Vísir - 27.01.1947, Blaðsíða 4

4
VlSIR
Mánudaginn 27. janúar
DAGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
I.S.I.
T^lestir miðaldra menn og þaðan.af eldri viðurkenna sín
“ ' á miUi, að æskumenn landsins beri af eldri kynslóðum
í flestum greinum. Þeir bera sig betur, eru frjálsmann-
legri, stærri vexti og glæsilegri. Fágælt er nú; orðið að
sjá Ju:einar hengiimænur, sem var, dagXegur viðburður
fyrr á áriun og deyr ekki út með öllu fyrr en rosknari
kynslóðimar líða undir lok. Slíkur Jimaburður og dagfar
er eftirstöðvar þjóðkúgunarinnar, þegar almenningur var
allur í kút-og keng í örvæntingu um eigjn hag og eilífri
baráttu við hordauðann og mannfV iiinn.
Þqu samtök, sem öðrum fremur hafa mótað frjáls-
mannlcga framkomu æskumanna nú á döguin, eru íþrótta-
félögin og samband þcirra, sem þrjátíu ,og fimm ára verð-
ur á morgun. Frelsi þjóðarinnar er undii-sta'ðan að starfi
iþróttafélaganna, með þvi, að gerkúguð þjóð hugsar ei svo
hátt, að slík starfsemi sé efld. I rauninni má miða sjálf-
stæðisþrá og framtak hyerrar þjóðar við skilning hennar
á íþróttamálum. Menningarþjóðirnar keppa að þvi upp-
eldi iað lieilbrigð sál búi í hraustum likama, — ekki fárra
manna, heldur heildarinnar allrar.
Iþróttasamtökin hafa ótt við misjafnan skilning og
margskonar erfiðleika að ,etja að undanförnu. Stíkir erfið-
leikar mega þó heila að baki. Nú skipar einn sjötti hluti
þjóðarinnar sér í fyíkingarraðir íþróttamanna, en slíkur
hópur getur unnið af'eek,; ef vilji og eining er l'yrir hendi.
Áhugamál I. S. I. eru mörg, en eitt af þeim er að koma
upp iþróttahöll hér í Reykjavík. Þetta ætti að vera auðvelt,
verði, bafizt handa af fullum dugnaði, en óneitanlega
hefur lítið verið gert í málinu enn þá. Ætti brcyting að
verða á þessu bráðlega, enda ekki vansalaust við hve léleg
skilyrði íþróttafélögin verða að starfa, en meðan .svo, er,
má gera ráð fyrir að starfsemi þeirra nái.ekki t.if alfs þurra
manna, en aðeins binija áhugasömu.
I. S. I. hefnrhaít með höndum víðtæka upplysinga og
fræðslustarfsemi. varðandi íþróttamál, og ennfrenuir haft
hönd í bagga um lagasetningu og ,svo starfsreglur marg-
víslegra íþróttagreina. Hefur allt þetta síarf fapið vel úr
hendi. Jafnframt hafa iþróftamenn náð mjög glæsileg-
111» árangri í þjálfun og afrekum, cnda er þá slceminst að
minnast frammistöðu þeirra í Norcgi á síðastliðnu sumri.
Mega iþróttastarfsemin dafna og þróast og keppa stöðugt
nð því að gera Isléndinga að meiri og.beiri mönnum.
Kvenréttindaíékgið,
Tljörutíu ár eru í dag liðin frá því cr kvenréttindafélagið
* var stöí'nað. I uppb.afi var það fáliðað og mælti mis-
jöfnum,skilningi, en óhætt er þó að segja, að flestir víð-
sýnir menn studdu það áð málum strax í'rá upphafi. Eftir
15 ára brautryðjaijdastarf félagsins var konum veittur
kosningarréttur og kjörgengi méð lögum, jafnan rétt haá'a
þær íil náms við allar menntastolnanir og foiv'éltindi, i
sunjum, og jafnan rétt eiga þær loks að hafa til pmbætta,
])ótt á því kunni að hafa orðið misbrestur, sem þá er vafa-
laust engu síður konum sjálfum að kenna, en veitinga-
valdinu. Verður ekki annað sagf, en að konur hafi í'engið
])ær stöður, sem þær hafa sótt eftir, en sem dæmi þess má
nefna ríkisféhirði og veðurstof.ustjóra.,
Ilitt er svo annað mál, að félagið ætti að vinna kapp-
samlcga að aukinni menningu og menntun kvenna, en
því miður er þar mjög ábótavant. Húsmæðraskólar bafa
verið stofnaðir i landinu, en þangað gcta lconur ekki ,sótt
að ijeinu ráði. Ef vel ætti að, vera mætti tryggja með
Jöggjöf, að allar konur, sem ekki gengju á æðri skóla,
yrðu að stunda nám við húsmæðraskólana, en það myndi
reynast hinn mesti menningarauki og þjóðhagslcgur
sparnaður. Fájkunnátta gefur meiru spillt, en ipenn gera
Sér grein fyrir, og þau verðmæti eru mikil, sem farið liafa
forgörðum í þjóðarbúinu öilu, einmitt vegna þessa.
Vill gera Laxá
alla laxgenga.
Jóitas Jónsson hefir. horið
fram till. til þál. um að gera
laxgenga ofan við rafstöðina
hjá Brúum.
Hljóðar till. svo: ,
„Alþingi ályktar að skora
á ríkisstjórnina að gera Laxá
í Suður-Þingeyjarsýslu lax-
genga frg Ðrúuni og upp að
Mývatni með tvenns konar
aðgerðum:
1. Að fá hingað til lands
énskan kunnáttumann til að
scgja fyrir um, bvernig gera
megi fossana i Laxá bjá
Brúum genga fyrir Iax.
2. Að láta gera fullkominn
laxaveg fram bjá fossunum
við rafstöðina hjá Brúum og
láfa þann kostnað teljast með
gjöldum við framhaldsvirkj-
un á þessum stað, en láta
faíla niður af hálfu ríkisins
leigu fyrir notkun vatnsafls-
ins við orkuframleiðslu.“
I greinaregrð segir m. a.
: sVo:
„Laxá í Þingeyjarsýshi ei;
fegursta valnsfall hér á landi
ög þó víðai' sé íeitað. Hún er
laxgeng liálfa leið frá sjó og
upp að Mývatni. En i gljúfr-
mn ofan við Grenjaðarstað'
eru fossar og strengir á all-
löngu svæði, og þar stöðvast
íaxgöngurnar. En í þessum
gljúfrum er rafstöð sú, sem
I Akureyrj liefif liyggkv Eru
þar hezt skijyrði til oi'ku-
vinnslu á öllu Norðurlandi,
og má gera ráð fyrir, að þar
verði, áður,en langt um lið-
ui', fullvirkjuð 35—40 þús.
hestöfl og orkan leidd um
báðar Þlngeyjarsýslur, Eyja-
fjörð og Skagafjörð. Ríkið á
vatnsaflið í Láxárfossum, en
mun ekki hafa ki'afizt leigu
frá Akureyrarhæ að svo
komnu. Er hér lagt til, að rík-
ið falli frá leigu fyrir orku-
réttindi þessi, en láti i þess
stað koma þá kvöð á virkj-
unina, að hún geri fossana
laxgenga. Mvndast þá ca. 20
km. langt laxveiðisvæði frá
Brúum að Mývatni eftir endi-
löngum Laxárdal. Er það mál
manna, sem til þekkja, að
stík aðstaða til laxveiða.
muni vera sjaldgæf í allri
Evrópu. Fer þar saman feg-
urð og ró sveitarinnar og
ágæti árinnar, sem fellur þar
stall.af stalli i livítfyssandi
strengjum. Þegar efri liluti
Laxár yrði orðinn laxgeng-
ur, mætti telja, að þjóðar-
auðurinn .hefði vaxið svo, að,
nenia mundi milljónum kr.
Laxavegur sá, sem gera má
i Brúagljúfri, mun vera uín
einn km. á lengd. Þegar Ak-
ureyri hóf virkjun í Laxá,
var stigi gerður i stíflugarð-
inn. Auk þess hél Akureyrar-
hær þá að. sprengja á sinn
kostnað rennu gegnum klapp-
irnar fram lijá stöðvarhús-
unum. Þar fyrir ofan er all-
Iángur kafli, þar sem laxaveg-
urinn er svo að segja sjálf-
gerður. En upp undir stíflu-
garðinum er gilið þröngt, og
þarf allmiklu til að kosla
fýrir laxvegínn. IIci' á landi
er enginn eiginlegur kunn-
áttumaður um laxastigagerð,.
þar sem erfið er 'aðstaða.
Englendingar liafa gert lax-
veiði í ám að íþrótl og liafa
í þeim efnum mesta reynslu.
Frægur enskur kunpáttu-
Flugslysiö —
Framh. af 1. síðu.
Ci’oydon-flugvellinum í
London, er þær voru a'ð
hefja sig til flugs og fórust
11 manns í þvi slysi <af 23
sem í flugvélinni voru. Sakn-
að er flugvélar, sem fór frá
Kanton og ætlaði til Clmng-
king. Með henni voru 19
manns. Leitað er brezkrar
Moskitoflugvélar með 3ja
manna áhöfn í Suður-Frakk-
landi, en hennar er saknað
síðan á laugardag.
Síðusfu fréttir:
í fréttum frá London kl.
11 í morgun var skýrt frá
þvi, að lík Gustavs Adolf
Iirins, sonarson Svíakonungs
verði flutt heim til Sviþjóð-
ar með sænsku herskipi,
'sem fer til Hafnar að sækja
það. Nánari fréttir hafa
einnig borizt af flugslysinu
í Kína og liefir vélin, sem
fór frá Kanton og ætlaði til
Chungking, fundist. Allir
þeir,. sem i vélinni voru, 19
manns, höfðu farist. Flug-
vélin var, Dakotavél frá kin-
versku flugfélagi og stjórn-
aði henni Banda'ríkjamað-
ur. Flugvéliri fannst í Vesl-
uv-Kina skainmt frá Cliung-
king,,
ínað.ur hafði fyrir nokkur-
um .árum forsögn um laxa-
sfigp í Fnjóská skammt frá
Laufási. Eru nokkurar líkur
til, að fá mætti hingað þenn-
an mann lil .for&töðu við opn-
un Laxár í Þingeyjarsýslu,
því að liarfii er nokkuð kunn-
ugur hér á landi og hefir
áliuga fyrir slíkum máluin."
Viðskiptaráð svarar.
Oddur Guöjónsson formaSur
ViSskiptaráðs hringdi til Berg-
máls á föstud. vegna umniæl-
anna, sem höfS voru eftir,
kaupsýslumanni þá um daginn.
Taldi dr. Oddur,, að þar væri
tálaS af lítilli s,anngirni og
jaínvel nokkurum ókunnugleik
á síarfsemi ViSskiptaráSs og
ýildi hann koma á framfæri.
hvernig' máliS hörfSi viS frá
bæjardyrum þess :
Gekk verr að afla vara.
„Á árinu, sem leiS, gaf ,ViS-
skiptaráö út mikinn fjölda
lc.yfa, en , kaupsýslumpnnum
gekk verr en þeir höf.Sn búizt
vjS aS . aíla vara. Af þessu
leiddi, aS mikill fjöldi ó.notaSr,a
leyfa var. í uniférS. um áramót
og ,pnnur, sent voru ekk.i, aS
fullu notuS, en ,öll þessi levíi
átstu aS réttu lagi áS falia ,úr
gildi þá.
Auglýst eftir upplýsingum.
• (Um áramótin vildi ViSskipta-
ráS athuga, hvaö, leyfigjr þeás-
um liSi eSa livorl húiS yæri aö
gera einhverjar ráSstafanir^til
aS fá vörur út á þau og þá á
hvaSa stigi pöntunin væri,
hvort búið væri aS greiSa vör-
una og þar fram eftir götun-
um. Auglýsti þaS því eftir upp-
lýsingum um þetta í útvarpi og
blöSum.
✓ I
Þúsundir leyfa.
Um tveir fimmtu hlutar
þeirra leyfa, sem gefin vorti út
á s. 1. ári hafa komiS til fram-
lengingar, en þar sem athuga
þar.f .hvert út af fyrir sig, er
sýnilegt, aS ekki verSur hægt
áS komast. gegnum alla fúlguna
fyrr en.io. febrúar í fyrsta lagi,
en fresturmn var útrunninn á
Iaugardag. Ætlunin hefir veriS,,
aS taka umsóknirnar eftir röð,
en þó hefir elcki vcriS hjá því
komizt, aS. yeita nókkurum
leyif.um forgang, þegar um hef-
ir veriS qS ræSa vorur til út-
gerSarinnar eSa aSrar vörur,
sdm, nauSsyn Itar til, aS fest
væri. kattp á þegar.
Viðskiptaráð _
ekki aðgerðarlaust.
ViSskiptaráSiS hefir ekki
.veriS aSgerSarlaust þaS sem
af er þessu ári, þar sem þaö
liefir vcitt 2500 gjaldeyris- og
innflutningsleyfi, flest fram-
lengingar, auk hreinna gjakl-
eyrisleyfa, svo sem fyrir férSa-
kostnaSi og sliku, en þá eru
ekki meS taldar allar þær.neit-
anir, sem ráSiS . hefir látiS írá
sér fara.
»
. Ekki hægt að fjölga fólki.
ÞaS héfir ekki veriö talið
unnt aS fjölgá starfsfólki ráös-
ins, þó.tt vinna hafi stóraukizt
þenna tíma, þar sem þetta
stendur aöeiijs stutta stund, en
þaö hefir lika tafiS, aS margir,
sem sótt hafa um framlengingu
leyfa, hafa ekki sent ráSinu,
meS umsókninni, umbeSnar
upplýsingar."
Spurning.
/Eftirfarandi staka var Vísi
jsend á laugardag:
Málskrafs híkar margir lvér
mjög af þójmi -flýja. .
HeyriS strákar, hermiö mér:
Hvar er „Stefania ?‘‘
O. ó.