Vísir - 11.10.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 11. október 1946
Æitsftr KristgáwssssÞts:
Islenzkt söngkvöíd
Ilinn kunni sönglagahöf-
undui’ Hugo Wolf áleit, a'ö
menn gætu ekki notið til
fulls sönglaga, nema að þeir
þekktu textana við lögin.
Þetta er næsta skiljanlegt,
því að hlutverk tónskáldsins
er að undirstrika það, sem
skáldið liafði á hjarta og
hefja ljóðin með lögunum
upþ í hærra veldi. Þess vegna
verða áhrifin af kvæðunum
oft margfalt meiri, ef vel
lieppnuð lög liafa verið gerð
við þau, og þau sungin af
góðum söngmönnum, og eru
þess mörg dæmin að kvæðin
eiga eingöngu lögunum út-
hreioslu sína að þakka, sbr.
Álfakónginn eftir Goethe,
svo að nefnt sg heimsfrægt
dæmi, og hægt væri að lienda
á mörg íslenzk kvæði, sem
eiga að mestu lögunum
frægð sina að þakka. Það er
hlutverk söngvaranna okkai’,
að kynna ]>jóðinni góð ís-
lenzk sönglög, en það hefir
nokkuð viljað á skorta, að
þeir liafi viljað leggja á sig
þá fyrirhöfn að syngja inn i
þjóðina mörg góð lög, þótt
fyrir liggi á prenti, en kosið
Jieldur að syngja fyrir fólk-
ið margsungin lög, sem allir
kuiina, því að þeir gátu þá
gengið út frá þvi, að liinurn
góðkunnu lögum yrði vel
tekið, ef þau væru sæmilega
vel sungin. Það er því lofs-
vert er jafn ágætur söngmað-
ur og Einar Kristjánsson ríð-
ur á vaðið og Iieldur íslenzkt
söngvakvöld, þar sem flest
lögin eru áður lítt kunn al-
menningi, þólt einstalca lög
Jiafi flotið með, sem áður eru
öllum kunn, því að reynslan
Jiefir sýnt það, að jafnvel góð
lög þarf að syngja inn í þjóð-
ina. Það er og uppörfun fyrir
tónskáldin okkar, þegar þau
finna, að góðum lögum eftir
þau er sýnd ræktarsemi á
þennan liátt, því að þögnin
og tómlætið dregur kjarkinn
úr þeim.
Einar söng á söngskemmt-
un sinni í Gamla Iiíó 8. þ. m.
fyrst fjögur sönglög eftir Pál
hitt naglann á höfuðið í þeim.
Fimmta lagið eftir hann,
„Lindin“, var sungið sem
aukalag. Þá voru sungin
„Nótt“ eftir Þórarin Jóns-
son og „Söngur bláu nunn-
anna“ eftir Karl Ó. Runólfs-
son og var þessum lögum vel
tekið. Þau fara að gerast
mörg lögin við „Nótt“. (Nú
máttu hægt um heiminn
líða) eflir tónskáldin okkar,
eins og við er að búast við
þann texla, en hezt kann eg
við lag Sigfúsar Einarssonar,
þótt það láti ekki mikið yfir
sér. Eftir hið bráðgáfaða tóu-
skáldíjMarkiis heitinn Kristj-
ánssoif* voru sungin „Minn-
ing“ og „Bikarinn“. Allir
söngmeiin, sem nokkuð kveð-
ur að, spreyta sig á „Bikarn-
um“, en mig furðar það,
hversu sjaldan „Minning
heyrist sungin, sem er mjög
fagurt sönglag og við falleg
an texta, og sama mætti
reyndar segja um fleiri söng-
lög eftir þennan höfund. Loks
voru sungin lög eftir eldri
tónskáldin okkar, þá Árna
Thorsteinsson og Sigvalda
Kaldalóns, tvö eftir hvorn
þeirra. Það var nýnæmi að
heyra hið smellna lag „Með-
alið“ eftir þann fýrrnefnda,
og „Hamraborgin“ eflir þann
síðarnefnda.
Einar Kristjánsson óperu-
söngvari sýndi það á hljóm-
leikum sínum í sumar, að
hann er góður ljóðsöngvari,
þótt hann hafi unnið sín lár-
ber á óperusviðinu, en þetta
tvennt, að vera í s'enn góður
ljóðsöngvari og óperusöngv-
ari fer ekki alltaf sarnan. Rödd
in er undurfögur og ljóðræn
tenórrödd, mjúk og sveigj-
anleg, og er kunnátta söng-
mannsins og söngtækni með
ágætum. Hann syngur af viti
og skilningi eins og mennt-
aður maður. Það er því oft
gaman að heyra liann syngja,
og ef honum tekst upp, þá
verður söngur hans lirífandi.
En það hefir viljað brenna
við hjá honum stundum, að
söngur hans verður ckki
S. LONDON
LTD.
u
R
R
R
ARGYLL HOUSE 246/250, REGENT STREET, W. 1. LONDON
THELEPHONE: REGENT 4675/6. LONDON
Skrifið eftir ljósmyndum og verðtilboðum. Aðeins vönduð
vinna og úrvals skinn notuð. Er þjer komið til Englands, gjörið
svo vel að líta inn til okkar og munum við þá sýna yður nýjustu
tísku í skinnkápum, án nokkrar kaupskyldu.
Danska stférnin hefir ekkert
rætt um handritamálið.
fíáskóltasijórwB er wswtítvifjj
(wftsewwdiwwgww-
Isólfsson, þar á meðal | nógu líflegur, og er þá ekkert
„Heimi“, sem er þrungið og annað sem vantar en fjörið,
áhrifamikið sönglag, eitt-
hvert hezta sönglag liöfund-
arins. Einar söng það full-
hratt og sjálfsagt yrði lagið
áhrifamest hjá dramatískum
baritón. „Söngur völvunnar"
við kvæði Tómasar Guð-
mundssonar er og innihalds-
mikið sönglag. Hin tvö lögin
voru „í dag skein sól“ og
„Frá liðnum dögum“, bæði
kunn, scrstaklega það fyrra.
— Fjögur lög eftir Hallgr.
Helgason voru sungin, eiít
þeirra íslenzkt þjóðlag i lians
búningi. ÖIl voru lögin sér-
kennileg, en sérstaklega vil
eg nefna „SöknuðíS og „Ef
engill eg væri“, sem bæði eru
íögur og hefir tónskáldið
og þannig var það á þessari
söngskennntun, sérstaklega
framan af lienni. Yið segjum
um þessa listamenn, að þeir
séu mistækir, og svo er um
Einar. En ávallt finnur áheyr-
andinn, að hann hefir fyrir
framan sig þaulreyndan og
fágaðan söngmann, sem
syngur lögin út frá efni text-
ans eftir listarinnar reglum,
en notar ekki lögin sem lil-
efni til að sýna glæsileik
raddarinnar, þar sem það á
ekki við, því að við, sem höf-
um oft heyrt Einar syngja,
vitum, að ef á reynir, þá er
af nógu að taka hvað radd-
magn snertir.
Dr. v. Urbantschitsch var
j^fhending íslenzku forn-
handritanna hefir verið
mikið rædd í dönskum
blöðum að undanförnu.
Yfirleitt virðast blöðin
vera sammála um, að hand-
ritunum heri að skila. Það
dönsku blaðanna, sem mest
mælir með því, að handrit-
unum verði skilað er Ekstra-
bladet, og fjallaði nýlega for-
ystugrein blaðsins um það
mál.
I henni segir meðal annars:
„Handritamálið verður
prófsteinn á þann vilja
heggja landanna að sýna hið
rétta bræðralag í framtíðinni
og þann anda, sem á að ríkja
í samskiptum þjóðanna. —
Hvernig sem afhendingin fer
fram og hvaða leið sem yrði
notuð til þess að útkljá þetta
mál, þá myndi það undra
alla þá, er þekkja danskan
hugsunarhátt, ef það mætti
nokkurri mótspymu að svo
sjálfsögð athöfn færi fram,
sem afhending. Við skulum
minnast þess með hve mikl-
um ákafa við sóttum eftir
að fá gamla Dannebrogs fán-
ann heim aftur, fánann sem
hékk í Maríukirkjunni i Lii-
beck og einnig hve mikla
gleði það vakti, er við feng-
um Istedljónið aftur. Hand-
ritin er nálega einasti vott-
urinn um þá miklu andlegu
menningu, sem ríkti á íslandi
í fornöld og setti svip sinn á
menningu Norðurlanda. Þeg-
ar þett>a er haft til hliðsjónar,
sýnist vera augljóst, að hand-
ritunum beri að skila aftur.
Það hafa til þessa verið
sérréttindi okkar að fá að
geyma þessi menningarverð-
mæti í aldaraðir, þar sem
sambandið milli ríkjanna
gerði ] að eðlilegf að svo væri
og önnur ytri skilyrði gerðu
það að verlcum, jð það var
einnig hagkvæmt um skeið.
við bljóðfærið og var undir-
leikur hans að vaíida tilþrifa-
mikill og sniékldegur, en
saint full stérkúr.
Húsið var "fuilskipað og
vorU viðtökur 'sérlrgá góðar.
B. A.
Nú þegar sambandinu er slit-
ið, verður ekki andlegu
bræðralagi náð með öðru
móti, en að skila þeim aftur
til hins rétta andlega eiganda.
Gerum við það, mun sá sann-
leikur fljótlega vera okkur
Ijós að einungis það, sem er
glafað, er eilíflega til.
Þegar handritin hafa ver-
ið flutt til Islands aftur mun-
um við komast að raun um
að við eigum þau í miklu
ríkari mæli, en nokkurn tíma
áður, meðan þau voru undir
lás og slá hjá okltur í Dan-
mörku. Við munum þá einn-
ig hafa lagt noklcuð af m'örk-
um til þess að koma á
bræðralagi milli þjóða, sem
mun reynast vera langtum
eðlilegra og varanlegra, en
okkur hafði nokkum tíma
tekist að gera það í fortíð-
inni.“
Danska blaðið Informa-
tion liefir einnig tekið mál-
ið til meðferðar og er álit
þess á handritamálinu á þessa
leið:
„Hvernig er þetfa hand-
ritamál í eðli sinu? íslend-
ingar telja sig liafa siðferði-
lega kröfu til þeirra og sumir
íslendingar færa einnig fram
lagalegar sannanir fyrir því,
að handritunum beri að
skila til þeirra. Þau eru sam-
in og skrifuð af íslendingum
á íslandi. Þau liafa lent hjá
dönskum fornbréfasöfnum
vegna þess að þeim var safn-
að til þeirra, og talsvei*ður
hluti þeirra með erfðaskrá
Árna Magnússonar, en hann
arfleiddi Háskólann að þeim,
cr hann átti. Þau, sem Árni
arfleiddi skólann að, hafa
síðan fengið nafnið Árna
Magnússonar-safnið.
Ástæðan fyrir því, að Dan-
ir gátu safnað handritunum
og flutt þau til Hafnar var
sú, að ísland var þá danslct
skattland. Það var einnig ó-
mótmælanlegt, að handritin
voru þá öruggari í Kaup-
mannahöfn, en á islenzkum
sveitabæjum. Hefði ísland
þá verið sjálfstætt riki, er ó-
sennilegt að þau hefðu nokk-
urn tima komið til Hafnar.
Þess vegna lialda íslend-
ingar því nú fram, að hand-
ritin eigi að flytjast aftur til
íslands, sem nú er fullvalda
ríki og ber einu að njóta á-
vaxtanna af iðni íslcndinga
í fornöld.
Þessi skoðun er sú almenn-
asta á Islandi. I Danmörku
eru skoðanir manna nokkuð
skiptar, sumir vilja algerlega
hafna kröfum íslendinga, en
aðrir eru á þeirri skoðun, að
fallast eigi á þær. Þrátt fyrir
það virðast Danir ekki liafa
mótmælt þvi, að Islendingar
hafa tekið upp liandritamálið
í sambandi við sambands-
slitin sem reyndar er óskylt
mál.
Frá vísindalégu sjónar-
miði virðist miklu minni á-
stæða vera fyrir þvi að liand-
rilin séu geymd í Kaup-
mannahöfn nú, en fyrir hálfri
öld. Nýtizku ljósmyndatækni
gerir það að verkum, að
hægt er að taka nákvæmar
eftirlíkingar af handritunum
sem gerir það og ónauðsyn-
legt að frumritin séu sjálf
hjá Hafnarháskóla. Hvað
handritunum sjálfum við-
víkur hafa þau ekkert annað
gildi nú, en sem safn af
gömlum frumhandritum.
Fyrir ísland hafa liandritin
aftur á móti mikla þýðingu
sem þjóðlegt verðmæti.
Sé tekið tillit til óska ís-
lands um að fá að geyma
sjálf frumhandritin, sem ís-
lenzkir fræðimenn í fortíð-
inni liafa afrekað og allur
heimurinn viðurkennir sem
málfræðileg og réttarsöguleg
stórvirki, virðist vera ástæða
til þess að líta með velvild á
óskir þess, þegar það er og
vitað að handritanna verður
ekki síður gætt þar, þar sem
meðvitundin um þetta þjóð-
arverðmæti myndi ýta undir
þá hugsun að hlynna að þeim.
Þau mótmæli sem fram
gætu komið af Dana hálfu og
hafa nokkurn rétt á sér, eru
að sambándsslitin og hand-
ritamálið séu óskyld mál og
að það gæti haft slæm áhrif í
Danmörku að blanda þeim
saman. Það er ekkert leynd-
armál, að margir Danir voru
gramir íslendingum fyrir að
þeir skyldu flýta sér að slíta
sambandinu við Dani, með-
an þeir voru undir hernámi
Frh. á 4. síðu.