Vísir - 10.02.1945, Page 4

'4
V I S I R
Laugardaginn -10. febrúar 1945,
VÍSIR
DAGBLAÐ
tJtgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Ivristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 60 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
BreyMng nanðsynleg.
jpvrir skömmu var hér i blaðinu skýrt frá
því, að ríkisstjórn Bandarikjanna hafi lýsl
vl'ir þeirri stefnu sinni, að innkaupanefndum
erlendra ríkisstjórna yrði engin forréltindi
gefin til vörulcaupa þar í landi og að kostað(
yerði kapps um að lialda verzluninni í eðli-
Jegum farvegi.
I sambandi við þetta og ýmsar breytingar,
Sem eru í aðsigi í verzluninni, vegna þess að
nú líður að lokaþætti styrjaldarinnar, er á-'
stæða fyrir Islendinga að taka nú til gaum-!
gæfilegrar athugunar hvaða breytingar cigi
að gera á þeim verzlunarháttum, sem nú eru
gildandi hér. Það er hverjum manni ljóst, að
nauðsynlegt er að taka öðru hverju til endur-
skoðunar þær reglur, sem settar eru um verzl-
un og yiðskipti á styrjaldartímum. Ef það er
ekki gert, verður öll skipulagningin óþjál og
óheilbrigð, verður frekar til óþurftar en gagns
pg heftir eðlilega þróun.
I Innkaupanefnd á vegum hins opinbera hefir
vcrið starfandi í Bandarikjunum á þriðja ár.
Þessi nefnd hefir gert mikið gagn á þeim tíma,
sem nauðsynlegt var að hún starfaði. Nú cr
hinsvegar hlutverki hennar iokið og öll inn-
kaupin geta farið fram á eðlilegan liátt.
Astæða er til að ætla, að vörur fáist bráðlega
í miklu stærri stíl en áður frá Bretlandi. Strax
og ófriðnum lýkur, getum við fengið ýmsar
yörur frá Svíþjóð og ef til vill fleiri löndum.
Til þess að geta fengið ýmsar nauðsynlegar
Vörur frá Svíþjóð strax og lciðir ópnast, verð-
ur að panta þær nú þegar. En til þcss þarf að
gefa mönnum heimild til að gera ráðstafanir
í |)essu efni. Það verður varla gert nema með
því, að gera hreytingar á reglum um veitingu
innflutningsleyfa.
Það sem nú þarf að byrja á án tafar er að
undirbúa frjálsarri skipun á innflutningnum
og stefna að j)ví að gefa hann algerlega frjáls-
an, svo fljótt sem kostur er á. Þetta verður
að koma smátt og smátt, cn nú er tími kom-
inn til að byrja á þessu. Höftin og ófriðar-
raðstafanirnar þarf að leysa smám saman,
með því að breyta ýmsu í frjálsara horf cn
mi er og áfnema sumt. Á næstu mánuðum
geta miklar breytingar orðið í viðskiptum
þjoðanna. Við megum ekki láta tímann líða án
þess að gera okluir grein fyrir þessu og vera
viðbúnir að breyta til. Framtaksleysi og and-
varaleysi mega ekki verða þess valdandi, að
her gangi allt á tréfótum í verzluninni, ])egar
lrá líður og að ckki sé hægt að hagnýta sér
þau tækifæri, sem bjóðast til hags-tæðra við-
skipta.
Innflutningshöft eru ill nauðsyn á styrjald-
ai-tímum og engum dylst þcir annmarkar, sem
fylgja opinberu verðlagseftirþti. Æskilegast
er að verzlunin geti komizt í það horf, að hcil-
brigð samkeppni skapist á markaðinum og
framboð varanna setji skorður gcgn óhæfilegu
verði i livaða grein sem er. Við þurfurrr að
komast út úr hinu óheilbrigða ófriðarástandi
og komast inn á þá braut, að allir sjái sér
hag í þvi að bjóða vörur og þjónustu fyrir
sem lægst verð.
Fozseta- og neindakosningar
í bæjarstjórn.
Á bæjarstjórnarfundi í
fyrradag fór fram kosning
forseta, bæjarstjórnar, ýmissa
nefnda og annara trúnaðar-
manna bæjarins.
Guðmundur Ásbjörnsson
var endurkosinn l'orseti með
8 samhljóða atkvæðum. Jak-
ob Möller fyrri varaforseti og
Valtýr Stefánsson armar
varaforseti. Ritarar bæjar-
stjórnar voru þeir kosnir
Helgi H. Eiríksson og Björn
Bjarnason, en Gunnar Þor-
steinsson og Steiliþór Guð-
mundsson varamenn þeirra.
Bæjarráð var endurkosið
liið sama og áður: Guðmund-
ur Asbjörnsson, Jakob Möll-
er og Helgi H. Eiríksson frá
Sjálfstæðismönnum, Jón A.
Pétursson frá Alþýðuflokkn-
um og Sigfús Sigurhjartarson
frá Sósíalistaflokknum. Vara-
menn voru kosnir, frá Sjátf-
stæðisflokknum: Valtýr Stef-
ánsson, Gunnar Thoroddsen
og frú Guðrún Jónasson; frá
Alþýðuflokknum Haraldur
Guðmundssón og frá Sósíal-
istum Björn Bjarnason.
I framfærslunefnd voru
kosin: I'rá Sjálfstæðisfl.:
Guðmundur Ásbjörnsson, fru
Guðrún Jónasson og Gísli
Guðnason; frá Sósíalistum
frú Katrín Pálsdóttir og frá
Alþýðufl. lrú Soffía Ingvars-
dóttir, en fulltrúi Alþýðufl.
var áður Arngrímiir Krist-
jánsson skólastjóri. Vara-
mcnn voru kosin: Bjarni
rBenediktssön, l’rk. María
Maack og Stefán A. Pálsson
frá Sjálfstæðisfl., Jón A. Pét^
urssón frá Alþýðufl. og Zop-
honías Jónsson lrá Sósíalist-
um.
I brunamálanefnd voru
kosin: Frú Guðrún Jónasson,
Ilelgi H. Eiríksson, Gunnar
Thoroddsen, Jón A. Péturs-
son og Steinþór Guðmunds-
son.
I byggingancfnd voru kosn-
ir: Guðm. Ásbjörnsson, Tóm-
as Viglússon og Ársæll Sig-
urðsson. Varamenn: Einar
Erlendsson, Björn Bjarnason
og Kjartan Olafsson.
I hafnarnefnd voru þessir
bæjarfulltrúar kosnir kosnir:
Valtýr Stefánsson, Gunnar
Þorsteinsson og Björn
Bjarnason. Varamenn: Gunn-
ar Thoroddsen, Helgi H. Ei-
ríksson og Stcinþór Guð-
mundsson. Utan bæjarstjórn-
ar voru kosnir: Hafsteinn
Bergþórsson og Sigurður Ól-
afsson og varamenn þeirra:
Þórður Ólafsson og Sigurjón
Á. Ólafsson.
I heilbrigðisnefnd voru þau
kosin: Guðm. Ásbjörnsson,
Bolli Thoroddscn og lrú Guð-
rún Jónasson. I sóttvarnar-
nefnd var frú Guðrún Jónas-
son kosin. Þorsteinn Þor-
steinsson var kosinn til að
semja verðlagsskrá. I stjórn
eftirlaunasjóðs voru kosnir:
Gunnar Thoroddsen, Helgi I I.
Eiríksson og Steinþór Guð-
mundsson. Gunnar Thorodd-
áen var kosinn í stjórn
íþróttavallanna og Guðm. Ás-
björnsson í'stjórn fiskimála-
sjóðs Kjalarnesþings. ,
Endurskoðendur. bæjar-
reikninganna, sem nú eru 3,
kosnir einn úr hverjum
flokki bæjarstjórnar: Ari
Thorlacius, Ólafur Friðriks-
son og Björn Bjarnason, cn
varamenn Björn Stephensen,
Jón Brynjólfsson og Steinþór
Guðmundsson. Endurskoð-
andi Styrktarsjóðs sjómanna
og verkamanna var kosinn:
| Alfreð Guðmundsson, cn
j Gunnar E. Benediktsson end-
urskoðandi íþróttavallar. —
Endurskoðendur músiksjóðs
Guðjóns Sigurðssonar voru
þeir kosnir Eggert Claessen
og Hallgrímur Jakóbsson.
•an
mæðiveild-
lækningar.
Af því að Rannsóknar-
stófnun Háskólans hefir
fundið hvöt hjá sér til að
gera það lýðum ljóst, að allar
kindur, nema ein, séu nú
dauðar af þeim, sem gefið
hefir verið meðal Sigurjóns
á Álafossi, væri rétt að gela
frekari upplýsingar í þessu
efni. Meðalið virðist fara
mjög í taugarnar á þeim
lærðu mönnum, enda hafa
þeir fordæmt það án nokk-
urrar rannsóknar eða athug-
únar.
Samkvæmt skýrslu Sigur-
jóns hefir Ásgeir Einarsson
dýralæknir oft athugað til-
raunafé hjá honum og gefið
honum skrifleg vottorð. Hér
er skoðunargerð læknisins á
kind, sem merkt var nr. 4:
„19. jan. 1944. Bæði lungun
stórskemmd af mæðiveiki.
8. febr. 1944. Ilefir ekkerl
lungnaslím og ekkert mæði-
veikihljóð lengur og cr frísk
og hressileg.
19. marz 1944. Er í dag
laus við allt slím í lungum
og hefir óþvingaða öndun, og
finnst ekki mæðiveiki.
22. septcmbcr 1944. Heil-
brigð lungu.“
Atta mánuðum eftir ,að
læknirinn skoðar kindina
fyrst og lýsir yfir, að hún
hafi stórskemmd lungu aí'
mæðiveilci, vottar hann að
lungun séu heilbrigð. Það
hefir ekki heyrzt enn, að fé,
sem tekið liefir veikina, hafi
batnað af sjálfu sér.
Einn merkasti bóndi norð-
anlands, Sigurður Jónsson,
Arnarvatni, hefir gefið eftir-
farandi vottorð, sem dagsett
er 12. nóvember s.l.:
„Ilr. Sigurjón Pétursson,
Álafossi.
Eg vil hér með gefa þér
stuttorða skýrslu, sem fram-
hald skýrslu þeirrar, er eg
sendi þér í sumar, um 'lækn-
ingatilraunir á mæðiveiku fé,
með meðalinu Ála.
I haust virtust báðar ærn-
ar, sem eg notaði meðalið
við, hafa tekið mjög eðlileg-
um og góðum sumarfram-
förum, og eins lömb þeirra.
Skal minnst á þær nánar
hvora um sig:
1. „F“ (Fetta) átti og gekk
með i sumar tvo hrúta. 1
haust vóg annar 40 kg. og
hinn 42 kg., en hún sjálf 65
kg. Hefir hún áður venjulega
verið á haustin 65—68 kg.
Nú er hún 6 vetra, og að
byrja að láta á sjá fyrir ald-
urs sakir, enda tvílembd á
hverju ári. Hún er svij)góð,
fjörleg og vcl útlítandi á all-
an hátt. Ándardráttur er al-
veg eðlilegur. Hún virðist
þola hlaup og áreynslu eins
og heilbrigð væri.
2. „K“ (Korga) átti cina
gimbur. Hún var mjög feit,
vóg 50 kg., en cr ekki stór.
Ærin hefir ekki verið vigt-
uð, en cg sé að hún er mcð
Frh. á bls. 6.
mœ/
Alfræða- Þegar eg var að hreinsa til á skrif-
bókin. borðinu mínu í gær — við blaðá-
niennirnir gerum pað endrum og eins,
til þess að týnast ekki sjálfir í öllu ruslinu —
rakst eg á bréf, sem eg fékk um jólaleytið. Það
fjallaði um Alfræðabókina og ætla eg nú að birta
bað, þótt svo langt sé liðið, síðan það var.skrif-
að, því að eg er því hlynntur, að hægt verði að
hrinda þessari merkilegu útgáfu i framkvæmd.
Höfundurinn er „Fjalar“ og hann kemst svo að
orði:
„Eg er einn þeirra, sem þólti verulega vænt
um, að ákveðið hafði verið að hefjast handa um
útgáfu fjölbreyttrar íslenzkrar alfræðabókar.
Tvímælalaust vantar okkur slíkt rit. Er und-
arlegt, að okkar stóru útgáfufélög, t. d. þau,
sem njóta ríkisstyrks, skuli ekki fyrir löngu
hafa tekið þetta mál á dagskrá. En þökk sé þeim
einstaklingum, sem þorað hafa að leggja í jafn-
áhættusamt og kostnaðarsamt fyrirtæki af eig-
in rammleik og er þess að vænta, að viðleitni
þeirra verði vel tekið.
En verk þetta verður skilyrðislaust að vera
vel af hendi leyst og.eru nöfn merkustu fræði-
manna okkar mikil trygging fyrir þvi, að svo
verði.
*
fslenzk Yitanlega á bókin að vera alfræðabók,
efni. en að mínum dómi á að leggja höfuð-
áherzluna á íslenzk efni. Eg mundi
kjósa, að þarna yrði getið ítarlega flestra ágæt-
ismanna þessarar þjóðar, lifandi og látinna —
með myndum, eftir því sem unnt er. Þetta á
að verða einstakt safn á því sviðj. 1 rit þetta
ber að rita ítarlega sögu landsins, ásamt bók-
menntasögu. Þá þarf að birta sögu landbún-
aö’ar, iðnaðar, verzlunar, útgerðar og merkra
fyrirtækja í landinu.
Þá er þess að vænta, að þarna birtist glöggar
og greinagóðar héraða- og bæjalýsingar, merkra
staða og svo framvegis með mörgum og góðum
myndum. •
Þá ber að leggja inikla áherzlu á náttúru-
fræði, jurf-a- og dýralif. Þetta þurfum við að
fá á okkar eigin máli — ótæmandi fróðlcik um
h.ndiu ol.kur og þjóðina. Dettur mér í hug, að
ciiimiU svona ril verði börnum okkar til ómet-
anlegs gagns a nauösynlegri þroskabraut.
*
Málið, Þá veit eg. að slikt rit sem þetta hefir
mikils hlutverks að gæta á sviði nvál-
þróunar — og þar þurfa okkar beztu menn að
leggja hönd á plóginn. Getur þýðing bókarinn-
ar verið að mjög miklu leyti undir því komin,
liversu vel tekst að því leyti.
Landabréf, góð og greinileg, þurfa að birt-
ast í bókinni og verða þau að vera rneð íslenzk-
um nöfnum, eftir því sem unnl er og skynsam-
legt.
Eg hehl, áð nauðsynlegt, sé, að sem fleslir láti
útgefanda Alfræðabókarinnar lil sín heyra, koma
fram ineð skynsamlegar tillögur og visbend-
ingar. Hlýtur það að verða til gagns og væntan-
lega vel þegið. Væri t. d. ekki rétt að ganga
þannig frá hverju bindi ritsins, að taka mættí
gömul blöð út og setja ný inn i staðinn (laus
blöð). Myndi slikt fyrirkomulag koma i veg
fyrir, að ritið úreltist of fljótt á ýmsum sviðum.
Væri þetta algjörlega nýtl fyrirkomulag á al-
fræðabókum, en skynsamlegt og haganlegt."
*
önnur al- .Vokkru eftir að sagt var frá því í
fræðabók. blöðum, að félag hefði ákveðið að
ráðast í það mikla fyrirtæki að gefa
hér lit alfræðabók í mörgum bindum, barst mér
sú saga til eyrna, að komnninistar væri með
samskonar ráðagerðir á prjónunum. Urðu þeir
heldur skelkaðir, er þeir heyrðu um þessar fyr-
irætlanir Fjölsvinnsútgáfunnar og ruku upp til
handa og fóta. Þótti nú mikið við liggja og
þótti ekki annað bjargráð vænlegra fyrir útgáfu-
starfsemi kommúnista, en að leita á náðir hins
opinbera.
Var það að sögn tekið fyrir á fundi í Mennta-
málaráði, livort ekki ætti að styrkja eða mæla
með styrk til alfræðabókar kommúnista um
nokkurra ára bil, svo að hún yrði samkeppnis-
fær. Var jafnvel talað um að styrkja liana í
fimmtán ár samfleytt og átti styrkurinn að
nema tugum þúsunda á ári. Sýnir þetta „plan“
Jjóslega, hversu framar komriiúnistarnir okkar
standa Stalin, því að hann hefir venjulega látið
sér nægjg fimm ára áætlanir.
Ekki veit eg, hvernig málinu reiddi af í ráð-
inu, en þar sem Fjölsvinnsútgáfan hefir tryggt
sér svo mikinn fjölda samstarfsmanna, tekst
henni vonandi að hrinda útgáfunni af stokk-