Vísir - 14.02.1945, Blaðsíða 2

2
VISIR
Miðvikudafíinn 14. febrúar 1945.
Myndir þessar sýna þýzka togarann Cobereins og hann var þegar Bandaríkjamenn
náðu honum á vald sitt, og nokki-a af þei a Þj(5ðverjum, sem teknir voru til fanga
á Grænlandi, sem önnuðust veðurfregnastö j Þjóðverja þar.
Esn ein sönnmt fiyri? þýiingia Eslands í
fslendmgar hafa
margskonar sönnun fyr-
ir því þessi síðustu ár,
hversu land þeirra er mik-
ilvæg hernaðarleg bæki-
stöð í styrjöld. Sagt hefir
venð, að sá aðili, sem réði
íslandi í Evrópustyrjöld,
drottnaði yfir Norður-At-
lantshafinu.
í hambandi við þessa kenn-
ingu liéfir það verið talið
mjög mikilvægt atriði i'yrir
handamenn, að Iiafa öflugar
stöðvar á íslandi, meðal ann-
ars vegna þess hversu náitð-
synlegt var á tímabili, að
minnsta kosti, að koma
hirgðum frá handamönnuni
að vestan til Rússlands nm
Norður-Atlantsbafið.
Nokkra hugmynd uih þýð-
ingu þessa gefur frásögn sú,
er hlaðamönnum var gefin
í gær af blaðafulltrúum
Bandarikjahei’sins um við-
ureign herdeilda, er hæki-
stöðvar höfðu hér, við Þýzlt-
ar veðurathugunarstöðvar á
Grænlandí. Sem vitað er hef-
•ir það hina meslu þýðingu
fyrir hernaðarveldi er ætl-
ar að reka sjóhernað á At-
lantshafi gegn skipum
handamanna, að hafa veö'ur-
athugunarstöðvar fyrir kaf-
háta sina sem Jengst frá
heimalandinu og þar á meðT
al í norðanverðu Atlantshafi,
ekki síztz þegar ein aðal
flutningaleið bandamanna
til vigvallanna í Evrópu lá
um langt skeið um Norður-
Atlantshafið.
Skýrslur um þessa viður-
eisn hafa verið hirtar í blöð
fengiÓ menn. Koin til ataká og var
skipzt á skotum. Var farið
með skipið til Revkjavíkur
og fangarnir fyrst yfirheyrð-
ir hér en síðan fluttir vest-
ur um haf. Extérnsteine var
nýtr skip, 500 smálestir að
stærð og það upplýstist, að
áhöfn þess hafði verið sér-
staldega þjálfuð vegna þess-
arar farar og meðal þeirra
voru veðurfræðingar.
Áður höfðu tveir hópar
amérískra hermanna verið
settír á land á Koldewey-éy,
aðeins 800 milur frá' norður-
pólnum. Þessir hópar náðu
á sitt vald loftskeytastöð,
þrem liðsforingjum og níu
óbreyttum hermönnuni, auk
ýmissa veðuratluigánkfækia.
í hitfeðfvrra liöfðu Þjóð-
verjar sent þangað þrjá síika
leiðangra, en þeim var
grandað vorið og sumarið
1943 af leiðangrum, sem
sendir voru frá íslandi. Þýzk
loftskeytastöð varð fyrir
loftárás og tveir veðurfræð-
ingar vorru teknir hönduni.
Voru þeir fluttir til íslands
til vfirhevrslu.
Lýoveldishálíðar-
kvikmynd Loíts Guð-
sýnd á
Þjóðíæknásié-
lagsins í Winmpeg.
26. ársþing Þjóðræknisfé-
lags Vestur-íslendihga verður
haldið dagana 26.—28. fehr.
í Winnipeg. Dr. Helgi P.
Briem, aðalræðismaður ís-
, lands ÞNew York. og Hjálm-
um i Bandarikpmum oghafa , . \.p. J v
J & ar Bjornsson ritstjon verða
vakið mikla eftirtekt. Sam-
kvæmt þeim frásögnum
hrundu fjórir hátar úr
•strandvarnaliði Bandaríkj-
anna tilraunum Þjóðverja til
að koma upp veðurathugun-
arstöðvum í Grænlandi. í
sambandí við þessa viður-
eign var einn þýzkur togari
hertekinn, annar fannst yfir-
gefinn en þeim þriðja var
sökkt. Þessir togarar voru
allir vopnaðir.
Auk þess var einni loftá-
rás Þjóðverja hrundið. Þrjár
hersnekkjurnar urðu fyrir
skemmdum i isnum og ein
laskaðist svo mjög, að það
varð að draga hana til hafn-
ar um 800 mílna leið til við-
gerða. Mesta viðureignin
varð 16. október s.l. þegar
snekkjurnar Eastwind og
Southwind hertóku þýzka
togarann Externsteine og
áliöfn hans, sem í voru 4 for-
ingjar og 30 óbreyttir liðs
gestir á þinginu.
Fyrsta kvöld þingsins ann-
ast fcelandic Canadian Cluh,
þjóðræknisdeild ungra ís-
lendinga, og er frú Hóhn-
friður Daníelsson forseti þcss
félagsskapar. Annað kvöld
þingsins er ársmót Winnipeg.
þjóðræknisdeldarinnar, og er
Guðmann Levy forseti henn-
ar. Síðasta þingkvöldið er
svo almenn samkoma Þjóð-
ræknisfélagsins undir forystu
dr. Richards Beck forseta
þess. Á þeirri samkomu verð-
ur lýðveldishátíðarkvikmynd
Lofts Guðmundssonar sýnd
með frásögn Richards Beck.
Dr. Richard Beck prófess-
or hefir birt greinar um lýð-
veldishátíðina í blöðum og
tímaritum norskra Ameriku-
manna og aðra grein um há-
tíðina í tímaritinu „The
Friend“ í Minneapolis.
(Fréttátilk. frá ríkisstj.).
Frú
6tiiras! Tulinias
s i ö t u g.
í dag er merkiskonan frú
Guðrún Tulinius sjötug. Hún
er dóttir Hallgríms Sveins-
sonar biskups og giftist tvi-
tug að aldri Axel Tuliniusi
. sýslumanni.
Dvöldu þau hjónin á Aust-
fjörðum, Seyðisfirði og Eski-
firði, frá því 1893 og þar til
1911, er Axel lél af embætti
og.flutlist lil Reykjavíkur.
Stofnaði hann hér vátrygg-
ingarskrifstofu og varð síðar
forstjóri SjóvÁ trvggingarfé-
lags íslands.
Þau hjónin eignuðust þrjá
syni, Hallgrim, stórkaup-
mann, Carl, forsljóra og Er-
ling spítalalækni, sem dvclur
í Danmörku. Hefir frú Guð-
| rún vcrið húsett ytra frá því
1937 ,að hún fór utan. Síðast
kom hún lil íslands sumarið
1939, og dvaldi þá hjá Hall-
grími, syni sínum. . Ætlaði
hún að flytjast Iieim næstá
vor, en hernám Dánmerkur
kom í veg fyrir það. Mann
sinn missti hún árið 1937.
Frú Guðrún er höfðings-
kona hin mesta, gestrisin
með afbrigðum, ástúðleg og
viðmótsþýð og livers manns
lmgliúfi, cr henni kynnist.
Á þessum merkisdegi í Jífi
hennar minnast hennar fjöl-
margir vinir og ættingjar og
finna sárt lil þess að geta
ekki hejmsótt íiana, tekið í
hendina á henni og notið
skemmitlegra viðræðna henn-
ar og alúðar. En hlýir hugir
munu hcrast til hennar yfir,
liafið i dag og einlægar óskir
um að hún megi sem fyrst
koma heim til lengri eða
skennnri dvalar.
Þ.
Innbzotsþjófar
dæmdiz.
f morgun kvað sakadóm-
ari upp dóm yfir tveimur
mönnum, sem brotizt höfðu
inn í skrautgripaverzlun Jóns
Sigmundssonar á Laugavegi
8. Var annar dæmdur í 5 mán.
aða fangelsi, en hinn í 4 mán-
aða fangelsi skilorðsbundið.
Innbrot þetta var framið
aðfaranótt 2. þ. m. Hafði sýn-
ingargluggi verið hrotinn
með grjótkasti og nokkurum
úrum síðan slolið úr glugg-
anum.
Hafði lögreglan skjótlega
uppi á sökudólgunum og hafa
þeir nú verið dæmdir sVo
sem að ofan getur.
DauSsföllin á Þjáðhátíðinni í Vest-
maitnaeyjum.
Hæstiiéttui dæittii í málinu.
Nýlega var kveðinn upp
dómur í hæstarétti í málinu
Réttvísin og valdstjórnin
gegn Guðna Hirti Guðnasyni,
Guðna Einarssyni og íiall-
dóri Elíasi Halldórssyni.
; Tildrög máls þessa efu þau,
að dagana 6.-8. ágúst 1943
var haldin svokölluð þjóðhá-
líð í Vestma'nnaeyjum. Þann
9. og 10. s. m. komu fyrir al-
varleg veikindatilfeili í Vest-
tfnannaeyjum. Veiktust 20
menn alvarlega, en af þeiin
dóu 9. Orsök þessa liörmu-
(ega tilfellis var metanol-
úeyzlu þessa fólks. Við rann-
sókn málsins kom í ljós, að
skipverjar á mótorhát nokkr-
um höfðu fundið tunnu 'á
reki fyrir \'estan Eyjar þann
21. júlí 1943. Hirtu þeir
tunnuna, sem var full af
fljótandi lög, og var vínlykt
úr hcnni. Akváðu þeir að
fara með hana til lands, sem
þeir og gerðu. Einn þeirra,
Halldór,ákærður í máli þessu,
fór með sýnishorn af Jiessum
íegi til lyfsalans og hað hann
um að rannsaka það. Lyfsal-
inn kvaðst ekki geta sagt um
hvað þetta væri, en varaði
við neyzlu þessa vökva.
Kveðst Halldór hafa skýrt fé-
lögum sínum l'rá þessari um-
sögn lyfsalans. 26. júlí skiptu
þeir félagar með sér innihaldi
(unmmnar. Tók Halldór sinn
hluta til geymslu og hvorki
neytti hann nokkurs af legin-
um né heldur lét hann nokk-
uð al' hendi til annara. Hlauzt
ékkert slys af hans feng.
i Annar þeirra félaga, ákærði
Guðní Hjörtur, lét sinn hluta
flöskur og lél hann nokkr-
•ár Jieirra af liendi við aðra
tíl neyzlu.
Sá þriðji þeirra félaga lézt
af neyzlu lagárins. Þáttur á-
kærða Guðna var sá, að
hann fékk rekaspirilus hjá
meðákærða Guðna Hirti og
lét hann af hendi við aðra.
1 máli þessu Jiótti sannað, .að
dauði sumra Jieirra, er önd-
úðust og veikindi ýmissa
manna annara hefðu hlotizt
af völduni metanols, sem þeir
ákærðu Guðni Hjörtur og
Guðni liöfðu látið í té.
Urðu úrslit málsins í
hæstarétti þau, að Halldór
var sýknaður, . en Guðni
Hjörtur dæmdur í 12 mánaða
fangelsi og Guðni í 6 mán-
aða fangelsi. Segir svo í for-
sendum hæstaréttardómsins:
„Með því að telja verður
tunnur þær, er hinir ákærðu
Guðni Hjörtur og Halldór
Elías fundu á reki í hafi úti,
hal'i verið eiganda-lausar,
verður að sýRna þá af ákæru
^ftir 26. kafla almennra
hegningarlaga. Eigi verður
heldur talið, að ákvæði toll-
laga taki til áðurnefndra
Muta, er skipverjarnir 3 á
v.b. Stakksárfossi fluttu í
land og í máli þessu greinir.
Verður Jiví að sýkna hina á-
kærðu Guðna Hjört og Hall-
dór Elías af kæru fyrir hrot á
ákvæðum tolllaga. Vcrður á-
kærði Ilalldór Elías Ilalldórs-
son Jiví með öllu dæmdur
sýkn í máli Jiessu. Brot á-
kærða Guðna Hjartar Guðna-
sonar varða við 215. og 219.
gr. almennra hegningarlaga
og hrot ákærða Guðna Ein-
arssonar við sömu greinar og
að auki við 6. gr„ sbr. 30. gr.
áfengislaga nr. 33 1935. Þyk-
ir refsing Guðna Hjartar
Guðnasonar hæfilega ákveðin
12 mánaða fangelsi og rel'sing
Guðna Einarsson 6 mánaða
fangelsi.“
Skipaður sækjandi í mál-
inu var Tómas Jónsson horg-
arritari, en yerjandi hrl.
Gunnar J. Möller.
Þrfá féSög efna fiS
slriðasiámskeiða
á næsttmnL
Þrjú félög hér í bænuni
efna til skíðanámskeiða eða
skíðavikna á næstunni. Þessi
félög eru Glímufélagið Ár-
mann, fþróttafélag Reykja-
víkur og Farfugladeild
Reykjavíkur.
íþróttafélag Reykjavikur
efnir til skíðanámskeiðs á
Kolviðarhóli um næstu helgi,
cr stendur yfir í sex daga.
Kennari verður Magnús
Kristjánsson fyrrverandi
skíðakappi Vestfjarða. Full-
skipað er nú Jiegar á þetta
námskeið, en annað námskeið
verður haldið næstu viku á
eflir og geta þeir sem vilja
sækja það, gefið sig fram i
Verzluninni Pfáff á Skóla-
vörðustíg.
Ármenningar munu efna lil
skíðanámskeiðs á næstunni.
Bíða þeir nú eftir kennará
sinuni, Guðmundi Guð-
mundssyni skíðakappa, sem
væntanlegur er flugleiðis frá
Akureyri á næstunni. Vænta
Ármenningar þess að nám-
skeiðið geti liafizt n. k. mánu-
dag. Verður Jiað haldið í Jós-
efsdal, en dvalið verður í
Iiinum nýja skála félagsins
Jiar. Þátttakendur gefi sig
fram við ólaf Þorsteinsson
skrifstofustjóra í Kron eða
Árna Kjartansson í Reykhús-
inu við Greltisgötu.
Farfugladeild Reykjavíkur
efnir til skíðaviku dagana 25.
fehrúar til 4. marz n. k. Skíða-
vika þessi verður haldin að
liinum nýja skála deildarinn-
ar við Lögberg „Heiðarhóli“.
Skíðgkennsla verður alla dag-
ana. Væntanlegir Jiátttakend-
ur geta gefið sig fram við
ólaf Björn Guðmundsson i
ReykjavíkUr Apóteki.
Russar IreSsa
brezka stríðsf anga
/
í brezka þinginu hefir ver-
ið rætt um það, hvort mögu-
leikar séu á því, að brezkir
stríðsfangar losni úr haldi
vegna framsóknar Rússa á
austurvígstöðvunum.
Var talið, að tvennar fanga-
búðir væru annaðhvort á
stöðum, sem Rússar væru
komnir framhjá, eða væru
rétt fyrir framan víglinu
þeirra. í Jiessum búðum
munu vera samanlagt um 60
Jiús. hrezkra fanga. Hinsveg-
ar er vitað, að Þjóðverjar
liafa flutt með sér allmikið
af föngum á undanhaldinu.
Er sagt, að Jieir láti fangana
ganga um 29 km. á dag. Var
þá bent á það, að hugsanlegt
væri, að Rússar hefði náð
þeim á þeim liraða. Heyrzt
hefir getið um hrezka fanga,
sem losnað hafa úr haldi, i