Vísir - 25.06.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Mánudaginn 25. júní 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Sjómannaskélmn.
almannadómi mun Sjómannaskólinn
vera einhver fegursta bygging hér í hæ.
Hann gnæfir hótt vfir allar aðrar byggingar
i hænum innanverðum, og er jafnfagur frá
hvaða hlið, sem séð er. Er hann að þvi leyli
óhrotgjarn minnisvarði þeirra hyggingar-
meistara, sem hann liafa teiknað og annast
eftirlit með hyggirigunni. Efnt var til verð-
Jauna þegar skólinn var boðinn út. Verð-
lauriin voru að vísu ekki mikil, en ein og út
íif fyrir sig næg til að sanna liæfni og tækni
^ieirra manna sem tóku þótt í samkeppninni,
og er það auglýsing i sjálfu sér, þótt launin
sséu ekki að sama skapi. Byggingarmeistar-
iarriir mega vera lireyknir af sinum gerðum.
Einkennilegt er það, að einmilt nú er Revk-
fvíkingar hafa fengið virðulega hyggingu á
Jiæstu hæð bæjarsvæðisins og hænum sam-
hoðna, lítur svo út, sem það sé bæjaryfir-
p'öldunum keppikefli að hyrgja hana svo
tinni, að sem minnst beri á lienni er ekið er
jum Suðurlandshraut. Við þá hraut ofanverða
hefi verið komið fyrjr einkennilegustu verk-
jsmiðjubyggingum, sem menn munu vera
samdóma um að ættu á öðrum stað betur
heima, en þessum. Byggingarnar byrgja með
jöllu sýn til Sjómannaskólans, þannig að liann
jverður eins og lijáleiga hjá liöfuðhóli og eru
þar endaskiiiti höfð á hlutunum. Þessi fagra
þygging á að fá að njóta sín, og víst er það,
að höfum við ekki, þau, sem nú lifum, vit á
öð skapa honum umhverfi, gera það þær
jkynslóðir sem á eftir koma. Hitt er svo allt
annað mál, að slikt er óþarft höfum við næga
Ifyrirhyggju og gerum einfaldlega ráð fyrir
jþvi að Reykjavikurhær muni einhvcrntíma
jí framtíðiniii hyggjast með Suðuriandshraut.
Nægjanlegt rúm er fyrir verksmiðjur annar
slaðar en þar, og' vafalaust myndu þær sóma
sér hezt þar sem minnst her á þeim. Engu
munar hvort ekið er fetinu skemmra eða
lenga, eftir að hlassið er komið á biíreið, og
út frá því sjónarmiði hefir enga þýðingu
hvort verksmiðjurnar standa við aðalgötu
jeðá ekki. Hins vegar er leill lil þess að vita
ítð fagrar hyggingar skuli vera að engu gerð-
íar vegna skammsýni i skipulagsmálum.
Sá siður hefir tíðkast um opinberar bygg-
ingar að einum starfsmanni ríkisins hefir
verið falið að gera að þeim uppdrætti, í stað
þess að efna til samkepþni um teikningar
þeirra. Slíkt mun með öllu óþekkt í hvaða
menningarlandi, seiu miðað er við, og er þó
hér á engan hátt dregið í efa, að maður sá,
Bem verk þessi eru falin skipi sinn sess með
fullri prýði. Annað mál er hitt að við
höfum ekki ráð á að liafna því hc/.ta sem
fram kann að koma í sainkeppni, þótt það
kosti nokkrum krónum meira en teikning
Sem gerð hefir verið út í hláinn og án allrar
samkeppni. Þeir menn, sem teiknað hafa
Sjómannaskólann hafa komið fram með
margskonar athyglisvcrðar tillögur um
Skipulag hæjarins. Þeim hefir lítt verið sinnt
eða ekki. Væri nú ekki kominn tími til að
því væri léð eyra, sem að utan lærst, ef vera
kynni að þar kynnu nýtilegar tiliögur að
finnast. Þótt starfsmenn ha.'jarins séu fær-
Ustu menn á sínu sviði er vafalítið að þeir
geta sér að. skaðlausu hlýtt á tillögur ann-
arra, sem sambærilega reynzlu hafa.
Alyktanir Prestastefminnar 1945.
I. KIRKJUHUS. guðyræðideild Háskólans
Prestastefna íslands telurverði aukin svo sem 3. gr.
hyggingu kirkjuhúss i Rvík
er verða skal miðstöð hins
kirkjulega starfs í framtið-
inni, liið mesta nauðsynja-
mál, og þakkar hiskupi á-
huga hans i því íriáli.
Samþykkir prestastefnan
að hefja þegar nauðsynleg-
an undirbúning að frekari
framgangi málsins með því:
1. Að fara þess á’ leit, að
prestarnir hindist sam-
tökum um að leggja fram
allt að 1000 kr. liver til
hinna væntanlegu hygg-
ingar, og greiðist þetta fé
lil biskups á þessu og
næsta ári (1945 og 1946).
2. Að skora á kirkjuráð að
verja til byggiugarinnara.
m. k. 100 þúsund kr. af
lekjum Prestakallasjóðs
á þessu ári.
3. Að prestar landsins heit-
ist fyrir frjálsum sam-
skotum meðal safnaða
sinna til hins fyrirliug-
aða kirkjuhúss nú þegar.
4. Að fela hiskupi að vinna
að því að ríkisstjórnin
taki upp á næstu fjárlög
riflega fjárveitingu til
byggingar kirkjuliúss i
Reykjavík, meðal annars
með tillili til þess að
skrifstofum hiskupsem-
hættisins yrði komi'ð fyrir
í húsinu, og
5. Að fela hiskuv<i að at-
lmga aðrar t.HækiIegar
og hagkvæmar leiðir til
fjáröflunai.
II.. KIRKJUBYGGINGAR
Þar sem sýnt er að söfnuð-
urn landsins er það yfirleitt
fjárhagslega ofvaxið, að
reisa af eigin ramleik kirkj-
1 ur, er samsvari kröfum lim-
I ans eða líklegt se að fram-
tíðin geli “æmilcga við un-
að, skorar Prestasiefna ís-
lands á rikisstjórn og Al-
þingi að taka lil alvarlcgrar
íhugunar íramkomið frum-
' ai'i) Gisla Sveinssonar for-
seta Sameinaðs Alþingis um
ríflegan styrk til kirkjubygg-
inga í landinu, enda sé það
tryggt, að eignar- og umraða-
réttur safnaða yfir kirkjum
sínum sé á engan hatt skert-
ur.
III. KRISTINÐÓMS-
FRÆÐSLA.
Prestastefna íslands tclur
það höfuðnauðsyn að efla
kristileg áhrif og auka
fræðslu i trúarlegum og and-
légum efnum í öllum skól-
um landsins, æðri sem lægri,
og að sem hæfastir menn
veljist jafnan til þeirra
starfa, svo og að fyrirlestrar
um trú og siðgæði verði öðru
hvoru fluttir í æðri skólum
og alþýðuskólum iandsins.
Vill Preslastefnan sérstak-
lega leggja áherzlu á þelta
nú í sambandi við endur-
skoðun þá, sem nú fer fram
á skólakerfi landsins, og þær
hreytingar, sem væntanlega
verða lögfestar í þeim efn-
um innan skannns.
Telur Pi’estastefnan, að
ihlutun kjrkjunnar um
kristindómsfræðslu í skólum
og val manna til þeirra
starfa ætti að vaxa að veru-
legum mun frá því sem nú
er.
Felur prestastefnan bisk-
upi að ræða májið við
fræðslumálastjórnina.
IV. DÓSENTSEMBÆTTIÐ
NÝJA í GUÐFRÆÐIDEILD.
Prestastefna íslands legg-
ur áherzlu á, að kennslan í
laga nr. 31, 12. febr. 1945
mælir fvrir, og skorar á rik-
isstjórnina að sjá um, að
skipaður verði nú, þegar nýr
dósent við deildina, svo sem
nefnd Iög.mæla fyrir.
V. ÚTVARP í ÞÁGU
IvIRKJUNNAR.
•Prestastefna íslands telur
æskilegt og heppilegt að út-
varpsmessur og flutnirigur er-
inda i útvarp um trúarleg og
siðfræðileg efni verði fram-
vegis skipulagt af hiskupi í
samráði við útvarpsráð, og
skorar á kirkjustjórnina að
hlutast til um, að slík lausn
málanna megi takast sem
fyrst.
VI. FRÆÐSLA UM
KIRKJUSTARFSEMI ER-
LENDIS.
Prestastefna íslands 1945
lelur æskilegt, að sendir séu
3 menn prestlærðir til út-
landa, til að kynnast trúmála-
istarfsemi nágrannakirkna
vorra og haldi þeir siðan er-
indi í útvarp, og kynni ís-
lenzku kirkjunni á annan
liátt þá andlegu strauma,
sem þar her hæst.
VII. VINNUSKÓLI VAN-
GÆFRA UNiGLINGA.
Prestastefna íslands skor-
ar á rikisstjórnina að láta
ekki dragast að slofna vinnu-
slcóla fyrir siðferðilega van-
gæfa unglinga.
VIII. STARFSSJÓÐUR
KIRKJUNNAR.
Prestastefnan óskar þess,
að milliþinganefnd í kirkju-
málum, sú er nú starfar,
taki íil rækilegrar athúgun-
ar, hvort ekki sé tímabært,
að kirkjan eignist sinn eig;
inn starfssjóð til kirkjulegra
framkvæmda; þar með telj-
asl líknarstarfseini, hlaðaút-
gáfa, starfsstöð kirkjunnar
o. fl. Sérstök reglugjörð sé
samin um tekjustofna,
starfssvið, stjórn ogfjárveit-
ingavald sjóðsins.
IX.—X. TVÆR ÁLYKTAN.
IR UM SKÁLHOLT I BISK-
UPSTUNGUM.
A. Preslastefnan litur
svo á, að ekki sé vansalaust,
hvernig húið er að hinu
forna hiskupa- ojg mennta-
setri Skálholti, og telur ekki
,sæmd staðarins að fullu
borgið, þótt reistur yrði hún-
aðarskóli í landareign hans.
Telur Pi-estastefnan að fyrst
og fremst þurli að reisa þar
veglega kirkju, helzl í sama
eða svipuðu formi og dóm-
kirkja Brynjólfs hiskups
Sveinssonar.
í öðru Jagi niælir Presta-
stefnan fastlega með því að
reistur verði menntaskóli
heima í Skálholti og með því
leyst úr þörf sveita lands-
ins fyrir greiðan aðgang til
æðri mennta.
í þriðja lagi mælir Presta-
stefnan með þvj. að þeir
möguleikar séu athugáðir að
gera, Skálholt að prestssetri.
B. Prestaslefnan heinir
þeirri ósk til kirkjuráðs og
kirkjumálanefndar, að gerð
sé nákvæm áællun um fram-
k æmdir þær í Skálholti, er
sérstaklega skulu miða að
því að varðveita sögulegar
og kirkjúlegar minjar og
tengja starfsemi þá, er fram
fer á staðnum, við biskups-
dærnið að nýju.
Fraxnh. á 6. síðu
HUGDETTUR HÍMM.DA
Slefán frá Hvítadal hefir ort unaðsríkt
kvæði, sem heitir „Bjartar nætur“. Yfir
því eru töfrar Breiðafjarðar og fegurstu
sveilanna, sem að honum liggja. Það er
fullt af gázka og nautn og gleði, lofsöngur
um vorið, björtu næturnar, vínið og hest
skáldsins, og guð, en undiraldan andstæða
alls þessa, vetrarnæturnar, sem mæddu
höfundinn, þegar „mjöllin jók sitt hvíta
lin“. Hann hefir þráð vorið og honum
sveið þungt langa hiðin eftir því, fannst
það vera vikaseint og víða töf á leiðinni,
kvöldin voru bæði leið og löng og hann
lifði mest á draum um vorið. Nú rifur
iiann vetrarkuflinn af sér, leikur sér dátt
af angan ör og segist elska þetta jarðarlif,
þótt Líkaböng hringi ákaft!
Kvæðið hefst á því, að skáldinu finnst
allt svo lneint og liátt þetta kvöld, að það
hnigur í faðm grænnar jarðarinnar
og sólfar ldýtt um Breiðafjörð.
— og sveitin fyllist sunnanált,
En skuggar vetrarins ber yfir í næsta er-
indi, svo kemur frásögn um það, hvernig
vorið kom, með hlátri, liafði áð og bar á
höfði grænan klút.
ó hvílík dýrð! og naut! og náð!
og nasir mínar þöndust út.
Iiann dró að sér gróðurilminn og svalg
angan frá hlaði og legg og sýruþefinn úr
mýrarmónum og moldareiminn úr flag-
inu og veggnum. Ilann fyllist aftur sumri
og söng og blessuð sólin kyssir hann
.... þar sem lífið angar ungt,
er efni nóg-í glaðan söng.
Svo kemur hóndinn upp í skáldinu, hann
gleðst yfir ullinni og ársældinni höfgu,
sem di’aup i húið og sálin er full af söngva-
efni, en liann vill engin kaup eiga við
„sjóðsins menn“, því að engin sólargnótt
seður þá og ragan af þeim verður hlaðafá
og hanu trúir því, að söngvar sinir lifi þá.
Svo þakkar hann guði fyrir ævina, skjól
og hlíf og ætlar að vaka um nóttina og
vagga sér „i vonadýrð um starf og lif ....
Eg her i hendi bikar minn,
svo bresli ekki fagnað neinn.
Og næst kemur óður til vinsins, sem er
líldega rétt að sleppa hér, til þess að raska
ekki sólarró góðtemplaranna, sem í góðri
trú sitja á þingum og ræða höl það, er
Bakkus veldur hreizkum mönnum og ekki
veitir af að vísa lirjáðu mannkyni rétla
veginn!
Nú líðum óðum langt á nótt,
nú lykur svefninn flestra hrá.
Og hlærinn sjálfur hlundar rótt,
það hærist ckki nokkurt strá.
Og sólin hlessuð sigur rjóð;
hún síðla gengur hvílu til;
hún stráði um loftið gullin-glóð.
Hún gyllir snemma bæjarþil.
Og enn vakir skáldið og heit vornótlin vef-
ur það hlýtt í faðminn sinn og á meðan
svefnþung sveilin hlundar er yngsti hestur-
inn sóttur, hnakkuririn lagður á folann,
jiví að á Rauð skal nú hætl og treyst og
ríða geist „unz roðar sólin fjallsins egg“.
Ég hrekkjum þínum heillast af
og hlakka til að kynnast þér.
Þin lund er æst sem ölduhaf;
þú átt að læra að treysta mér.
— En göldum fola er gatan hein;
ég gæti min og sit þig rétt.
Ég hleypi þér á stóran stein;
þú stekkur yfir, djarft pg lélt.
Svo er riðið í hlað, þegar sólin rís og rauð-
ar varir fagna skáldinu, um stað og stund
er ekkert deilt „og straumur heitur um
mig íer“.