir handa á milli, og hlutast til um arðjöfnun og verðjöfnun á fiski seldum hér og á erlendum markaði. Smábátaútvegin- um hefir sennilega verið bjargað í svip, en þó skal ])að ósagt látið, með því að vitað er að verðlag á benzíni og olíum mun stórhækka, þannig að sá útgjaldaliður einn mun nema rnörgum þúsundum króna hærri upphæð á yertíðinni fyrir hvern bát, en gekk og gerðist a síðasta ári. Jafnframt verður svo einnig að trvggja flotanum veiðarfæri, en þau eru nú mjög af skornum skammti og allsendis ófull- nægjandi. Hið sífellda hjal stjórnarblaðanna um unnin afrek stjórnárinnar er sízt til þess lagað að vckja sérstakt traust á henni. Of lofið er háð, svo sem var á dögum Snorra. Hinsvegar óska ]>ess allir ]>jóðræknir inenn, að stjórninni farizt starfinn vel úr liendi, eða að minnsta kosti þannig, að hún valdi ekki til- finnanlegu tjóni. Heyrzt hefir að atvinnumálaráðhérra leggi á það mikið kapp, að verðjöfnunarsvæðin .verði sem flest, eða réttara sagt að hver yerstöð verði verðjöfnunarsvæði út af fyrir sig. Nái slíkt fram að ganga vrði afleiðingin sii, að minnstu verstöðvarnar, t. d. Reykjavík og Hafnarfjörður, sem ekki hafa möguleika á að fá flutningaskip fyrir sína háta, myndu aldrei koma til greina er uppbótin yrði greidd. Sé þetta rétt, cr síður en svo að útgcrðin sé trvggð í Jjessum tveimur verstöðvum, cn vcrð- ur fyrirsjáanlega rekin með halla og honurn Verulegum. Þannig mætti lengi rckja ýmsa annmarka 'á framkvæmdum og ráðstöfunum núverandi ríkisstjórnar. Þess eins er að vænta, að liún geri sig ekki seka um þá Jiröifgsýni, að leið- rétta ekki allt ]>að, sem aflega fer í fram- kvæmdinni. Bráðabirgðaúrlausn hefir að vísu -fengizt á fisksölunni, en húri mun ekki reyn- ast varanleg og því síður réttlát, eins og nú'er í pottinn húið. Ekki er vert að vera með hrak- spár og því vcrður að híða átekta, en Þjóð- ■yiljinn geturækki stært sig af iniklum afrek- um stjórnar sinnar það sem af er. „Á biotnandi báram". Gísli Ólafsson frá Eiríks- stöðum: Á BROTNANDI BÁRUM. Ljóð. Utgef- andi: Eyþór Hallsson. — Reykjavík — 1944. Gísli Ólafsson er víða kunn- ur af kveðskap sínum, ckki sízt norðanlands. Hann er Húnvetningur að ætt og upp- runa, fæddur á Eiríksstöðum í Svartárdal 2. jan. 1885, og varð þvi sextugur nú um' áramótin. Hann ólst upp á Eiriksstöðum og hefir dvalizt þar hálfa ævina eða lengur. Hann fór mjög á mis við skólamenntiín í æsku, en mun hafa aflað sér talsverðrar þekkingar um ýmsa hluti í skóla lifsins. En sá skóli hcfir reynzt honum örðugur með ýmsu mó.ti og lnigurinn löng- um staðið til annars en þess, að þurfa að vinna hörðum Iiöndum ár og síð. Gísli fór snemma að setja saman vís- ur. Re}rn<Iist hann brátt prýðilega hagmæltur og fljót- j ur að yrkja. En framan af i ævi réðst hann ekki i stór- vægileg yrkiscfni og má raunar með sanni um hann segja, að hann liafi aldrei leitað mjög á brattann. Hefir hann og sjaldnast haft tíina eða tækifæri til að söklcva sér niður í skáldlegar hug- leiðingar, og hefir það að vísu orðið hlutskipti flestra alþýðuskálda vorra fyrr og síðar. En Gisli hefir verið í tilhugalífi við skáldgyðjuna mestan hluta ævinnar og hef- ir ol't farið vel á með þeim, ekki sizt nú á síðari árum. Eg licld að Gísla hafi alltaf ver- ið að fara fram í kveðskapn- um og yrki mun betur sex- tugur en fimmtugur og fimmtugur hetur en l'ertugur. Kvæðaliridin lians liefir ekki sigið sáman og lokast að mestu á miðjum aldri, og er gott til þess að vita. Á brotnandi bárum er all- mikil hók, rúmar 15 arkir. Áður hafa, sem kunnugt er, komið út þrjú ljóðakver eft- ir Gísla, hið fyrsta 1917, ann- að 1928 og líið þriðja 1932. Gisli Ólafsson er gláður maður og góðviljaður. Hann hefir löngum átt við fálækt að stríða, en ekki látið það á sig fá til muiia, að ]>ví er ráðið verður af kvæðum hans og stökum. Hann fyllist ekki öfund eða hatri til þeirira, sem hetur vegnar en honum á horgaralega vísu. Hann veit sem er, aö allt jafnast að síðustu og að hinn ríki „flyt- ur á einum“ að lokum, alveg eins og hann sjálfur. Gísli gerir að vísu gys að ýmsu, stundum af dálitlum þunga, en hann hefir engan hug á því að meiða og mann- skemma. Góðvildin er svo mikil, að gamhnið verður sjaldan grátt, svo að neinu nemi. G. Ö. ávarpar væntanlega lesendur hókarinnar með þessu erindi: I brotnandi hárum á umliðn- um árum eg orti mín ljóð og stökur. Það vakti mér yndi og örvaði lyndi, þótt oft væru langar vÖkur. Eg lifi að kvekli við yl frá þeim cldi, sem enginn frá mér tók. Heiðruðu landar, til liafs og stránda, eg heilsa’ ykkur ennþá með þessari hók. Bókinni lýkur með þess- ari stöku: Hér um stund eg staðar nem, stari, spvr og svara. Eg veit ekki hvaðan eg kem né hvert eg er að fara. Gísli Ólafsson hefir ort mikinn fjölda lausavisna og farið vel úr hendi. Eru marg- ar þessara vísna afhragðs vel gerðar. Hann hefir ort all- mörg kvæði, sum nokkuð löng, en mér fyrir mitt leyti þykir homim takast yfirleití betur með stökurnar. Suni kvæði lians hin meiri vilja verða heldur í lengra lagi, en í stökum er hann oft hittinn og huyttinn, segir það sem segja þarf og ekki meira. Ein al' stökum lians, hin- um kuldalegri, nefnist „Maurapúkinn". Hún er svona: Einn að vanti eyririnn ekki er von þér iíki, ef þú flytur auðinn þinn inn i himnaríki. Minning: Kaldur síðast kvaddi eg þig og kannaði reynsluganginn. en allt af finnst niér elta m-ig armurinn þinn og vanginn. Sit eg einn og segi fátt, sviptur návist þinni. Ileyri samt þinn hjartaslátt Jieim úr fjarlægðinni. Gísla var synjað um lítil- fjörlegan styrk á Alþingi (1934). Þá kvað hann þessa stöku: Lítilsvirði ljóð mitt er, lifir liinna fremdin, enda fór hún fram hjá mér fjárveitinganefndin. Skammavísu kallar höf- undurinn sléttubandavísu þá, sem hér fer á eftir, — og verður víst að teljast rétt- néfni: Spillir, kælir, virðir völd, villir, þvælir, smýgur. Trylíir, mælir, gyrðir gjöld, gyílir, stælir, lýgur. Einhver merkilegasta staka G. Ó. lieitir Góðar hættur: Lífið fátt mér ljær í hag, lúinn þrátt eg glími. Koma máttu um miðjan dag, mikli háttatími. Gisli Ölafsson lætur í veðri vaka áð nú sé hann „liættur að yrkja“. Hann segir: Fúna Strengir, fækka ár, fæðist engin haga. ■ Var eg lengi launasmár léttadrengur Braga. Lífsins arðimi sé eg senn, sóknin liarða að lina. Kóma í skarðið meiri menu, má þá jarða hina. Gísli Ólafsson stendur nú á sextugu. Hann hefir eflaust margan manninn glatt með kveðskap sínum, en launin verið litil eða engin. Getur naumast hjá því farið, að ýmsir ljóðavinir óski þess nú og vænti, að honum verði einhvér sómi sýndur af opin- bcrri hálfu. J. Sjöundi ameríski herinn hef- ir tekið 86.000 fanga og i. franski heriuu 45.000 fanga siðan innrásin i S.-Frakkland hófst. BERGIHAL Áfengismálin. Pétur Sigurðsson érindreki stór- stúkunnar ritar bréf til rikis- stjórnar og Alþingis í Alþbl. í gær. Bréfið fjallar um áfengisbölið, eins og flest af því, sein hann skrifar. Hann bendir á það, hver voði er fyrir dyruni af völdum hins liraðvaxandi drykkju- skapar fslendinga og einnig vegna þess, hversu mikið rikið á nú i húfi af þeim sökum, að drjúgur hlu't-i teknanna slafar frá áfengissölunni. Þeir munu æði margir, sem stendur stuggur af áfengisflóðinu, sem veitt er út um landið og inn á flest heimili. Pétur er ekki einn þar, þótt hann geri manna mest að því, að reyna að vekja menn til aðgerða i þessum efnum. En menn greinir á um aðl'erðirnar tii að bjarga þessu við. Sumir viija loka alveg, aðrir hafa opið eins og áður, enn aðrir gefa söluna enn frjálsari, með því að hafa fleiri en eina litsöiu, og þar fram eftir götunum. S-í Hvaða leið Það er erfitt að leysa þá spurn- er bezt? ingu, hvaðá leið sé bezt að fara í þessu efni. Sú leið, sem nú er farin, virðist hafa horið þann einn árangur, að menn fara sjaldnar tii áfengiskaupa, en hafa birgðirnar þeim mun ríflegri. Þeir ætla sér svo sem að halda í við sjálfa sig, drekka ekki meira en áður, er auðveldara var að fá vætu, en „hold- ið er veikt“, eins og menn vita og áður en varir er allt búið. Það vila allir, að ekki var liætt að drekka hér á landi, þótt bann ætti að heita. Menn voru furðu slyngir i að ná sér i sterkan dropa, ef „púrtarinn" þótti ekki hressa nægilega upp á sálarskarnið. Það er líka segin saga, að menn verða jafnan ákafari í að ná í það, sem forboðiö er. Það veit hver af sjálfum sér. Við erum því bæði búnir að reyna banai, bannleysi og „skömmtun", sem svo r nefnd. * Þegar skömmtunin Áfengisskömmtunin var m.a. var tekin upp. — eða ef til vill eingöngu — gerð með tilliti til setuliðs- ins. Hyggilegra þótti að bægja stríðsöli frá inönmi::!,uil þess að síður orsökuðust vandræði milli hermanna og islendinga. Ekki kom það ]«'» ab- I iiuiriuðum notum að öllu leyti, því að íuargir hermHunanna voru ekki óslyngari Is- lendiugum í aö atla sér áfengis — eða ætti eg ao segja eaki ovitlausari en /slendingar í áfengi — jafnvel þótt verðið færi hækkandi. Þeim tókst að afla sér víns — ef ekki með guðs hjálp, þá góðra manna eða vondra. Erlendir menn eru eins og fólk er flest að því leyti, að þeir eltast líka af einna mestu kappi við hinn forboðna ávöxt. En nú er á þessu orðin sú breyting, sem er a allra vitorði, að setuliðinu hefir stórum fækk- að. Er þá ekki líka að mestu leyti burt fallin sú ástæðan, sem fvrir þvi var, að skömmtunar- skipulagið var upp tekið? öllum er ljóst, að breyta verður til, en hvaða leið á að fara? Fleiri vín- Á að setja á bann aftur, á að opna sölustaði? eina vinsölubúð eins og áður var og selja án skömmtunar eða á að fjölga útsölustöðunum og reyna með þvi frjáls- lyndari leið, en gert hefir verið upp á síðkast- ið? í Danmörku eru seld vín út um allar triss- ur og svo er sagt, að Danir hafi öðlazt það, sem sumir vilja nefna „drykkjumenningu“, en það er þó hið mesta rangnefni, þvi að drykkja víns og menning geta aldrei farið saman. En hvað skal þó segja um þá, sem geta kallazt herrar vinsins en ekki þrælar? Eg er þeirrar skoðunar, að ekki verði hægt að viiuia bug á drykkjulönguninni með lögum heldur fræðslu, enda mun sú skoðun hafa átt marga talsmenn, þó að þolinmæðina hafi brost- ið til að halda fræðslunni áfram nógu lengi og í hennar stað gripið til Iaganna, sem hafa þó ekki borið tilætlaðan árangur. Manna á ineðal heyrast nú tíðum raddir um það, að kominn sé tími til að reyna þriðju ð- ferðina i vinsölumálunuum, hafa sölustaðina fleiri, svo að það, að ávöxturinn sé forboðinn verði ekki framar til að vekja mönnum óeðli- legan þorsta. Ekki skal eg leggja dóm' á það, hversu affarasæl sú leið kynni að reynast, enda yrði tíminn sjálfur að skera úr því. En hræddur ei egjUin, að nokkurt mannfall yrði í þeirri bar- áttu við Bakkus, en það «r í baráttunni, sem menn stælast og vinna sigur á holdinu. Því ekki að reyna að fá úr því skorið, hvort íslendingar standast prófið? Menn niunu hafa margvislegar skoðanir á þessu máli. Því ekki að láta þær í ljós? Sendi inenu mér stuttorð bréf um álit sitt, þá verða þau birt;. hér. Orðið er laust.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.