Vísir - 28.06.1945, Síða 4

4
VISIR
Fimmtudaginn 28. júní 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Einkaframtakið.
prjálsræði einstaklmgsins nýtur sín því að-
eins, að menn geti farið að eigin vilja, að
svo miklu leyti, sem slíkt brýtur ekki gcgn
lögum eða velsæmi. Einstaklingurinn á völina,
kostimi að velja og liafna. Hann má ráða
• jálfur fyrir sér og sínum, án þess að vera
laniður lil athafna eða athafnaleysis af opin-
berri hálfu. Vilji hann verja fé sínu til fram-
kvæmda, á honum að vera það heimilt. Vilji
Iiann geyma það á vöxtum um óákveðinn
tima, á honum einnig að vera það heimilt.
Slík varzla fjár er á engan hátt óeðlileg, scm
sannast bezt ó því, að margir þeir, sem um-
komulausastir eru og minnstan hafa rekstur-
inn, rcyna að leggja upp fé til að tryggja clli-
. ár sín, en þrátt fyri það, er slíkt fé í umferð
fyrir atbeina lánsstofnana og liggur laust fyr-
ir til allra heilbrigðra framkvæmda. Þótt
menn safni fé sér til öryggis, þarf það ekki að
vcra um að ræða að hlutaðeigandi bafi pen-
ingana að átrúnaði. Síður en svo. Hann er
aðeins að gera skyldu sina gagnvart því þjóð-
félagi, sem hann lifir og starfar í og létta á
framfærzlubyrði þess, sem óhjákvæmilega tck-
nr við þar sem fé óvinnufærra éinstaklinga
þrýtur.
Allt til þessa hafa menn verið frekar hvatt-
ir en lattir til að fara vel með fé sitt og eyða
því ekki í óhóf eða óþarfa. Bezti varasjóð-
Ur hverrar þjóðar, er sparifé einstaklinganna
Og heildarhagurinn mótast öllu öðru frekar af
sómasamlegum efnaliag og afkomu þeirra.
Þar, sem ríkið á.allt, en einstaklingurinn ekk-
ert fé, er ekki um varasjóð að ræða, nema
í óeiginlegri merkingu sé miðað við vinnuafl
það, sem framleiðir vcrðmætin.
\rið Islendingar höfum enn ekki ákveðið að
afnema eignarréttinn, cða að gera ríkið að
jalLsherjar framfærzlustofnun, en verulcgrar
jVÍðleitni sýnist nú gæta í þá átt, að gera hlut
einstaklingsins sem óverulegastan, opinberum
rekslri til framdráttar. Þjóðin cr jafnvel hugg-
nð með þvi, að ef einstaklingurinn sjói sér
ekki færl að leggja fé í atvinnurekstur, taki
sveita- og hæjarfélög eða jafnvel ríkið sjálft
við rekstrinum, en í ]>ví á öryggið að fclast.
Hafi einstaklingarnir ekki trú á slíkum rekstri,
eru engin líkindi til að þeir hafi frekar trú
á afkomunni, þótt opinberir aðiljar taki hann
í sínar hendur. Vcila nýsköpunarinnar liggur
i þvi, að þeir menn, sem fyrir henni berjast,
láta ekki svo lítið að skapa grundvöll fyrir
Jieilb.rigðum rekstri, cn bylta sér í gyllingum
og tyllivonum um að einhvernveginn ráðist
fram úr vandanum þegar þar að kemur. Þetta
er dásamlegt áhyggjuleysi og heldur ekkert
annað.
Sé heilbrigður grundvöllur fyrir bendi, læt-
«r einkaframtakið ekki á sér standa. Allur al-
jnenningur vill ávaxta fé sitt í arðvænlegum
atvinnurekstri, en hann vill einnig varast að
kasta því á glæ í algjört fyrirhyggjuleysi.
Braskeðlið hefir cnn ekki nóð algjörum tök-
,um á þjóðinni, þótt bættur efnahagur hafi
að ýmsu leyti stigið henni til höfuðs. Allir
skilja þörfina á auknum og bættum fram-
Jeiðslutækjum, sem er að sjálfsögðu skilyrði
þess,. að aíkoma þjóðarinnar geti reynzt við-
unandi og framfarir átt sér stað. En auk þess
Verður að tryggja afkomu framleiðslutækj-
anna.
40 ára starfsafmæli:
Matthías Einarsson
yfirlæknir
kallað var á nótt eða degi.
Það er við spítala þessa bæj-
ar, sem hann hefir verið
læknir í ]>essi 40 ár, og liér
hefir hann gert bina miklu
og mörgu skurði sína, örugg-
ur, áræðinn og heppinn i
handtökiun, skarpur og fljót-
ur í hugsun. Hann er og
glöggur i spurningum og ljós
og stuttur i svörum, svo að í
hvorugu getur komið til mis-
skilnings. Slikir eiginleikar
hljóta ekki aðeins að afla
manni álits og trausts alþjóð-
ar, heldur sérstaklega stéttar-
bræðranna, sem auðvitað
vegna kunnáttu sinnar skilja
ágæti slíks manns miklu bet-
ur en almenningur, en álits
lækna nýtur hann óskoraðs,
enda hefir hann gegnt ýms-
itm Irúúaðarstörfum fyrir
Læknafélagið, og um margra
ára skeið hefir hann verið
prófdómari við læknapróf og
líka verið kennari læknaefna.
Það var 1905, fvrir réttum
40 árum, að hann gerðist
spítalalæknir við spítala
þann, sem frakkneska stjórn-
in rak i Reykjavik, og sam-
hliða fór hann að stunda
læknapraksis hér. Nokkuru
síðar tók hann jafnframt að
stunda lækningar við St.
Jósephs spíta’a í Landakoti
og fara þar með handlækn-
ingar. Orð fór þegar af hon-
og á örskömmum tíma
var hann orðinn jafn mikils-
metinn maður og liann er nú.
Árið 1924 varð hann yfir-
læknir St. Jósephs spitala og
er ]'.að enn, og hefir állan
þann tíma stundað skurð-
lækningar ]>ar með prýðileg-
um árangri. Handlæknisað-
gerðir hans eru nú orðnar
svo margar, að enginn is-
lenzkur læknir mun hafa
rannsakað hjörtu og nýru
j.afnmargra landa sinna og
liann.
Slíkir menn sem Matthías
Einarsson eru fágætir. Hann
hefir aldrei gefið sig út í neitt,
nema læknisstörf sín, og
lielgað sig þeim alveg, en
flcstir aðrir íslendingar eru
hins vegar harla óstöðugir í
rásinni, fást við margt og fá
nasasjón af mörgu, en kunna
Framh. á 6. síðu.
Engum meðlimum þjóðfé-
lagsins er eins auðvelt og
læknum að afla sér álits,
hylli og jafnvel frægðar, ef
þeir cru kunnáttumenn, öt-
ulir, natnir og góðviljaðir.
Þ.ar fylgir þó sá böggull
skammrifi, að ef á einhvern
eða á einhverja þessara kosta
skortir, þá er engum auð-
veldara en læknum að hrjóta
af sér alla liylli, allt álit og
jafnvel sjálft mannorðið, og
það jafnvel, þó að þeír, rétt
að gáð, séu fullkomnir karl-
ar fyrir sinn liatt. Fvrir lækn-
um getur ]>ví í þessu efni oll-
ið á mörgu.
Það er gamalt mállæki, að
sitt hvað sé gæfa og gjörfi-
leiki, og virðist þessi tálshátt-
ur vera sprottinn af þeirri
reynslu manna, að sé þeim á
einhverju sviði mikið gefið,
þá muni þá skorta jafnmikið
á einhverju öðru, svo að þeir
þrátt fvrir hina góðu gáfu,
komi að litlum eða engum
notum.
Matth. Einarsson yfirlækn-
ir er lifandi dæmi þess, að
talsþáttur þessi á sem hetur
fer ekki alltaf við. Hjá hon-
um hefir hvorttveggja farið
prýðilega saman og ekkert
skort á. Hann hefir verið al-
gervismaður mesti í sinni
grein, og reym’ar ýmsum
öðrum, því að eg man ekki
betur en að hann væri
iþrótíamaður hinn mesti á
yngri árum, og gæfan hefir
fylgt hinum áhyrgðarmiklu
athöfnum hans alla daga, en
fyrir hragðið er hann, það er
mér óhætt að segja, lands-
kunnastur allra íslendinga,
og það að ágætum einum, en
]>að verður um fæsta menn
sagt, senr landskunnir eru.
Margir eiga lionum mikið að
þakka, og sumir líf sitt. All-
ir miklast landsmenn af hon-
um og liafa á honum óbil-
andi mætur og traust, en
engir þó eins og Reykvík-
ingar, þvi að hann er barn
þess bæjar. Hér er hann
fæddur og uppalinn, og hér
hefir hann unhið hið happa-
sæla æfistarf sitt. Það er um
götur þessa bæjar, sem hann
í 40 ár hefir gengið, hjólað
og ekið ólrauður, hvenær sem
um,
Broslegt Eg helcí, að niargir liafi kímt, þegar
verkfall. þeir fréttu um nýjasta vekfatlið, sem
hafið er hér á tandi, — hjá „geslun-
um“ á drykkjumannahælinu. Þeir hafa lagt nið-
ur vinnu, því að þeir telja sig eiga að fá mat
sinn ókeypis, en andvirði hans hefir verið dreg-
ið frá kauþi þeirra, sem er samkvæmt Dags-
brúnartaxta. Ilafa þeir ekki viljað una þvi, að
eiga að greiða fyrir kostinn og hafa þvi gripið
iil hins óbi'igðula ráðs að leggja niður vinnu.
Yirðist þarna vera að rísa nýtt stéttarfélag.
*
♦
Fleiri Já, þetta verkfall er hroslegt, en svo
verkföll. eru önnur verkfötl, sem eru yfirvof-
andi og eru ekki hrosleg. f rauninni
er ekkert verkfall broslegt, en það sem eg
nefndi hér að ofan er bara undantekningin,
sem sannar regtuna. Nú er nefnitega yfirvof-
andi verkfall á síldveiðiskipunum og liafa sjó-
mannafélögin hér í Reykjávík og Hafnarfirði og
öðrum nærliggjadi stöðum tilkynnt atvinnurek-
endum vinnuslöðvun 3. júlí ef ekki semst.
*
Síldin verður Eg er elcki svo kunnugur kjör-
að veiðast. um þeim, sem nú gilda á sild-
veiðiskipunum, að eg treysti mér
til þess að ræða þau hér, enda eru pistlar þessir
ekki til þess ætlaðir, að í þeim sé langar hug-
leiðingar um verkföll — nema ef vera kynni
verkfallið f.vrir austan fjall. En þess er lika að-
eins getið til skemmtunar. Hins vegar get eg
bergmálað það úr öllum áttum að menn skilja
það ahnennt, að verkfall á sitdveiðiskipunum
nú mundi hið mesta ólán, þvi að við verðum að
veiða meiri sild i suma en nokkuru sinni áður.
*
Sættir alltaf Þáð er jafnan viðkvæoið, þegar
möguilegar. talað er uin hin miklu vandamál
heimsins, sem stórþjöðirnar eiga
að leysa, að ékkert vandamál sé svo alvarlegl,
að ekki sé hægt að finna friðsamlega lausn. Það
sama ætti þá líklega að gilda uirf vandamál okk-
ar, sein eru svo óumræðilega litil, er sainan-
burður er gerður við hin. Auðvitað kemur margt
annað til greina lika, en þó ekki þannig í eðli
sinu, að af því leiði að betra sé fyrir aðulana
að eiga í vinnudeilu en að starfa, eins og áður
og draga björg í bú fyrir sjálfa sig og þjóð-
ina.
*
| Bylting hjá Mér er sagt, að fyrir dyrum
íþróttamönnum. standi allmikil umbrot, ef ekki
beinlínis bylting hjá íþrótta-
mönnum oklcar. Er þing þeirra — ársþing i-
þróttasambands íslands —um þessar mundir að
hefjast norður á Akureyri og hafi eg heyrt rétt,
þá mun verða nokkur breyting á æðstu stjórn
þess eða að minnsta kosti gerð tilraun til að
koma fram breytingum á stjórn þess, hvort sem
það tekst eða ekki. En það hefi eg heyrt haft
fyrir satt, að þetta mál muni sótt af talsverðu
kappi af þeim, sem hafa forgöngu í því.
*
íþróttasam- Eins og mcnn vita voru gcrðar
bandið. iniklar breytingar á íþrótlamál-
um íslendinga með íþróttalögun-
um, sem Alþingi setfi fyrir nokkurum árum.
Aðstæður urðu þá að mörgu leyti betri til að
siunda íþróttir og meiri rækt lögð við þau mál
af opinberri hálfu en áður tíðkaðist. Mér finnst
íþróttasambandið ekki hafa fylgzt fyllilega með
timanum hin síðari ár. Mér finnst, að það ætti
að gera sér far um að stuðla að því, að þeim
iþróttum fjölgi, scm hér eru stundaðar, því að
þá munu nýir íþróttamenn bætast í hópinn.
♦
Fjöldinn of Eins og stendur er það alltof lít-
takmarkaður. ill hópur, sem íþróttir stundar. Að
vísu hafa nokkrar bætzt við á
síðari árum og hópurinn stækkað, en það er t.
d. svo með golfíþróttina, sem bætast jafnt og
þétt áhangendur, að það voru einstaklingar,
sem fluttu hana til landsins en ekki l.S.L, er
átti þar upptökin. En Í.S.Í. ætti að hafa for-
göngu í því, að menn læri hér nýjar greinar,
því að eins og nú er högum háttað, • er hver
grein nær fullskipuð og varla komast fleiri að.
*
Breyting Nú kann einhver að segja, að þetta
í vændum. lagist þegar við fáuin nýja íþrótta-
svæðið. En verða þá ekki eftir sem
áður iðkaðar sömu íþróttirnar, svo að íþrótta-
lífið verður einhæft s'em áður? Eg er hræddur
um það. En þelta þarf þó eklci að vera svo,
því að margan mun langa til að stunda aðrar
íþróttir en þær, sem nú eru vinsælastar, svo að
ekki þarf að óttast, að þeimi tillögum, sem fram
kunna að koma um 1‘jölskrúðugra íþróttalíf,
verði ekki vel tekið.