Vísir - 18.11.1946, Blaðsíða 2

2
VISIR
Mánudaginn 18. nóvember 1946
Jar&teskar leifar Jónasar Hallgríms-
sonar jarósettar á Plngvöllum.
Himnesk fegurð varpaði
helgiblæ á hinztu kveðju ís-
lenzku þjcðarinnar lil „Hsta-
skáldsiní;; góða‘;.
Klukkan rúmlega 12 s. 1.
laugardag hófst minningar-
athöfn um þjóðskáldið Jón-
as Ilallgrímsson i kirkjunni
á Þingvöllum.
Bæði kirkjan og kistan,
sem jarðneskar leifar Jónas-
ar livildu í var smekklega
skreytt blómum og sveigum.
Athöfnin liófst á þvi, að
breiða yfir beðinn þeirra, er
æfisólin er hnigin.
Likamsleifar Jónasar Háll-
grimssonar, hins góða sonar
íslenzku þjóðarinnar, hafa
verið fluttar hingað og búinn
hér staður. Og í dag eru hon-
um nær og fjær voltaðar
jjakkir og ást fyrir „kvæðin,
! ljúfu, jjýðu.“
Öllum er það Ijóst, að jjau
æviár, sem Jónas dvaldi í
1 fjarlægð frá íslandi, þráði
hann landið lieitt alla daga,
dómkirkjukórinn söng þrjú ^ það er eins og hann horfi
vers úr sálminum „Allt eins heim i djúpri þrá, er
og' blómstrið eina.“
Þá flutti Bjarni Jónsson
vígslubiskupp skörulega og
andríka ræðu. „Fátækur var
Jónas, en haun hefir auðgað
marga. Heiðríkjan er alltaf
jafnbjört yfir óskabarni ís-
lendinga,“ sagði síra Bjarni
m. a. Heiðríkjan mun sjald-
an hafa verið bjartari yfir
Þingvöllum, en er athöfninni
í kirkjunni var lokið með þvi
að dómkirkjukórinn söng:
„Vist ertu, Jesvi kóngur klár.‘
„á sjónum allar bárur smáar
rísa
og flykkjast lieim að fögru
landi ísa,
að fósturjarðar minnar
strönd og hliðum,“
horfi heini i söknuði og þrá.
Ilann nefndi jvetta fagra
Ijóð: „Eg bið að heilsa.“
í raun og veru var liann í
ljóðum sinum öllum að biðja
að heilsa íslandi, senda því
Mistrið, sem
hafði hulið ástarkveðjur. 1 þeim Ijóðunv
nokkur liluta fjallahringsins voru fólgnar heitustu óskir
er austur kom var gersam-
hans
bænir íslandi til
lega horfið og nóvembersólin j handa, hrifning hans og að-
liellti geislaflóði sinu yfir j dáun
snævi þakta ættjörð sonar heima
„ylhýra málsins“.
Úr kirkju báru kistuna
þingmenn, en utan við kirkj-
una tóku við rithöfundar og
náttúrufræðingar; báru þeir
kistuna síðasta spölinn i ^
þjóðargrafreitinn. í graf- ur kvæðum, sem eru í flokki
a náttúrufegurðinni
og hinum dýrðlegu
kraftaverkum Guðs, sem
hann sá blasa við liér.
Vér þekkjum ást hans og
aðdáun á þessum stað. Hann
lýsti þeim tilfinningum sin-
um meðal annars i tveim-
reitnum lék lúðrasveit
Reykjavíkur Oratorium eftir
Ilándel og meðan kistan seig
niður i gröfina lék Lúðra-
sveitin „ísland, farsælda
frón“ og dómkirkjukórinn
söng. Meðan ómar dagsins
fegurstu og beztu ljóða hans:
„ísland, farsælda-frón“ og
„Fjallið Skjaldbreiður“.
Xú eru likamsleifar hans
flutlar heim og lagðar við
brjóst fósturjarðarinnar, eins
og barnið í móðurfaðm. í dag
bárust út i vetrarkyrrðina og | minnist íslenzka þjóðin .Tón-
kista Jónasar livarf í ætt- asar viðkvæmum huga. Minn-
jarðarskaut breiddist liátíð-j ingarnar koma til vor. Fyrst
leg kyrrð og ró yfir alla, sem sjáum vér í anda fátæka
viðstaddir voru. Næst var; sveitadrenginn norður í
sunginn sálmurinn „Faðir; Öxnadal. Aðeins 9 ára gam-
andanna“.
Þegar biskupinn yfir Is-
landi, herra Sigurgeir Sig-
urðsson, tók til máls endur-
varpaði hamraveggur Al-
mannagjár hverju orði i
ræðu hans, sem hér fer á eft-
ir.
all tekur hann að reyna
og skilja, að mannlifið er
ekki aðeins Ijós og gleði,
heldur einnig skuggar og
sorg. Þá þegar varð hann
að bcina veikum fótum sín-
um út að gröfinni. Faðir hans
var skyndilega kallaður burt
og Jónas gleymdi ekki hin-
um sára liarmi, þótt árin
liðu.
„Drag skó þína af fótum
þér, því að sá staður, sem þú
stendur á, er lieilög jörð.“ -—
2. Mósebók, 3. kap., 5. vers.
Frá upphafi íslands byggð-
ár hafa Þingvelllr verið heil-
agur staður þjóðar vorrar og
samofinn sögu hennar og
kjörurn.
Enn j dag beinir íslenzka
þjóðin liuga sinum hingað.
IJér í þj'jðafgraireitnum hef-
ir hún jnj. ájiveðið gð búa
ástfólgnustu sonum og dætrl-fiuiÞáPrtíg reViVdt'st 'htWuuú
um íslands hinzta hvílurúm. j Iífið snemma sársaukafullt
Hér vill þjóðin í móðurást f eins og svo mörgum öðfum.
„Man ég þó missi
minn í heimi
fyrstan og sárstan
er mér faðir hvarf.“
Og hann segir líka:
,.Man ég minnar
móður tár.“
En í sorg og reynslu ljúkast
upp heimar------sem ella eru
lokaðir og margt fagurt
sprettur þá fram í mannshug-
anum, sem vökvað lielgum
tárum öðlast undraverðan
vöxt og fegurð, enda sagði
Jónas svo fallega:
„Þá er það víst
að beztu blómin gróa
í brjóstum sem að geta
fundið til.“
Eg hygg, aö reynsla Jónasar
i lífsbaráltunni allt frá
bernsku hafi opnað hug lians
fyrir hinum æðri sannindum
lífsins.
A hálum braulum, í fátækt
og einstæðingsskap og fjarri
landinu, sem liann elskaði,
sá hans skarpskyggni andi
heim í sannleiks- og sólskins-
löndin. Ilann fann, að „það
er svo læpt að trúa heimsins
glaumi.“ Og ef til vill er það
talað út frá hans eigin reynslu
þetta:
„Þá sá alfaðir,
sem öllu stýrir,
grát í auga
ins einmana.“
Trúarstrengurinn í hörpu
hans er hljómfagúr. Trúin
á föðurforsjón guðs. „Vittu
bárn, sú hönd er sterk“, sagði
hann.
ísland þákkar honum lians
fagra lilut í frelsisbaráttunni.
Þakkar Iionum ást hans á
móðurmálinu, og þá fyrir-
mynd, sem hann gaf sjálfur
í meðferð þess.
Einn íslenzkur rithöfund-
ur, sem nú er látinn, sagði
þessi sönnu orð um hann:
„Islenzk tunga skartar í ljóð-
um hans í allri sinni fegurð
og tign, heimurinn í stuðla-
fallinu er skær og tær eins
og úr gullstrengjaðri gígju.“
Þáttur vinanna þriggja:
hans, Tómasar og Konráðs
gleymist íslendingum aldrei.
Þeir voru trúir, sannir boð-
berar ættjarðarástarinnar,
jjjóðrækninnar og frelsisins.
í dag hljómar harpa Jónasar
enn j hjörtum vor íslendinga.
Vér heyrum hljóminn hér á
Þingvöllum og i sveitinni
hans heyrast þeir: „Þar, sem
liáir hólar, hálfan dalinn
fylla,“ og um landið allt.
'Rödd hans hljómar áfram um
ókomin ár, alveg eins og
hann sagði sjálfur um Tóm-
as Sæmundsson:
i
„Lengi mun hans lifa rödd,
lirein og djörf um hæðir,
lautir.“
Vér Islendingar eigum
Jmikil íhugunarefni við þessa
gröf. Ilér rifjast upp ham-
ingjuefnín • ög[ harmárnir,
mistökin og sigrarnir. En
beztu svnirnir benda ævin-
lega fram á við. Einnig þá
er þeir eru fallnir og löngu
liðnir. Þeir hvetja til þjóðar-
einingar og samtaka og bar-
áttii í frelsis- og framfáraátt.
Jónas trúði ó framtið Islands
og sú trú hans var byggð á
traustinu til guðs.
Frá gröf hans í dag berst
þvj þetta hróp lians lil yztu
stranda og inn til dala:
„Veit þá engi, að eyjan livila
á sér enn vor, ef fólkið þorir
Guði að treysta, lilekki að
lirista,
ldýða réttu, góðs að biða.“
Hann féll ungur i valinn.
En gjöf lians til islenzlcu
þjóðarinnar i'.ellur aldrei úr
| gildi.
Og vér erum öll á einu
máli uin Jjað, að sú þjóð er
vel á vegi stödd, sem á sonu
að missa, sem eftir sig láta
arf, líkan þeim, er Jónas Hall-
grímsson gaf sinni þjóð.
Mannsæfin er alltaf stutl
og flestum finnst gröfin köld
og dinnn.
Skáldið Einar Benedikts-
son, sem nú hvílir hér við
hlið Jónasar álti sammerkt i
því að liorfa lil aústurs í sól-
arátt og sjá jiar i anda ný
heimkynni lífsins. Hann
sagði:
„Þar lijartáð verður hreint
og skilur fyrst
að Iieimþrá vor lil guðs er
lífsins kjarni,
því glampar eilífð yfifr liárri
lisi',
sem engils svipur ljómi yfir
barni.“
Yfir þjóðargrafreitnum
ljómar eilíft ljós og eilíf von.
Líkamsleifar þjóskáldsins
Jónasar Hallgrímssonar
verða nú vígðar íslenzkri
mold. Þjóðin krýpur við gröf
lians í hljóðri þökk.
En andi hans og ljóð niunu
lifa.
Að lokinni ræðu biskups-
ins söng Dómkirkjukórinn
með undirleik Lúðrasveitar-
innar: ,,.Ó, guð vors lands.“
Er síðustu tónar lofsöngs-
ins voru dánir út kastaði síra
Hálfdán Helgason, prófastur,
rekunum og athöfninni lauk
með þvi, að sungið var:
„Gefðu að móðurmálið mitt.“
Jarðneskar leifar Jónasar
Hallgrímssonar hafa nú hlot-
ið liinzta hvílurúm, en ljóð
lians lifa í hverri íslenzkri
sál meðan „Ástkæra, ylhýra
málið“ túlkar sigildan inenn-
ingararf sveitadrengsins frá
Hrauni í Öxnadal.
Drottningin
veðurteppt.
Drottningin er veðurteppt
í Kongshöfn í Færeijjum.
Mun hún liafa viðkomu í
Þórshöfn, eins og venjulega,
en sökum stormS, htefir hún
ekki getað farið þangað enn-
þá.
Kom fyrstur —
;
Framh. af 1. síðu.
ús Björnsson náðum i, skýrði
okkur l'rá þvi, ‘að hann hefði
verið að koma sunnan úr
Keflavík um það bil, sem
eldurinn brauzt út. Ivvaðst
liann liafa séð tyær stúlkur á
nátlkjólum skanunt frá hús-
inu og hefði hann þegar num-
ið slaðar og boðið jjeim upp i,
jafnframt því sem farþeg-
arnir buðust lil að fara úr
bílnum, en þær voru svo æst-
ar og utan við sig, að þær
sinntu þessu ekki og hlupu
leiðar sinnar. Bílsljórinn liélt,
að þær mundu hafa meiðzt
eitthvað.
Leystar út
með gjöfum.
Þegar konurnar tvær fóru
frá Stórholti lil kunningja
eða ættingja, nokkuru fyrir
hádegi, voru þær leystar út
með gjöfum, jiví að húsfreyj-
an og dætur hennar gáfu
jjeiifi kjóla og kápur í stað
jjeirra fata, sem þær liöfðu
misst. Er jjað liöfðinglega
gert.“
Framh. af 1. síðu.
GLUGGAR BROTNA.
I húsunum Amtmannsstig
5 og 5 A, sem eru norðan göt-
unnar, sviðnaði gluggaum-
búnaður og rúður brotnuðu
af hitanum og sömuleiðis í
Þingholtsstræti 14. Yar vatni
dælt á jiessi hús til að verja
jjau fyrir eldinum, svo og
húsin Þingholtsstræti 16 og'
18 og báru íbúar sumra liús-
anna innanstokksmuni út
lil að forða jieim, ef ekki
tækist að verja þau fyrir
eldinum.
OLÍUPORT HÍS.
Milli Amtmannsstígs og
Bókhlöðustígs, fyrir enda
sunds, ’sem gengur suður úr
Amtmannsstignum, er olíu-
port Hins íslenzka steinolíu-
hlutafélags. Þar mun ekki
vera gcymd nein olía lengur,
en hins vegar er þar talsvert
af tækjum, bílum, tunnum
o. s. frv. og jarðvegur er jiar
smitaður af olíu. Varð kom-
ið i veg fyrir, að eldurinn
kæmist í portið, þótt vindur
stæði á jiað og neistaflug
kveikti i húsi liandan jjess
— liúsinu
BÓKHLÖÐUSTÍG 11.
Komst eldurinn i efri hæð
jjessa liúss og brann hún
mikið að innan, en slökkvi-
liðinu tókst að forða þvi frá
eyðileggingu. — Eldurinn
komst ekki niður á neðri
hæðina, en skemmdir urðu
á henni af vatni. Komst eld-
urinn í jjetta hús á níunda
tímanUln.
K. F. U. M.
; Um líkt leyli mun eldur-
inn hafa náð fótfestu í sam-
komuhúsi K.F.U.M., sem er
.. FrainKT'BrÍröm