Vísir - 06.01.1948, Page 4

4
V I S I R
Þriðjudaginn 6. janúar 1948
WÍBMWL
DAGBLAÐ
Utgefandi: BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F.
/
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Eignakönnun og skattar.
fi*egja má að hin svo nefnda „eignakönnun“ hafi nú
síaðið yfir nærri ár og hefur liaft í för með sér meiri
lausung í merðferð fjármuna en dæmi eru til áður hér
á landi. Fjöldi manna, sem ráðið liefur yfir reiðufé, hefur
reynt að skipta því fyrir livað sem hönd gat á fest, þarft
og óþarft. Margir vildu allt frekar ciga en peninga. Slíkur
„faraldur“ er hættulegur allri fjármálastarfsemi í land-
inu og gerir þjóðina eyðslusama, óforsjála og hirðulausa.
Margir spá því að fjárhagslegur afrakstur hins opinhera
ai' eignakönnuninni muni verða lítill. Hins vegar er kostn-
aður af henni gífurlegur og eyðslan sem hún hefur valdið
er ekkert smáræði. Sumir vilja halda því fram, að þessi
eignakönnun eigi að standa í nokkur ár. Ef til vill vakir
það fyrir einhverjum. En ef yfirvöldin vilja koma festu
og ró 1 fjármálalífið í landinu, þá eiga ])au að háta ljúka
eignakönnuninni á skömmum tíma og slá strik yfir þá
lausung og upplausn, sem af henni hefur leitt.
Þegar samþykkt var að láta eignakönnuniiia faia
fram, var því lofað jafnframt af þeim flokkum, sem standa
að núverandi ríkisstjórn, að skattalögin skyldi verða end-
urskoðuð og skattarnir lækkaðir. Var talið sjálfsagt að
það yrði gert um leið og ríkið tæki til sín það fé sem
ekki hefði verið talið fram til skatts á undanförnuin
árum.
En lítið ber enn á að skattarnir eigi að lækka. Vér
greiðum liáan tekju- og eignarskatt, auk stríðsgróðaskatts
og skattauka. Og nýr skattur hefur nú verið lagður á
verzlun og iðnað, sem cr kallaður söluskattur og fyrir-
tækin verða að greiða af hinni venjulegu álagningu sinni.
Alls staðar eru skatlar og gjöld i ýmsum myndum, hvar
sem litið er — cn auk þess er vcrið að gera landsfólkið
brjálað með fyrirskipunum, tilskipunum, með auglýsing-
um um skömmtun, verðlag og viðurlög, með eýðúhlöð-
um, skýrslugerð og skriffinnsku. - En það er önniir saga.
Yfirvöldin vcrða að gera sér ljóst, að skyr.samleg
skaltalög verða að koma á eftir eignakönnuninni — og
koma fljótt. Ef það verður ekki gert, mun virðingar-
leysið fyrir skattalögunum magnast og margfaldast og
almenningur í landinu muh líta svo á að hann sé hvergi
tryggur með fjármuni' sína fyrir löggjafanum, sem eltir
borgarana: inéð . auknum ..álö'gum. óg tekur ,-eigmr þeirra
með einfaldri lagasetningu. Þar sem ekki er fjárhagslegt
öruggi, þar verður fljótlegá fjárhágslégt öngþveiti.
Astandið á hiiaveitunni.
r______
ll|itaveitan er golt og þarft fyrirtæki. Rekstur hennar
hefur sannað, að hægt er að beizla jarðhitann í stórum
stíl. En cinhversslaðar hlýtur stjórn hitaveitunar að vera
áhótavant. Allir bæjarbúar vita, að um hátíðirnar er
kuldinn var 7—12 stig, skorti mjög mikið á að heita
vatnið væri nægilegt. Fjöl.di manna, scm ekki gal hitað
miðstöðvar sínar með kolum, varð að sitja í kuldanum.
Að, sjálfsögðu höfum vér ekki byggt hitaveituna eingöngu
til þess að hita húsin vor og haust, eða í frostlausu vetrar-
veðri. Hún á einnig, og ekki sízt, að liita húsin í vetrar-
kuldanum. Þctta getur hún ekki gert, og liver er ástæð-
an?. Hefur hitaveitunni verið þannig stjórnað, að vatninu
hefur verið veitt í miklu fleiri liús en vatnsmagnið segir
til um? Eins og ástandið hefur verið undanfarið, verður
ekki annað séð cn að mikill hluti hæjarins fái lítið sem
engan hita efjoftkuldi er 2—8 stig. Þctta er alvarlegt mál
sem taka verður til athugnar. Borgarstjóri og bæjarstjórn
bera ábyrgð á ])essu gagnvart bæjarbúum. Þeirra er að
rannsaka málið og athuga hver hér á að svara til sakar.
Skattaframta! 1948.
Nýlega hefir verið borið
héim til manna eyðublað
undir framtal tekna á árinu
1947 og eignir í árslok. —
Vegna hinnar svokölluðu
eignakönnunar er eyðublað
þetta allmildu fyrirferðar-
meira og ítarlegra en undan-
farin ár og að sama skapi
hnýsnara. Þó er þar einn lið-
ur, sem mér finnst stinga
sérstaklega í stúf og eg get
ekki séð hvaða þýðingu hefir,
nema þá lielzt þá eina, að
knýja menn til ósannsögli og
ýta undir hneigðina til ;að
evða fé sínu í ])að eilt, sem
ekkert skilur eftir nema ves-
öld og auðnuleysi.
Þetta er VII. liður eyðu-
blaðsins. Þar stendur: Hve
mikilli fjárliæð hafið þér
varið á árinu lil kaupa á inn
anstokksmunum (þar með
taldir listmunir, bækur,
skartgripir o. fl.). Hvers
vegna er ekki spurt um, hve
miklu liafi verið varið til
kaupa á brennivíni, hve oft
hafi vcrið farið í kvikmynda-
luis, leikhús, dansleiki; livort
menn hafi farið úl úr bæn-
um i bifreið eða gangandi
(þá eyðast þó skósólarnir) ?
Og hvernig er nieð Iiangi-
kjötskaupin fyrir jólin? Það
væri elcki úr vegi að liafa gæl-
ur á því lika. Svo gælu sumir
hafa fcngið sér ný föt á ár-
inu, eða jafnvel keypt kápu
eða pels á konuna, Um það
eriekki spurt.
En eg spyr: Ef eg tel sam-
vizkusamlega fram þá aura,
sem eg vinn fyrir, og geld af
þeim skatta og skyldur, er
mér þá ekki vítalaust að eyða
þeim og ráðstafa á þann hátt,
er eg tel liyggilegast. Á að
liegna mér sérstaklega fyrir
það, ef eg ver því sem af-
gangs er nauðþurftum min-
um til þess að lilynna að
lieimili mínu, gera það vist-
legra, afla mér og heimilis-
fólki mínu varanlegrar
ánægju og auka aðdráttarafl
heimilisins? Af gjaldeyris-
skorti liefir nú verið því sem
næst lokað fyrir innflutning
á erlendum bókum og blöð-
um, og jafnvel stórhörmung
að herja út leyfi fyrir nauð-
synlegustu kennslubókum,
þegar það tekst. Er nú lika
talið nauðsynlegt að hræða
riienn til þess að draga við
sig kaup á íslenzkum hókum,
ef þeir vildu heldur verja til
þess afgangsaurum sínum,
en í brcnnivínskaup eða ann-
að, sem skilur eftir jafnlítil
spor? Engum liefir liklega
dottið í liug að geyma eitl-
hvað af krónum yfir áramót-
in í brennivíni, enda væri það
að líkindum saklaust, þareð
ríkið fær svo álitlegan liagn-
að af þeirri verzlun.
Eg álít, að með VII. lið sé
of langt gengið í ónauðsvn-
legri linýsni, auk þess, sem
spurningin er heimskuleg.
Margur maðurinn kaupir
hæði bækur og smámuni til
þess að gefa vinum sínum og
kunningjum við ýms tæki-
færi. Vinmargur maður get-
ur á þann hátt eignazt sitt af
hverju, sem prýðir heimili
haps og Veitir hoiium varán-
lega ánægju. Eg get ekki séð
að riieiri ástæða sé til þess
að gera sérstaka grein fvrir
þessari ráðstöfun vinnulauna
sinna, en þótt keypt væru
blóm, sælgæti, vín eða annað,
sem hverfur og skilur ekkert
eftir.
Sama máli gildir um 8. lið
undir eignum, þar sem telja
skal innanstokksmuni. Þar
er spurt um vátryggingar-
yerð innanstokksmuna. Eg
sé ekld livað skattayfirvöldin
varðar um það, livað eg met
innbú mitt til brunatrygging-
ar. Eg og þú getur átt gripi,
sem okkur persónulega eru
svo mikils virði, að við vilj-
um tryggja þá hátt, af þvi að
j við þá eru bundnar minning-
ar, sem okkur eru kærar.
Aðrir munir geta lika veið
mér mikils virði, af þvi að
þeir eru gjafir eða handverk
vina eða skyldmenna, þótt
Jjað standi ekki í rétlu hlut-
falli við almennt verðgildi
hlutarins. Ef eg vil verja
nokkurum hluta af launum
mínum til þess að tryggja
þessa hluti gegn eldsvoða eða
öðru tjóni, þá skilst mér það
vera einkamál mitt, meðan eg
er sjálfráður gerða minna og
meðan mér eru ckki að öðru
leyti settar svo þröngar
skorður, að eg eigi að gera
grein fyrir hverjufn eyxá, sem
eg afla eða eyði. v
Þessar spurningar eru
móðgun við boi’garana og
eiga að hvei-fa úr skýrslunni.
Borgari.
BERGMÁL
--♦-
Fagnaðarefni.
Fáar nýársfregnir munu hafa
verið landsinönnum kærkomn-
ari en þær, að skipverjarnir
fjörjr af vélbátnum ,,Björgu“
frá Djúpavogi heföi bjargazt
eftir langvarandi hrakninga
meS undursamlegum hætti.
Flestir munu liafa talið þá af,
þar eS viötæk leit, bæöi skipa
óg flugvéla, haföi engan ár-
angúr bpriö. Má 'geta næpri,
hvort aöstandenduui sjómanna
þessara heföi getað.borizt betri
nýársgjöf en gleöifregnin um
björgún þeirfa.
Þáttur stálþráöarins.
Útvarpiö brá þegar við og
skýrði frá björguninni. Jafn-
framt var stálþráðurinn svo-
riefndi tekinn í notkun eða upp-
tökutæki útvarpsins og fengu
landsmenn aö heyra frásögn
hrakningsmannanna á sunnu-
dagskvöldið. Þessi tilraun út-
varpsins til þess að gera frétta-
þjónustuna lifandi er í alla staði
viröingarverð og sjálfsögð, en
að þessu sinni verður að viður-
kenna, aö hún hafi mistekizt
verulega. Er eg ekki einn um
þi skoðun, eins og -meðtd ann-
ars má sjá af bréfi því, er
„hlustandi“ skrifar mér um
þetta, en það er á þessa leið :
i
Undarlegar samræður.
,,í gær (sunnudagskvöldj
hlustaði eg, eins og fleiri með
athygli á frásögn útvarpsins af
hinni undursamlegu björgun og
samtalinu viö sjómennina, er
útvarpað var af stálþræði. Verð
eg að segja, að ekki féll mér
frásagnarmátinn vel í geö, sVo
að vægt sé til orða tekiö. Að
vísu geri eg ráð fyrir, að sam-
taliö hafi verið óundirbúið, eða
„impróviserað“ og íer rauriar
vel á þvi, til þess að gera þaö
lifandi. En hitt virðist sjálfsagt>
aö ! þeir starfsmenn útvarpsins,,
sem taka upp slík viðtöl, hafi
komið sér sarnan um_spurning-
ar þær, er lagðar eru fyrir við-
komandi, fyrirfram, annars
hættir til að verða kák og vand-
ræði úr öllu saman, eins og
raun bar vitni í gær.
Já, á, jahá!
Þeir munu hafa verið tveir,
starfsmenn útvarpsins, sem
viðtaliö áttu við bátsverja, Pét-
ur Pétursson þulur, að mér-
fannst, en hinn þekki eg ckki.
Ekki virtust þeir, Pétur og
hinn starfsmaöurinn, sem ann-
ars hafði góða rödd, hafa kom-
ið sér saman um neitt, og var
þvi fullmikið um „já“, „á“,
„jahá“ o. fl„ sem ekki þolir of
miklar endurtekningar.
Var í vandræðum.
Pétur, sem annars virðist
ræðinn og skemmtilegur, reyndi
að halda uppi samræðunum, en
var bersýnilega í mestu vand-
ræðum með spurningar eða við-
talið, til dæmis er hanri spyr
hrakningamenn, nýkomna úr
vosbúð og lífsháska, hvað þeir
hafi haft sér til dærastyttingar,
hvort þeir hafi sagt hver öðrum
sjóarasögur. Virðist óviðeig-
andi að spyrja þannig, er í hlut
•
eiga menn, sem staðiö hafa í
sífelldri baráttu viö bráðan
dauða.
f
Vandið betur til iðtala.
Sem sagt, burt með fálm og
kák úr stálþræöinum, vandið
betur til alls undirbúnings, en
hafið annars þeir þökk fyrir,
sem beittu sér fyrir notkun
-hans.“