Vísir - 18.04.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Miðvikudaffinn 18. apríi 1945.
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Fyrsti sumardagur.
CJumardagurinn fyrsti er hátíð íslenzku þjóð-
arinnar einnar. Hvergi mun tíðkast að
fagna sumri, svo sem við gerum, enda hafa
fáar þjóðir meiri ástæðu til þess. Vetrardag-
arnir þykja hér langir og leiðir, ekki sízt
þjóðum, sem slíku eru ekki vanar, en hafa
fengið af því smjörþefinn nú á styrjaldar-
árunum. Ýmsar stéttir hafa lagt undir sig
ákveðna ársdaga, sumar hverjar að dæmi
sambærilegra stétta annarra þjóða, en slíkir
dagar hafa takmarkað gildi fyrir þjóðina í
heild. Sumardagurinn fyrsti er hins vegar al-
þjóðareign og hann ber svip af því. Börnin,
— uppáhald allrar þjóðarinnar, — setja svip
sinn á daginn í kaupstöðum landsins. Þetta
er vel við eigandi og táknrænt. Börnin boða
gróandann í íslenzku þjóðlífi, eins og sumar-
■dagurinn fyrsti boðar gróandann í náttúr-
.unni. -
Fyrir atbeina harnakennara og annarra á-
hugamanna hefur skilningur á kjörum yngstu
kynslóðarinnar aukizt og glæðzt. Menn skilja
það nú yfirleitt, að börnin eru framtíðin, en
til þess að þau geti innt það hlutverk sitt af
Iiendi, sem nútíðin krefst og framtíðin mun
krefjast verður að húa svo að þeim og hlú
svo að þeim 1 uppeldinu, að til þeirra megi
gera kröfur án afsláttar, er þau ná fullum
])roska. Fátækustu hörnin eiga sama rétt og
liin ríkustu. Þjóðfélagið hefur ekki ráð á að
glaia neinu þeirra heint eða óheint, og livert
það verk, sem unnið er í þeirra þágu; er
gott verk og þa^karvert.
Á morgun munu hörnin hglda hátíð sína.
Þau munu jafnframt l'eita liðsinnis borgar-
anna á ýmsan veg. Hverjum manni mun vera
ánægja að taka börnunum opnum örmum, en
hrekja þau ekki vonsvikin á dyr, komi þau
’til að knýja á þær. Margur minnist misjafns
atlætis og skilnings frá æsku sinni, og vafa-
laust eru fyrstu vonbrigðin sárust. Sum börn
geta auðveldlega leitað til vina og vanda-
manna hafi þau blöð eða merki að selja, en
hörnin öll geta það ekki svo tryggt sé. Þótt
heimilin verði fyrir lítils háttar ásókn á ein-
tim degi, má enginn taka það illa upp. Minn-
ast þess, að á þessum degi hafa hörnin upp
á fleira að hjóða en rit eða merki. Þau veita
hæjarbúum ósviknar skemmtanir í samkomu-
húsum bæjarins og það er gaman að sjá æslc-
una leika þar listir sínar.
Kröfurnar um aukna opinhera aðstoð við
uppeldi barna fara stöðugt vaxandi. Jafnframt
vinna margs konar samtök að sama vcrkefni.
Þetta er eðlilegt, einkum ef menn gæta þess,
að skilyrði til góðs uppeldis eru allt önnur
í kaupstöðunum, en í sveitum landsins, en
])egar kaupstaðir vaxa ört, svo sem liöfuð-
staðurinn, er sú hætta ávallt yfirvofandi, að
ekki sé gætt svo allra hags sem skyldi. Á síð-
ari árum hefur mikið verið gert fyrir börnin
af bæjarins hálfu, og enn meira mun fram-
kvæmt á næstu árum. Þcim er ekkert of gott.
Þau eru framtíðin.
Á morgun ganga börnin fagnandi um götur
bæjarins. Vonandi móta þau framtíðina á ann-
an hátt en nútíðina og meir í anda lífsins og
gróandans.
Útgáfa aUzæðabókaiinnaz tzyggð.
50—60 búsund uppsláttarorð verða í bókinni.
Samkvæmt upplýsingum,
sem Visir hefir fengið hjá
Árna Friðrikssyni magister,
hefir áskrifendasöfnun að
hinni fyrirhuguðu alfræða-
bók gengið svo vel að útgáfan
mun nú vera tryggð og langí
fram yfir það.
Um útgáfuna fórust Árna
orð á þessa leið:
Tilgangur með áskriftar-
söfnuninni var aldrei annar
en sá að vita um undirtektir,
og gera rná ráð fyrir að bráð-
lega verði dregið úr þessari
áskriftarsöfnun í bili. Áftur á
móti þegar dregur að því, að
1. hindið komi út má gera
ráð fyrir að hert verði á
áskriftársöfnun að nýju.
Við höfum lofað áskrif-
endum því, segir Árni, að 1.
bindið megi koma út næsla
vor.
Við höfum nú fengið fullt
vfirlit yfir verkið og erum að
því komnir að skila þeim
gögnum,' sem safnað hefir
verið, i liendui’ samverka-
mannanna. Ætti því ekki að
líða margar vikur þangað til
verkið er komið í fullan gang
og við efum það ekki að ó-
reyndu, að okkur megi takast
að hafa til handril í 1. bindið
um næstu áramót.
Eins og kunnugt er, verður
hvert bindi 1000 dálkar, eða
sem svarar til þúsund Skirn-
issíða, en þar sem um 70 sér-
fræðingar munu vinna verk-
ið, verður sá blaðsíðufjöldi,
seni kemur á hvern mann
ekki ýkja liár. Á hinn bóginu
er val uppsláttarorðanna
lang erfiðasta viðfangsefnið
fyrst í stað. Við vonum að
geta náð samvinnu áður en
langt um liður við starfs-
krafta, sem nú eru í öðr-
um löndum, og reyndar
er ekki liægt að vinna verkið
svo vel sé, nema með betri
samböndum við útlönd en
nú er. Hér er fyrst og. fremst
að ræða um kortin, sem eiga
að vera í verkinu. Þau verður
bersýnilega að gera öll í öðr-
um löndum og ef við fáum
þau ekki í tæka tíð til ])ess að
koma þeim, liverju á sinn slað
í verkið, verðum við neyddir
til að láta þau koma öll í síð-
asla bindinu, eða sérstöku
hindi. Til þess vona eg þó að
þurfi ekki að grípa, og yrðí
þá heppilegra að fresta út-
gáfu fyrsta bindisins eilthvað.
Útgáfunni verður að sjáif-
sögðu hraðað eftir því sem
hægt er, en.hitt þó látið sitja
i fyrirrúmi, að vanda verkið
eftir þvi sem liægt er.
Enn er ekki að fullu fengin
yfirsýn yfir fjölda uppslátt-
arorða, en þó má telja vist
að þau verði talsvert fleiri
lieldur en við' höfum áður
gert lauslega ráð fyrir,_senni-
lega eitthvað á miili 501—-00
þúsund, þegar allt íslenzka
efnið er komið til sögunnar.
Yfirleitt verður því sjönar-
miði fylgt að almenningur
þurfi sem allra sjaldnast að
fara erindisleysu til þessarar
bókar, álierzla verður lögð á
stutla og skíra framsetningu,
en þó reynt að gera þýðing-
armestu U])psláttarorðunum,
sem rækilegust skil.
Foringi varíHfanna
Var áður njósnari
í Danmörku.
Foringi andstöðuhreyfing-
arinnar í Þýzkalandi, með-
limir hennar nefna sig var-
úlfa, er nazisti og fyrrverandi
blaðamaður, sem lieitir
Pflugk-Harttung. Berlínar-
útvarpið sagði frá því fyrir
skömmu, að þessi hreyfing
væri tekinn til starfa.
Ilann er maður á fimm-
tugsaldri, af góðu bergi hrot-
inn og liefir lilotið beztu
menntun, og svipar að þvi
leyti til Otto Skorzenv, sem
er liægri liönd Himmlers i
öllum hryðjuverkum.
Hann er í framkomu hátt-
prúður lieimsmaður en það
stingur óþyrmilega í stúf við
kaldlyndí og miskunnarleysi
þeirra nazista, sem valdir
liafa verið til þessarar loka-
lilrauna að halda lífinu í naz-
ismanum.
í þann mund sem striðið
hófst, hafðist liann við i
Kaupmannahöfn í þvi yfir-
skini, að hann væri fréttarit-
ari Berliner Börsen Zeilung.
Burma:
Baxtdameim 8 km. frá
olíulindunum.
Bandamenn eru aðeins um
8 Icm. frá einu af aðaloíu-
svæðunum í Burma, segir í
fregnum í gær.
Japanir hafa komið sér
upp nokkurum viggirðing-
um þarna, en ekki er líklegl,
að þær standist áhlaup
herja Mountbaítens lengi.
öryggisleynd er iiöfð á ferð-
um liersveita, sem sækja
suður á; bóginn frá Meiktila.
N ý i r k a u p e n d u r
Vísis fá blaðið ókeypis til næstu
mánaðamóta. Hringið.í síma 1660
og tilkynnið nafn og heimilis-
fang.
Hitler á spialdskrá
Himmlers.
Framh. af 1. síðu.
var frá alvinnu manna, stóð
foringi þýzka rikisins. Einn-
ig var tilgreindur aldur hans.
Himmler fylgist með háum
og lágum.
Rússar ....
Framh. af 1. síðu.
sókn og mjög lítið á sólui
Rússa yfirleitt, nema fram-
sókn þeirra í Áusturriki.
Á suðurvigslöðvunum þar
sem Rússar sækja fram i
Austurriki liafa þeir tekið
seinustu borgina, sem var á
valdi Þjóðverja, þar sem olíu-
vinnslustöðvar eru.
Rússum miðar vel áfram i
sókn sinni inn í Tékkósló-
vakíu og eru 20 km. frá
Brúnn. Þeim miðar einnig vel
áfram í áttina til Linz.
Leiðrétting.
Prent- og ritvHlur þæ,r, er
slæðst hafa inn í grein inína uni
fiiðurbróður íninn, Jón Jónsson
frá Hlíðarenda í lieiðr. blaði yð-
ar í gær, vildi cg mega biðja yð-
ur að leiðrétla. Þar stendur (bls.
4, 2. dálki): Grímsstaðir, en á að
vera Skúmstaðir. Dánarár og ald-
ur Þórunnar Jónsdóltur hefir
misritazt hjá mér: 24. nóv. 1935,
74 ára, en á að vera: 24. nóv. 1937,
,76 ára. Þá hafa og linur færzt liJ
á siknu, síðu 3. dálki.
Jón Pálsson.
Veturinn í dag er síðasti vetrardagur. Enn
kveður. einn-vetur er að líða „i aldanna
skaut,“ Það má segja um hann, að
liann hafi verið slæmur, en það má lík-a til
sanns vegar færa, að hann hafi verið góður.
Við höfum beðið margvíslegt tjón, en þegar við.
bcrum okkur saman við aðrar þjóðir, þá verður
okkur ljóst að við höfum sloppið mjög vel
í samanburði við þær. En sá samanburður einn
nægir þó ekki til að láta menn sætta sig við
áföllin og hann getur ekki bætt tjónið.
*
Manntjón. Á þessum vetri misstum við tvö af
skipum Eimskipafélagsins og með
þeim fjölda manns, fólk i blóma lífsins eða
ungt fólk með framtíðina fyrir sér. En tjónið
hefir ekki verið einskorðað við missi þeirra
skipa. Ægir hefir krafið íslendinga um sinn
skatt eins og svo1 oft áður og hann hefir verið
inntur af hendi með þungri sorg og trega. En
það er nauðsyn að sigla og sjóinn verður að
sækja, ef þjóðin á að geta lifað. Þeir sem létu
lífið, féllu sem trúnaðarmenn þjóðarinnar.
*
Hehninum En fleiri hafa orðið fyrir blóðtök-
blæðir. um en við einir, þótt tjónið sé okk-
ur sárara að mörgu leyti. Stríðið er
að, ná hámarki þessa daga og vart munu líða
margar vikur, þangað til. vopnabrakið liljóðnar
að mestu. Það verður ófögur sjón, sem við blas-
ir, þegar þjóðirnar geta kastað mœðinni og
virt fyrir sér afrek síðustu ára. Hvarvetna, eru
rústir og eymd, hungur og harðrétti, sár og
dauði. Þjóðlíf okkar hefir að visu raskazt, en
fjarri því eins mikið og hjá þeim þjóðum, sem
liafa horizt á banaspjót um mörg, löng ár. Að
því. leyti höfum við verið gæfusamir.
*
Veðrið Veðurfrgnir em bannaðar, en það er
í vetur, óhætt að ræða um veðið, þegar það
er um garð gengið. Utan úr heíini liafa
í vetur borizt fregnir af miklum hörkum, frosti
og fannkyngi. En hér höfum við haft lítið af
slíku að segja. Kuldaköst hafa komið og snjó
kyngt niður, en það er ekki meia en búast
liefir mátt við hér norður undir heimsskauts-
baugi. Við höfum getað setið í hlýjum húsa-
kynnum, meðan milljónir manna hafa orðið að
luifast við í hálfhrundum húsum, þar sem nepj-
an hefir nætt um þá að vild, eða legið úti á
víðavangi í hernaði, Að þessu leyti höfum við
líka verið gæfusamir.
• *
Sumarið En það er ekki eilífur vetur í nátt-
kemur. úrunni. Sól og hlýindi fara að vinna
á eftir að hafa. orðið að láta undan
siga „samkvæmt áætlun“ og að lokum kemur
svo, að „sumardagurinn fyrsti“ rennur upp.
Þótt hann heili þvi nafni markar hann þó ekki
skýrt vetrarlok og uppliaf sumarsins. Oft hefir
það komið fyrir, að vorið hefir verið komið
fyrir nokkuru, þegar þessi timamót hefir borið
upp í almanakinu. En það hefir líka komið fyrir
— og það muna menn oftast mikhim mun betur
— að veturinn hefir ekki enn verið sigraður.
Hann hefir lítið verið farinn að lina tök sín
á landínu. En þó að svo hafi verið, þá hefir
sumardagurinn fyrsti þó alltaf verið liátíðar-
dagur. Hann liefir gefið loforð um að betri
tímar væru framundan
Barnadagur. Hin síðustu ár liefir sumardagur-
inn fyrsti þó ekki aðeins ve'rið
hátiðlegur haldinn vegna þess, að sumarið byrj-
ar þá að gömlu tímatali, heldur einkum að hann
er hálíð barnanna. Þair eiga þenna dag og það
er vel viðeigandi, því að vorið í náttúrunni er
eins og æskan í lífi mannsins. Þá er tíminn til
að leika sér, því að sá tími kemur nógu snemma,
þegar áhyggjur og erfiði lifsbaráttunnar láta
af sér vita.
*
Styrkið Þessar hugleiðingnr eru i rauninni
Sumargjöf! orðnar ailt of langar og líklega
ei'u þær svo leiðinlegar, að enginn
kemst í gegnum þær íiema sá, sem bergmálar
þær og — prentarinn. Og báðir gera það nauð-
ugir viljugir. En það er svo með suma, að þeir
þurfa að hafa langa formála, áður en þeir kom-
ast að efninu og að líkindum er það einnig þann-
ig með mig. En nú skulum við segja, að formál-
inn sé búinn og þá kemur efnið: Á morgun er
fjársöfnunardagur þarnavinafélagsins Sumar-
gjafar, sein hefir um margra ára skeið unnið
ómetanlegt starf. Styrkjum félagið á allan
hátt sem okkur er unnt. Það gefur arð, sem
ekki er lakari en af sparisjóðsinnstæðum. Og
svo kemur rúsínan i pylsuendanum:
GLEDILEGT SUMAR!