Vísir - 20.06.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Miðvikudaginn 20. júni 1945
VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
blaðaUtgáfan vism h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Fyrizhyggja.
Jjármálaráðherra, Pétur Magnússon, hélt
nýlega ræðu á landsfundi Sjálfstæðis-
ílokksins, seni haldinn var á Þingvöllum, og
Jkveður þar nokkuð við annan tón en nýsköp-
nnarglamrandann. Fjármálaráðherra bendir
nð vísu réttilega á, að nauðsyn heri til að
d'jöJga famleiðslutækjmn, ekki sízt skipum,
aneð því að sum Iiafi farist með öllu og önn-
íur gengið úr sér. Til þess eigum við að verja
jerlendum innistæðum, cn í því sambandi seg-
úr ráðherrann: „Ef vel er á lialdið eiga hinar
lerlendu innistæður að gera oss kleift, að
3coma atvinnýegum landsins á heilbrigðan
jgrundvöll og auka svo atvinnutæki landsins,
iað allir geti haft nóg að starfa. ím þá má
Jieldur eleki gleijmast, að því, aðeins verða
jnj atvinnntæki þjóðinni til varanlegrar gæfu,
íið rekstri þeirra sé hagað þannig að atvinn-
<in beri sig og að tækin verði endurnýjuð á
eðlilegan hátt. Verðbólga og dýrtíð munu
vissulega verða erfiður Þrándur í Götu fyr-
ir lieilbrigðri þróun atvinnulífsins í fram-
tíðinni, en í lengstu lög verður að bera það
íraust til vítsmuna og góðvilja forráða-
manna þjóðfélagsins, að þeir sigrist á þeim
crfiðleikum, sem af þessu stafa.“ Þá segir
ráðherrann: „Fyrst og fremst verðum vér
'að geta fengið tækin keypt frá öðrum lönd-
iun og auk þess þurfum vér á mönnum að
fialda, sem kunna að fara með þau.“ Óhætt
jer að fullyrða að hver skyni borinn maður,
mun styðja nýbyggingarviðleitnina, með
þeim fyrirvara, sem ráðherrann gerir. Ráð-
herrann spyr ekki: „Ilvað er að bera sig?“
Isvo sem frægt er orðið. Hann þekkir og skil-
ÍUr manna bezt að undirstaðan fyrir allri var-
aulegri nýsköpun og jafnframt stöðugri at-
ivinnu og velmegun alþjóðar, er að atvinnu-
ýeksturinn sé ekki rekinn með halla, þannig
að hanri hljóti a ðstöðvast fyrr en varir, ef
<ekki er úr bætt. Nýsköpun er lítils virði sé
Sekki afkoman tryggð.
Ráðherrann gat þess að gjöld síðasta árs
hefðu numið 122 milljónum króna, eða um
•eitt þúsund krónum á hvert mannsbarn í
landinu. Þetta er tilfinnanleg byrði og bún
iá eftir að þyngjast. Er það út af fyrir sig
Særið íhugunarefni á hvern hátt megi draga
júr útgjöldum þessum, ekki sízt er hafizt verð-
rir handa í baráttunni gegn verðbólgunni. f
Jþeim leik kann ríkisbáknið að verða Iielzt
til þungt í vöfum. Hæpið er aftur að draga
Jþær ályktanir af sexfaldri fjárveltu, að hag-
ur almennings hafi stórbatnað vegna henn-
|ar Allt veltur þar ó kaupmætti krónunnar,
og mun ekki fjarí-i lagi að gera ráð fyrir að
Jiann hafi minnkað sem aukinni veltu nem-
rir. Vehnegun almennings stafar af aukinni
og stöðugri atvinnu, en ekki fjárveltunni
einni saman. Ráðherrann dregur þær álykt-
janir að létta beri á ríkisrekstrinum, horfið
Vcrði frá uppbótarstefnunni og öllu öðru
ifrekar verði að berjast gegn verðþenslunni.
A öll þessi alriði hefir verið lögð áherzla hér
ií blaðinu, enda liafa þau ráðið úrslitúm um
afstöðu blaðsins lil núverandi stjórnar. Fjár-
málaráðherrann liefir sýnt að allt þetta er
honum ljóst, svo sem vilað var, en bara að
|)að sé ekki of mörgum öðrum dulið, og sum-
Jim þeim, er sízt skyldi.
Hátíðahöldin
á Eyrazbahka.
Þjóðhátíðin hófst með því,
að kl. 1 safnaðist fólk saman
við barnaskólann, og kl. 1,30
hófst skrúðganga gegnum
þorpið í kirkju.
Fremst gengu fánaberar,
þá flokkur skáta, piltar og
stúlkur, þá börn klædd i há-
tiðabúning, er báru ísl fána,
síðan almenningur. Kl. 2
hófst guðsþjónustan í kirkj-
unni. Sóknarpresturinn, síra
Árelius Níelsson predikaði.
Úr kirkju var gengið að há-
tiðarsvæði í nriðju þorpinu,
og kl. 3 byrjaði hátíðin þar
með því að presturinn flutti
ávarpsorð, því næst kom
frarii „Fjallkonan“ (frú Ingi-
björg Þórðardóttir) og ávarp-
aði samkomuna. Því næst var
Fjallkonan hyílt af skátum
en sungið var undir leiðsögn
kirkjukórsins —, „ó, guð
vors laridsi^gjpar næst flutti
Sig Krístjánss. káuþm. ræðu,
og að siðustu sýndi fimleika-
flökkur stúlkna úr U. M. F. E.
leikfimi. Á milli atriða voru
sungin ættjarðarljóð.
Kl. 8V2 síðdegis fór svo
fram seinni hluti dagskrár-
innar í íþróttahúsinu Fjölni,
sem byrjaði með því að Kjart-
ari Ólafsson verzlunarstj. á-
varpaði samkorinma og
minritist Jóns Sigurðssonar
forseta. Því næst var sýndur
2. þáttur úr sjónl. Galdra-
Loftur eftir Jóh. Sigurjóns-
son, og annaðist Leikfél. Eyr-
arbakka sýninguna sem tqkst
jjrýðilega. Þvi næst söng
kvennakór undir stjórn sókn-
arprestsins. Næst las frk.
Helgá Gúðjónsdóttir upp úr
kvæðum Jónasar Hallgrims-
sonar. Þá söng kvennakórið
aftur, og að lokum var
skrautsýning með upplestri
úr Völuspá (óðinn og völv-
an) og að lokum var stiginn
dans fram eftir nóttinni.
Skemmtunin — og sam-
koman öll — varhin prýðileg-
asta, og Ungmenriaféí. Eyr-
arbakka, sem sá um hana, til
sóma.
Fréttaritari.
Hátíðahöldin
á Reyðaríirði.
Reyðarfirði, 18. júní.
Hér hófust 17 júní hátíða-
ltöldin kl. lh,ÖO með skrúð-
göngu út í trjágarð Kvenfé-
lagsins. Þar var flutt ávarp,
ræða og sungin ættjarðar-
Ijóð.
Vegna veðurs féllu útií-
þróttir niður. Skemmtunin
hófst aftur kl. 21. Þar flutli
formaður ungmennafélags-
ins, Björn Eysteinsson, áyarp
og Páll Hermannsson alþm.
ræðu. Síðan söng sariikór
Rúðareyrarkirkju uridir
stjórn Eiríks Sigurðssonar.
Talkór flutti kvæði og sýnd-
ur var gamanleikur og
skrautsýning.
Að lokum var stiginn dans.
Samkoman var fjölnienn og
fór hið hezta fram. Ivvenfé-
lag, Verkamannafélag og
Ungmennafélag ásamt
hreppsnefnd stóðu fyrir ó-
keypis hátíðahöldum og veit.
irigúin.
Fréltaritarinn.
Hátíðahöldin
í Eyjum.
Vestmannaeyjum, 18. júní.
Lýðveldissttofnunarinndr
var minnzt hér í [yrradag af
hádfu bæjarstjórnar og í-
þróttamanna með líti-
skemmtun á Stakkagerðis-
túni.
Skemmtunin hófst með
skrúðgöngu íþróttamanna,
skáta og almennings. Gengið
var frá samkomuhúsinu um
bæinn og staðnæmst á
Stakkagerðistúninu, en þar
setti síra Jes A. Gislason há-
tíðina með ræðu. Sigfús M.
Johnsen, bæjarfógeti flutti
aðalræðu dagsins, leikfimi
sýndu flokkur kvenna úr
Knattspyrnufélaginu Týr og
drengjaflokkur úr Iþróttafé-
laginu Þór, undir stjórn Sig-
urðar Finnssonar og fim-
leikaflokkur karla undir
stjórn Karls Jónssonar.
Þá fór fram handbolta-
leikur kvenna úr Tý og Þór
og sigruðu Týsstúlkurnar
með 7 mörkum gegn 1. Að
lokum fór frani víðavarigs-
hlaup drengja og sigraði
Týr.
Vestmannakórinn Karla-
kórinn og Lúðrasveitin
skemmtu á milli dagskrár-
liða. Að síðustu skemmtu
menn sér við dans og söng
i samkpmuhúsinu fram und-
ir morgun.
Veður var gott og liáliða-
blær yfir öllu. Aðgangur; all-
ur var endurgjaldslaus.
Jakob.
Nýir kaupendur
fá blaðið ókeypis til mánaða-
móta. Gerist áskriféndur strax,
hringið í síma 1660 og pantið
MaðiÖ.
Sýning á íslenzhum
bókmenntum við
Harvard.
’ Um þessar mundir er
haldin sýning á íslenzkum
bókum í Widenerbókasafns-
byggingunni við Harvard-
háskóla. Á sýningunni eru
fjölmargar íslénzkar bækur,
allt frá Guðbrandarbiblíu til
nýjustu íslenzkra bóka.
Á safnið með afbrigðum
gotl safn íslenzkra bóka,
sennilega um 12 þús. eiritök.
Eignaðist skólinn fyrst safn
dr. Ivonrads von Maurcrs og
síðan safn Kristjáns Krist-
jánssonar en hans safn var
gefið til minningar um Will-
iárii H. Scliofield, sem var
liiikill unnandi norrænna
fræða. Von Maurersafnið hef-
ir að geyma niikið af forn-
bókmerintúm íslendinga en
safn Kristjáns er nijög gott á
sviði nútímabókmennta ís-
lands, og muri slanda Lands-
bókasáfiiinu einu að baki,
sem safn blaða og tímarita.
Sýningin hefir yakið mikla
athygli við Harvard, því að
þúsundir inenntamanna
ganga um safnið vikulega.
Hafa margir getið þess að
Jie'ir hefðu ekki gerl sér grein
fyrir hversu mikil menning
er á íslandi fyrr en þcir sáu
sýriinguna.
Sex íslenzkir náinsmenn
stuíida nám við Harvard og
sáu nokkrir þeirra um sýn-
inguna.
S. f. B. S. berst höfðing'Jeg gjöf.
Fyrir sköramu barst vinnu-
heiraili S. í. B. S. 5000,00 króna
gjöf frá Árncssýslu. Var ákveðið
á síðasta sýslufundi að gefa
vinniiheimilinu þessa upphæð.
Stjórn vinuheirailisins hefi beðið
blaðið að færa íbúum Árnessýslu
sinar beztu þakkir fyrir þess
rausnarlega stuðning við vinnu-
hejjtnilið.
Esja farin. 1 gær lagði fyrsta íslenzka skipið,
séin fer héðan til Norðurlanda frá
bryggju og lagði upp í leiðangurinn, sem verður
upphaf þess, að bein tengsl komast aftur á
milli Islands og meginlands Evrópu. Mikill
mannfjöldi var til að kveðja skipið og þann
stóra hóp farþega, sem með því fór. Menn fóru
í ýmsum erindum utanlands. Sumir fóru heim
til sin, Danir, sem hér hafa verið á styrjaldar-
árunum, aðrir eru í viðskiptaerindum og enn
aðrir fara til að heilsa upp á ættingja og vini og
grennslast eftir líðan þeirra undir hernáminu.
*
önnur Það er ekki fjarri lagi að kalla
retsamoför. þessa för Esju aðra Petsamoför,
því að hún er farin i sáma tilgangi,
þótt ekki sé eins ástatt um hana. Nú þarf ekki
að sækja um siglingaleyfi til tveggja aðila og
nú er heldur ekki hættan á því, að kafbátar
annars grandi skipinu, ᣠþví að það er ekki i
þjónustu hans. Þó ern enn nokkrar hættur, þótt
þær sé hverfándi á móts við það, sem þær voru
áður, þegar farið var til Petsamo'. En nú er lika
liægt að gera margfáit fleiri varúðarráðstafanir
én jiá var urint.
*
Líknarför. En eg er ekki enn búittn að geta
þess þáttar í för Esju, sem niun
vekja einna mesta athygli í þeim löndum, sem
hún heimsækir. Hún er líknarskip i þessari för,
líknarskip eins og þau, sem við höfum svo oft
heyrt og lésið um og send eru jafnan til landa,
sem leikin hafa vcrið hart og lögð í auðn af
styrjöldum eða náttúruógnum. Sænsku líknar-
skipin hafa oft heyrzt nefnd í þessu stríði og
Svlar liafa getið sér mikið orð fyrir hjálparstarf
það, sem þeir hafa unnið og vinna enn.
*
Fæði og Það vita allir, hversu landssöfnunin
klæoi. sem ríkisstjórnin gekkst fyrir í siðasta
mánuði, tókst frábærlega. Gjafir til
hennar, peningar og fatnaðúr, skiptu milljón-
um og nú er Esja lögð af slað með nokkurn
hluta þess, sem fslendingar létu af hendi rakna.
En hún fer lika með meira en það, sem lands-
söfnunin leggur af mörkum, því að Rauði kross-
inn hefir tékið að sér að koma fjölda böggla
nieó malvæium lil einstaklinga erlendis ög þær
gjafir eru eittnig með Esju. Þess vegna má vænta
þess, að Esja þyki mikill aufúsugestur, þar sem
hún kemur i þessari ferð, iriiklu mélri fyrir þess-
ar sakir en ella.
*
Ein rödd. Undanfarið höfum við heyrt margar
raddir frá érlendum þjöðum vegna
þess, að ár er liðið, síðan íslenzka lýðveldið1 var
slofnað á ÞingvöIIum. Allar liafa þær verið vin-
samlegar — nema ein, sem borizt hefir hingað
frá Danmörku. Þar eru íslendingar sakaðir 11111
svík, fyrir að hafa sparkað i Dani og brotið
rétt á þeim. Þetta er fyrsta röddin, sem þannig
tekur til máls, en við höfum einnig heyrt aðrar
raddir frá Danmörku, sem liafa verið okkur
vinsamlegar, þólt þarna kveði nú við annan tón.
*
Við og Við höfum hvað eftir annað sýnt það
Danir. og sannað, að við viljum hafa góða
samvinnu við Dani sem aðrar þjóðir
og munum ekki kippa okkur upp við það, þótt
:inn og’ einn maður meðal þeirra taki þannig
til máls. En við viljuni hafa sárrivlnnu við þá
og aðra sem frjáls þjóð og við höfum sýnt á síð-
ustu árum,’ að við getum staðið einir. Úrslit
þjóðaratkvæðisins héfðu orðið hin sömu, og
raun varð á, þótt Danir liefðu árin á undan get-
að staðið við skuldbindingar sinar við okkur.
*
Mennta- Á næst ári verður Menntaskólinn
skólinn. hundrað ára, það er 'að segja Jiúsnæði
skólans, en sem menntastofnun er
hann miklu eldri. Húsið er nú orðið allsendis
ófullnægjandi fyrir allan þann mikla sæg ungl-
inga, sem hann sækja, en vojiandi líðúr að þvi,
að nýtt og veglegt hús risi yfir þessa elztu
menntastofnun Iandsins, sem geri henni kleift
að inna af hendi hið mikla hlutveli, sem ha.in
á að gegna í framtíðinni, sem á uniliðnum árum.
!í
Nýi skólinn. Rannsókn liefir farið fram á þvi
undanfarið, hvar hentugast sé
að ætla skólanum framtiðárslað og er um 2 staði
að ræða. Ekki skal eg ségja neitt um það, hvor
verði fyrir valinu sem skólastæði, cnda kernur
margt til greina i valinu, sem menn verða að
kynna sér, áður en dómur er upp kveðinn. En
um hitt getur engum blandazt hugur, að nauð-
syn ber til þess, að skolanum verði ætlað nóg
land, svo að liann geti aukizt og vaxið með
þjóðinni, sem hann á að þjóna.