Vísir - 14.04.1947, Blaðsíða 4

/
tWwiWAKthA
V I S I R
Mámidaginn 14. apríl 1947
DAGBLAÐ
Utgefandi: BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, tíersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Vertíð 09 alurðasölnr.
^■alsvert er nú liðið á þessa vertíð og héftvr hún verið
^ með eindæmum liagstæð það sem aí' er. Gefið hefur
á sjó vikum og mánuðum saman, svo að menn muna ekki
aðrar eins gæftir. Slys hafa nær engin orðið og aflabrögð
víða í bezta lagi, sums staðar ágæt.
Allt ætti þetta að gela aukið á bjartsýni manna, ef
<kki væri annað, sem orkaði í gagnstæða átt. Það er ekki
nóg að veiða rnikið, ef ekki er unrit með néinu mót'i að
koma aflanum í verð, fá fyrir liann svo mikið fé, að það
borgi sig að gera út skipin og bátana. Ágætar gæftir og
mokafli nægja,aldrei út af fyrir sig, til þess að balda
þjóðfélaginu í gangi. Það gerir verðið, sem hægt er að íá
fyrir afurðirnar.
Islenzkar viðskiptanefndir sitja nú í höfuðborgum
tveggja stórvelda, Rússlands og Bretlands, og reyna að
selja íslehzkar afurðir og þá vitanlega fyrst og fremst
sjávarafurðir. Engar fregnir bafa borizt af árangri ])ess-
nrra ferða, cn menn óttast, að ]>ær hafi ekki gengið að
öllu leyti að óskum, því að vafalaúst hefði ekki verið beðið
með að tilkynna það, ef samningar Ijefðu tekizt. Af þessu
léiðir aftur, að fryslihúsiri fyllast hvert af öðru og taka
verður það ráð að salta fiskinn, eri saltskortur er víða á
landinu. Þótt ekki hafi verið til verulegra baga fram að
þessu.
Þegar kommúnistar tala um afurðasölu, segja þeir alltaf
að eriginn vandi sé að sefja allar afurðir okkar við ágætu
vcrði, en þegar þeir eru gerðir út af örkinni til að selja
afurðir okkar, annaðhvort einir sér eða með öðrum, ber
venjulegá heldur lítið á sölumannshæfileikum þeirra.
Einar ölgeirsson hélt þyí fram á þingi á fimmtudags-
kveldið, að liægt væri að fá 400—500 milljónir króna í
( rlendum' gjakieyri fyrir afurðir Islendinga á þessu ári.
Það er^golt og blessað, en Einari láðist alveg að geta þcss,
hvort hann ætlaði að afla þjóðinni þessa gjáldeyris fyrir
mikið eða lítið magn afúrða, hvort þær yrðu seldar fyrir
lágt eða hátt verð, hvort útvegurinn gæti borið sig með
því verði, sem fyrir þetta fengist. Ekki mun Einari
bafa dottið í hug, að hann gæti sannfært nokkurn þing-
raann um þetta, en liins vegar hefur hann að líkindum
haft það í huga, að allmargt gesta var á þingpöllunum
þetla kvöld og ef til vill hægt að nota sér fáfræði ein-
hvers til að telja honnm trú um ])etta.
Erfiðleikarnir á að selja afurðir okkar stafa einungis
af þvi, hve hátt verð við verðum að fá fyrir þær, til þess
að geta dregið fram lífið. Við höfum jafnt og þétt orðið
að fá meira fyrir fiskinn og annað, til þess að ekki væri
um taprekstur að ræða, og orsökin er dýrtíðin í landinu.
Önnur lönd, sem farið hafa að sumu leyti mildu verr út
úr ófriðinum en við, geta boðið sínar afurðir fyrir mun
líégra verð. Eramleiðsla þeirra er enn lítil, svo að okkar
afurðir komast að ennþá, en hvernig fer, þcgar. fram-
leiðsla þeirra verður komin í fullan gang? Þá er hætt
við að við verðum útilokaðir, ef við reynum ekki að haga
verðlagi okkar í samræmi við það, sem er hjá keppinaut-
prium.
Baráttan l'yrir mörkuðunum erlendis og við dýrtíðina
hér á landi er því samtvinnuð, svo að ósigri á öðrum vett-
vangimun hlýtur að fylgja ósigur á hinum, ef ckkert er
gert til að lækkað verðlagið hér á landi. Þær tilraunir, sem
rikisstjórnin er nú að hefja til baráttu gegn dýrtíðinni,
miða því að því, að auðveldara verði fyrir okkur að selja
afurðir okkar á komandi árum, standa eklei verr að vígi
í samkeppninni en þær þjóðir, sem eru okkur skæðastar.
Af þeirri sök ættu menn að bregðast af þegnskap við
Jjeiiri skyldum, sem þeim eru á herðar lagðar með frum-
vörpum þeim, sem Al])ingi hefur liáft til meðferðar síð-
ustu dagana. Vilji þjóðin losna undan oki dýrtíðarinnar,
getur hún það, en hún verður þá og að gera sér ljóst, að
svo langt er komið út í ófæruna, að baráltan verður
«crfið. Svo mikinn sigur sem lækning dýrtíðarinnar er,
geta menn ekki unnið án fórna,-mikilia íórna.
Árn! Jólisson frá Múla.
MINNIMGARDRÐ -
Fyrir fáum dögurri gekk
Arni Jónsson frá Múla tein-
réttur og tigulegur um g'ötur
bæjarins, en nú er hann fall-
inn frá. Þegar smnir inenn
kveðja, verður allt áriðára og
snauðara. Svo er um þá, sem
gæddir eru sérstæðum per-*
sónuleika. Árni frá Múla var
maður stórbrotinn í allri
skapgerð, gildur að vallar-
sýn og glæsimenni svo af bar.
Við, sem gátum talið oss vini
háris, söknum hans innilega
og teljum mikinn mann-
skaða, er Iians missti við um
miðjan aldur.
Eg hygg, að fáir menn hafi
verði betur af guði gerðir, en
Árni frá Múla. Honum var
flest til lista lagt. Gáfurnar
voru miklar og alhliða. Tij-
finningamaður var hann
mikiTl og stórgeðja. Kæmist
liann í þann ham, gat hann
gosið eins og eldfjall,en samt
var hann í eðli sínu mildur
og ljúfur. Ef til vill var lista-
rnannseðlið of rikt í honum,
þanpig, að honum notaðist
ekki svo af gáfmn sínum,
seni skyldi, cn þó veit eg það
ekki. Því aðeins eru menn
sérstæðir, að þeir skera sig
úr hópnum. Árni frá Múla
var einri af þeim, og eg get
eklci liugsað mér liann öðru-
VÍsi en liann var, og vil það
heldur ekki.
Fyrir nokkrum árum varð
eg samferða Árna frá Múla
til Vestmannaeyja, en auk
lians voru þeir í farþega-
hópnum Pétur Jónsson óp-
erusöngvari og Marteinn
Meulenberg biskup. Þeir Pét-
ur og Árni skemmtu farþeg-
um með söng. Meuíenberg
biskup hlustaði lengi á ])á,
en sagði svo við mig, um leið
og lianngekk til náða: „Væru
þessir menn aldir meðöðrum
bg stærri þjóðum, myndu
þeir báðir vera heimsfræg-
ir.“ Mér virtust ])elta allivgl-
isverð ummæli og eg hefi ofl
,vell þeim fyrir mér, einkum
,í sambandi við Árna frá
Múla. Hefði hann helgað sig
sönglistinni, hefði vegur
hans vafalaust verið rósum
stráður. ITefði tiann viljað
Sgérast skáld og lagt við þá
list fulla rækt, myndi hans
vera niinnzt i dag, sem eins
lrinna útvöldu. Árni virtist
kæra sig um hvorugt. Hann
söng aðeins sér og öðrum til
skemmtunar og orti sér til
gamans. Hann kærði sig koll-
óttan um annað og meira.
Nokkru áður en hann lézt,
var liánn'þó tekinn að leggja
frilla rækt við skáldskapinn,
og síðasta viðtalið, sem eg
átti við hann, snerist einmitt
um það liugðaréfni haris.
Árið 1939 tókst samvinna
með okkur Árna frá Múla,
sem varaði í nokkur' ár, án
])ess að skugga bæri á. Þá
kynntist eg lionum mjög vel
og lærði að meta mannkosti
lians enn betur en eg áður
| kunni. ITann var göðmenni
og gleðimaður, sem bjó við
ýmsar áhyggþur, en vildi
njóta bjartari bliða lífsins
og, gerði það að mörgu leyti.
Hann var áhugamaður um
allt, sem vissi til framfara,
baráttumaður, er því var að
skipta, þjóðrækinn og þjóð-
hollur. íslenzk tunga lélc
honum í lvndi og kunnu fá-
ir með hana betur að fara,
er lionum tókst upp, og var
brennandi í andanum. Dag-
legt nöldur um lítilsverð efni
leiddist hórium og elti he'ld-
ur ekki við það ólar. En bæru
mál á góma, sem liann vildi
sinna, vann tiann á við
marga óg tókst betur en flest-
um.
Átök innan Sjálfstæðis-
flolcksins leiddu til þess, að
Árni frá Múla óskaði eftir að
Táta'-af störfum við Vísi, en
vildi njóta starfskrafta sinna
á öðrum vettvangi. Þau
þáttaskipti ollu lionum síðar
vonbrigða, en þar gerði liánn
það eitt, sem hann taldi rétt
og sér samboðið. Hitt hefði
tíminn leilt í ljós, að enn
hefði Árni ált miklum verk-
efnuiri að gegna, hefði lians
notið við, og vafalaust liefði
liann þá enn sem fyrr, reynzt
einliver traustasta stoð þjóð-
liollrar baráttu og lýðfrelsis,
Frelsinu unni liann og vildi
elcki við annað uria.
Hvar sem Árni frá Múla
fór, hlaut hann að vekja at-
hygli. ITann var snýrtinienni,
svo sem listeðli lians bauð
honum að vera. Fas hans allt
og framkoma var virðulegt.
Málfar hans var lireint og
íöddin djúp. I ræðustól bar
liann sig flestum mönnum
betur og þar léku honum log-
ar á tungu oft og einatt. Gáf-
ur hans voru öruggar, sam-
fara mannúð og réttsýni.
Hann var glaður og reifur og
bár höfuðið hátt, á tiyerju,
sem gekk. Hann var fýndn-
ari flestum, er því var að
skipta, en beitti þeim eigin-
leilca eklci öðrum til ama.
Hann var tilýr í umgengni
og aflaði sér vinsælda allra,
sem kynntust honum. Skarð
tians stendur ófyllt og opið.
k. g.
Árni Jónsson var fæddur
24. ágúst 1891 að Reykjum
í Reykjahverfi. Foreldrar
hans voru þau hjónin Jón
Jónsson alþingism. og kona
hans Valgerður Jónsdóttir.
Arni tók stúdentspróf 1911
og varð cand. phil. 1912.
Vann tiann síðan á verzlun-
arskrifstofu í Englandi 1912
—15 og verzlunarmaður á
Seyðisfirði 1916. Síðan varð
hann verzlunarstjóri á
Vopnafirði 1917—24,en gerð-
ist þá forstjóri Brunabótafé-
ags íslands og' gegndi þvi
starfi til ái'sins 1928. Gaf
hann sig' eftir það nær ein-
göngu við blaðainennsku og
ritstörfum, var ritstjóri Varð
ar 1928—9 og stjórnmálarit-
stjóri Isafohlar um skeið, og
ritstjóri Þjóðólfs var liann
1942—3.
Árni var kværitur Ragn-
heiði Jónsdóttur úr Reykja-
vik, og áttu þau fimm börn,
Jón Múla, úlvarpsþul, Jónas,
blaðamann við Þjóðviljann,
Valgerði, gifta Óla Her-
mannssyni, cand. jur., og
dætur tvær ógefnar, Ragn-
heiði og Guðríði.
Flestum að óvörum kom
fregnin um lát Árria frá Múla
og mér gerigur illa að sælta
niig við að hann sé horfinn
úr vinahópnum. Heiði og
karlmannlegi svipurinn lians
og ástúðlega íhyggna brosið
standa mér svo lifandi fyrir
bugskotssjónum, að mér
finnst óhugsandi að allt þetta
og margt fleira sem skapaði
íiinn mikla persónuleika
Árna, sé liorfið áð fullu og
öllu. •
Með Árria er ekki aðeins
hniginn i valinn óvenjulegm'
vitsmunamaður, heldur einn-
ig góður drengur og sannur
Islendi ngur. Snilldargáf ur
Árna sem blaðamanns og
ræðuskörungs eru alþjóð
kunnar, en viðsýni hans og
bráðskörp ihugun voru meiri
en flestir gerðu sér ljóst.
Síðustu árin tók Árni ekki
virkan þátt í opinberum
málum, lionum fannst hann
ekki eiga samleið með þeim,
er mest tiafa lálið á sér bera
i íslenzkum stjórnmáhun
að undanförnu og kaus lield-
ur að draga sig í lilé en vinna
að málum sem brutu i bága
við sannfæringu lians.
En þótt Árni hyrfi frá
dægurþrasinu myri!du flestir
Islendirigar liafa gctað leitað
scr fi'æðslu um ástaud og
horfur í alþjóðamálum við
fótskör hans. •
Eg hef ekki átl tal við ueinn
íslending, sem mér hefir
fundizt skilja betur hið riýja
viðhorf senx blasir við þjóð
vorri, siðan lýðveldið var
stofnað og einangrunin rofin
að fiillu. Afslaða Árna var
lirein og karhnannleg, hann
vildi vera Jslendingur og
éngin mök eiga við þá, sem
hann grunaði um óheilindi
Frli. á h síðu.