Vísir - 08.04.1947, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Þriðjuclaginn 8. apríl 1947
Dýrtíðarmálin krefjast
Allt frá slríðsbyrjun 1939
hefir það verið vfirlýst
-stefnumál allra fíkisstjórna
okkar, að vinna á móti vax-
andi dýrtíð og verðbólgu í
landinu, en öllum liefir þeim
mistekist það svo greinilega,
að nú cr svo komið að ríkis-
sjóður hefir orðið að taka á
sig ábyrgð á áðalatvinnuveg-
um þjóðarinnar, sjávarútveg-
inum og landbúnaðinum,
vegna verðbólgunnar. Um
langt skeið liefir ríkissjóður
borgað verðuppbætur á allar
landbúnaðarvörur, og varið
lil þess tug|un milljóna króna
árlegá, og nú Iiefir lunm lika
tekið að sóf að ábyrgjast
vorð, útfluLtra sjávarafurða.
Sámtímis þessu eru fram-
kvæmdir þcss opinbera relcn-
ár með svo miklum krafti og
fjárútlátúm, að það eitt er
nóg lil þess að ofbjóða gjald-
þoli þegnanna, þó ckki Icæt-
ist við að borga vcrðirpþbæt-
ur á framleiðsluna, og nú
síðast er farið að borga nið-
ur verð á innfluttum vörum
til þess að stöðva hækkun
vísilölunnar. Öllum er ljóst
að þetta getur ekki gcngið
öllu lengur, en engar raun-
bæfar tillögur eru þó komnar
tfl þess að bæta úr þessu.
Ekki er enn séð hvernig
takast muni með sölu á fisk-
framleiðslu þessa árs, þó
vonir séu lil að vel seljist.
Sjávarafurðir eru nú eftir-
sóttar og i háu verði á heims-
markaðinum, svo vei kann
svo að fara að ríkissjóður
sleppt í þetta sinn án mikilla
útgjalda vegna þessarar á-
byrgðar. En það er þó alveg
vist að innan skamms fellur
verð á þessum vörum svo, að
okkur verður með öllu ó-
kleift að selja þær með kostn-
aðarverði, eins og fram-
feiðslukostnaður er bér nú.
Það verður því elcki undan
því komist öllu lengur að
finna önnur úrræði á þessu
máli, en að rikissjóður greiði
. liallann, hann Iiefir ekki ann-
að fé til þess en það, sem
hann tekur af gjaldþegnun-
,um jafóðum, eða þá með lán-
um, sem gjaldþcgnarnir
verða svo síðar að greiða
með rentum og renturentum.
Orsakir
meinsiúS.
Til þess að kom'ast úr þess-
um ógöngum verðum við að
gera okkur grein fyrir oi’sök^
utn þess að svona er komið,
lil þess að geta lekið fvrir
rætur meinsins. Mér virðist
þclta liggja nokkuð i augum
upp og skal liér stulllega
minnst a það helzta:
1. ' sitölulögin voru frá
upphafi, eins og þau
komu frá löggjafamun,
sjálfvirE verðhækkunar-
s rúfa.
2. i f efjalaus kröfupólitík
allra stétta um að brifsa
til sin sem mest af stríðs-
gróanum, og má þar
liefna:
a. Verð landbúnaðarvara
er 1940 tekið úr tengsl-
um við annað verðlag
og kaupgjald í landinu,
og verð þeirra hækkað
meira en i hlutfalli við
það.
b. Márg endurtekiiar
grunnkaup.shækkanir
iil allra launamanna í
landinu.
e. Sexmanna-nefndaráiit-
ið um verð landbúnað-
arafurða.
Öllu þessu fylgir svo við-
eigandi vísitöluliækkun.
Það var mjög freistandi
meðan viðskiptin voru sem
mest við setuliðið, bæði
vinnuþjónusta og afurða-
sala, að hafa verðið sem allra
hæst. En slíkt bar frá upp-
hafi að slcoða sem striðsfyrir-
brigði, en ekki sem framtíð-
ar ráðstöfun, sem ekki yrði
breytt siðar, um leið og lím-
arnir breyttust.
Gengið framhjá
staðreynd.
Um sexmanna-nefndar-
áliíið, um verð landbúnaðar-
vara, er það að segja, að þar
er gengið framlijá þeirri
staðreynd að framfærslu-
kostnaður cr miklu lægri í
sveitum en í kaupstöðum.
Það er tekið til greina' í
skattalögunum við persónu-
frádráltinn og í alþýðutrygg-
ingarlögunum. Það er því
ekki samningskrafa að þeir
sem landbúnað stunda, hafi
sömu tekjur og kaupstaðar-
búar, sem enga landbúnaðar-
framleiðslu hafa. Enda mun
það vera sjaldgæft fyrirbrigðí
að svo sé almennt, hvar sem
leitað verður.
Það kom sjálfsagt mörg-
um óvart, jjegar jiessi nefnd
varð öll sanunála, en það
verður skiljanlegra þegar
allar ástæður eru skoðaðar.
Framsóknarrnennirnir og
sjálfstæðismennirnir i nefnd-
inni kej)])a nvor fyrir sinn
flokk um hylíi og kjörfylgi
bændanna. Kommúnistar eru
þar Jílfa á biðilsbuxunum, og
liafa þar nokkuira flokks-
legra hágsmuna að gæta. En
svo getur maðnr ekki heldur
varist þéirri hugsun að þeir
hafi séð nolckúð lengra, scm
sé það, að þetta inúndi valdá
áuknum vandræðum í dýr-
liðarmálunum. Þeirra stefn.u-
mál er, sem kunnugt er ekki
það, að leysa vandamál okk-
ar þjóðskipulags heldur hilt
að-auka þau í þeirri von að |
það geíi oi-ðið til þess að j
fólkíð áohyilist þá frckar
þei ri a ]) j óðski pula gs 111 ál.
Það hefði því vcrið Alþýðu-
flokkurinn'einn sem var lík-
legur lil að gera ágreining|
en hann tók ekki þált í þess-
ari nefndarskipun.
Leiðir út úr
öngþveitinu.
Það sem mér sýnist að nú
geti orðið til lijálpar út úr
vandræðunu-m er:
1. Að samræma grunnkaup
við það sem sjávarútveg-
urinn þolir fyrir halla-
lausan rekstur, og hafi
sjómenn þó liærra kaup
en aðrar vinnandi stéttir
í landinu.
2. Að verð laridbúnaðaraf-
urða verði lækkað svo að
hlutföll milli þess og al-
menns grunnkaups —
Dagshrúnartaxta — verði
það sama og var á árun-
um fyiir stríð. Yerð inn-
lends iðnaðar lækki á
sama liátt.
3. Að fjárlög verði miðúð
við gjaldþol þegnanna,
þannig að skatta og tolla-
bvrðar ofbjóði ekki og
linekki atvinnulífinu i
landinn og keppi við það
um vinnuaflið.
Við getum aldrei losað
okkur við þá staðreynd að
ekki verður hjá því komist
að samræma framleiðslu-
köstnaðinn við það, sem hann
er i þeim löndum, sem fram-
leiða sömu vörur og við, og
fyrir söiriu markaði.
Eg lield að bagur bænda á
áiunum fyrir slríð liafi ekki
verið lakari, en alls fjöldans
af launamönnum — þeirra
sem atvinnu höfðu — svo
það sé ekki ósanngjarnt
gagnvart þeim, að gera ráð
fyrir sömu blutföllum milli
afurðaverð og kaupgjalds,
og var á þeim árum.
Það verður að gera sér
grein fyrir þvi, að það er tak-
markað, sem taka má af
gjaldþegnunum í tollum og
sköttum lil þarfa bins opin-
bera, svo aö ekki skapist af
þvj fjárþurð fyrir atvinnu-
lífið, því það er þó það sem
ber uppi allan þjóðarhaginn
og atvinnuiif i landinu. Vænt-
anlegt fjárhagsráð Iiefir
sjálfsagt þella mál til sinnar
meðferðar og skal því ekki
rætt frekar liér.
Samvinna
er nauðsyn.
Rikisstjórnin hefir gert
það að stcfnumáli sínu, að
skipuleggja verzlunina, svo
hún verði rekin á sem hag-
kvæmastan hátt og með sem
minstum reksturkostnaði,
svo vonandi vinnst þar eilt-
bvað á íil lækkunar á dýrtíð-
innir Iíeppilégast til góðs
árangurs teldi eg að hafa þar
samvinnu við verzlunarstétt-
iria, bieði kim])merin ;og lcauj)-
félög, sem og um allar þær
ráðstafanir, sem gerðar vcrða
(il lækkunar á dýrtíðinni, að
höfð sé samvinna við við-
komandi stéttir og liags-
munasambönd.
Þegar um dýrtíðina cr tal-
að eða skrifað, er það fyrst
og síðast rísitalan, en ekki
ástæðurnar fyrir þessai-i liáu
vísitölu. Og sama cr um varn-
ir gegn dýrtíðinni, að þær
liafa verið þær einu, að borga
visitöluna niður með fjár-
framlögum úr ríkisjóði. En
meðan ástæðurnar fyrir þvi
að vísitalan er svona liá, eru
ekki numdar burtu er það
vonlaus. barátta. Það er eng-
in lækkun á dýrlíðinni þó
ríkissjóður borgi tugi millj-
óná króna árlega til þess að
greiða hana niður. Það sanna
er, að vísitalan ér ekki eins
há og bún.þyrfti að vera til
jöfnunar á bækkun fram-
færslukostnaðar. Það er verð
innlendrar framleiðslu og
grunnkáupið; sem þarf að
lækka, og þegar ])að er feng-
ið lækkar vísitalan alveg af
sjálfu sér, og sú lækkun verð-
ur áframlialdandi.
Siöasta ráðstöfun ríkis-
stjórnarinnar til þess að
halda visitölunni niðri, er að
borga niður verð innfluttra
naúðsynjavara. Eftir ástæð-
um sýnist mér að hér sé rétt
að farið. Það eru miklar
ástæður lil að ætla að verð
þeirra vara standi nú í há-
marki, eða nærri þvi, en fari
áður en langt um líður lækk-
andi, og þvi allar likur til, að
þess þurfi ekki nema um
stuttan tíma. Hins vegar yrði
hækkun vísitölunnar vegna
þessarar verðhækkunar, til
þess að bækka enn verð inn-
lendu framleiðslunnar, svo
dýrtíðarskrúfan fengi enri
aukinn drifkraft.
Ekki fórnir.
Mönnum kan«) að sýnast,
að liér sé farið fram á of
miklar fórnir af bendi laun-
þega og framleiðenda, þeirra,
sem framleiða fyrir innlend-
an markað. En eg líl ekki
svo á, að hér sé um fórnir
að ræða, lieldur aðcins nauð-
synlegar ráðstafanir til ])ess
að forða atvinnu- og fjár-
málalífi þjóðarimiar frá slór-
óhöppum. Til hvers er liátt
kaup og hált afurðaverð, ef
svo þarf að taka þetta af
mönnum aftur — og það er
óumflýjanlegt — með tollum
og sköttum í ríkissjóð, til
þess að borga með lialla-
reksturinn, eða það sem enn
verra er, að eyða stríðsgróð-
anum í taprekstur, safna
skuldum, stöðva atvinnulífið
og bjóða lieim atvinnuleysi.
Það hafa aldrei verið betri
-skilvrði fyrir blómlegu at-
vinnulifi í þessu landi og al-
mennri velmegun allra slétta
en nú, ef við lcunnum rétt að
nofa okkur aðsíæðurnar, og
öllum liugsandi mönnum og
þjéðflokkum er orðið það
ljé’st, að það ástand, sem nú
cr, getur ekki lejtt til far-
sældar, svo það ætti ekki að
standa á fólkinu að gerbreyt-
ing sé gerð á þessu ástandi,
sem nú cr.' Þ. St.
Blandaðir
ávexSlr
Klapparstíg 30.
Sími 1884.
Kristján Guðlaug'sson
hæstaréttarlögmaður
Jón N. Sigurðsson
héraðsdómslögmaður
Austurstræti 1. — Sími 3400.
Baldvin lénsson
hdl.,
Vesturgötu 17. Sími 5545.
Málflutningur. Fasteignasala.
Viðtalstími kl. 2—4.
Silfundettt
Hringbraut 38.
Sími 3247.
Permaztent
Ileitt og kai .
Kaupum afklippt húr lui j
verði. — Vinnum úr h;i
Hárgreiðslustofan PERI
Vífilsgötu 1 . Sími 41 lö
-
GÆFAN FYLeifi
hríngunum frá
Hafnarstræt' J
Margar gerðir fyrirliggjandi