Vísir - 27.04.1946, Blaðsíða 2

V I S I R
Laugardaginn 27. apríl 1946
Mlagnur Æsgeirsson:
f kóngsins Kau
Það er um kl. 9 að morgni
sem „Drottningin“ leggst
upp að bólverkinu lijá Toll-
búðinni í Hafnargötu. Far-
l>egarnir hafa verið að búa
.sig undir landgönguna. Rik-
islögreglan kom um borð á
ytri höfninni til að athúga
beltisjurt og um vörugæði
verður ekki að ræða nema
hún sé ræktuð i lieitum lönd-
um. En danska tóbakið lítur
sæmilega út i vindlakössum
og í pökkum, það er aðeins
reykurinn sem manni finnst
ekki eiga neitt skylt við tó-
vegabréf og stimpla á þau.'bak. En danski tóbaksiðnað
svo að handhafar þeirra
i;;etu gengið á land. En þar
.með er ekki allt búið — öðru
urinn varð mikil atvinnu-
grein á stiðsárunum og enn
liggja fvrir um 8 milljón
nær, því tollskoðunin er eft- kílógr. af dönsku „tóbaki“,
ir. Allar töskur og pinklar,'sem alll á að reykjast áður
sem menn hafa meðferðis, I en innflutningur verður
■\erður að opna og sýna toll- leyfður á tóbaki frá Ame-
vörðum og þeir ákveða 'riku, eða að egta tóbak vei’ð-
«f hverju skuli greiða toll og ur drýgt með því danska
af hverju ekki. Það er helztjmeðan það endist. — Það
tóbakið sem kemur sumum þykir máske ótrúlegl, cn það
í vanda, á þvi er hár inn- stóð að lésa í fyrsta dagblað-
flutningstollui’, t. d. 7 aurar inu, sem eg keypli í Kaup-
«f hverri „cigarettu", svo
]>að dregur sig saman hjá
]>eim sem liafa sem nokkuru
nemur með sér af þeirri
yöni.
Annars mega tollþjónarn-
mannaliöfn að maður nokkur
fékk liáa sekt fyrir að hafa
saxað marhálm ixr dýnu í
smátt og blandað honum í
rcyktóbak til sölu! En þegar
maður kom inn í sþorvagn-
ir eiga það. sumir, að þeir|ana, gat maður vel.imyndað
sýna eins mikil liðlegheit í sér að verið væri að reykja
jskoðuninni eins og þeir sjá eitthvað úr „madressunni“.
sér fært, því þeim er skylt!— Skiljanlega cr varla liægt
íið fara eftir ströngum fyrir- |að gera mönnum meiri
mælum. Vindlakassar fá að.gi’eiða en að l>jóða þeim upp
í-leppa í gegn ótollaðir — á reyk úr hýuppteknum ame
jljafir til vina og kunningja.
En þeii’, sem ætla að gerast
„stór-innflytjendur“ og eru fæp
máske með þúsundir „cigax- eftif
<tta“ verða að greiða sjötíu
laónur af liverju þúsundi,
•— danskar krónur, sem
jnargir sjá eftir.
Og svo var gjaldeyririnn.
Lin hann eru ströng fyrir-
unæli. Enginn má t. d. hafa
jneð sér meira en 100 dansk-
íu’ krónur í seðlum. Það er
vkki öllum kunnugt og sum-
ir eru með meira en það j því enn eru fáir bilar komnir
á sér og segja til þess þegar
iim er spurt. Einn farþegi t.
<1. gaf upp að hafa þúsund
Lrónur i seðlum. En einn af
eftirlitsmönunum sem . var
við það tilfelli staddur sagði:
„Eg hefi ekki séð seðlana hjá
yður, gerið svo vel og’ gang-
ið út — næsti! gerið svo vel.“
Þar með voru þau óþægindi
frá.
Svo fara menn að raða aft-
itr í töskur sinar eftir.rann-
sókn tollvarðanna og þar
með eru menn loks frjálsir
ferða sinna í hinu danska
konungsriki og þurfa ekki að
leyfa skoðun á farangri sín-
lun fyrr en þeir fara út úr
landinu aftur — þá endur-
tekur sama sagan sig.
Ekki gat það dulizt að toll-
þjónarnir litu „Lucy Strike“
pakkana liýru auga, sú vara
ev sjaldgæf i Danmörku nú
úm stundir — og það er mun-
ur á L. S. og „heyinu“, sem
Danir liafa orðið að reykja
ttndanfarin ár. Þeir hafa
orðið að rækta sitt tóbak
sjálfir og tóbaksjurtin þrifst
jþar í landi. En lnin er hita-
í gang. Og flestir þeir sem
fást eru ekki benzinbílar,
heldur ganga þeir fyrir við-
arkolakyndingu. Aftan á
þeim er „Generator“ — eins
og uppmjór gamaldags kola-
ofn, þar sem bruninn fer
fram. Uppi á þakinu liafa
þeir tvo eða þrjá kolapoka.
Þessi farartæki líta allskriti-
lega út í augum aðkomu-
mannsins. En þessi viðar-
kolakvnding bílanna er nú
að enda, fyrsta marz á að
vera komið nóg benzín til
landsins á alla bíla. Lög-
reglan óttast ringlureið á
samgöngum þegar allir bilar
koma á vegina á ný og menn
en orðnir óvanir akstrinum
eftir margra ára livíld.
Loksins tekst mér að ná i
einn af þessum ofnum, með
bíl framaná og þá er að reyna
að finna gistihúsið þar sem
gisting liafði verið pöntuð.
En þar er livert rúm selið, nú
þarf lielzt að trvggja sér
gistingu með mánaðarfyrir-
vara. En fyrir lipurð og góð-
vilja fékk eg þó lierbergi á
góðu gistihúsi um 12 km. frá
rískurn pakka.
En hvernig er mi að stíga
á land í kóngsins bæ,
margra ára liernám
landsins? Fljótt á litið virðist
mér það alfsvipað þvi sem.
áður var. Veðrið er lika vnd-
islegt ]>ennan morgunn, ná-
kvæmlega jafnblitt og þegar
við fórum frá Reykjavík
fyrir rúmum fjórum dögum.
Nú er fvrst að ná sér i bíl
undir sig og farangurinn.
Það getur orðið fullerfitt,
1« w
miðbænum. Þessir erfiðleik-
ar með að fá inni stafa m. a.
frá þvi að menn ferðast mik-
ið innanlands, svo að ferða-
mannastraumurinn er óslit-
inn alla daga frá öllum hér-
uðum Danmerkur til liöfuð-
staðarins. Það lijálpar þegar
maður býr fyrir utan bæinn
hve samgöngur cru góðar.
Sporbrautir liggja alla vega
og á hálftima get eg verið
kominn inn að hjartastað
borgarinnar, Ráðhúspláss-
inu, fyrir einn lítinn 25-eyr-
ing.
Fljótt á litið er Ivaup-
mannahöfn lík sjálfri sér, en
smátt og smátt fer ferðamað-
urinn að laka eftir ýmsu sem
er ekki eins og það var. Víða
eru t. d. tréflekar miklir og
rammbyggilegir fyrir liinum
stóru sýningargluggum búð-
anna. Á þeim er lítill hleri
sem er opnaður á daginn.
Þannig var búið um flesla
glugga á meðan óeirðir og
skothrið voru daglegir við-
burðir í borginni.
Á stöku stað má sjá liúsa-
rústir sem minna á liræðilega
atburði, Shellhúsið alkunna
sem var aðalstöð Gestpo, og
franska skólann á Friðriks-
bergi —• þar sem 150 börn
létu lífið, er árásarflugvél
varð fyrir skoti og „missti“
sprengjur sínar þar. Om allt
eru loftvarnarbyrgin —, svo-
nefnd „Bunkers“, sem liafa
ékki vei-ið lireyfð enn. Mest
ber á þeim á Ráðhústorginu,
þár eru að heita má samfeld
byrgi þar sem „liörpudiskur-
inn“ var fyrrum. Hingað og
þangað á götum og torgum
eru krossar iir grænum
greinum og blómsveigar lijá,
sem minna á ættjarðarvini
sem féllu i götubardögum á
þessum stöðuin. Og þeir voru
margir sem lilutu þau örlög
eða létu lífið .á annan liátt
fyrir ættjörðina, svo margir
að talið er að þessi örðugu ár
liafi breylt dönsku þjóðinni
sem lieild mikið frá því sem
áður var. Ilún sé nú yfirleitt
alvörugefnari en áður var og
skapfesta almennings og
samheldni meiri.
Að vissu leyti eru það þó
óhugnanlegir timar sem
standa yfir í Datimörku
núna, það dylst engum sem
les blöðin þar. Nú er verið
að gera upp reikningana við
þá sein ekki liöfðu þroska til
að lcoina fram sem góðir og
þjóðlegir þegnar á meðan
hernámið stóð — á ýmsan
hátt. . Allskonar glæpalýður
lenti i solli Þjóðverjanna og
sveik landa sína í hendur
þeirra. Sumir af þessum
landráðantönnum eiga bein-
linis sök á aftöku fjölda
góðra Dana. Það er eðlilegt
að þeir verði látnir sæta
þyngstu refsingu. Hitt er
erfiðara viðfangsefni — öll
smærri mál, á hendur ntönn-
uni sent skipta tugum þús-
íiíhda. Óg þá er komið út i
íullkomið. öngþveiti og vand-
ræði þegar t. d. börn „ætt-
jarðarvina“ fara að leggja
börn ættjarðarsvikara í ein-
elti — eins og lcontið hefir
fyrir, og hugsandi ntenn for-
dæma stranglega. Þessi mála-
ferli kosta ríkið gevsifé í
beinunt útlátum og vinnu-
tap þjóðfélagsins et’ stór-
kostlegt þegar tugir þúsunda
manna eru liafðir í varð-
lialdi mánuðum , og árunt
saman. Þetta er skuggalega
hliðin í þjóðlífi Dank nú sem
stendur.
Af matvælum hefir Dan-
ntörk nóg, kjöt, flesk, mjólk
og egg og brauð. Þó er sumt
skamtað smátt, eins og t. d.
smjör, sykur, og kakaó fá
ekki nema börn. Danir liafa,
með því að skammta sjálfum
sér smátt, getað hjálpað öðr-
um sent ver voru staddir um
ntikla björg, meðan styrjöld-
in stóð og gera það enn. Eg
held eg liafi hvergi séð jafn
miklar kjötbirgðir í búðunt
eins og í Danmörku nú og
þannig er mér sagt að það
hafi verið meðan stríðið stóð.
Og slátrararnir höfðu furðu
gott lag á að komast hjá að
selja Þjóðverjum kjötbita.
Þegar þeir fengu skrokkana
var allt bútað niður strax í
smáparta og búið um þá og
skrifað Hansen, Petersen eða
Jenseii utaná og sett undir
búðarborðið sent „pantað“ —
og afgangur varð lítill eða
enginn handa liinunt þýzka
Mikkel.
Fvrsta kvöldið fer cg að
skoða „Strikið“, mestu verzl-
unargötu Kaupmannahafnar.
‘En eg sá eklci neitt, þar var
allt autt og dimmt. Lýsing
búðarglugga er ekki leyfð
enn, því skortur er á raf-
ntagni. Á Strikinu sést því
aðeins einn og einn maður á
síðkvöldum, ólíkt því sem
var fyrr. En á daginn er
Strikið sjálfu sér líkt og gam-
an að ganga þar. Og þar má
nú sjá i sýningargluggum
stórverzlananna vörur sem
keyptar liafa verið lieinta í
Reykjavik — vefnaðarvörur
og amerískar leirvörur, sem
ekki liafa gengið út þar.
Ragnar Ásgeirsson.
Vöruhandbók handa almenn-
ingi væntanleg á næstnnni.
Verður í 3
bindum og er
1. fullprentað.
Hafm er útgáfa á fyrstu
íslenzku vöruhandbókinni
og er fyrsta bindi hennar
nær fullprentað, en ætlast
er til að handbókin verðj í
þrem bindum.
Þetta er vörufræðileg
handbók, sérstaklega sniðin
til afnota fyrir almenning og
hefir við samningu jiennar
verið fylgt flokka- og kafla-
skiptingu tollskrárinnar. —
Fjármálaráðuneytið kostar
útgáfuna og hafa þeir dr. Jón
E. Vestdal og Hermann Jóns-
son, fulltrúi tollstjóra, unnið
að samningu hennar.
Þeir Hermann Jónsson og
Jón E. Vestdal skýrðu blaða-
mönnitm frá útgáfu þessari
á blaðamannafundi er þeir
liéldu fyrir nokkuru. Ákvörð-
un um samningu vöruhand-
bókarinnar var tekin er toll-
skráin nýja var lögfest 1939.
Fyrst í stað var liorfið að
því, að taka santan drög til
slíkrar bókar, þar sent rætt
væri um atriði vörurskrár
tollskrárinnar, sent vanda-
samast væri að flokka eftir
og helzt mætti ætla, að vald-
ið gæti ágreiningi, enda var
á þessu stigi ekki fengin sú
reynsla um það, hversu hin
mörgu nýmæli tollskrárinn-
ar reyndust í framkvæmd, en
æskilegt þótti, að slík reynsla
lægi fyrir, er hin endanlega
vöruhandbók væri samin.
Verkið allt
tilbúið.
Hefir siðan verið unnið að
þessu verki og er því svo
langt komið, að 1. bindi er
nær fullprentað og kemur út
næstu daga, 2. bindi er kont-
ið í prentun, 3. bindi verður
einnig tilbúið i prentun er
lokið verður við að prenta 2.
bindi. Annað bindið verður
stærst en hið þriðja minnst.
1 sambandi við vöruhand-
bókina kemur svo út regist-
ur, og verður það ekki að-
eins registur við vöruhand-
ina heldur og við tollskrána.
Efni
bókarinnar.
Að efni til er bókin vöru-
fræðileg liandbók með tilvitn-
unum í tollskrárlögin. Mest-
ur liluti bókarinnar eru vöru-
lýsingar, svo hér er fyrst og
frelnst uni vöruhandbók
handa almenningi að ræða,
en liún er í þvi sambandi við
tollskrána íslenzku, að fylgt
er flokka- og kaflaskiptingu
liennar. Við santningu bók-
arinnar ltefir einnig verið
farið eftir þvi, að bókin gæti
orðið almenn vöruliandbók
og er sú fyrsta á íslenzku, en
slíkar bækur eru algengar er-
lendis og þykja ómissandi.
Af þeirri ástæðu eru líkur á
að bókinni verði vel tekið.
Að endingu má geta þess,
að upplag bókarinnar verður
takmarkað og verður bókin
seld með þeitn liætti, að leit-
að verður áskrifta að öllu
verkinu og ekki selt öðru-
Frh. á 6. síðu.