Vísir - 02.02.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Fösludaginn 2, fcbri'iar 19-15.
VISIR
D A G B L A Ð
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Skiprúmið verður að notast.
Ejað hefur vakið milda athygli undanfarið,
*■ að deila milli íslenzkra aðíla út af erlendu
skiprúmi, virðist hafa orsakað, að ]>etta skip-
rúm hefur ekki komið að notum við flutning
fiskjar til Englands, þrátt fyrir milda vöntun
á flutningaskipum. Þéssi deila er að mörgu
Jcyti merkileg, en |)ó ef til vitl mest fyrir pá
sök, að hún gefur ljósa hugmynd um, livert
það stjórnarfar, sem nú ríkir, getur leitt í
fjölmörgum efnum. I eðli sínu er þessi deila
togstreita milli ríkjandi stjórnarstefnu, seni
vill sem mesta opinbcra íhlutun um flest mál
og sem flesta hluti undir yfirráð rikisins, og
Jiins vcgar milli aðila, er telja sig eiga fidlan
rétt á að njóta þcss frelsis, er það þjóðskipu-
Jag, sem Islendingar þykjast enn búa við, vcit-
jr þegnum landsins.
Togstreitan um þessar gerólíku stefnur í
jnanníelagsmálum er nú háð í fleiri til-
fellum hér á landi en flestir munu gera sér
grein fyrir. Mörg dæmi eru til um, hvernig
sú harátta hefur komið illa niður á innlend-
Uin aðilum, og oft valdið súndrungu og tjóni.
Hinsvegar hefur það mikið lán verið yfir
landsmönnum enn, að þcssi harátta milli ólikra
afla, sem alltaf cr að harðna, hefur ekki kom-
ið beinlínis niður á þjóðinni í samskiptum
hennar við aðrar þjóðir. 1 Jjcirri togslreitu,
Sem nú er háð um það, hvort skipsrúm, sem
önnur þjóð telur sig geta misst til flulninga
á íslcnzkum fiski, eigi að vera rekin á þjóð-
nýtingargrundvelli eða samkvæmt lögmálinu
um ahnennt athafnafrelsi, virðist hins vegar
hætta á að áhrifin berist út fyrir landstein-
ana og geti valdið óyiðráðanlegu tjóni.
Nú vill svo til, að Islendingar hala ckki
þurft að sjá um flutning á fiskafurðum sín-
júm til viðtakenda erlcndis um slund, en
«ú verða þeir að gera það á ný. Má telja
það cinn þáttinn í þeirri rás viðburðanna, að
flestir telja að nú líði að styrjaldarlokum, og
að Islendingar verði ])á, cíns og aðrir, að
standa á cigin fótum, en geta eklci búizt við
að flcyta sér áfram á óeðlilegum slvrjaldar-
kringumstæðum.
Fiskimiðin eru full af fiski. Vilji útgerðar-
ihanna og aðrar kringumstæður til að ná þess-
um afla eru nægar lyrir hcndi. Markaður er
nógur fyrir þessa dýrmælu vöru okkar, cnn-
þá að minnsta kosti. Skipakostur til að koma
fiskinum til kaupenda er hins vegar af skorn-
Um skammti, en þó sennilega ekki vandræða-
Jega lítill, ef allt það skipsrúm, scm Bretar
geta leigt okkur, væri notað skynsamlega. En
því er ekki að heilsa. I staðinn fyrir að nýta
þelta 'skipsrúm til hins ýtrasta, stendur ríkis-
stjórnin í deilu við leigjendur þessara skipa,
scm eru útgerðarmenn á Suðurnesjum, cr hafa
tekið skipin á leigu, til að geta selt fiskinn
fyrir eigin reikning erlendis. Er þetta þeim
mun undarlegra, þar scm það hcfir komið
frain Iivað eftir annað, að stjórnin teldi cðli-
legt, að einmitt sjómenn og útgerðarmenn
sjálfir nytu hagnaðarins af fisksölunni.
Það verður ekki unað við þetta til lengdar.
Fiskurinn verður að komast til Englands og
ríkisstjórnin getur ekki undir neinum kring-
unistæðum lcyft sér að hindra, að allt skips-
rúm, sem fáanlegt er, sé notað.
Kvöldvaka leikara n. k. mánudagskvöld
Fiölbreytt skemmtiatriði.
Félag íslenzkra Ieikara hef-
ir ákveðið að ef'na til tveggja
eða þriggja kvöldvakna í vet-
ur. Verða þær með svipuðum
hætti og þær, sem félagið hélt
í fyrravetur. Skemmtanir
þessar verða haldnar í Lista-
mannaskálanum, og verður
sú fyrsta n. k. mánudags-
kvöld, en sú seinni 26. febr.
Kvöldvökur þær, sem fc-
lagið gekkst fvrir í fyrra,
voru mjög vinsælar, og án efa
verða þessar ekki síðri. —
Skemmtikraftar félagsins ei'U
mjög góðir, énda verða not-
aðir þeir heztu við dagskrána
á kvöldvökunum.
Skemmtunin hefs.t með
])vi, að formaður félagisns
flytur ávarp. Lárus Pálsson
lcs upp, Sigrún Magnúsdóttir
syngur, Sif Þórs sýnir list-
dans, Lárus Ingólfsson syng-
ur gamanvisur og Jón Norð-
fjörð les upp. Síðan verður
stiginn dans fram eftir nóttu.
Aðgöngumiðar að kvöldvök-
unni á mánudagskvöldið
verða seldir í Listamanna-
skálanum seinni liluta laug-
ardagsins. Samkvæmis-
klæðnaður cr áskilinn. -—
Skemmtiatriði á kvöldvök-
una 26. febrúar eru ekki ráð-
in ennþá, en það má búast
við að lnin vei'ði með svipuð-
um hætti og sú fvrri. Nefnd
sú, sem sá um undirbúning
undir þessar kvöldvökur er
skipuð Lárusi Ingólfssyni,
önnu Guðmundsdóltur og
Ingu Laxness. Tekjur þær er
verða af þessum skemmtun-
um renna óskiptar i sjóð fé-
lagsins, en þetla er eina leiðin
til að afla félaginu sjálfu
tekna. Þá er rétt að gela þess,
að innan fclagsins eru tveir
sjóðir, annar utanfararsjóður
leikara og hinn syrktarsjóð-
ur i'rú Gerd Grieg, en hann
er stofnaður með það fyrir
augum að styrkja þá leikara,
sem liafa orðið sjúkir, eða
hafa ekki getað stundað
vinnu sína. Á s. I. ári bárust
þessum sjóðum tvær gjafir.
gaf Arndis Björnsdóttir allai
styrk sinn er hún fékk frá
Menntamálaráði, og Alfref
Andrésson gaf 500 kr.
Þann 10. marz hefur Fclag
íslenzkra leikara útvarps
kvöld, cn ekki er búið að á-
kveða efni þess ennþá.
Biazilía er mesta iðnaðarlandið
í Suður-Ameríku.
Forsetakosningar íara fram í sumar.
Rio de Janeiro, í januar.
(UP) — Brazilía er nú mesta
iðnaðarland Suður-Ameríku,
og' á þessu ári verða hafnar
miklar framkvæmdir til
aukningar landbúnaðinum.
Fjármál rikis og einstak-
linga standa nú föslum fól-
um og engiu hætta á að eins
fari og árið 1919, þegar grípa
varð til frystra innstæðna
vegna erfiðrar verzlunarað-
stöðu. Rikið á um 500 millj-
ónir dollara í gulli, svo að
myntin er vel tryggð og inn-
signir Brazilíumanna erlend-
is hafa einnig aukizt.
F o rs e ta k o sn i n ga i'
haldnar bráðlega.
Á síðasta ári urðu engar
tcljandi breytingar’ á stjórn-
málasviðinu, en nú er haf-
inn undirbúningur að kosn-
ingum. Er ekki vitað cnn,
hvernig þeim verður hagað,
hvort farið verður eftir nú-
verandi stjórnarskrá eða til-
höguninni breytt.
Menn bollaleggja rnjög um
það, hvort margir menn
muni bjóða sig l'ram til for-
seta og eins, hvort verið sé
að undirbúa stol'mm flokka,
en þcir eru ekki til í landinu.
Hjálpin
við bandamenn.
Brazilía hjálpar hantla-
mönnum mikið með útflutn-
ingi allskonar hráefna, en
auk ])ess hafa handamenn
fengið hækistöðvar fyrir
flota og flugvélar víða með
ströndum fram. Er það skoð-
un Brazilíumanna, að hjálp
þessi sé svo mikilvæg, að
Brazilía eigi skilið að setjast
á bekk með stærstu banda-
mannaþjóðunum, . eins og
Bandaríkjunum, Bretlandi,
Frakklandi, Kína og Rúss-
landi.
Fái Brazilía ckki að kom-
ast í hóp þessara þjóða, er
mikil hætta á því, að undir-
róður gegn Bandaríkjunum
fari stórlega vaxandi. Þeir
menn, sem líta Bandaríkin
öfundaraugum, eru þegar
byrjaðir að reyna að vinna
á fyrir Brazilíu hönd, ljæði á
sviði viðskipta og stjórn-
mála. Einnig er gert ráð fyr-
ir því, að Argentína muni
róa undir í þessum efnum,
því að hún er fjandsamleg
handamönnum.
Hagstæður
veizl u n ar jöf n u ður.
Verzlun Brazilíu hefur far-
ið injög vaxandi á striðsár-
unum og komst útflutningur-
inn á síðasta ári upp í hálf-
an milljarð dollara, cn inn-
flutningurinn var ekki meíra
en svo, að verzlunarjöfnuð-
urinn var hagstæður um 200
milljónir. dollara.
Fjárlögin hafa einnig tekið
mikið stökk upp á við. Á síð-
asta ári urðu tekjur rílds-
sjóðs tæplega 190 millj. doll-
ara, en á þessu ári eru þær
áætlaðar rúmlega 411 millj-
ónir dollara. Megnið af fénu
fcr til landbúnaðarfram-
kvæmda.
Víðar en í Reykjavík.
Bafma<mslaust varð í suð-
vestur-hluta Englands í gær,
eða nánar tiltekið á svæðinu
frá Wash til Portsmouth. Var
of mikilli eyðslu 'almennings
kcnnt um óhappið. Baf-
magnsleysið stóð í hálfa
klukkusutnd.
Brezka útvarpið sagði frá
því í gær, að þann dag liefði
verið 14 stiga frost vfir
Ermarsundi. Ekki virðast því
vera neinar hömlur á birt-
ingu veðurfregna þar í landi.
Aðfaranótt fimmtudags s. 1.
var í Kent í Englandi inesti
kuldi, sem verið hefir þar i
landi s.l. 70 ár. Á fimmtudag-
inn var 25 stiga frost í Birm-
ingham.
BE2RG9IAI
J :
Ivveldvökur. Nú ætlar Leikarafélagið — ekki
I.eikféiagið — að fara að byrja
kveldvökithald, en þann sið tók félagið upp á
síðast liðnum vetri og þóttl góður. Skemmtana-
líf bæjarins er ekki svo fjölskrúðugt, eins og
nú standa sakir, að ekki megi bætast við eitt-
hvað af slíkum skemmtunum og þeim, sem þarna
á að fara af stað með.
Leikarafélagið byrjaði á þessu í fyrray'etur,
eins og sagt er hér að ofan, en áður liafði Blaða-
mannafélag Islands haldið nokkrar kveldvökur.
Var þuð í hyrjtm stríðsins og þótti ])á vel fak-
ast, en þvi miður varð ekki framhald á því
starli félagsins. En nú hefir annar aðili tekið
við, seni liefíi’ mörgum góðum starfskröftum á
að skipa og tekst honum vonandi að hafa álram-
hald á þessari starfsemi.
Kveldvökurnar gera sitt til að bæta úr þeim
skorti, sem hér er á heilbrigðum, uppbyggileg-
um skemmtunum. Venjulega er ekki um annað
að velja fyrir þá, sem vilja leita út eitt og eitt
kveld, að þeir geta aðeins farið í kvikniynda-
liús eða á dansleiki, en sé gripinn siðari ko$f-
urinn, þá fer reglusemin oft út um þúfur.
*
Sauðfjár- I>að eru byrjaðar allfjörugar deilur
sjúkdómar. um sauðfjársjúkdómana og lækn-
ingátilraunir Sigurjóns á Álafossi.
Hann skýrði blöðunum frá þessum tilraunum
sínum ekki alls fyrir löngu, en síðan hefir dr.
Björn Sigurðsson og fleiri svarað honum — og
hann þá auðvitað farið á stúfana aftur.
Deilur þessar cru hvort tveggja í seun, bros-
legar og alvarlegar. l>að hefir oft komið fyrir
í vísindunum, að leikmenn hafá af tilviljun dott-
ið ofan á sannindi, sem vísindamenn hafa leit-
að að löngum stundum, án þess að finna ráðn-
ingu gátunnar. Skal eg ekki fara út i að dæma
uni það, livort gagn er að Ála Sigurjóns, en
ináiið virðist komið á það stig, að rétt er að
snúa hlaðinu við: Hefja rannsókn með strang-
asta eftirliti hins opinbera á þeim framburði
og sakargiftúin, sem fram eru hornar í máli
þessu, þvi að J)ar er margt alvarlegt í vafið. Báðir
rðilar t. a sannfærðir um réttmæti málslaðarins
og geta því háð'r imað rannsókn.
Deimr seni þcssar eru engtirn 1 i 1 sóma; en al-
uieiiflinvur iacfir gaman af þeim, — á kostnað
])<>ir.ra, scm ciga í þeim — en það er eiígin
ásiteóa iii að lialda ]aeim áfiajn af þeirri á-
slæðu einni. En geti þær orðið til ])ess að ýta
undir lausti hins rniklti vandamáls, mæðiveik-
iniiiir, þá hefir þó nokkur áraugur oi ðið af þeim.
*
Flugferðirnar. I'á er búið.að undirskrifa samn-
inga við Bandaríkin um viðkonm
hér á landi fyrir flugvélar, sem fljúga eiga til
Svíþjóðar, og var það gert fyrir tæpri viku, þött
ekki væri sagt frá þvi fyrr en i gær, er Visir
hirti fregnina — fyrstur. Gera menn sér nú
vonir um, að þess verði ekki langt að bíða, að
reglulegar fhigferðir hefjist milli álfanna urti
ísland. /Etti það að geta létt störf ])eirra kaup-
sýslunianna, sem verzla við önnur lönd og haft
margt annað gott i för með sér.
Svo þarl' að kappkosta það, að við gctuni
sjálfir tekið í okkar hendur að öilu leyti af-
greiðslu flugferða þeirra, sem um land okkar
verða. /Etti það að verða hægt, þegar tímar
líðu, því að margir, ungir og cfnilegir rnenn
eru nú við ýmislegt nám vestan hafs, sem er í
sambandi við flugvélar og flugferðir.
o4 hitv&ÍÍLnum.
Úr herbúöuia blaðanna
Bjóðviljinn ritar í fyrradag um „Leynilega
heimsveldið". Segir blaðið þar meðal annars:
„Það hefir kvisazl, að nú væru á döfinni nýj-
m cinokiinarlmgmyndir af hálfu erlendra aðilja,
tilraunir lil að 'hefta frelsi íslendinga til oliu-
inrikaupa og beygja þjóðina undir erlendan aú'ð-
liring.
Þjóðin verður að fá að vita til fulls, hvað
liér er á ferðinni. Ilún er reiðubúin tii að hakla
áfram þeirri frelsisbaróttu sinni á efnahagssvið-
inu, sem hún leiddi iil lykta á stjórnarfars-
sviðinu 17. júní 1944.“
Virðist blaðið gefa í skyn, að liér séu alvar-
leg tíðindi á ferðinni og heimtar að fá að vita
um það til fulls. Menn hefðu haldið, að blaðið
setti ijinangengt hjáríkisstjórninni, eða er svo
komið, að kommúnistar fá ekki að fylgjast með
stórmálunum ?