Vísir - 04.07.1946, Qupperneq 4

&t
> V I S I R
VÍSIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Eristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Óheilla hendui.
J1 greiningur innan Sjálfstæðisflokksins hefur
verið uppi um nokkurra ára bil. Deilur
voru háðar bak við tjöldin, en ekki á opin-
herum vettvangi, og var það að sjálfsögðu
.eðlileg afleiðing af því, að gætnari menn gerðu
sér vonir um að deilurnar mætti setja niður,
án þess að upp úr logaði. Atvikin höguðu því
þó svo, að ágreiningurinn óx frekar cn hjaðn-
aði, og að því rak, að hans tók mjög að verða
vart í blöðum flokksins, auk þess sem and-
stæðingar ráðandi flokksstjórnar voru settir
í bann og ekki taldir viðræðuhæfir í innsta
og þrengsta hring flokksins. Minnihlutinn
vildi, af umhyggju fyrir flokksstarfseminni,
beygja sig fyrir vilja meirihlutans, en þó
þannig, að fullri gagnrýni yrði beitt, en eng-
iar deilur vaktar á flokksfundum, þannig að
stefna meiri hlutans og Jlokksstjórnarinnar
iiði ekki beinan tínekki af slíku framferði.
Fyrir bæjarstjórnarkosningarnar voru við-
xæður teknar upp milli þessara aðila, að beinni
iilblutun einstakra forystumanna minnihlut-
aris. Fóru þær umræður vinsamlega fram og
iil fulls samkomulags virtist mundu draga.
Vegna óvænts tiltækis undirnefndar í flokkn-
xón var komið í veg fyrir samninga, og taldi
mirinihlutinn slíkt eftir atvikum samningsrof.!
Enn var leitað cftir samkomulagi um undir-
búning Alþingiskosninganna, að því er skip-
nn lista hér i Reykjavík snerti. Þar virtist
■eiga að leika sama leikinn og fyrir bæjar-
>stjórnarkosningarnar, en nú gáfust skemmri
frestir og minnihlutinn hafði þegar lista full-
skipaðan, ef til algerrar sundrungar skyldi
draga, án þess þó að hafa í hyggju að bera
þann lista fram nema tilneyddur. Sú saga
cr mönnum kunn. Átökin fóru að siðustu
íram fyrir opnum tjöldum, en borgarstjórinn
Jijó loks á þann hnút, sem öðrum hafði ekki
fekizt að leysa. Minnihlutanum var vel ljóst,
að hverju hann gekk, og að sú hætta væri á,
«ð öfl innan flokksins efndu enn til óvina-
fagnaðar, þánnig að sættir og samningar yrðu
að engu gert. Minnihlutinn kaus að taka sátt-
'unum eins og þær voru boðnar og kröfur
bofðu verið gerðar um af hans hálfu frá
upphafi. Væri sáttgirni stjórnenda flokksins
ósvikin og undirhyggjuíaus og mættu þcir
sín nokkurs meðal fylgifiska sinna, mátti gera
xáð fyrir að sættir yrðu haldnar, en skorti á
annaðhvort eða hvortiveggja var jafnljóst að
brigðuð myndi sættin, — en þá fór slíkt fram
fyrir almennings augum, og þeir lýstu sök
sér á hendur, scm óhappaverkin unnu. Um
slíkt framferði skulu ekki Iiöfð mörg orð.
Nú standa sakir þannig, að minnihluti
Sjálfstæðisflokksins hefur beitt sér fyrir full-
nm sáttum innan flokksins um langt skeið
og loks komið tvisvar á bcinum sáttafundum
nilli deiluaðila. Er loks tókust heilar sættir
Jíomu óhappa hendur í vcg fyrir að þær yrðu
’ialdnar. Getur úr þcssu brugðizt til l)eggja
/ona um samvinnu, vegna fenginnar reynslu.
1 engu verður rasað um ráð fram, en þótt
svo verði ekki gert, er só möguleiki fyrir
jiendi, að nú séu átökin innan Sjálfstæðis-
flokksins fyrst að hefjast, og verði svo, mun
almenningur einslds dulinn í því, sem fram
íer. Ef illa fer, bera þeir ábyrgð, sem óhappa-
rverkin tíaía unriið.
Útstrikaniinai.
Um fátt hefur verið meira rætt undanfarna daga
en útstrikanirnar, sem gerðar voru á D-listanum við
Alþingiskosningarnar og leiddu til þess, að borgarstjóri
Bjarni Benediktsson varð fimmti maður á listánum, en
Björn Ólafsson fyrrverandi ráðherra færðist niður í
sjötta sæti.
Vísir hefur spurzt fyrir um þetta mál sérstaklega,
og að því er blaðinu hefur verið skýrt frá, höguðu
kjósendur breytingum sínum á listanum svo sem hér
greinir:
Á 823 kjörmiðum hafði Björn Ólafsson verið strik-
aður út, án þess að aðrar breytingar væru gerðar á
listanum.
Á 205 kjörmiðum hafði Björn verið strikaður út,
en Bjarrd borgarstjóri Beendiktsson jafnframt hækkað-
ur upp í fyrsta sæti listans.
Á 174 kjörmiðum hafði Björn verið strikaður út
ásamt ýmsum öðrum.
Á 95 kjörmiðum hafði Bjarni Benediktsson verið
hækkaður í fyrsta sæti, án þess að aðrar breytingar
hefðu verið gerðar á listanum.
Loks hafði 273 kjörmiðum verið breytt á ýmsa
vegu, svo sem ávallt hefur tíðkazt í kosningum og ekki
getur talizt óeðlilegt, með því að kjósendur hafa oft-
ast eitthvað út á skipun lista að setja og nota sér rétt
sinn til breytinga.
Þess er vert að geta, að vegna breytinga á kjör-
miðum mun eitthvað af atkvæðum, sem ætla mætti að
hefðu fallið á D-listann, reynzt ógild Iögurn samkvæmt,
en að svo komnu rnáli hafa ekki fengizt upplýsingar
um, hversu mjög hafi að þessu kveðið, enda getur kjör-
stjórnin ekki dregið neinar ályktanir í því efni, þótt
einstaklingar geti skapað sér um það skoðanir að at-
huguðu máli.
Ljóst er, að samtök hafa verið gerð um útstrikanir
á D-listanum, og tiltölulega fámennur hópur tekur sér
vald gegn öllum lýðræðisreglum, til þess að breyta skip-
un listans, sem tífalt stærri hópur kjósenda unir við.
Líklegt er, að í þessum hópi standi sumir þeir menn
fremstir, sem mest hafa haft sig í frammi í prófkosn-
ingum Sjálfstæðisflokknum hér í bænum.
Hefði Sjálfstæðisflokkurinn fengið nokkrum atkv.
fleira en raun varð á, hefði þriðji maður kommúnista
hlotið uppbótarsæti í stað fjórða manns. ^ýnir það,
hversu varhugavert er að gera breytingar á listum, ef
menn hafa ekki áður notið nægilegrar tilsagnar, — en
sagt er, að ýmsir aðilar hafi leiðbeint leiðitömum mönn-
um um útstrikanir. Var ekki lagður trúnaður á þann
söguburð að óreyndu máli, — en raunin eins og hún
liggur fyrir verður rædd í leiðara blaðsins í dag.
Yfirlýsing.
Úl af einkaskeyti til Vísis
frá United Press, er birtist í
blaðinu í gær, várðandi þýð-
^ingu tveggja bóka á íslenzku
eftir sænska rithöfundinn
Vilhelm Moberg, Iiefir Vísi
Ijorizt eftirfarandi athuga-
semd frá Bókaútgáfunni
Norðri h.f. sem gaf út á sið-
Jastliðnu ári bókina Þeystu —
þegar í nótt, eftir Moherg:
Eftir fengna reynslu stríðs-
áranna við erfiðleika þá, sem
jverið liafa á því að ná sam-
bandi við einstaka menn, bú-
setta á Norðurlöndum, sncri
Bókaútgáfan Norðri li.’f. sér
til sendifulltrúa Svía hér, lir.
Otto Johansson, þann 26.
janúpr . síðastliðinn, með
beiðni um að hann veitli að-
stoð sína til að ná sambandi
við þá sænsku rithöfunda, er
Norðri hafði gefið úl bækur
eftir, og var lil þess mælzt, að
þeir tilnefndu sanpgjarna
þóknun, sem skoðast mætti
sem greiðsla fyrir þýðingar-
rétt bóka þcirra.
Að fengnu svari hinna
sænsku rithöfunda, þar á
meðal Villielms Mobergs,
sótli Norðri h.f. um gjaldeyr-
isleyfi til Viðskiptaráðs, svo
að unnt væri að fullnægja
greiðslu strax.
Tvívegis hefir Norðri h.f.
fengið synjun Viðskiptaráðs
um umbeðinn gjaldeyri, sem
greiðast verður i dollurum.
Nú liggur umsóknin í þriðja
sinni fyrir Viðskiptaráði, og
enn verður *ckki séð, liver
málalok verða.
Þótt ísland sé ekki, né hafi
verið, aðilji í Bernersam-
bandinu og hafi því ekki rétt-
indi né heinar skyldur i þeim
efnum, cr það skoðun Norðra,
að eltki sé samboðið virð-
ingu hins unga islenzka iýð-
veldis, að hókum erlendra
rithöfunda sé Iinuplað lil
þýðingar á íslenzkt mál.
Verður það þvi ekki sök
Norðra þótt gjaldcyrisvald
þjóðarinnar hafi aðra skoðun
á því máli og af þeim ástæð-
um hafi ekki tekizt áð full-
nægja því ákvæði samnings-
ins við Vilhelm Moberg, er að
greiðslu lýtur, fyrir þýðing-
arrétt bókarinnar Þeystu —
þegar í nótt.
Fimmtudaginn 4. júlí 1946
Heiraboð. Fram að þessu hefir verið liéðan
sífelldur straumur fimlcikamanna
og ýmissa flokka manna — kóra o. s. frv. —
til Norðurlanda og fleiri landa. Það hefir verið
rætt um slíkar ferðir hér í Bergmáli og er þvi
ekki ástæða til að fjölyrða neitt um þær, enda
er nú svo komið, að straunmrinn virðist vera að
Siniast talsvert hingað til lands, þvi að á næst- ,
unni eigum við von á knattspyrnumönnum frá
Danmörku, frjálsiþróttamönnum frá Sviþjóð og
jafnvel einliverjum fleiri, sem ekki hefir frétzt
um ennþá.
*
Eld- Eftir tæpan hálfan mánuð kemur hing-
raunin. að danski knattspyrnumannaflokkur-
inn. Hann á að keppa við knatt-
} spyrnumennina okkar. Það verður eldraun fyr-
ir jiiltana okkar. Þetta verður i fyrsta sinn, sem
raunvcrulegur millilandaleikur er hér liáður og
mikið veltur á því — vegna álits islenzkra í-
þróttamanna — að þeir' standi sig vel. Það er
eiginlegá ekki liægt að gera minni kröfu til
þeirra en að þeir standi sig prýðilega, því að
ekki hefir þá vantað þjálfarana upp á síðkastið.
*
Betri Sumir segja, að það muni bæta að-
aðstaða. stöðu íslenzku knattspyrnumannanna
til muna, að þeir sltuli keppa á velli,
sem þeir eru lumnugir, en Danirnir sé ekki að-
cins ókunnugir honum, lieldur og óvanir að
keppa á malarvelli yfirleitt. Þetta kann að vera
hárrétt, en piltarnir okkar ættu ekki að treysta
of mikið á það, að sú staðreynd færi þeim sig-
urinn. Þeir verða um fram allt að treysta á
sjálfa sig og það geta þeir því aðeins, að þeir
æfi sig vel og af kostgæfni. Það er valt að
treysta því, að andstæðingarnir hregðist.
* *
15.000 Nefndin, sem veita á knattspyrnu-
manns. flokknum móttöku, hefir slarfað við
undirbúninginn síðan i október. Hún
liefir látið endurbæta áhorfendasvæðið á veíl-
inum og gerir rúð fyrir að það rúmi um 15.000
manns, en ef svo margir kæmu á hvern leik, þá
yrði þar vafalaust um heimsmet i aðsókn að
knattspyrnu að ræða. En nefndin getur verið
harðánægð, þótt ekki yrði-setl svo mikið met.
*
•»
Utan- Þótt geti-ö sé um utanfarir iþrótta-
farir. manna, kóra o. fl. hér að ofan ber þó
ekki að skilja það svo, að ekki fari
fleiri'utan en þeir. Það er öðru nær, því að
aldrci hefir útþráin verið meiri í Islendingum
en nú eftir imfilokunina eða ef til vill eru aura-
ráðin mciri og það ræður miklu. Svo mikið er
a. m. k. vist, að aldrei hefir verið annar eins
straunmr fólks út úr landinu, einkum til Norð-
url anda.
*
Skemmti- Ekki er minnsti vafi á þvi, að rilegn-
ferðir. ið af þessu fólki fer utan til að
skemmta sér og Iyfta sér upp. Að
minnsta kosti eru heildsalar svo fáir að sögn
Þjóðviljans o. fl. hlaða, að þeir geta ekki verið
nema örlítið hrot af þessum sæg, en þeir eru
manna víðförlastir að sögn þeirra, sem telja
sig hafa vit á. í sjálfu sér er það eðlilegt, að
inenn langi lil útlanda, en þessi tími er ekki
hinn rétti.
*
Lítil Námsmaður, sem er nýkominn
skemmtun. heirn í sumarleyfi, hefir sagt við
mig, að hann telji þá gabba illa
sjálfa sig, sein fara utan nú til að skemmta
sér. Skemmtanalíf er víðast í dái og hér geta
m.enn fengið meira af ýmsum gæðum lífsins en
víða um lönd. „Að rnaður tali ei-i-= , ir'aldeyr-
inn, sem hlýtur að fara í þétta, hveriiig sem
liann er fenginn," sagði stúdentinn að lokum og
labbaði sig upp í Viðskiptaráð til að sækja um
gjaldeyri til framhaldsnáms.