Vísir - 06.09.1946, Blaðsíða 4

V I S I R
Föstudaginn 6. september 1946
VISIR
DAGBLAÐ
CTtgefandi:
BLAÐAUTGAFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 6,00 á ntánuði.
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Málfrelsi.
Fr« aöðslfun€Íi
SÍ€>ÍÍ€ta\%fiEM -
baaatis bofntia.
Stéttarsamband bænda hélt
aðalfund sinn á Bændaskól-
anum í Hvanneyri 3. og 4.
sept. þ. m. Á fundinum mættu
45 kjörnir fulltrúar úr cllurn
sýslum landsins.
Samþykkti fundurinn all-
margar ályktanir unt fram-
leiðslu og verðlagsmál, og
voru þessar helztar:
Fundurinn felur stjórn
Stéttarsambandsins að lialda
áfram óhvikulli haráttu í
verðlagsmálum Irændastétt-
arinnar með einheittri af-
Istöðu til ríkisvaldsins og
|U|álfrelsið er mömnmum dýrmætt, -— máskc
*" miklu dýrmætara, cji þeir- gera sér grein
fyrir. I því felst í senn hugsanafrelsi og meg þvi ag skapa sem mestan
nthafnafrelsi. Lýðræðisríkin hafa kcppt að sanihug ofi samstarf allra
því, að vernda þetta frelsi Qllu frékar. Sé
rétt með farið gctur það í senn reynst rel'si-
vöndur og krosstré siðaðs þjóðfélags. Rit-
írelsið ræður almenningsálitinu, en þar sem
ritfrelsi er afunnið og allir verða að tala
einni tungu og kyrja sama sönginn ríkir
■einræði, sem nær inn fyrir þrepskjöld hvers
heimilis og raunar miklu lengri, eða til tungu |fy1Ti árum.
og jafnvel liugar hvers einstaklings. Glati;
xnenn frelsinu eru þeir drepnir í dróma sinnu-
leysis um hag-sinn og annarra og þó öllu
öðru frekar um hag lands og þjóðar, hvað þá
aUieimsins. Einkennilegir menn hljóta það að jjj þesS) aís Ul að minnsta
jkosti það verð fyrir afurðir
hænda í landinu.
Fundurinn felur stjórn
Stéttarsamhands bænda að
ganga rikl eftir að bændum
verði greiddar þær verðupp-
bætur á landbúnaðarafurðir,
sem enn eru ógreiddar frá
Fundurinn ilrekar þá yfir-
lýsingu stofnfundarins á
Laugarvatni, að hændur cigi
ótvírætt siðferðislegan rétt
vera, sem herjast fyrir afnámi málfrelsisins,
og sætta sig við að útvaldir „vísindamenn“
hugsi fyrir sig. En þessir menn eru til, —
])að hefur sannazt hér, scm annarstaðar.
A tímum styrjaldar
skjóli þess ])rífast
er málfrelsið ai'numið.
mörg óhæfuverk sið-
sínar á innlendum markaði,
sem byggt cr á þeim verð-
gi’undvelli, er lagður var af
sexmannanefndinni, þar sem
viðurkennl er að þar var að-
eins miðað við lágmarks-
stétta.
Felur fundurinn stjórn
SÍéttarsamhandsins að leita
spilltra manna, sem myndu aldrei ]>ora að k,.öfur annarra vinnandi
fremja glæpina stæðu þeir auglits til auglits
við heilbrigt og sterkt almenningsálit. Þetta
mætti öllum vera ljóst, en í lýðfrjálsum lönd-
um ci u nu uppi strekai laddii um, að vai ast | nh ]jegar sanminga við verð
}>eri að misþymia svo málfrelsinu, sem raun iagsnefn(] landbúnaðaraf-
hefur orðið á í síðustu styjöld, þótt hlöð vérði llrga og rikisstjórn um að
Linsvegar að taka tillit til alþjóðarnauðsynjar|kröfll þcssari verði fullnægt,
varðandi þögn um suma þá hluti, sem ekki eiý jafnframt þvj sem Iiann
hollt að herist óvinunum til eyrna. Blaða-
mehn um allan lieim ræða þessi mál, sumpart
í riti en oftar í ræðu, og virðist þeim nauður
rcka til, að herstjórnir fari varlegar í kröf-
um sínum, en raunin sannar.
Jafnframt ér vakin athygji á, að jafnvel
innan lýðræðisríkja getur málfrelsi vei’ið
skert, sökum einokunar hlaðaútgefenda, sem
í skjóli auðs og valda skapa almenningi skoð-
anir, án þess að gagnrýni sé Iiægt við að
Loma. Þetta cr vaíalaust rett að þvi cr sum-jSléltai’samhandi
ar stórþjóðirnar varðar, en þessa gætir ckki j framleiðsluráði
með smáþjóðum og minnst hjá þeim smæstu.
Islenzk hlöð hafa að því leyti sérstöðu, að
þau birta miklu méira af aðsendu efni, en
góðu hófi gegnir, og meir en samhoðið er
siðsamlegri hlaðamennsku. Þannig er vafa-
samt, að hlaupa með hverskonar nöldur út
íil almennings, og ]iað jafnvel frá mönnurn,
scm ekki vilja láta nafns síns getið. Þessir
menn ættu að vita, að séu Jieir of góðir lil
. ið tcngja nafn silt við ritsmíðarnar, eru hlöð-
:in vissulega of góð til að hirta þær. Ættu
Llöðin ]>ví Undantekningarlaust að hafna
lafnlausum greinum, enda myndi að því land-
Jireinsun heinl og óheint. Gagnrýni, sem hygg-
:isl á borgaralcgu siðferðismati, er ekki skerð-
:;ng á málfrelsinu, en beinist hún gegn ])ví cr
hún stórskaðleg og hneigist til einræðis. Slíkt
Iier að.varast í lengstu'lög. Á hlöðunum livílir
mikil ábyrgð. Þau verða að standa með eða
xísa í gegn almenningsálitinu, allt eftir ])vi,
sem samvizka þeirra býður, scm ábyrgðina
bera.
heitir á alla hændur í landinu
að sýna ekki þá htilþægð, að
að sætta sig við lakari aðbúð
en aðrar stéttir.
Jafnframt hcitir fundurinn
stjórn sinni fullum stuðningi
við þær aðgerðir, sem hún
kann að verða lil knúð að
hefja málinu til framdrátlar.
Fundurinn skorar á Al-
þingi og ríkisstjórn að fela
hænda og
]>css það
hlutverk, sem Rúnaðarráð og
verðlagsnefnd landhúnaðar-
afurða liafa nú með höndum.
Fundurinn álelur að verð-
lagsnefnd landbúnaðarafurða
ákvað verð á landbúnaðaraf-
urðum liauslið 1945 lægra en
það álti að vera samkvæmt
sexmannanéfndar-álitinu.
.Tafnframt telur fundurinn
það hafa verið mjög misráð-
ið að ckki var flutt út nægi-
lega mikið af kjötihu þégar
haustið 1945.
Fundurinn felur stjórn
Stéttarsambandsins, sam-
vinnufélögum vcrðlagsnefnd
landbúnaðarafurða, Alþingi
og rikisstjórn, að vinna ötul-
lega að þvi að lækka þann
mikla milliliðakostnað. sem
nii leggst á landbúnaðaraf-
Sœjarfréttir
Utvarpið í dag.
19.25 Harnionikulög (plötur).
20.30 Útvarpssagan: „Bindle“ eft-
ir Herbert .lenkins XVI (Páll
Skúlason ritstjóri). 21.00 Strok-
kvartett útvarpsins: Þjóðlög út-
sett af Kássmeyer. 21.15 Erindi:
Frá alþjóðamóti skáta í Skot-
landi (Helgi S. Jónsson). 21.35
Paul Robeson syngur (plötur).
22.00 Frétir. 22.05 Symfóníutón-
lcikar (plötur). Symphonie Fan-
tastique cftir Berlioz.
Útvarpið á morgun.
19.25 Samsöngur (plötur). 20.30
Útvarpstríóið: Einleikur og trió.
20.45 Upplestur (Lárus Pálsson
leikari). 21.15 Tónleikar: Vals-
ar (plötur). Danslög til kl. 24.00.
Úlvarpið á sunnudag.
Kl. 11.00 Messa i Dómkirkjunni
Sira Jón Auðuns. 18.30 Barna-
timi 20.20 Samleikur ál'lautu og
pianó: F. VVcissliappel og Árni
Kristjánsson. 20.35 Erindi: Hvar
ern islcnzku liandritin bezfkom-
in (Sigurður Nordal prófessor).
21.00 Lög og lét hjal.
Dagsbrún,
blað verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, er nýkomið út. —
Flytur það grein eftir Eggert
Þorbjarnarson, Dagsbrúnarmál,
Grein um Esperanto eftir Kristó-
fer Grimsson og kauptaxta og fl.
Freyr,
15.—10 hefti þessa árs er ný-
komið út og flytur meðal ann-
ars greinarnar: Rússnesknr land-
búnaður. Grasið grænt. Grein um
heimavist stúdenta við landbún-
aðarháskólann i Kaupmannahöfn
og greinina Fuglaberklar eftir
læknanna Ilalldór Vigfússon og
Guðmund Gíslason. Margar fleiri
greinar og smápistlar eru i rit-
inu sem cr hið vandaðasta að
öllnm frágangi.
Gestir í bænum.
Hótel Garður: V. Ilansen, Sví-
])jóð. Pálmi Sigurðsson, Vestm,-
evjum. Georg Petersen og frú,
Kaupm.höfn. Sigurgeir Jóhanns-
son, Vestm.eyjum. Ólafur Gunn-
arsson, Akureyri. Aðalbjörn Sig-
l urðsson o gfrú, Akureyri. Stein-
j þór Kristjánsson, Akureyri.
Gusta Myrgarte, Sviþjóð. Bene-
dikt líyjólfsson, Kolviðarhól.
' Guðlaugur Björnsson.
Hótel Vík: Ásnmndur Guðjóns-
son, Vcstm.cyjum. Gunnar Jós-
epsson forstjóri, Aluireyri.
Skipafréttir.
Brúarfoss er á Ieið til Rvíkur
frá Stykkishólmi. I.agarfoss fór
frá Gautaborg 4. \>. m. Selfoss fór
í gærkveldi áleiðis lil Huil. Fjall-
foss er i Rvík. Reykjafoss er á
förum frá Antwerpcn til Leith.
Salmon Knot er á leið til Ne\v
York frá Rvík. True Knot er í
Halifax. Anne er í Rvík. Lech er
áleið til Rvíkur frá London.
Lublin er í Hull. Ilorsa cr i Rvík.
Heima og erlendis,
annað hcfti fyrsta árgangs er
nýkomið út og flytur m. a. grein
i:m Árna-safnið í Kaupmanna-
höfn og grein um Erik Arup
professor. Þá cru frásagnir um
íslendinga búsetta i Danmörku
og greinin: Á slóðúm Islendinga
í Kaupmarinahöfn. Loks er í
blaðínu Hafnarannáll. Útgcfandi
og ritsjóri blaðsins er Þorfinnur
K ristjánsson prentari.
urðir og skapar jafnvel ó-
verðskuldaðan lcala af liálfu
neytenda í garð bændastétt-
arinnar og missiklning á
kjörum hennar.
Allar þessar tillögur voru
samþ. í einu hljóði.
Skýring írá tollverði.
Felix Jónsson yfirtollvörður hefir sent Berg-
máli eftirfarandi bréf: „Þriðjudaginn 3. þ. m.
birtir Bergmál pistil eftir „S. J.“ ásamt árétt-
ingu frá sjálfu sér um afgreiðslu m.s. Esju, er
hún kom frá Danmörku s.l. sunnudagsnóti.
Þar sem mér finnst nokkurs ókunnugleika og
misskilnings gæta i þessurn hugleiðingum, óska
eg að biðja Bergmál fyrir skýringu á umræddu
efni.
267 manns um borð.
Esjan kom á ytri höfnina milli kl. 1 og 2
á sunnudagsnótt með 227 farþega og 40 manna
áhöfn, samtals 267 manns. Er ekki of hátt
áætlað, að hver maður hafi meðferðis 4 colli
sem verður samtals rúmlega 1000 colli, sem öll
þurfa að athugast og merkjast, auk ýmissa ann-
arra tollstarfa um borð. Útlendingaeftirlitið
þarf að kalla fyrir sig hvern farþega, athuga
og stimpla vcgabréfin og fá útfyllt spjöld með
mörgum spurningum hjá öllum útlendingum.
Komin að kl. 5.
Skilyrðin til að vinna þessi störf í litlu skipi,
með svo mörgu fólki, eru skiljanlega mjög óhag-
stæð og illframkvæmanleg að nóttu til, bæði
fyrir starfsfólkið og farþegana sjálfa. — Ef
Esja hefði í þessu tilfelli, verið afgreidd strax
og hún kom, myndi hún hafa verið komin að
bryggju um kl. 5. Það hefði kostað vökunótt
hjá 267 manns um borð og sennilega 4—5 sinn-
um flcira fólki í landi, sem hefði vakað eftir
vinum og kunningjum, sem komu með skipinu,
auk starfsliðs tollgæzlu, útlendingaeftirlits og
útgerðarfélags ....
Skortur á biíreiðum.
Þá þarf ekki allfáar bifreiðir til þess að koma
öllum þessum fjölda frá skipi og heim til sín
með tilheyrandi farangri. Þeir, sem kunnugir
cru akstursvenjum bifreiðastöðvanna hér, geta
skilið hversu þægilegt þetta atriði yrði fyrir
farþegana um þetta leyti nætur. — Við at-
hugun framangreindra atriða, vænti eg, að al-
menningur skilji, að heppilegra var að fresta
afgreiðslu skipsins til morguns, leyfa öllum
aðilum að sofa sinn venjulega svefn og taka
á móti kunningjunum á venjulegum sunnudags-
fótaferðartíma.
Föst regla.
Að halda því fram, að farþegarnir vissu ekki,
hvað olli drætti afgreiðslunnar, er einungis
broslegt, vegna þess að föst rcgla hefir — að
minnsta kosti nær 20 árum — verið í gildi
um að afgreiða ekki farþegaskip milli kl. 24
og kl. 6. Þessi venja var að fenginni reynslu
ákveðin af tollyfirvöldunum hér og samþykkt
af skipaafgreiðslunum. Þeir, sem eitthvað hafa
ferðazt erlendis, munu kunnugir því, að þessi
starfsvenja er viðhöfð víðar en hér á landi.
Yiðíal við skipstióraiH?..
Þá vil eg geta þess, að til þess að vera viss
um komutíma skipsins, hringdi eg til skipstjór-
ans á laugardagskveldið. Hann gaf mér upp
komutímann, sem reyndist nákvæinlega réttur
og kom okkur saman um, að sjálfsagt væri
að fresta afgreiðslunni til morguns, og þegar
við komum um borð um morguninn til að af-
greiða skipið, hevrði eg engan minnast á, að
við hefðum gert fólki óþægindi með umrieddri
ráðstöfun.“
«
Hreini fyrir dyram;
Það verður víst ekki annað sagt, en að yfir-
tollvörðurinn hafi gert hreint fyrir dyrum toll-
þjónustunnar. Þykir Bergmáli leiðinlegt, aö
hinn fyrri bréfritari skuli ekki hafa athug-
að gang sinn betur, áður en hann ritaði bréf-
ið, en þar getur liann líldega aðeins sakast
um við sjálfan sig og í hverju máli á jafnan
að hafa það, sem sannast er.