Vísir - 24.09.1947, Blaðsíða 7

Miðvjkudaginn 24. september 1947
V I S I R
7
S. SHELLABARGER :
KASTILÍU
Þeim var léttir að því, að þurfa ekki lengur að kveljast
af óVissu og' finna heitan anda stríðsins leika um sig.
Skotgötin voru opnuð, fallbvssunum rennt að þeim og
þrumugnýr þeirra jók enn á ærandi liávaðann. Það var
óþarfi að miða, því að fyrir liverjum byssukjafti vai þykk -
ur veggur af óðum stríðsmönnum. Steinkúlurnar rifu
geilar í mannfjöldann, en þær fylltust samstundis aflur.
Byssunum var rennt aftur á bak, hlaðnar og hleypt af á
ný — fram og aftur, eins fljótt og skytturnar gátu hlaðið
þær. Flóðalda Indíánanna reis æ hærra, menn brutust
upp á veg'g'ina og yfir þá, en biðu þegar bana, er þeir koriiu
niður, innan þeirra.
En seluliðið galt þó einnig mikið afhroð, einkum
Tlaskararnir, sem höfðu engar verjur að lieitið gæti.
Fjöldi manns var orðinn sár og þótt fæst sárin væru mik-
il, juku þau þó á þreytu manna, er áhlaupunum var haldið
áfram jafnt og þétt.
Hávaðinn var ægilegur, því að saman runnu fallljyssu-
drunur, smábyssuhvellir, öskur tíu þúsund barka, lúðra-
þytur. Hallargarðurinn var alþakinn örvum og spjótum,
valkcslirnir á torginu hækkuðu jafnt og þétt, en ofsinn
var saniur og' jafn. Verjendurnir, sem voru orðnir stirð-
ir og þreyttir og margir sárir, stóðu við fallbyssurnar •
eða uppi á veggjunum og vörðust lietjulega. Tvær klukku-
stundir liðu, þrjár klukkustundir. Degi tók að halla. Bar-
daginn hélt áfram írieð sama ofsa og í byrjun.
Það var Alvarado, senr átti liugmyndina um að biðja
Montezumu hjálpar. Keisarinn var dreginn upp á Vegg-
inn, stóð þar milli Alvarados og Pedros og átti að ávarpa
þjóð sína. Þegar þeir Astekanna, sem næstir voru, komu
auga á hann, þögnuðu þeir og hættu að berjast og smám
saman færðist kyrrð um allt torgið. Eftir lrinn mikla
liávaða, sem staðið lrafði klukkustundum saman, var
þögnin óeðlileg og næstum óhugnanleg.
Montezuma talaði liátt og skýrt. Dona Marina sagði
Pedi-o á eftir, bvað keisarinn befði sagt. Hann skipaði
mönnum að sýna þolinmæði. Þeirra tími kæmi en hann
væri ekki kominn enn. Iléldu þeir, að liann eða guðirnir
væru sofandi? Þeir yrðu að bíða liins rétta tíma og hann
kæmi senn. Þá mundi gleðidagur renna yfir Tenoktitlan.
(„Slægðarorð,“ sagði dona Marina, „og þau boða illt
eift.“)
Árásunum var liætt, um sinn að minnsta kosti og menn
fóru á brott af torginu. Montezuma ráðlagði Alvarado og
Pedro að leyfa frænda sínum, sem Spánverjar kölluðu
ríkisarfann, að fara á fund borgárbúa til að friða þá.
Þéir samþykktu þetta og nóttin var þögul, ekkert liljóð
heyrðist nema öskur villidýranna í dýragaraði keisarans.
Herinn liélt strangan vörð um nóttina.
Bardaginn blossaði upp aftur í dögun næsta dag. í stað
þess að sefa borgarbúa, hafði keisárinn æst þá um allan
lielming, ef það var hægt. Ef til vill hafði liann skýrt frá
þvi, að setuliðið væri nærri örmagna eða þetta var aðeins
bragð af bálfu Montezumu. Hvað sem því leið, þá var
það staðreynd, að árásunum var baldið áfram klukku-
stundum saman.
Montezuma var fenginn til að skerast í leikinn öðru
sinni, en að þessu sinni stóð Alvarado með reiddan rýting
við hlið hans fyrir augum fjöldans. Hann beindi rýtingn-
um að lijartastað Montezumu. Dona Marina þurfti ekki
að túlka, við hvað var átt. Öðru sinni létu Indíánarnir und-
an síga, þótt þeim væri það þvert um geð, en þeir lokuðu
liverri götu og skurði, vatnsæðinni, sem lá inn í hallar-
garðinn og brenndu smáskipin, sem Ivortes liafði látið
smíða til að forða liernum yfir vatnið, ef þörf krefði. Al-
gerl umsátur var hafið.
En þá fannst uppspretta innan herbúðanna. Vistir voru
nægar til. Umsátrið gat orðið langvinnt, en úrslit þess
Iilutu að lokum að verða undir Kortes komin.
Nokkurum Tlöskulum var falið að laumast framhjá
Aztckum og færa Korles fréttir af siðustu atburðum. Hann
varð að koraa setuliðinu til lijálpar, ef hann bafði nokkra
aðstöðu til þess, því að öðrum lcosti hlaut það að falla. Er
sendiboðarnir voru farnir, var ekki um annað að ræða en
að biða átekta.
Er dagarnir líða, hver af öðrum, langir og sársaukafull-
ir, fara menn að leita oftar á fund prestanna. Herfangið
úr blóðbaðinu gengur manna á milli í spilum. Ilvcr dag-
urinn af öðruin liður án þess að nokkrar fregnir berist af
Kortes. Menn sjá ekki fram á annað cn dauða, ef ekki berst
lijálp frá ströndinni —- en vonirnar fara jafnt og þétt
minnkandi.
En dag nokkurn, er Pedro og Garcia ráfuðu iðjulausir
á steinflötinni fyrir framan eitt liúsanna, komu AJvarado
og dona Marina til þeirra.
„Montezuma vill tala við okkur, Pedrito. Hann þarf að
tilkynna okkur eitthvað og mér þætti gaman að vita, livað
það er .... Kemur þú?“
Síðan skorizt liafði í odda, hafði liirð Uei Tlato-
a n i s fækkað svo, að í lienni voru nú aðeins örfáir menn,
en kurteisir dyraverðir voru enn í höllinni, til að blevpa
Alvarado, Pedro og túlkinum inn. Áð þessu sinni tók
Monlezuma á móti þeim í hálfluktum garðinum fyrir
framan móttökusalinn. Hann var kurteis og auðmjúkur,
en gat þó ekki leynt því, að honum var mikið niðri fyrir.
Spánverjarnir vissu ekki, hvorf þeir ættu að búast við
góðu eða illu.
„Tonatiuh og Xiuhtekuhtli,“ tók keisarinn til máls og
Marina túlkaði, „eg hefi fcngið ágætar fréttir frá Sempo-
ala og vil tilkynna ykkur þær.“
Hvernig liöfðu honum borizt fréttir? Þótt liann væri
umgefinn varðmönnum og ókleifum veggjum, tókst lion-
um alltaf að fá fyrr fréttir af fjarlægðum atburðum en
Spánverjar. Þessar hugsanir fóru uin liuga Pedros og
Alvarados, er dona Marina þýddi orð lians. Pedro kreppti
hnefana til þess að liendur hans titruðu ekki. Alvarado
fölnaði.
„Mikil orusta liefir verið liáð,“ sagði Aztekinn, „mikil
orusta milli Malinsjes og höfðingja hinna nýkomnu
l e u 1 e s (hvítu manna).“
„N ombredeDios! (í guðs nafni) “ sagði Alvarado.
„Ilvor varð hlutskarpari? Getur liann ekki koiriizt að að-
alatriðinu.“
„Sjáðu!“ sagði Montezuma og féklc honum bréfið.
„Tonatiuh getur lesið það sjálfur.“
En þótt Pedro og Alvarado liefðu séð mörg af mynda-
bréfum Aztekanna, treystust þeir þó eklci til að lesa það.
Þeir fengu donu Marinu það. Hún fletli því í sundur og
rak upp undrunar og gleðióp.
„Hvað? .... Ilvað?“
„Sigur, herrar mínir!“ Ilún fórnaði höndum til liimna
og gleði ljómaði á andlitinu.
„Hvað gerðist? IIvar?“
„Sjáið.“
Höfuðsmennirnir gleymdu alveg Montezumu, slóðu
hvor sínum megin við donu Marinu og fylgdust með frá-
sögn licnnar.
„Sjáið. Hershöfðinginn okkar er við ána, Tsjatsjalakas,
fimm kílómetra frá Sempóölu. Hann hefir tvö hundruð
og fimmtíu menn. Þarna er Velasqucz de Léon og de
Sandoval. Það er nótl og rigning. Hershöfðinginn talar við
menn sína.“
„Það veit eg, að liann hefir heldur en ekki kveikt i þeim,
þrátt fyrir rigningu og illviðri,“ sagði Pedro. „Það getur
enginn talað eins og liann! Slógu þeir þá tjöldum við
Tsjatsjalakas?"
„Nei, herra. Þeir fara yfir ána.“
„Árás á næturþeli!“ sagði Alvarado. „Ágæt hugmynd!“
„Þeir liandsama varðinann fyrir utan Sempóölú. Annar
kemst undan og kallar menn til vopna. En Narvacz sefur.
Hershöfðinginn okkar heldur inn í borgina og stefnir til
aðalmuslerisins. Fjandmennirnir valcna og þeir lileypa af
fallbyssum, en oklcar menn fara varlega og aðeins þrír
falla. Sunrir þeirra gera árás — undir stjórn Pizarros. Þeir
ná fallbyssunum.“
„Hvar var Ivortes?“
„Menn Narvacz voru of margir til að komasl allir fyrir
i aðalmusterinu eins og við,“ hélt Dona Marina áfram sög-
unni. „Narvaez kom sér fyrir efst á pyramidanum og menn
gæla þrepanna. Sandoval er fyrstur þeirra, sem ráðast til
uppgöngu á pyramidann og þar verður harður atgangur.
Narvaez er særður, en vill ekki gefast upp, fyrr en menn
okkar bera eld að herbergi þvi, sem liann býr i. Þá gefst
bann upp og allit- aðrir menn bans hafa þá verið teknir
höndum. í borginni voru ekki allir menn Narvaez, en þeir
eru laldir á að koma til borgarinnar og allur héririn heitir
Ivortes hollustu. Hann fagnar því að fá þá í her sinn. Er
þclla ckki dásamlegt — þeir voru átta liundruð — þar á
meðal áttatíu riddarar — Og höfðu margar fallbyssur, en
lutu í lægra halcli fyrir tvö. liundruð og fimmtíu af okkar
niönnum!“
Pedro og' Alvarado óskuðu þess báðir, upphátt og í hljóði,
- Smælki -
Ölkær maöur í bænum Little
Rock í Arkansas, sem marga
nóttina haföi orðið aö sitja í
steininum, vegna þess aö hann
átti ekki fyrir sektinni, kom
dag nokkurn inn á lögreglu-
stööina ódrukkinn og vildi
leggja inn 10 dollara sem fyrir-
framgreiðslu.
Friðrick Beck frá Astoría
var orðinn svo leiður á konu
sinni að nótt eina flúði hún upp
úr rúmi sínu þegar hann haföi
skotið á hana fimm riffilskot-
um en aldrei hitt, Er þetta
dugði ekki tók hann sér í hönd
heljarmikla kjötsveöju, elti
hana, og lagði til hennar sjö
sinnum með henni, en missti
ailtaf marks. Þá gafst hann
upp.
í Pittsburg var hætt við að
grafa Harvey Campbell, þegar
„likiö“ birtist skyndilega og
lýsti því yfir, aö sá, sem í kist-
unni lægi, væri svikari.
Þaö er á íleiri stööum en í
Reykjavík, sem póstafgreiðslan
gengur seint.
Orvilla M. Hardicane, póst-.
meistari, í borginni Secane í
Pensilvaníu viðurkenndi, að
nokkrir póstbögglar hefðu orð-
iö tepptir á póststofunni hjá
sér um nokkur ár. En hún lofaði
að senda þá undir eins og hún
fengi tíma til.
Nálægt Þrándheimi í Noregi
varö nýlega Vassilij Ramboski,
rússneskur hermaður, mjög
glaður er hann frétti að stríðið,
væri búið. Hann hafði sloppið,
úr haldi hjá Þjóðverjum 1944
og falið sig alla tíö síðan. ■, .
ttrcMcfáta Hf. 477
Lárétt: 1 Jötunn, 4 ferðast,
6 þranim, 7 liryllir, 8 forsetn-
ing, 9 tveir eins, 10 þing-
maður, 11 illviðri, 12 kind-
um, 13 liásæti, 15 tveir eins,
16 flýti.
Lóðrétt: 1 Sviksemi, 2 lin-
dýr, 3 tveir eins, 4 neitun, 5r
fugl, 7 endimörkum, 9 brúna,
10 elska, 12 fljótið, 14 endi.‘
Lausn á krossgátu nr. 476.
Lárelt: 1 Stál, 4 og, 6 Pan,
7 lióa, 8 Rp, 9 fá, 10 áll, 11
nóló, 12 P. A„ 13 angan, 15
il, 16 agn.
Lóðrétl: 1 Sprengi, 2 tap,
3 án, 4 0. Ó.,'5 gargan 7 liál,
9 flóna, 10 ála, 12 Pan, 14
G. G.