Vísir - 21.07.1945, Blaðsíða 3

Laugardaginn ■ 21. júlí 1945
VISIR
3
FramleiÍsla íslenzkra gróður-
Juísaalurða fer ört vaxandi.
SöluféEag Garðyrkjumanna seldi
á sl. ári yfir 20 þtss. kassa af
fómöfum og gúrkum.
Pölufélag garðyrkjumanna
seldi á s.l. ári um 3500
kassa af gúrkum og 17000
kassa af tómötum.
Vísir átti tal við ólaf Ein-
arsson framkvæmdarstjóra
Sölufélagsins. Skýrði hann
blaðinu frá því að sala gróð-
urhúsaafurða hefði verið all-
miklu meiri árið, sem leið
heldur en næsta ár á undan.
Sí'ðastliðið söluár var frek-
ar hagkvæmt. Verð á gróður-
húsaafurðum var yfirleitt
það sama og árið 1943. Magn
tómata og gúrkna jókst frá
árinu áður þannig, að árið
1943 tók félagið á móíi
16.072 ks. af tqmötum en
síðastliðið ár um 17.000 ks.
og af gúrkum 3500 ks. Magn
grænmetis jókst verulega frá
árinu áður, enda var veðrátta
síðastliðins sumars mun betri
en sumarsins 1943. Sölu-
kostnaður var 12V2%. *
Yfirleitt má segja að flokk-
ur garðyrkjuafurða hafi ver-
ið sæmileg síðastliðið ár. En
þó er töluvert ósamræmi í
flokkun ennþá, sem nauð-
synlega þarf að lagfæra, enda
vinnur félagið að þvi af
kappi.
Stjórn félagsins skipa nú
Jón Hannesson formaður,
Níels Tybjerg, ólafur Gunn-
laugsson, Snorri Tryggvason
og Unnsteinn ólafsson. Eftir-
litsmenn með flokkun og
verðlagi eru Laurits Boeskov,
Blómvangi og Haukur Bald-
vinsson, Lindarbrekku,
Ilveragerði.
Sölufélag Garðyrkjumanna
var stofnað 1940 og hefir
það annast sölu grænmetis,
einkum á Suðurlandi. Fer
meginhluti framleiðslu garð-
yrkjustöðvanna þar i gegn-
um hendur þess. Ennfremur
útvegar sölufélagið frælauka
o. fk, sem að garðyrkju lýtur.
ári og hefir vöruvelta síðustu
árin numið nærfellt einni
Félagið er nú á sjötta starfs-
millj. króna.
213 götur í Reykjavík
og 45842 íbúar.
Sex götur haía meira en 1000 íbúa.
Manníæsta gatan telur 1 íbua.
j Reykjavík eru nú yíir
200 götur, og við þess-
ar götur bjuggu við síðasta
manntal 45842 manns, þar
af 21606 karlar og 24236
konur.
Vísir fékk nokkrar upplýs-
ingar um ibúatölu Reykja-
víkur lijá Jphanni Hafstéin
skrifstofustjóra á Manntals-
skrifstofunni.
Jóhann skýrði blaðinu frá
því, að fyrir 85 árum liefðu
íbúarnir í höfuðstaðnum ver-
ið 1444 talsins. Aldamótaárið
eru þeir komnir upp í 5802.
Árið 1910 eru þeir orðnir
11600. ‘Á þessu tímabili, frá
1900 til 1910, hefur mann-
fjölgunin orðið mest hér í
Reykjavík, miðað við hundr-
aðstölu. Fjölgaði íbúunum
þá úm rétt innan við 100%.
Árið 1920 er íbúatalan orðin
17679, tíu árum síðar 28052
og árið 1940 er hún komin
upp í 38917. Til næsta árs er
fjölgunin mikil, eða í 41290.
Arið 1942 er íbúatálan 42295
og 1943 44085.
Göturnar í Reykjavík eru
nú taldar 213, og bætast
margar götur árlega í hóp-
inn. Sumum þeirra er samt
þknnig varið, að þær geta
naumast kallázt götur, eins
og'- -t. • d. 'Gel'gjutangi, Hita-
véi'tutórg og Hitaveitugata,
Saiiðagerði, Smálandsbraut,
Teigavegur og Urðarbraut.
Er ekki nema 1 hús ,við sum-
ar þeirra, aðrar eru óskipu-
lagðar húsaþyrpingar eða
jafnvel kofar.
Flestir ibúar eru nú orðn-
ir við Hringbraut, 2327 tals-
ins. Áður hefur Laugavegur-
inninn alltaf verið mann-
flesta gatan, en nú fnia við
hana 2297 manns. I þessu
sambandi má geta þess, að
íbúum við' Laugaveg hefur
svo að segja ekki fjölgað
neitt síðustu árin, aðeins um
45 síðan 1935. Hefur.þó all-
mikið verið byggt við Lauga-
veginn, én ástæðan fyrir ]>ví
að íbúum fjölgar þar svo lit-
ið, mun liggja í því, hve mik-
ið þar er af verzlunar- og
skrifstofubyggingum.
Þær götur aðrar, s.em telja
yfir 1000 ibúa, eru Hverfis-
gatan með 1547 manns,
Njálsgatan 1386, Grettisgata
1278 og Bergstaðastræti með,
1226. Fæstir ibúar eru við
Vallarstræti, aðeins 1 maður. j
Samkvæmt upplýsingum,
sem Jóhann gaf blaðinu, eru j
íbúar Austurbæjarins, innanl
Hringbrautar, 19400 að tölu,
íbúar Vesturbæjarins, vest-
an lækjarins og innan Ilring-
brautar, 11400, í Norður-
mýri, Holtunum, Túnunum
og öðrum stöðum austan
Hringbrautar 7000 manns, á
Skildinganesi, Melunum,
Ivaplaskjóli og Bráðræðis-
iiolti 3900, á Kleppsholtinu
2700 og í Sogamýri, Kringlu-
mýri og Fossvogi 1100.
Framkvæmdir í Danmörku.
Fimmtugur ,
■ ■ yarð . í gær . Eiivu- Jónssan,
pi-entari, Laugaveg 84.
Fimmtug
er á morgun, 22. júií, frú Ingi-
gerður Danivalsdóttir, MeSaihóíii
10.
Framh. af 1. síðu.
arstyrkir ríkisins’ og verð
hjá fyrirtækjum liins opin-
bera; fasteignaverð og húsa-
leiga; farmgjöld og þ.að verð,
sem setuliðið borgaði.
Þessi mál eru i höndum
ráðuneytanna eða nefnda,
sem ríkið, bæjarfélög eða .at-
vinnurekendur (farmgjöld-
in) hafa skipað. Til dæmis er
verð á korni, smjöri og sykri
ákveðið af löggjafarvaldinu,
verðið á svinakjöti af land-
búnaðarráðuneytinu og
mjólurverðið í bæjunum af
bæjarstjórnunum.
Ivaup og vinnuskilmálar eru
undanþégin verðlögunum, og
er engin samvinna milli verð-
iagsnefndar og nefndar þeirr-
ar, sem fer með kaupgjalds-
málin (Arbejds- og Forligs-
nævnet). Hafa hagfræðingar
oft fundið að samræmisleys.
inu i kaup og verðlagsmálum.
Hvernig er séð um, nð
verðlögunum sé framfylgt?
Verðlagsnefnd hefir vald
lil að ákveða hámarksvevð og
hámarksálagningu á vörum
og banna verðhækkun á viss-
um vörum um ákveðinn
tima. Auk þess eru stór fyrir-
tæki skyldug til að leggja
samninga eða samþykktir
um verð og aðra verzlunai--
skilmála fyrir verðlagsnefnd.
Ilámarksverð er einkum
Iagt á landbúnaðarvörur og
vefnaðarvörur. * Hámarks-
verð er á ca. 90% af matvör.
unum, reiknað eftir verð-
mæti þeirra matvara, sem
vísitalan er byggð á. Um leið
og hámarksverð er sett, eru
venjulega gerð ákvæði um
gerð vörunnar, hvort sem
það eru tilbúin matvæli, fatn_
aður, skór eða annað.> ■
Fftirlitið með því að á-
kvæðum verðlagsnefndar sé
fram fylgt er í höndum
eftirlitsm.anna nefndarinnar,
eftirlitsnefndar í hverjum
kaupstað og lögreglunnar.
Ber mikið á svörtum mark-
aði í Danmörku?
Nei! Það er varla annað en
vindlingar, hjólbarðar og
innlent eklsneyti, sem að ein-
hverju leyti lendir á svörtum
m.arkaði. Annars fylgja vör-
urnar sínum föslu brautum,
þrátt fyrir skortinn.
Hefir verðlagið hækkað
mikið í Danmörku?
Vísitala framfærslukostn-
aðar er nú um 170 miðað við
fyrir stríð. Hækkaði hún
mest i byrjun striðsiiis fram
að miðju árinu 1940, en hefir
siðan iekið litlum breyting-
um. Sam.a er að segja um
kaupið, enda var það í byrj-
un stríðsins að nokkru leyti
bundið vísitölunni.
Ilvernig ætli Danir muni
skipa. atvinnumálum sínum í
framtíðinni?.
Ilagfræðingancfnd, scm
skipuð var til að leggja á ráð
um þetta mál liefir nýlega
skil.að áliti. Hlutverk nefnd-
arinnar var að finna leiðir til
að tryggja atvinnuna í land-
inu og bæta lífsskilyrði al-
mennings, sem orðið hefir
„að herða á sultarólinni“ á
slríðsárunum. Búast má við
að f.arið verði að -mildu leyti
að í'áðum nefndarinnar.
Nefndin leggur engar dul-
ur á það, að afstaðan til úl-
landá níurii mestu ráða rim
atvinnulífið og þær leiðir,
sem fara verður, Þar senl érf-
itt er að dæma.um þaú mál,
hefir það verið yandkvæðum
bundið að koma með ákveðn-
ar tillögur á ýmsum sviðum.
Aðalverkefnið vcrður að
koma í veg fyrir atvinnuleysi,
þegar framleiðslan i þágu
stríðsins minnkar. Áætlað er,
a. m. k. 170.000 manns verði
að flytj.a smám saman yfir i
aðra framleiðsu. Til þess að
leysa þetta hlutverk hafa ver-
ið lögð drög að opinberum
framkvæmdum fyrir 600
millj. kr. og ættu 50 þús.
manns að geta fengið vinnu
við þær. Nefndin bendir á, að
þetta sé engan veginn nóg.
Einkaframtakið verði að
auka * framleiðsluna cnn
meira. í því sambandi er bent
á byggingu liúsa og verk-
smiðja. Ennfremur er stungið
upp á þvi að ríkið kaujii inn
efni handa járnbrautunum,
her, flota og sjúkraliúsunum.
Skorturinn á hráefnum
gerir eftirlit með neyzlu
þeirra óumflýj.anlegt og verð-
ur að sjá um, að járn og tré
verði notað á þeim sviðum,
sem það skapar mesta vinnu.
Ef halda á uppi atvinnunni
til lengdar með éinkaatvinnu-
rekstri, verður að sjá um, að
hlutfallið milli verðs og
kostr.aðar sé þannig, að fram-
leiðslan borgi sig. Ef verka
laun innanlands hækka meira
en í útlöndum, torveldist
samkeppnin og framleiðslan
rýrnar. Nefndin lelur því
nauðsynlegt, að ríkið liafi
eftirlit með kaupgjaldsmál-
unum. Vinnulaun í D,an-
mörku þafa hækkað um ca.
50% á striðsárunum og legg.
ur nefndin til að þvi kauplagi
verði liaídi'ð og að karipgeta
og annað verði bæft riiéð því
áð lipkka verð, þðgar fram-
Íeiðsluskilyrðin jbatna,' Hér
verðui’ verðlagsnéfnd að
lpggja fram sínn skerf.
Gj aldévr isástand Dan-
merkur er ekki glæsilegt. Bú-
ist er við, að landið hafi efni
á að flytja inn rim lielming
þess, sem flutt var inn 1938.
Auk þess kemur það, sem
hægt er að fá að láni. Gert er
ráð fyrir sama gengi og fyrir
stríð 22.40, þótt við þvi verði
að slá marga varnagla.
Nefndin leggur rika á-
herzlu á það, að fjármálaráð-
herra megi elcki lít.a á það
sem sitt fremsta hlutverk að
skapa jafnvægi á rekstrar-
reikning rikissjóðs. Þegar at-
vinnuleysi ríkir og fram-
leiðslan er dauf, gelur það
örváð atvinnulífið, að skall-
•irnir séu lækkaðir eða að rík-
ið auki gjöld sín án þess að
hækka "skattana um leið.
Hins vegar getur ríkið dregið
úr of sterkri „liákonjunktur“
með auknura sköttum, spm
lagðir eru í rikissjóð. Hið
æðsta takmark er að útrýma
atvinnuleysinu. Þess vegna
leggur nefndin til, að stjórn-
in fái að hækka og lækka
skattana i samræmi við at-
vinnummálapólitíkina án
þess að leggja það fyrir þing-
ið. Ennfremur mælir liún
nteð þvi, að fyrst um sinn
verði tekin lán til að' leysa
atvinnumálin, en ekki farin
skattaleiðin.
Eitt mesta vandamálið i
alvinnumálapóli tíkinni er
lausafé einstaklinga. Hefir
rikið þegar tekið upp rindir
2 milljaðir af því að íáni. 1%
Þjóðverjar gælu borgað
skuldir sínar með vörurn,
liyrfi lausaféð, en engar
horfur eru á þvi, auðvitað.
Verði þetta fé ekki bundið,
er hætta á því, að vextir fallK
enn, jafrivél niður í 2% frá
Fiá stöifum
Mæðiastyiks- I
nefndai.
•a
Mæðrastyrksnefndin starf-
rækir nú, — sem að undan-
förnu, — heimili fyrir mæð-
ur og börn þeirra, að Þing-
borg í Flóa.
Eru nú þar á vegum henn-
ar 14 konur og 36 börn. Mun
verða hægt að bæta við
nokkurum konum í ágúst-
mánuði. Sömuleiðis hyggst
Mæðrastyrksnefndin að hafa
hvíldarviku fyrir konur að
Laugarvatni, seinni hluta
ágústmánaðar.
Þessi hvíldarvika hús-
mæðra hefir verið alveg sér-
staklega vinsæl. Hugmynd
nefndarninar var upphaflega
sú, að á Lauiyirvatni. dveldu
þessa viku konur úr ýmsum
stéttum á mismunandi aldri,
fátækar og efnaðar. Þær efn_
aðri greiddu fyrir sig, en hin-
ar, er lakar væru stæðar,
fengju dvölina ókeypis. —
Margir eru þannig gerðir, að
þeir vilj.a heldur greiða fyrir
sig. En verð það, er sumar-
hótelin hafa á greiðasölu er
afur á móti svo liátt, að al-
menningi er ofviða að nota
sér þau. Mæðrastyrksnefndin
liefir ætíð notið sérstakrar
góðvildar og góðrar kjara á
Laugarvatni, og gcta því kon-
ur, sem þess óska, greitt fyrir
sig mjög sanngjarnt verð.
Aðrar verða svo gestir nefnd-
arinnar.
Eins og allir vita, eiga
margar húsmæður illa heim-
aúgengt, en eru þess þó mjög
þurfandi, ' að eiga dálítið
sumarfrí. Beinir nefndin þvi.
þeirri ósk til- vina og vanda-
manna þeirra, að hlaupa und-
ir bagga með heimilisstörfin,
með.an konan tæki sér þetta
frí.
Skrifstofa Mæðrastvrks-
nefndar, Þingholtsslræti 18
(opin a!al virka daga frá kl.
3—5) tekur á móti umsókn-
um og gefur nánari upplýs-
ingar.
Fyisti hei Kan-
adamanna
leystui upp.
Fyrsti lxer Kanadamannci
verður leystur upp á næsi-
unni, líklega 31. júlí.
Yfirforingi hansi Crear
hersliöfðiilgi, fer lil Kanada
á næstunni. Hersveitir Kan-
adamanna, sem eftir verða á
meginlandinu,' verða undir
stjórn Gav Simmonds hers-
höfðingja. Murchie hers-
höfðingi m’un fara til Lond-
on sem foringi herforingja-
ráðs Kanadamanna.
4%, og myndi það leiða af
sér ýmsa erfiðleika.
Ef binda á lausaféð, er hæg-
ast að gera þ.að með ríkislán-
um, en við það myndu ríkis-
skuldirnar aukast upp i 8
milljaðir og vaxtabyrði ríkis-
iifs um.250 milfjónir, Ef talía
ætti þéssa upphæð í sköttimi,
myndi það’hvila of þungt' á
efrialillrim möriiVum að dómi
nefnt’.irinnar óg fil'þess að
komast ’lija því stingur nefnd-
iri ripp á' þyí, ’að krafist vérði
auka cignáskatts, svo að rík-
ið fái megnið af lausafénu.