Alþýðublaðið - 24.08.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Jafnaðarstefnan í Bretlandi.
Viðtal við einn aí forvígismönnum verklýðssam
takanna breaku,
Með Botníu síðast kora hóigað
málfærslumaður frá Glasgow í
Skotlandi, David N. Mackay að
nafni. Hanin er eimn af forvígis-
mönnum jafnaðarstefnunnaT í
Bretlandi, og hefir verið ákveðið,
að hann verð’i í kjöri við næstu
kosningar af hálfu verkamanna-
fiokksins í rnvérness-kjördæmi;
en pað er sveitahérað norðan til í
Skotlandi.
Rifstjóri Alþýðublaðsins hiiitti
mr. Mackay að máli meðan hann
dvald't hér; hann fór aftur með
Botníu; og spurði hann tíðinda
frá Englandi, einkum um kjör
verkalýðsins þar og baráttu h.ans
fyrir bættum hag og siigTi jafn-
aðarstefnunnar.
Ástandið í Englandi er mjög
slæmt, sagði mr. Mackay, yfir ein
milljón verkamánna ganga stöð-
ugt atvinnulausir; peim hefir
fjölgað ár frá ári síðan verka-
mannastjórmn lét af völdum, og
eru nú miklu fleiri en '1924. En
þessi tala segir ekki alt. Hún nær
að eins yfir pá, sem éru skrá-
settir sem atvinnulausir og njóta
atvinnuleysisstyrks, en auk þeirra
er fjöldi verkamanna, sem verða
að þola meira eða minna atvjninu-
leysi. Og enn fremur er þess' að
gæta, að þurfamönnum, sem lifa á
fátækrastyrk, hefir fjölgað um
nærri 200_ þúsund þessi ár. Eins
og þið vitið, ráðgerix ihalds-
stjómin að flytja verkamennina,
eiinkum námamennina, af þeim eru
mi'Hi 200 og 300 þúsund atvinnu-
lausir, af' landi burt, til Kanada
og annara nýlendna. Annað ráð
sér hún efeki eða vill ekki sjá.
Þegar ég fór, var ráðgert, að
fyrstu flutningarnir’ vestur um haf
byrjuðu um miðjan þenna mánuð.
Hvenær fara fram kosningar
næst i Englandi ?
Þær fara líklega fram í júní
næsta ár. „Stjórnendur ríkiisinis“
vilja ekki hafa þær síðar á
sumrinu, því að í júlí og ágúst
skemta þeir sér venjulega á dýra-
veiðum og ferðalögum, og kon-
ur þæi\ sem fá kosnmgarétt sam-
kvæmt lögunum frá í vetur um
kosningarétt kvenma, það er að
segja kvenna á aldíinum frá 35
ára tii 21 árs, mega ekki kjósa
fyr en eftir mánaðamötin maí ,og
júní næsta ár.
Þessi breyting á kosningafögun-
um var hin mesta réttarbót; nú
fá konur sem karlar kosninga-
rétt yið 21 árs aldur. Ihalds-
stjórnin bar írumvarpið fram, en
jafnaðarmenn voru auðvitað með
því. [Hvenær skyídu þeir timar
koma, að íhaldið hér á landi jafn-
ist á viö brezka íhiaildið í þessu
ef ni ?]
Er ekfei talið víst, að verka-
mannaflokkurinn vinni á við
næstu kosningar?
Jú, það er alveg sama hver
spurður er, hvort það eru íhalds-
menn, frjálslyndir eða jafnaðai'-
menn, öillum ber saman um, að
paö sé áreiðanlegt, að verka-
mannaflokkurinn muni bæta við
sig fjölda atkvæðaogvinna fjölda
nýrra þingsæta. Baráttan verður
aðállega um það, hvort jafnaðar-
menn nái hreinum meirihluta eða
ekfei. Við höfum von um það, og
borgarafilokkamiir eru svo hrædd-
ir, að þeir þora líklega ekki að
setja fram menn hver á móti
öðrum, til dæmis verður enginn
úhaldsmaður í fejörú í kjördænúnu;
sém ég’ býð mig fram í; með þvi
móti hafa þeir frekar von um að
koma frambjóðanda frjálslynda
flokksins. að.
Kröfum okkar jafnaðarmaiina
um þjóðnýtingu á námum, laodi
og járnbrautum er alt af að auk-
ast fylgii. Ólagið á námarekstr-
inum, atvinnuleysið og jarðnæðis-
skorturinn, sem stafar af því, að
stóreignamennirniir eiga hei'l land-
flæmi, sem enginn fœr að taka
til ræktunar, alt þetta hefir fært
fólfcinu heim sanninn um það, að
óumflýjanleg nauðsyn er á að
taka upp nýtt skipulag. Ofekur
bætast nýir liðsmenn með degi
hverjum, einkum meðal iðnaðar-
manna, lækna og rithöfunda, sem
urn þjóðfélagsleg mál hugsa.
Einkurn eru það yngri meniniimir,
sem koma' til okfcar. Það má heita,
að allir alþýðu- og barna-kennar-
ar í Englandi greiði atkvæði með
okkur, enda er þeim og lækn-
unum kunnast um hagi verka-
lýðsiins af þeim, sem ekki eru
beinlínis verkamenin sjálfir.
íhaldið hefir líka bakað sér af-
ar-miklar óvinsældir fyrir fram-
komu þess í tryggingamálunum.
Það lækkaði t. d. atvinnuleysis-
styrkinn til stúlkna um og inn-
an við tvítugt úr 15 shillings nið-
ur í 8 shiliings um vikuna og
karhnanna tilsvarandi. Stúlkurn-
ar geta auðvitað alls ekki iifað á
þessu, svo að þetta er oft og ein-
att sama pg að segja þeim að
fara út á götuna og betla eða
annað verra. (Svona líta Englend-
ingar á þetta, en hér — hér er
engiinn a t v Ln n ule y sissfy r kur —■
ekki einu-sinm 8 krónur á viku,)
Þá hefir stjórnin. og eftir mætti
refjast við að greiöa hermanna-
eftiriaunin og skaðabætur fyrir
heilsu- og lima-tjój'ri í í ófriðíntuím;
hefiir íúlk oft orðið að fara í mál
tiil þess aö fá þetta; get ég sem
niáliærslumaður u:m það borjð af
eigin kunnuglelk. Sjúkratrygging-
ar okkar eru alveg ói'ulinægjandi
og ellistyrkurinn hefir ekki feng-
j'St hækkaður síðain fyrir strið;
hann er nú orðiinn okkur til
skammar; hann er að eins 10
shillings á viku fyrjr sjötugt fólk
og eldra. (Hér er hann frá 25—75
krónur á ári, hvað niyndu Eng-
lendingar segja um það?) Trygg-
ingamálin, þjóðnýtjng og atvinnu-
bætur eru kosniingamál okkar; á
þeim ætlum við að sigra.
Ihaldsmenn bera því við, að
ekki sé hægt að auka trygging-
arnar af því, að þá þurfi að
hækka skattana. Nú greiða menn
með háar miðlungstekjur 4 shil-
lings af sterlingspundi, eða 20%,
í tekjuskatt, en auk þess greiða
‘ þeir, sem liafa ý’fir 2000 sterl-
ingspunda tekjur, hátekjuskatt
(supertax) og geta þann.ig tekju-
skattarnir til ríkisins numið sam-
tals alt að 9—10 shillingum af
hverju sterlingspundi, eða 45
—50% af tekjunum, ef þær eru
mjög háar. Erfðafjárskatturinn
getur komrst upp í 40 krónur af
hverju hundraði hjá okkur. Óneit-
anlega eru þetta allverulegitr
skattar. (Hér getur tekjuskattur-
inn hæst orðið 25% af tekjunum.)
Samt á að eins Vw hluti lands
manna /9Ao hluta af öllum þjóðar-
auðnum í Englandi og ekki ber
neitt á því, að auður þeirra gangi
til þurðar vegna skattanna.
t verkamannaílokknum brezka
(Labour Party) eru bæði einstakir
menn og félög. Óháði verka-
mannaflokkurinm, Fabiane-félög-
in, samvinnufélögin og verklýðs_
félögin eru öll meðlimir í verka-
mannaflokknum (LabouT Party), .og
landssamband unigra jafnaðar-
manna vimnur með honuin á all-
an hétt. Verkamanriafélögi'n eru
auðvitað aðaluppistaðan í flokkn-
um, enda er brezka vei'kalýðn.um
nú orðið það ljóst, að hann verö-
ur sjálfur að bæta hag sinn,
breyta skipulaginu í betra og rétt-
látara Irorf.
Alþýðusamtökin um allan heim
eru að bera jafnaðarstefnuna
fram tiil sigurs, þau eru að koma
á algerðri þjóðfélagsbyltingu.
Styrkur þeirra maignast svo óð-
fluga, breytingarnar á hugum
manna og lífi éru svo hraðfara
að segja má, að vfð stöndum iriitt
í byltingunni.
Að lokum vjl ég biðja yður að
segja löndúm yðar, að ég hafi
ekkert land séð, utan Skotlands,
sem hafi tekið hug minn. fastari
tökum en Islantl. náttúrufegurðin’
er óviðjafnanleg, framtíðarmögu-
leikarnir, — ]>egar ég lít til fosis-
anna ykkar, fiskimiðanna og land-
rýmisins, virðast mér þeir ótak-
markaöir. Og til félaga minna og
l'iokksbræöra bið ég yður að skila
því, að ég voni, að þeim megi
Iánast að auka svo styrk, sam-
tök og samheldni alþýðunnar, að
hún fái sjálf notið auðlinda ‘lauds
og sjávar, svo ’ að farsæl .þjóiý
og starfsom byggi þetta fagra og
gagnauðga land, en ekki auðkýf-
ingar og öreiga þjónar þeirra.
Bruarfoss
kotn í morgun frá útlöndrHn.
Knattspyrimmót Reykjavíkur.
Kappleíkurinn i gærkveldi.
K. R.(A-lið) vinnur Val (A-lið)
með 2 gegn k
Fyrri hálfleikur.
Fyrri hálfleikur hófst með sókn
hjá K. R., og þá er stutt var liðið
leiks, fengu K. R.-ingar hom-
spyrnu hjá Val. Skoruðu þeir þá
mark. Var það Sigurður Sigurðs-
son, er spyrnti úr horni, en Ingvar
Óilafsson skallaði knöftinn í 'mtiirk.
Hófst nú góð sókn hjá Val, er
stóð í nokkirar minútur, en eftir
það mátti heita, að á hvorugum
lægi, en mörg góð upphlaup varut
gerð af báðum liðum. En bak-
verðir stöðvuðu upphlaupin, þeg-
ar nærri kom marki. Þó var
nokkrum sininum skotið á mörkin,.
en markmenn vörðu vel. Mátti.
heita svo, ■ að í báðutn liðum
væiri valinn maður í hverju rúmi.
Sýndi það sig mest í góðum sam-
leik og mjög f jörugum ogi drengi-
legum leik. Þá er langt var liðið
af 'leik, barst knötturinn að mið-
framherja Vals, Erni Matthíassyni,
sem gaf hann fljótt frá sér til
hægri útframherja, Þorsteinsi
Jónatanssonar, en í móti honum
kom Sig. Halldórsson, bakvörð-
ur K. R., og e r þeir náðu saman,
féll Sigurður, að manni virtist á
sjálfs sins bragði; og myndaðist
þá þvaga við markið. Valt knött-
urinn sitt á hvað, þar tjl að kom
innri framherji Vals, Hóímgeir,
og skutlaði honuni í markið.
Stóðu félögin nú jafnt, 1:1, og
endaði svo fyrri hálfleikux.
Siðari hálfleikur.
Skifti nú mjög oft um sókni
og vörn hjá liðunum. I einu upp-
hlaupi, er K. R.-ingar gerðu að
marki Vals, tókst Hans Krag að
skjóta knettinum fast og laglega
í markið.
Þá er síðari hálfleikur var rúm-
• lega hálfnaður, gerðu Valsmenn
snögt upphlaup, að marki K. R.
Vildi K. R.-ingum það slys tif,
að knötturinn snerti hönd Daníels
Stefánssonar, framherja þéirrá, og
var þá þegar flautað. Stóðu nú
ailir á öndinni. Skyldi Valur fá
vítisspyrnu á K. R. ? Vítisspyraa
er þyngsta vítf, er við liggur að
knattspyrnulögum. Þegar það er
dæmt skulu liðsmenn standa utan
vitateigs, nema sá, er spyrnir, og
má éngitm verja nema markmað-
ur. Valsmenn völdu Örn Matt-
híasison til að spyrna, og skaut
hainn svo fast, að enginn heföi
varið, ein lániö var með K. R,-
ingum. Knötturjnn rann í mark-
ásiinn og hentist út á völl að
nýju. En Örn spyrati honum strax
• aftur, og nam hann staðlar í marki
K. R. En viti menn. Dómarinn'
dæmir K. R.-ingutn aukaspyrnu
frá þeim stað, er knettinum var
spyrnt frá að nýju. Varð nú tals-
verð æsing meðal nokkurra Vals-
manna, er voru áhorfendur, því
þeir töldu dómára dæmá hér al-