Vísir - 22.08.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Fimmtudaginn 22. ágúst 1946
Mag-his SSaltnbet'tg s
Árið 1940 voru 300 ár lið-
in siðan elzti liáskóli Finn-
lands, Háskólinn í Iielsing-
fors var vígður. Á afmæli há-
skólans var vetrarstriðinu
við Piússa árið 1939—10 ný-
lokið, og einnig háskólinn og
háskólaborgararnir áttu
mikils að sakna; fjöldi stú-
c'enta hafði látið lífið fyrir
ættjörð sína. Sökum j>essa
var afmælis þessarar miklu
menningarstofnunar ekki
minnzt eins og áreiðarflega
Jiefði verið gert ef 'öði'uvisi
hefði staðið á. í dýpstu þögn
hóf háskólinn fjórðu starfs-
cldina. Háskólinn í Helsing-
fors er ekki aðeins elzti há-
skólinn okkar lieldur einnig
eini ríkisháskólinn. Hinir
]?áskólarnir okkar tveir eru
háðir i Ábo (Turku) fyrr-
verandi höfuðstað Finnlands
og gömlum menningarbæ.
Annar háskólinn i Ábo er
sænskur en hinn finnskur, en
Ijáðir eru þeir stofnaðir og,
að mestu leyti reknir, sem
einkafyrirtæki.
Háskólinn i Ábo ber gam-
alt og heiðri krýnt nafn.
Helsingforsskóli var stofnað-
ur undir sama nafni í Ábo
árið 1640. Þá ríkti Kristina
dóttir Gustav Adolf yfir Sví-
]>jóð og Finnlandi. Sá, sem
átti frumkvæðið að byg&ingu
þessarar menningarstofnun-
ar lands vors, var vinur og
velgerðamaður Finnlands,
sænski greifinn Per Brahe
hinn yngri. Lengi lifði hjart-
fólgin minning hans meðal
Finna og það fólst sannleik-
ur í orðum þeim er hann
mælti þegar hann lagði niður
landstjóravöld, og nú standa
á myndastyttu hans í Ábo:
„Eg var vel ánægður með
landið og landið var vel
ánægt með mig.“ Þessi orð
eru nú orðin máltæki i Finn-
landi.
I næstum 200 ár var há-
skólinn í Ábo.. Árið 1827 varð
stórbruni í bænum og meðal
margra annarra bygginga
brann einnig háskólinn til
ösku. Þegar Finnland, eftir
stríðið milli Rússa og Svía —
sama stríð, sem Runeberg
yrkir um i „Söngvum gamla
Stáls — 1808—''09 kemst
undir yfirráð Rússa, var
Ábo of langt frá hjarta Rúss-
lands til þess að vera aðal-
borg liins nýja ríkisliluta.
Þess vegna blotnaðist smá-
bænum Helsingfors sá heið-
ur þegar friður komst á, að
vera gerður að höfuðstað
stórfurstadæmisins Finn-
lands. Þangað var einnig
álitið heppilegt að flytja bá-
skólann 1828 eftir brunann í
Ábo. Helsingfors á háskóla
sínum mikið að þakka. Það
er ekki aðeins það, að há-
skólabyggingin við Stóra-
torg, teiknuð af Karl Ludvig
Háskóliun í Helsingfors og snýr framhlið hans að „Sor-
torget“. j— Háskólinn eyðilagðist að innan í stríðinu af
loftárásum 1944. Nú er búið
Engel húsameistara, sem
skipulagði nýbyggingar hins
nýja höuðstaðar — er ein
hin fegursta gamla bvgging
sem prýðir Helsingfors.
Flutningur háskólans hafði
einnig mikla þýðingu fyrir
blómgun og þróun höfuð-
staðarins. Að liáskólanum
söfnuðust framúrskarandi
uppeldisfræðingar, vísinda-
menn og aðrir menningar-
frömuðir sem lielzt vildu
dveljast í návist hans og
Ilelsingfors, sem áður liafði
verið lítið kauptún, þar sem
lítið bar á andlegu lífi varð
smám saman raunveruleg
menningarmiðstöð eins og
höfuðstður hver rikis á að
vera. Nú er Helsingfors
óneitanlega bæði andleg og
efnaleg miðstöð Finnlands,
og í lífi borgarinnar hefir
liáskólinn enn mikla þýðingu.
Átjánda öldin var vakninga-
og gróanda tímabil Finna á
þjóðlega sviðinu. Þjóðinni
varð ljóst að hún var finnsk
þjóð en ekki aðeins fvrrver-
andi þegnar sænska konungs-
ins og núverandi þegnar rúss-
neska keisarans. Finnum
skildist einnig að þeir áttu
sér sögu, finnska sögu, sem
rekja mátti aftur í timann
lengra en til 12. aldar, þegar
áhrifa Svía fór að gæta í
landinu; þetta var .tímabilið,
þegar Finnar hrifust mest af
Kalevala-söngvunum. Við
háskólann voru rannsóknir
gerðar af miklu kappi á
finnsku máli og þjóðlegum
fræðum. Það var einnig há-
skólakennarinn August Ahl-
quist Oksanen, sem með
kvæðum sínu'm lagði grund-
völlinn að finnskum skáld-
skap og sýndi að finnskt mál
gat með sóma borið liin
fögru klæði skáldagyðjunn-
ar. Áður en liann kom til
sögunnar voru bókmenntir
Finnlands, að minnsta kosti
þær er nokkuð kvað að, næst-
um alsænskar. Það voru
að endurbyggja hann aftur.
einnig fyrst og fremst stú-
denlar sem á fyrra helmingi
19. aldar ferðuðust í finnsku
og rússnesku Kyrjálabotnum
og söfnuðu hinum fornu
söngvum Finna, rimunum.
Aðalmaðurinn á þessu sviði
var Elías Lþnnroth, sem á ár-
unum 1835—39 gaf út alla
hina stórfenglegu hetju-
söngva finnsku þjóðarinnar,
Kalevala. Kalevala er Edda
Finna. Lpnnroth varð síðar
kennari við liáskólann og
hafði mikil álirif á stúdenta
þeirra tíma og finnsku þjóð-
ina sem lieild.
Hjá því varð eigi komizt,
að til átaka kæmi milli hinn-
ar vaknandi finnsku menn-
ingar og liinnar rótgrónu
sænsku menningar-áhrifa,
sem höfðu aukizt og styrkzt
á margra alda sambandi við
Svía. En þessar menningar-
stefnur bárust ekki aðeins
á banaspjótum fyrstu árin,
æ síðan hefir Háskóli «Finn-
lands verið sá orustuvöllur,
þar sem andans vopn liafa
blikað og barizt hefir verið
af miklu kappi fyrir málstað
unglingsins finnsku menn-
ingar og öldungsins, liinnar
sænsku. Allt fram á þennan
dag liafa sænsk-finnskir og
finnsk-finnskir stúdentar
eytt miklu af sínum beztu
kröftum í gagnlausa bar-
áttu hvorir gegn öðrurn. En
þá kom, síðasta stríðið og á
hættu tímum hafði þjóð
okkar alltaf verið einhuga,
þannig var það einnig nú.
Finnsk-finnskir og sænsk-
finnskir stúdentar börðust þá
hlið við hlið á vígstöðvunum
fyrir sama land; það vopna-
bræðralag, sem stríðið skap-
aði þeirra á milli hefir ekki
rofnað í virku lífi friðarins.
Gömlu andstæðurnar eru e.
t. v. ekki alveg horfnar alls-
staðar, en samvinna háskóla
borgara ogstúdentainnbyrðis
mótast nú af nýjum skiln-
ingi á málum livorra annarra
að margir stúdentar höfðu
ekki fengið lausn frá her-
þjónustu þá. Ári siðar voru
stúdéntarnir 10,074, þar af
4525 stúlkur, nú eru cleildir
háskólans sex. Heimspeki-
deild, skipt i sögu- og málvís-
indadeild, stærðfræði- og
náttúruvisindadeild, guð-
fræði- og læknadeild, land-
búnaðar- og skógræktardeiid
og viðskiptadeild. Heimspeki-
deildin er hin stærsta, i lienni
eru 4230 slúdentar. I hennr
eru flestir kven-stúdentar eða
rúmlega lielmingur allra
þeirra sem innritaðir eru við
háskólann. Af öllum háskóla-
greinum sækjast stúlkur
greinilega mest eftir húman-
istiskum fræðum. Viðskipta-
deildin var slofnuð haustið
15H5, en með sínum 702 stúd-
endum liefir hún þegar farið
fram úr guðfræðideildinni
sem hefir 254. Embættispróf
frá þessari deild veitir rétt-
indi til embætta i þjónustu
ríkis eða bæjarfélaga. Auk
hinna sex deilda er iþrótta-
skóli í sambandi við háskól-
ann, sem útskrifar iþrótta-
kennara og lyfjadéild, sem
útskrifar lvfjafræðinga.
TiB sölu vefnaðarvöruverzBun
í fullum gangi. Sameign geíur kormð tíl greina.
Góður mnflutnmgshvoti.
Tilboð merkt; „Vefnaðarvöruverzlun“ sendist
afgr. Vísis mátiudagskvöld.
Þakpappi
Góð tegund, fynrliggjandi.
LSJÐVIG STOMM
IJNGLBNGA
vantar til að bera blaðið til kaupenda á
T0NGÖTU
Talið strax við afgreiðslu blaðsins. Sími 1660,
DAGMTÆÐIM VÍSIM
og í viðleitninni á.að vinna
hagsmunum landsins gagn á
andlega sviðinu.
Frá flutningi liins gamla
Áboháskóla til Helsingfors
1828 til 1917, þegar Finnland
varð sjálfstælt ríki bar liann
nafnið „Kejsarliga-Alexand-
ers-Univei'sitetet“ eftir Alex-
ander keisara fyrsta, sem var
fyrsti rússneski keisarinn
sem réði yfir Finnlandi.
Þegar landið varð sjá]fstætt
lilaut háskólinn núverandi
nafni sitt: Helsingfors. Uni-
versilet, á finnsku Helsingin
yliopisto. Árið 1917 voru
nærri 3200 stúdentar innrit-
aðir i háskólann; þeir skipt-
ust i f jórar deildir: heimspeki,
guðfræði, lögfræði og lækna-
deild. Síðan landið varð
sjálfslætt hefir tala stúdenta
stöðugt aukizt, einkum hefir
tala kvenstúdentá fjölgað
mjög. Á síðari hluta 19. aldar
innrituðust fyrstu kvenstúd-
entarnir. í nóvember 1944,
tveim mánuðum eftir að
vopnahlé var samið við
Rússa, voru 6425 stúdentar
innritaðir i liáskólann og
meira en helmingurinn
stúlkur. Þess ber þó að gæta
, Lítið býli
innan við bæmn með ]/2 hektara landi er til sölu.
Ibúðarhús með 3ja herbergja íbúð. — Gott hænsna-
hús fyrir 300 hænsni fylgir. — Sanngjarnt verð.
Góðir greiðsluskilmálar ef samið er strax.
^Almenna
Bankastræti 7.
paóteiýnaóaHan
Sími 6063.