Vísir - 14.03.1945, Blaðsíða 2

2______ , ~_____________ VlSIR Miðvikudaftinn 14. marz 1945.
Þetta íólk var á Dettifossi og bjargaóist
Skúli
Petersen
Tryggvi
Steingrimsson
Bjarni
Árnason
Eugenia Jakob- Lárus
ina HaÍÍ'grinissðn Bjarnason
Erla Sigrún
Axelsdóttir Magnúsdótur
Gísli
Guðmundsson
Nikólina
Kristjánsdóttir
Sigurgeir
Svanbergsson
Hafliði
Ilafli'oason
Geir J.
Geirsson
Baldur
Asgeirsson
Bogi
Porsteinsson
Sigurjón
Sigurjónsson
Anlon
Líndal
Jónas
Böðvarsson
Eirikun Pétur
Ólafsson
Kolbeinn
Skúlason
Kristján
Simonarson
Ásgeir
'Magnússön
Erlendur Ó.
. Jónsson
Davið S.
Jónsson
Ólafur Björn
Ólafsson
Páll B.
Melsled
Hallgrímur
Jónsson
Ölafur | Valdimar
Tómasson 1 Einarsson
Theódór H.
Rósantsson
Ragnar
Guðmundsson
ÞliSB IfíSSai VORU SÍMST
MeS tiiku Kustrin er úr vegi ruít síerkasta vígi Þjóð-
verja ausían Berlínar. Rússar geta nú hafið sókn til
borgarinnar beint úr auctri. — Fyrir tæpum tveim
cldum tóku Rússar Berlln. Það er fróðlegt að kynnast
atburðum þeirra tíma. Greinin er eítir Liddell Iiart.
Berlínarbúar voru skelf-
ingu lostnir, er jteir fréttu að
Rússar væru á næstu grös-
um. Cr suðaustri fréttist til
Todtlebens hershöfðingja í
nokkurra kílómetra fjarlægð
með 4 herdeildir hyssuliða og
5 sveitir Donkósakka, en úr
ausari nálgaðist Chernichev
með 12 þúsund riddara, mót-
spyrnulaust.
Yfirmaður setuliðsins í
Berlín, Rochow hershöfðingi,
vildi gefast upp, en hin gamla
stríðshetja, von Seydlitz hers-
höfðingi, sem var staddur i
horginni, heimtaði, að verj-
ast, og hans skoðun varð of-
an á. Ctvirki borgarinnar
voru mönnuð og 2. október
17(50 námu herskarar Rússa
staðar við úthverfi horgar-
innar og hjuggu sig undir, að
því er þeir álitu, eina höfuð-
orustu sjö ára stríðsins.
Friðrik mikli Prússakon-
ungur, studdur fjármagni og
mannafla frá eldra Pitt, álti
í höggi við bandalag Frakk-
lands, Rússlands, Austurrík-
is, Svíþjóðar og Saxlands, en
á meðan voru Englendingar
að ná Canada og Indlandi
frá Frökkum. Árið 1700 hafði
verið mesta hrakfaraár fyrir
Friðrik mikla. I orustunni
við Kunersdorf höfðu Rúss-
ar fellt eða tekið höndum
19 þúsund af hermönnum
Iians og nú varð hann að
skilja Berlín eftir næstum
varnarlausa, á meðan hann
fór norður, á móti Svíaher.
öfund og afbrýSi.
Ef Todtlehen hefði ekki öf-
, undað yfirmann sinn, Cherni-
; chev hersliöfðingja, mundi á-
rásin á Berlín eflaust hafa
gengið samkvæmt áætlun.
Fyrirskipanirnar frá St. Pél-
urshorg voru skýrar: Að taka
Berlín. Tilgangurinn var: 1.
Skattleggja hana um 4 millj-
ónir daia og taka skuldahréf
fyrir uppliæðinni, tryggð með
gislum, ef upphæðin væi4
ekki til í reiðu fé. 2. Að eyði-
leggaj vopnahúrið og mynt-
sláttuna, og 3. Hlýða rit-
stjóra Berlínarhlaðanna, sem
höfðu skrilað móðgandi um-
mæli um Rússa. Chernikov
hafði skipulagt samræmda
tangarsókn, riddaralið hans
átti að sækja fram á hægri
hakka Spree-árinnar, á með-
an byssuliðar Todtlebens
hrutust inn um Branden-
horgar-hliðið. En Todtleben
vildi heldur vinna orustuna
eftir sínu eigin höfði.
Hann heið því ekki eftir
Chernichev, heldur hóf árás-
ina, frá hæðunum handan
Kotsehuse-hliðsins, með öfl-
ugri stórskotahríð, að morgni
Iiins 3. október. Um kvöldið
missti Todtleben þolinmæð-
ina og ákvað að taka borg-
ina með áhlaupi. Rússar brut-
ust inn um Halle- og Kotse-
buse-hliðin,‘en sér til mikill-
ar (índrunar rákust þeir þar
á 14 þúsund manna lið, und-
i rstjórn prinsins af Wirten-
hcrg, sem hafði komið til
borgarinnar nóttina áður.
Eftir grimmilega hardaga
varð Todtleben, sigurvegar-
inn úr 11 herferðum, að láta
undan síga. Skrifaði hann þá
langt kæruskjal til Rússa-
drottningar og kvartaði mjög
undan stórskotaliði sínu.
Meðan þessu fór fram
íafði Chernichev sent njósna-
sveitir uppeftir hægri bakka
Spree-árinnar, og því næst
skipaði hann Kósökkum sín-
um til atlögu úr norðaustri.
‘En á meðan Kósakkarnir
gerðu bæn sína, á undan or-
ustunni, var Todtlehen, sem
nú hafði náð saman við her
Austiirríkismanna, að taka á
móti uppgjafarboðum horg-
arstjórnar Berlínar, með
kaupmanninn Gotzkowski í
fararbroddi. Er prinsinn af
1 AVirtenberg heyrði að Cher-
i nichev væri að búa sig til at-
í lögu, sá hann sitt óvænna og
I yfirgaf horgina með allan
sinn her og lét borgarstjórn-
ina um uppgjöfina.
Herra Gotzkawski tók nú á
öllum sínum hyggindum til
að reyna að fá skilmálana
mildað'a. Todtlehen hað um
4 milljónir dala. „Væri ekki
hægt að sleppa með 1%
milljón?" spurði kaupmaður-
inn, og er Todtleben féllst á
það, sagði Gotzkövvski: „Við
horgum við fyrstu hentug-
leika.“ Todtleben vildi
hrenna myntsláttuna. „Yð-
ar göfgi lætur sig ekki lienda
slíkt," sagði Gotzkowski,
„peningar sláttunnar renna
ekki i pyngju konungsins,
heldur ganga þeir til munað-
arleysingjahælisins í Pots-
dam.“ Todtleben hlífði mynt-
sláttunni.
Hann sendi herflokk til
vopiiabúrsins, en þar voru
öll vopn og annar útbúnaður
á bak og burt: „Vissulega er
lítill hernaðarlegur ávinning-
ur í að eyðileggja opinberar
byggingar," sagði Gotzkow-
ski, en báuð í staðinn eitt-
livað af gömlu vopnadrasli
til eyðileggingar, og það varð
úr. „En ritstjórarnir, hinir
illmálgu ritstjórar?" Todt-
lcben vildi ná í þá, til að gefa
þeim verðskuldaða refkingu.
Gotskowski leiddi fram fyr-
ir hann gamlan og gráhærð-
an blaðamann og reif hár-
kolluna af liöfði hans. Todt-
leben hneigði sig með virð-
ingu pg setti hárkolluna á
höfuð hans aftur. Hin þýzka
uppgjafaraðferð gekk að ósk-
um._
Þann 13. október frétti
Chernichev að Friðrik mikli
nálgaðist borgina með óvíg-
an her.' llann óttaðist að her
Todtleben yrði umkringdur
í horginni og hörfaði á braut
úr henni, en tók með sér
borgarlyklana, sem enn þann
dág í dag eru í rússnesku
safni.
Berlín hafði verið sigruð af
rússneskum vopnum, cn
Tódtleben hafði verið sigrað-
ur af prússneskri undir-
hyggju. I stað þakklætis fékk
liann ofanígjöf og brottrekst-
ur, en þó aðeins um stundar-
sakir, því hans var bráðlega
þörf aftur. Drottningin skrif-
aði honum: „Reiði vor varð
takmarkalausy er vér lásum
Iiernaðarskýrslu yðar, þar
sem þér í fyrsta lagi ýkið
stórlega yðar eigin verðleika,
án þess að bíða eftir því, að
vér viðurkennum þá; í öðru
lagi, |)ó að afrek yðar séu
fyrst og fremst hernunl að
þakka, ])á gefið þér í skyn að
hann hafi frekar orðið vður
til trafala en hitt. — I ])riðja
lagi hafið þér móðgað Cher-
nichev hershöfðingja, en
hann á í rauninni heiðurinn
af tölui Berlínar, þó hann
hafi setið á sér, vegna skyhl-
unnar. I fjórða lagi, þó að
bandamenn vorir veittu að-
stoð við töku borgarinnar, þá
virðist oss sem yður langi til
að skapa sundrung þeirra i
milli. I fimmta lagi, að þó
að áhrif stórskotaiiðs yðar
kæmu greinilega í ljós, þá
sÝnið þér þvi óverðskuldaða
lítilsvirðingu.
20. nóvemher 1760 í St.
Pétursbórg, undir vorri hönd
og innsigli.“
I mörg ár eftir fall Bcrlín-
ar áttu Prussar eftir að nota
vopnahúrið og peningaslátt-
una i liernaði sínum gegu
Rússum og hinir óhýddu rit-
stjórar áttu eltir að skamma
þá, sem ætluðu að hýða þá,
margra ára skömmum.
Rögnvaldns Sigur-
jéussou píauéklkan
holám hSjémleika í
Washington.
Rögnvaldur Sigurjónsson,
píanóleikari, sem dvalið hefir
1 við nám hátt á þriðja ár vest-
i ur í New York, mun halda
sjálfstæða hljómleika í Wash-
ington þ. 15. apríl n. k.
Hann mun leika í Nation
Gallery of Art. Fá ekki aðrir
að koma þár fram en menn,
sem hafa mikla hæfileika til
að bera og verða þcir að
ganga uíidir sérstakt próf áð-
ur. —
Hefir Rögnvaldur hlotið
framúrskarandi góð með-
mæli kennara og annarra
píanósnillinga, er spá honum
mikils brautargengis á sviði
hljómlistarinnar.
Rögnvaldur hafði ákveðið
að koma heim að áliðnu
sumri í sumar, en nú hafa
skapazt óvæntir samgöngu-
erfiðleikar, svo að ekki er
hægt að segja með ákveðinni
vissu hvenær hann er vænt-
anlegur.