Vísir - 23.04.1947, Page 7

Miðvikudagimi 23. apríl 1947
VISIR
7
Söguþáttur —
Framh. af 2. síðu.
skapur þeirra þá nijög sæmi-
lega. Yoru þau búin a'ð búa
þar á fimmta ár, er eg fædd.
ist, sem var fyrsta barnið
þeirra. Þau voru því ekki
neinir unglingar foreldrarnir
cr þau feldu liugi saman eða
fóru að búa, hún um þritugt,
en hahn 10 árum eldri og
fatlaSur sem getiS var áSur.
ÞaS er víst sögn og sannindi,
aS föSur mínum hefir þótt
einkar vænt um konu sína,
þó að þau væru annars ekki
tyndislík; liann afar fljóthuga
og ákafamaður mikill, en hún
veiklyndari, og fólkið sagði
að liún liefði verið mjög sein-
lát blessunin. Samt gekk
þelta allt vel þangað til að
komu þessi harðindlsár í
laáng um 1880—2. Eftir þann
vetur og vor, áltaíiu og tvö,
var grasleysi svo mikið að
liann gat ekki lieyjað fyrir
skepnum sínum í Seljalandi
nema að litlu leyti, og þá
ekki annað.fyrir en stórfækka
þvi, sem liarða vorið lifði af.
Þá bjó Sveinbjörn í Rauðs-
dal, bróðir pabba. TalaSist
þá svo til á milli þeirra, að
þeir gengu í félag um að fá
lánaðar slæjur i Vatnsdal
inn frá Brjánslæk fyrir vest-
an þingmannaheiði, sem er
önnur lengsta heiði á Vest-
fjörðum. Skyldi svo heyið
flutt að Hellu sem þá var i
eyði, Mun Sveinbjörn hafa
séð um hirðingu slcepnanna
á Hellu, næsta vetur. Sagði
faðir minn að mildð gras
hefði verið i Vatnsdal og þá
vetrarbeit góð meðan til náð-
ist. Mun fé þetla lmfa verið
mest lömb og hross sem fað-
ir minn álti á Hellu. Með
þessar skepnur kom liann
heim laugardaginn fyrir
livítasunnu, og var þeim
sleppt fram á dal, og liugðu
allir að nú væri skipt um
tið til fulls. Én um nóttina
gerði þann aftaka byl af
norðri, og fórst allt þetta fé,
lirakti í ár og læki eða fennli,
og með öllu móti þetta vor.
Þrjár ær með lömbum lifðu
af, og eitthvað af sauðum.
Tvö ung liross drápust, en
tvær kýr lifðu. Eitt ár var
pabbi í Seljalandi eftir þelta,
en þá flutti liann að Barmi
í Gufudalssveit og það sama
vor flutti Sveinbjörn bróðir
pabba til Ameríku. Faðir
minn átíi lítinn part i Selja-
landi eg held 1 Vi; liundrað
sem hann seldi nú, en keyph
aftur af Sveinbirni tvo ung-
hross, og snemmbæra kú.
Iveypt úr strandi.
Sumarið, sem skepnurnar
féilu, man eg óglöggt. Eg var
þá á sjöunda gý' (1882). I
liinum mikla hvítasunnubyl
strandaði vöruskip i Flaley,
og var þar ailt boðið upp, og
l'ékk pabbi þar sina hálftunn-
una af hvoru, koi ni og grjón-
um, auðvitað sjóvott og grátt
af sandi, sem borizt liafði i
það. Sett var vatn á þetta til
að deyfa sjávarbragðið, en
síðan þurkað við sól eða eld,
og síðan malað til matar. Svo
fékk hann eitthvað af hval
sunnan úr Reykliólasveit, er
þeir þar höfðu fengið, og
sótt var á hestum norður að
Ánastöðum á Vatnsnesi. En
þar ráku þá úr ísnum 30
hvalir og var það mikil björg
fyrir fólkið víðsvegar. Þetta
siðasla ár pabba á Seljalandi
var mikil fátækt bjá okkur.
2 kýr um sumarið og 3 ær
með lömbum og eitthvað af
geldmylkjum með þeim í
kvíum. Nú treysti hann sér
ekki lengur til að vera áfram
í Seljalandi. Hingað til hafði
allt gengið vel, en þetta ár,
1882, fór gersamlega með
framtíðarvonir lians, þar
sem allt lirundi í rúst á einu
vori. Kjarkur lians, sem
aldrei brást, lét nú bugast
fyrir ofurþunga erfiðleik-
anna. í fannavetrum fór
þarna bvert liús undir fönn,
svo grafa varð sig niður um
þak sumra þeirra. Meðan
betra árferði var hafði þeim
liðið þarna sæmilega. Sumar-
liagar eru þarna ágætir fyrir
sauðfé og kostaland fyrir
málnytupening.
F,lutt bæ af bæ.
I Barmi vorum við fjögur
ár, og þar fæddist fjórða
barn þeirra foreldra minna.
Börnin voru þessi: Sesselja,
Anna, María og Guðmundur.
Eitthvað glæddist liagur
pabha í Barmi, en þó i smá-
um stíb enda fremur vont í
ári. Þá fluttum við að Hof-
stöðum í Gufudalssveit.
Hætti þá madama Valgerður
Benjaminsdóttir, ekkja sira
Odds Hallgrímssonar, bú-
skap.
A Hofstöðum leið okkur
allvel, enda jörðin mest við
liæfi fyrir liinn fatlaða mann,
hægt síægnakot, en þó útbeit-
argotl. En þá kom prestur að
Giifudal og vildi hann fá kot-
ið, sem var hjáleiga frá Gufu-
dal, lil að hafa það með, svo
foreldrar mínir urðu að fara
sárnauðug, og þá að Kleifa-
slöðum í sömu sveit. Þar vor-
um við enn í fjögur ár. Þá
lók lieilsan algerlega að bila
hja fcður rmnuiii.. Þu var
þcssari fjölskyldu algérlega
tvístrað. Þá fiuttist faðir
minn til þeirra Kinnarstaða-
hjóna, Jóns og Kristinar
systur sinnar, on bör;iin ívö,
Amia og Guðmundur. María
var þeirra yngst,- og fór hún
að fremri Gufudal lil særhd-
arhjónanna, Bmrns og 'Sig-
riðar, sem þar hjugru þá
rausnarhúi. María var þá. 9
ára. En mcðir min o*r eg fór-
um þá í Hvallátur til Ólafs
Bergsveinssonar, sem liá var
að reisa þar 1 ú, en hann átli
fyrir konu Ólínu frá Skógum,
bróðurdóttur móður minnar,
vorum við Öl’na því syst-
kinabörn.
Slæm kjör.
Þetta ár mun Íí'ðan foreldra
minna hafa verið mjög slæm.
Faðir minn var of stygg-
lyndur til að geta afborið að
skilja við móður mína og
okkur börnin, og líða svo
þessar miklu sjúkdómsþraut-
ii', og var hann mest í rúm-
inu þetta ár á Kinnarstöðum.
En samt var hugurinn, bæði
að hafa okkur hjá sér, og að
bjargast af sjálfsdáðum. Svo
að eftir þetta ár tók hann
móður mína og mig úr Látr-
um og Guðmund til sín, og
flulti að Hofstöðum i
Þorskafirði, og í Reykhóla-
sveit. En liann lifði þar ekki
-nema lil haustsins, og vrar þá
þessu stríði lokið 1895 og var
þá rúmra 64 ára að aldri, því
fæddur er hanri 10. mai 1831.
—o—•
Þetta er ófullkomm lýsing,
þvi eins og öft vill verða,
spyrja unglingar ekki um
hluti sem löngu eru liðnir
hjá; en af því að eg var með
móður minni eftir að eg varð
fullorðin, heyrði eg liana
minnast á margt frá fyrri
tímum. Eg er vist eina mann.
eskjan, sem nú lifir og veit
um þessá erfiðu æfibraut.
Þess vegna datt mér í liug nú
upp á siðkastið að rifja upp
þenna æfiferil. En eg veit
ekki Iivort það er rétt eða
ekki. Þetta er ekki nein
skemmtisaga um ' þá miklu
erfiðleika og þrautseigju og
einbeittan vilja að bjarga sér
og vera ekki upp á aðra kom-
inn. Mér er altaf í minni ötul-
leiki hans við smalamennsk-
ur, ganga í kletta og því um
likt og hendast þetta á staf-
prikinu; mundi sumum Iieil-
fættum liafa reynst fullerfitt
að fylgja honum eftir, og þvi
til sönnunar set eg hér lítið
atvik, sem eg man sjálí'. —
Ósérhlífinn bóndi.
Það var einn veturinn sem við
vorum í Barmi; þá hafði
hann vinnumann á bezta
adlri, milli tvitugs og þrí-
tugs. Hann var inni i bæ, en
faðir minn úti við húsverkin,
en aftaka hlindhríð á, og lítt
fært á milli húsa; lieyrði eg
oft síðar talað um þenna
þorrahyl. Húsin í Banni voru
hingað og þangað um túnið,
eins og þá var títt. Hesthúsið
lengst niður í 'Skotli, sem
kallað var, og vorum við
mamma farin að óltast u'm,
að hann kynni nú að villast,
og hvorki finna húsin né
heldur bæinn. Þegar farið var
að rölckva, var pabbi enn
ekki kominn i bæinn; átti
vinnumaðurinrt þá að fara i
í'msið. Fór maður þessi tvær
eða þrjár ferðir til að reyna
að ná í fjósið, en varð í livert
sinn frá að hverfa; sandrok
ofan af hálsinum ætlaði að
blinda hann; vár þó með
vegg að fara, og yfir tvö
mjó husasund. Svona var á-
slátt' er faðir minn kom loks
úr húsunum; haltur, með
prikið sitt, þreyttur og upp-
í. S. í. S. R. R.
Sundmeistaramót
*
Bslands
heldur áfram í kvöld í Sundhöllinni kl. 8.30. —
Spennandi keppni í 200 m. bringusundi kvenna.
Hver verðwr þrisimdsmeisíari 1947?
S. R. R.
Síldveiöisk ip
Nokkur síldveiðiskip geta komist að til löndunar
á Djúpavík og Dagverðareyn næsta sumar. Hvor
síldarverksmiðja hefir tvö sjálfvirk löndunartæki
og vinnsluafköstin verða á sólarhring í sumar ca.
6000 mál á Djúpavík og 5000 mál á Dagverðar-
eyn. Þeir útgerðarmenn, er hafa hug á að leggja
síldarafla skipa smna upp á þessum stöðum á næstu
síldarvertíð semji góðfúslega um það fyrir 10. maí
næstkomandi við verksmiðjustjórann á Djúpavík
eða Dagverðareyn, eða við sknfstofu Álhance h.f.
Reykjavík.
gefinn eftir erfiði dagsins.
Lætur pabbi þá scm ekkert sé
og fer sjálfur í fjósið, gefur
kúnum, mjólkar og færir
okkur, mér og móður minni.
Og víst liefir liann verið
þreyttur þetta kvöld eins og
svo oft áður’.
Þegar veðrinu slotaði sáust
vegsummerki, þvi þúfurnar
voru svarðlausar, eftir sand-
rokið, norðan í, og sandurinn
svo mikill á túninu, að molca
varð i liauga um vorið. Var
þvi ekki að furða þó hríðin
væri ómjúk þenna dag. -—
Svo hætti eg öllu þessu og
hið að virða á betri veg.
Sesselja Helgadóttir
í Skógum.“
Sönn frásögn.
Vera má, að nútíðarmanni
finnist sem æfiferill Helga sé
málaður mcð dekkri litum en
efni standa til, en ekki mun
því þann veg farið. Dóttir
hans mun segja rétt frá, og
engin ástæða er til að rengja
það, sem hún segir og var
sjónarvpítur að. Um það,
sem móðir b.ennar fræddi
hana um, er og hið sama að
segja. Hún var mesta vönd-
unarkohh til örðs ög æðis.
Val* hún og rcmuð fyrir geð-
prýði, en seinlát þótti sum-
um hún vera, en hann áftur
fljóthuga fullhugi og afkasta-
rcaður að hverju verki og
lét aldrei bugast. Það sýna
rncðal annars ráðstafanir
þær, yiem Iiann, aauðvona
maður, gerir fyrir sér og'sín-
um, þegar sjáanleg't var, að
allra dómi, að síðustu kraft-
ar hans voru að f jara út, er
liann tók þ' ákvörðun, að
flytja að Hof töðum i Þorska
firði.
Góður heimilisíaðir.
Aldrei heyrði ég-hann æðr-.
ast, ])ó kjör lians væru kröpp
og við sífellda erfiðleika að
ctja. Hann var ágætur heim-
ilisfaðir um alli það, er liann
mátti ráða við. Samhúö
þeirra hjóna mun hafa verið
hin hezia, þó þau væru ekki'
lyndislík.
Það er að vomun, að Sess-
elju séu minnisstæð æskuár
sín í foreldrahúsum og þeir
erfiðleikar og fátækt, seni
kom í þeirra hlut, og cigi. ó-
líklegt, að jiað hafi á ýmsan
hátt átt sinn þétt í því, að
móta skapgerð hennar, svo
sem það er, mótað af festu
og ódrepandi sjálfsbjargar-
•viðleilni, sparsemi og ráð-
deild, skilsemi í viðskipíum,
iðjusemi og nýtni.
Ðóttirin á Skógum.
Til skamms tima vann hún
öðrum útifrá og þótti verk-
maður góður, trú og dygg.
Framan af ævi hennar var
kaupgjald mjög Iágt að
krpnutali, en hún fór vel með ‘
efni sín, og kom svo um síð-
ír, að hún keypti jörðina,
sem hiin býr nú á, óðal ætt-
mcnnar skátdjöfuráins okk-
ar. Skógar liafa alttaf þótt
harðhýl jörð, en landkostir
eru þar ágætir fyrir sauðfé,
og hún talar um að lessað
tandio okkar sé gotí ef við
nennum að nota það, og
mundi fuslcga taka undir
með skáldiriu, sem svo kvað:
Hér er nóg um björg
og brauð
berirðu Iöfrasproíann.
Þetta land á ærinn auð,
cf menn ktinna að not’ ann.
G. J.