Vísir - 18.11.1947, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Þriðjudaginn 18. nóvember 1947.
Milli
Ef til vill er ekki rétt að
skrifa alvarlega um Austur-
ríki.
Tilveran eða lífið þar vir'ð-
jst J)jóða venjulegum náttúru-
lögmálum byrgin. Meira að
segja sorgarsöngva sína
sy ng j a Au s t urr íki smenn
með fjörugu lagi. Vinarbú-
inn leggur áherzlu á, að liann
er borgari lands, sem befir
verið sýknað af þátltöku i
stríði og er því ekki skaða-
bótaskylí
eyðilagðar, ekki eftir loft-
árás, heldur sem seinasta ör-
væntingarfuíía kveðjan frá
SS-lierdeild, þegar Rússar
réðust inn í borgina. SS
reyndi að slcjóta borgina í
bál í hefndarskyni fyrir að
íbúarnir veittu Rússum enga
mótspyrnu. Ennfremur eru
miklar eyðileggingar í úí-
borgunum, þar sem bæði
loftárásir og orustur geisuðu.
En ef maður segir að Vin
hafi sloppið vel, margfalt
Það liggur ekki fyrir að betur en þýzku borgirnar og
semja frið við Austurríki á|að tjón það er hún varð fyrir,
sama hátt og við Ítalíu, vegna ' eé ekki sambærilegl við tjónið
þess að Austurríki háði ekld sem London varð fyrir,móðg-
styrjöjd við bandamenn. En ast ibúarnir. Það má segja að
samt fær það ekki að vera’i ýmsar leðir séu nú tii að vera
friði, vegna þess að stórveld- hreykinn af sinni borg. Mað-
in eru ekki sammála tim, ur spyr sjáífan ssg hvórt
iivað það skuli kosta Austur- þetta sé innilokaður heimur.
ríkismenn.
Allir landsmenn óska þess,
land þar sem lífið er staðnað
og þar sem pólitiskar and-
að hernámið hætti, en eru stæður eru orðnar að mis-
samt laræddir, ef ósk þeirra j sögnum, sem aðeins megna
rætist of skyndilega. Þeir, að vekja kátínu og örlagatrú
sem allt hafa misst, eru
eða í mesta lagi grófa at-
ihaldssamastir. Milli jafnað- hugasemd um, að eí heimur
armanna, bænda og klerka-
stéttarinnar, er nokkurnveg-
in samkomulag um þjóðnýt-
inn getur ekki unnað Aust-
urríki friðar til að lifa, ætti
liann að minnsta kosti að lofa
ingu stóriðnaðarins, en ekki þvj að deyja í fiáði. Einnig
þetta segja þeir með þreytu-
brosi á vör. Eru þeir brjálað-
ir í Vín?
er hægt að láta lög um þetta
koma til framkvænida
vegna þess að kommúnistar
eru andvígir því!
Útvörður
Balkanskaga.
Nazisminn
er
Það byrjaði
í Potsdam.
Upptökin
minm i Þegar hinir
eru í Potsdam.
„þrír stóru“,
manna sem skammarlegasti j Truman, Stalin og Attlee,
og mest niðurlægjandi kafli böfðu ákveðið örlög Þýzka-
í sögu landsins, enda þótt lands og lieitið liver öðrum
matvæla-, atvinnu- og efna- stuðningi til að sigra Japan,
liagsástandið væri á margan,Voru þeir uppgefnir. Þegar
hátt betra en næstu tuttugu ráðunautar þeirra minntu
ár á undan og ef til vill betra
en það verður næstu tuttugu
ár.
Mest ógn stendur Austur-
rikismönnum af, ef það á
fvrir þeim að liggja að verða
nokkurskonar útvörður
Balkanríkjanna. Þrátt fyrir
getuleysi og sult, hafa Vínar-
búar ennþá skaplyndi lil að
taka sér í munn margþvæld-
aji brandara frá timum smá-
einvaldanna, en hann hljóð-
ar svo: „Ástaridið er vónlaust
cn ekki alvarlegt“.
Maður gæti lialdið eftir þvi
sem maður heyrir, að Aust-
urríkismenn væru kærulaus-
þá á, að tilvera Austurríkis
sem sjálfsstæðs rikis, hvildi
aðeins á lauslegum loforð-
um, tóku þeir málið lausa-
tökum. Þeir ákváðu að Aust-
urríki skyldi ekki gert að
greiða skaðabætur, en að
eignir Þjóðverja í landinu
skyldu gerðar upptækar og
ganga til bandamanna.
Þetta virtist vera ofurein-
falt. En þeir 'ákváðú ekki
hvaðn eignir skyldu leljast
þýzkar og hverjar ekki, og
siðan hafa þeir ekki orðið
sammála um þetta mál. Á
þcssu hefir strandað á l'und-
um utanrikisráðherranna í
iir og tækju forlögum sínuin parís, i New York og í
með léttúðarfullu ýíirlæti.! Moslvva. Nú á það að koma
Fjökli Vinarbúa hefir orðið Cnnþá á dagskrá í London í
áð ]>ola sult. Þó getur heim-
ilisfaðir sagt frá þvi — þann-
ig að frásögnin verði næstum
ánægjuleg — hvernig fjöl-
skyldan bjargaðist, þrátt fýr-
ir allt, enda þótt hann hafi
engan mat getað útvegað
handa börnunum.
Skemmdirnar
í borginni.
I miðri borginni er operán
og Stefáns dómkirkjan og
flciri merkar byggingar,
mjög mikið sfcemmdar eða
nóvember. Fleiri atriði cru ó-
útkljáð.
Vesturveldin telja sig ciga
kröfu til skaðabóta fyrir tjón
á eignum vikisborgara sinna,
Júgóslavíá krefst ekki aðeins
skaðabóta, þrátt fyrir Pots-
damsamþykklina, lieldur
einnig hluta héraðsins
Kárnten.
daufui'.
Rússar liafa reyndar aldrei
stutt þessar kröfur af neinu
afli og Tito sagði nýlega að
slavnesku þjóðflokkarnir í
Kárnten þyrftu varla að Iiú-
ast við að komast undir júgó-
slavneska stjórn i bráð. Allt
mundi jafnast ef aðeins næð-
ist samkomulag rim eignir
Þjóðverja.
Þegar u tanríkisráðherr-
arnir tóku málið á dagskrá á
fundi sínum i Moskva í vor,
var allt útlit á að það mundi
sæta somu meðferð og í Pots-
dam og New York. Það var
enginn tíini til að gcra þvi
slcil. En Beviri þvbbaðist við
og tókst að lialda embættis-
bræðrum sinrim við málefn-
ið í tíu daga fram yfir það,
sem ætlunin var. Ekki urðu
þeir sammála. en samþykktu
þó, að sérstök nefnd skyldi
setjast á rökslóla i Vín í mái.
og skyldi hún liafa álil sitt
tilbúið í september. Nefndin
kom saman og hélt daglega
fundi i sex vifcur og ræddi
um, hvert væri í rauninni
verkefni hennar. Endirinn
varð sá að vesturveldin urðu
að láta í minni pokann fyrir
athugasemdum Rússa og
hætta við að skilgrcina hug-
takið þýzkar eignir. I þess
stað lagði nefndin áherzlu á
að safna upplýsingum og at-
huga nákvæmlega öll gögn
er snertu þella mál. Síðan i
júlí hefir nefndinni orðið vcl
ágengt á þessu takmarkaða
sviði. Þegar þar að kemur
mun hún fá utanríkisráð-
herrunum mildð af stað-
reyndum um þessi mál í
liendur. En það.eru ennþá
þeir, sem eiga að ákveða
hvað telst þýzk eign.
Skilningur
Vesturveldanna.
Veslurveldin halda því
fram, að einungis þær eignir,
sem Þjóðverjar áttu fyrir
innrásina í marz 1938, geti
talizt þýzkar og auk þess þær
eignir sem komust í eigu
þeirra án þvingunar. En
Austurríkismenn missi uridir
engum kringumstæðum rétt-
indi til þeirra eigna sem naz-
istar hafi kúgað uítdir sig.
Rússar telja liinsvegar, að
Austurríkismönnum beri að-
eins þær eignir sem Þjóðverj-
ar sölsuðu undir sig með
beinu ofbeldi og án þess að
þar kæmri skaðabætur íyrir.
Austurríkismenn lialda því
fram, að eftir saméiniogu
landanna, hafi Þjóðverjar
einmitt nolað sérstaklega læ-
víslega ofbeldisaðferð. Hag-
kerfi landsins og fjármagn
var algjörlega Iiáð eftirliti
þeirra. Austurrikismönnum
var ekki beinlinis ógnað til að
láta eigur sínar af hendi, en
kri ngumstæðurnar voru
þannig, að þeir urðu að gera
það, og lil þess að það lili
betur út á pappírnum, gegn
gjaldi, sem þó sjaldan svar-
aði til hins raunverulega
verðmætis. I tölum lítur þetta
þannig út, að Rrissar liafa
samkvæmt sinu mati slegið
eign sinni á 209 fyrirtæki,
þar á meðal olíulindirnar í
Zisterdorf á hernámssvæði
þeirra. Samkvæmt mati
Bandarík j amanna mundi
verða uhi að ræða i Iiæsta
lagi 90 fyrirtæki.
Framtíð
Áustui’ríkis.
Þetta virðist þvi fyrst og
frcmst vera spurning um
framtlðar-íjárliag Aristurrík-
is. Þá hlið íriálsins mætli
leysa með því að veita nægu
f jármagni til landsins. En hér
er ekki aðeins riíri að ræða
ljárliagsástand Íánðsins í
bráð. Rússar halda þvj fram,
að lög landsins gcti aldrci
tekið til verksmiðja eða ann-
!
arra eigna, sem falla í hlut
1 einliverrar bandamanna-
þjóðar og þvi livorki lia’gl að
igera þær upptækiar né þjóð-
Inýta. Sama gildir um fram-
leiðslu eða annan afrakstur
téðra eigna, svo fremi, að sú
þjóð sem fær eignirnar, geti
flutt til sín annað hvort
framleiðsluna eða andvirði
liennar í peningum.
Bandarikjamenn halda þvi
fram, að með þcssu móti
verði nokkur lielztu fyrir-
tæki landsins utan við lög og
rétt og að það væri blekking
að tala um sjálfstæði þess
undir slílcum kringumstæð-
um. Bandamenn gætu beint
framleiðslustarfseminni inn
á þær brautir er þeir óskuðu.
Á liinum þrem hernáms-
svæðum vesturveldanna, eru
631 fyrirtæki, sem mundi
falla í þeirra ldut, ef sjónar-
mið Rússa yrðu ofan á. Rúss-
ar sjálfir mundu aðeins fá
fjórða hluta.
Hver og einn getur séð, án
þess að vera hlutdrægur, að
það hefir megin þýðingu fyr-
ir Austurríki Iiver verður
endir þessarar deilu.
Fjarstæðan í þessu öllu er,
að samningurinn sem verið
er að undirbúa, er efcfci frið-
arsamningur. Austurríki
varð fyrir árás nazista og því
á ekki að setja því friðarskil-
mála heldur slcilyrði sem það
gctur lifað við.
Lengstur vinnutími
hjá Rússum.
Tíminn líður og það er
komið á þriðja ár siðan land-
ið losnaði úr ánauð. Hreins-
uninni, samtals 83 þús. mál-
um, er senn lokið, með
merkileg'a fáum þungum
dómum. 22 nazistar liafa ver-
ið teknir af lífi og nokkur
liundruð liafa fengið ævi-
langt fangelsi. Kosningar
liafa verið frjálsar og landið
hefir ríkisstjórn, en vald
liennar er þó aðeins á papp-
írnum. Hernámíð er enn og
allmörg lög hafa verið sett,
sem ékki er hægt að láta
koma til framkvæmda á her-
námssvæði Rússa. Þjóðnýt-
ing iðnaðarins lieldur áfram
að vera pappírsplagg, þar
sem liún verður ekki fram-
kvæmd í þeim verksmiðjum,
sem Rússar liafa lagt hald
á. Ýmsar félagslegar ráðstaf-
anir verða af sömu ástæðu
ekki framkvæmanlegar í
sambandi við þessi fyrirtæki.
T. d. er búið að samþykkja
lög um sjö eða átta stunda
vinnudag, eftir því um hvaða
tegund verksmiðju væri að
ræða, en í þeim verksmiðjum
sem starfa fyrir Rússa er
vinnutíminn tíu stundir. Þar
eru austurrísk lög ekfci gild-
andi.
Verzlunarsamningar 'sam-
kvæmt nákvæmum útflutn-
ingsáætlunum, verða endi-
leysa, meðan stjórnin hefir
ekki hugmynd um, hve miklu
af iðnaðarframleiðslunni eða
landbúnaðarafurðum hún
ræður yfir. Það hefir komið
fyrir að járnbrautarlest, lilað"
in kartöflum liafi verið gerð
upptæk.
Lifa á
landinu.
Bæði rússnesku og frönsku
hernámsliðin lifa á fram-
leiðslu sinna svæða. Banda-
ríkjamenu hafa lýst yfir þvi,
að þeir muni ekki aðeins
flytja hersveitum sínum all-
an þann mat, er þær þurfa,
heldur einríig borga flutn-
ing á lionurn og geymslu-
kostnað. Þetta ástand skýrir,
að stjórnin verður að sigla
milli skei-s og báru, og að
Frh. á 7. siðu.
M§Mð$®mwS w
VISI vantar börn, unglinga eSa roskið fóík
til að bera blaðið til kaupenda um
AUSTURSTRÆTI
BERGÞÓRUGÖTU
TONGÖTU.
SELTJARNARNES
DagMmðið VÉSSM
slenska framerkjabókin
Verð kr. 15.00.
Fæst hjá flestum bóksölum.