Vísir - 18.07.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Fimmtudaginn 18. júlí 194G
JTh&adáw Amusots:
Snjöflóðið
18.
mikla
febrúar
Seyðisfirði
1885.
' p. t. Seyðisfirði
i 14. febr. 1946.
l’að er vorveður og sólin
gægist inn um gluggan minn.
< )g vorveður má heita að hér
liai'i verið lengst af, þessar
vikur, scm eg hefi dvalið hér,
og hlýindi. En þetta er fyrsti
dagurinn sem hægt er að hú-
iist við, að sólar gæti hér i
Ikiðareyri og Fjarðaröldu
samkvæmt. almanakinu, þvi
;ið frá því 3. nóvember til 14.
íebrúar er talið, að hér sjáist
elcki sól. Og henni cr fagnað.
3’að er gamall siður hér að
<lrekka „sólarkaffi með epla-
gkífum“ 14. febrúar í öllum
liúsum. Dagurinn er sólarhá-
tíð og menn eru glaðir.
En það er langt síðan Bý-
lióll eða Bjólfur fór að njóta
sólar. Fvrst voru það fremri
tindarnir t\eir, sem nutu
blíðu hennar og var þá und-
ur fagurt þangað upp að líta
ú morgnana. Og æ lengra
náði sólin niður bringur
Bjólfs með hverjum degi.
l'ndanfarna daga héfir hann
baðað sig allan í sólskini,
- - nema í fárviðrahviðunni
ú sunnudaginn 10. þ. m., en
á henni fengu þeir að kenna.
<)g á hverjum morgni, hcfi
cg staðið við gluggann og
virt Bjólf fyrir mér. Hann er
einkennilega fagur, og i vetur
hefir sjaldan fest í honum
snjó svo að heitið getið. Þeg-
iir svo er, þá er gaman að
> irða Bjólf fyrir sér. Maður
sér þá í honum ýmiskonar
myndir. Það er eins og að
horfa á eitt ferlegt mynda-
l)lað. En þar ber mest á dans-
iinái tröllskessum. En það er
ekki hrikaleg fegurð Bjólfs
sem heillar mig nú, né held-
rir þetta ferlega myndal.lað.
Það er ckki þeirra hluta
vegna, sem eg horfi á Bjólf
'ú hverjum morgni góða
stund, þegar eg er klæddur.
Kei, — eg er að særa hann
itm svör við spurningum um
hörmulegan atburð, sem hér
gerðist um þetta leyti árs
í'yrir 00 árum og éinu betur
og hann var valdur að. Þá
peytti hann úr sér ógurlegu
fannarflóði yfir byggðina,
jkaffærði liús og býli og nær
helming íbúanna í þessu litla
kauptúni og varð lrálfum
jteiðja tug manna að hana.
Nú baðar hann sig allan í
sólskini á hverjum degi. En
þá,------eg má ekki til þess
hugsa, hvernig hann var á
hrúnina þá.-------Ösjálfrátt
hjálpar liann mér i mínum
vanda. Með því að stara
jiannig á liann á degi hverj-
nm skýrist fyrir mér myndin,
sem mig langar til að sjá
sem hezt, — því að smám
faman segir fólkið mér eitt
og eitt atvik. Dag frá degi
bætast drættir í myndina.
Eoks þykist eg sjá hana alla.
Og það er einkennilegt, að
þegar eg sezt svo niður til
þess að lýsa þessari mynd á
pappír þá er það einmitt dag-
inn, sem sólinni er fagnað
og drukkið er sólarkaffi
og fyrsti sólargeislinn gæg-
ist inn um gluggann minn.
rétt í því að eg er að bvrja
að pára.
Og þessi sólargeisli gleður
mig ekki, því að það er eins
og hann valdi því, að érin
vérður skýrari og
legri myndin, sem
nú svo i‘ík í
hrvggi-
mér er
huga
Eg hugsa mér, að eg sé
staddur í Eirði, en Fjörður
er landnámsjörðin, þar sem
Bjólfur reisti bú, og nú er
þar (1885) liæjaþyrping í
hnapp. - því að búendur
eru að minnsta kosti þrír í
Firðg á litlum hjalla beint
upp af Ejarðaröldunni og
litlu ofar. Fyrir ofan Fjarð-
arbæinn er allbrött brekka,
upp að neðsta klettabeltinu
í Býhol (Bjólfi). En miðja
vegu frá Firði og upp að
klettunum, út með hlíðinni
og síðan á snið niður að sjó
eru býlin. Eitt er stakt og
stendur hæst, beint upp af
Firði, og tvö neðar og standa
saman. Heitir annað þeirra
Hátún. Hið fjórða er stakt
og stendur utar og neðar en
Hátún, en fyrir utan og of-
an Hátún eru fimm býli í röð
meðfram götutroðningunum,
þar sem leið liggur þá. þeg-
ar komið er af Héraði. Þeg-
ar komið er fram hjá liinu
yzta þessara hýla, hevgja
troðningarnir niður brekk-
una og síðan út og niður
undir fjöru. Utan við þá eru
svo nokkur býli og hús á
strjálingi. En niður undir
fjöru er „Hótélið" og „Glas-
gow“, þar sem áður hafði
verið verzlun, en nú er ('85)
vörugeymsla. Troðningar
liggja meðfram fjörunni, út
að „Norskubúð“ (síðar
„Framtíðin“), sem var utan
við býlin og húsin, sem nefnd
hafa verið, og niður í
„Neðribúð“, sem er efst a
Fjarðaröldunni. Býlin, sem
eg hefi nefnt, eru ekki há-
reist, en þau eru notaleg og
þarna líður fólkinu vel. Þetta
eru lítil hús með hlöðnum
veggjum úr grjóti og torfi,
og timburgöflum, simi með
pappalögðu timburþaki en
flest með torf-þekju. Flest
eru hýlin þó svo liáreist, að
sofið er á lofti.*) En húsin,
sem næst eru fjörunni, eru
reisulegri, eða timburhús, og
súm all-stór.
Eg leit niður á ölduna:
Skammt frá Neðribúðinni er
tveggja hæða liús, sem Teit-
ur Ingimundarson á, —
frammi á malarkambinum
er húsaröð fram á tangann,
sem myndazt liefir á milli
sjávar og Lónsins, sem
Fjarðará hefir grafið. Þar er
efst veitingahúsið „Áróra“
og þar situr Guðmundur vert,
þá er pósthúsið, en „póst-
meislari" er danskur maður
sem Rasmusen heitir, þá er
Oddi og þar býr Nikulás
bóndi Jónsson, (hálfbróðir
síra Jóns heitins Bjarnason-
ar í Winnipeg), en á Tang-
anum eru þrjú hús: Baldurs-
hagi, þar sem Jónas Stephen-
sen býr, Efri Tangi, og þar
býr Gísli Wium, og yzt
Smiðjan. A miðri Fjarðar-
öldunni eru svo tvö allstór
hús í smíðum: Sýslumanns-
húsið’, (sem nú er í eigu
Hjálpræðishersins) og barna-
skólinn (eldri).
Þetta er öll bjigðin, að því
undanskildu að utar en
Norskabúðin er önnur verzl-
un, sem „Livérpool" var
nefnd og örfá býli t. d.
Skaftabær.
híða eflir morgunkaffinu.
Klukkan er átta.
Þá gerast éinhver undur,
og það svo skjótt, að sumir
átta sig ekki á því fyrr en
eftir á, hvað gerzt hefir,
þeirra, sem ekki hefir sakað.
Og aðrir vita jafnvel eklci af
því, að nokluið hafi gerzt.
Sumir sofa, eins og ekkert
sé um að vera. Sumir vakna
aldrei aftur. Enginn, sem lífs
kemst af, getur lýst þessu,
nema þá helzt þannig, að
heyrst hafi hvellur, eins og
innibyrgð fallbyssudruna.
Þetta gerðist úr broti af sek.
Enginn sá það. Einar gamli
ferjumaður Pálsson, liggur í
rúmi sínu. Hann réttir hægri
höndina uþp fyrir sig og ætl-
ar að taka vatnskönnu.semer
á hyllu, en liafði ekki ráðrúm
til að kippa að sér hendinni.
Það varð honum og kellu
lians til lífs. Hann fanst af
því að hendin stóð upp úr
fönninni. Sjálfur gat hann
ekki hreyft sig, því að hann
var klemmdur undir súðinni,
en yfirsængin hlífði Iionum
fyrir meiðslum. Þetta er að-
eins eitt dæmi.
Þetta var ógurlegt snjóflóð
og það stöðvaðist ekki fyrr
en niðri í flæðarmáli, á ca.
300 metra löngu svæði, á
milli NeðribúðaV og Norsku-
búðar. öll býlin í brekkunni
fyrir ofan og utan Fjörð voru
horfin, — öll býlin sem eg
taldi upp hér að framan, og
sum timburhúsanna líka. ör-
fá liús, niður undir fjöru!
björgunarliðinu skipt án þess
að nokkurrar forustu þyrfti
við. Sum húsin og býlin voru
ekki ver leikin en svo, að
karlmenn brutust þar út úr
snjónum hjálparlaust, og
fóru þá þegar að hjálpa öðr-
um. Það er hægt að ímynda
sér, hvílík angist hefir altekið
hugi manna þennan morgun.
Allt að því helmingur íbúa
þessa litla kauptúns grafnir
í fönninni. Og það var svo
sem ekki eins og að þetta
væri laúsamjöll, heldur sam-
anþjöppuð, gaddfreðin fönn.
Og það var hamazt, — grafið
og grafið. Fagnaðaróp kváðu
við, þegar frændur eða vinir
fundu þá, sem þeir leituðu
að, lifandi og ómeidda. En
stunur og grátur heyrðist þá
líka þennan morgun. Og þó
var ekki mikið grátið. Menn
voru höggdofa og hljóðir.
Undir kvöld, þegar menn
voru að gera sér yfirlit um
þetta, kom það í ljós, að um
90 manns hafði orðið undir
fönninni. Flestir voru þá
fundnir lifs, en margir
meiddir og sumir örendir og
enn voni.þó nokkrir ófundn-
ir. Enn var grafið næsta dag
eða næstu daga og fundust
flestir, — sumir með lífs-
marki. Þegar leitinni var
hætt, vantaði enn 5 (eða 6)
manns. Eannst sumt það fólk
ekki fviT en komið var fram
á vor, t. d. tvö börn frá einu
býlinu upp í brekkunni. Þau
fundust á laugardag fyrir
hvítasunnu, alllangt frá býl-
*) Þetta er atriði, sem máli
skiptir, því að það varð
mörgum að fjörtjóni.
1 síðustu viku janúannán-
aðar bvrjar að snjóa og síð-
an er blindliríð á degi hverj-
um í 3—4 vikur. Það eru
dimnúr dagar. Snjónum
kyngir niður jafnt og þétt
og oft er liörku-gaddur. Þeir
sem skepnum þurfa að sinna,
— og flestir eiga þeir ein-
hverjar skepnur, sem býlin
hvggja í hlíðinni — verða að
grafa sig út úr húsum. Þeir
sem ekki eiga erindi út,
þykjast hólþnir, þvi að hlýtt
er og notalegt í býlunum.
Fannkyngi er svo mikil og
snjónum leggur þannig, að
jafnvel klettabeltin í Bjólf-
inum hverfa — það sér
hvergi á dökkan díl, þó að
til rofi eitt og eitt augnablik.
Eg býst ekki við að sólar-
kaffi liafi verið drukkið í það
sinn á Seyðisfirði. Má þó vel
vera, að það hafi verið gert
á Búðareyrinni, hjá Norð-
mönnunum, þvi að þessa
daga lifðu þeir „í vellysting-
um praktuglega" í sínum
góðu og hlýju húsum. Þeir
korna ekkert hér við sögu.
Svo er það um fótaferða-
tíina, morguninn 18. febrúar.
Sama blind-hríðin og liörku-
frostið. Margir eru komnir
á fætur í býlunum, og þó eru
þeir sennilega ekki færri,
sem enn sofa eða liggja í
rúmum sínum og eru að
stóðu upp úr, skekkt og
skemmd.
Hvað varð um fólkið?
Auðvitað varð fólkið á öld-
unnij og í Norskubúðinni og
húsunum þar í grend, vart
við gnýinn eða þytinn, eða
hvernig sem nú á að lýsa
þvi hljóði, sem heyrðist
snöggvast, og menn litu út.
„Guð minn góður!“ varð
mörgum að orði, „hvað er
það sem hefir gerzt?“
Menn vissu það ósjálfrátt,
að það var eitthvað voðalegt.
En það var ekki mikið að
sjá. Ofurlítið liafði rofað til
stutta stund, í sama rnund
og mökkurinn af snjóskrið-
unni var að rjúka burt. Ýms-
ir sáu það í hendingskasti,
livað gerzt hafði, þrifu rekur
og svo yar hlaupið til og
byrjað að grafa. Þeir sem
áttu frændur eða vini undir
snjónum, hlupu að sjálfsögðu
fyrst þangað, sem þeirra var
var helzt að leita. Þannig var
i inu þar sem þau liöfðu átt
heima. Hafði þar sézt á horn
á klút, sem annað barnið
hafði um liálsinn. Var þá
þegar höggvin upp fönn þessi
og vom lík barnanna ósködd-
uð. En lík stúlku einnar,
(Guðríðar að nafni, systur
Jónasar skólastjóra Eiríks-
sonar á Eiðum) fannst mörg-
um vikum eftir að snjóflóðið
féll undir slóð þeirri, sem
troðin liafði verið undir í
fönnimú, á milli Neðribúðar
og Norskubúðar.
En þá var það orðin stað-
reynd, að tuttugu og- fjórir
höfðu látið lífið, en ýmsir
meiðzt og sumir svo, að þeir
voru örkumla síðan. —*----
Nú vandast málið.
Mig langaði til, úr því að
eg var hingað kominn, að
reyna að afla mér sem ná-
kvæmastra upplýsinga um
þennan atburð, því að aldrei
hefir verið frá honum skýrt
þannig, að menn hafi getað
Frh. á 4. síðu.
Auglysingar
sem birtast eiga í blaðinu á laugardög-
um í sumar, þurfa að vera komnar til
skrifstofunnar
eifi Miar eh kl. 7
á föstudagskvöld, vegna þess að vinna í
prentsmiðjunum hættir kl. 12 á hádegi
á laugardögum á sumrin. n,