Vísir - 23.01.1948, Blaðsíða 4

v i s j n
Föstudaginn 23. janúar 1948
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f. x,
RANDDLPH CHURCHILL
(u.P.) .•
Leyndarmál kjarn-
orkunnar úr sögunnL
Kosningarnar í Dagsbrún.
Kosningar standa fyrir dyrum í verkamannafélaginu
Dagsbrún, en svo sem að vanda lætur verður kosið
i stjórn félagsins og fulltrúaráð. Stjórn Dagsbrúnar er nú
skipuð kommúnistum einum, en upphaflega brutust þeir
til valda í félaginu með atbeina verkamanna, er fylgdu
Sjálfstæðisflokknum að málum. Er kommúnistar höfðu
náð meiri hluta i stjórn félagsins hófust þeir handa um
að tryggja sig í sessi. Fóru þeir þar að dæmi annarra
kommúnistískra einræðisherra, gerðu sér lítið fyrir og
ráku fjölda manns úr félaginu, sem unnið höfðu vel og
lengi í þágu þess.
Stjórn Alþýðuflokksins á Dagsbrún og raunar Alþýðu-
sambandinu var þess eðlis, að á engan hátt var óeðlilegt,
þótt verkamenn vildu hrista af sér þann klafa, sem Al-
þýðuflokkurinn hafði á þá lagt. En svo ógiftusamlega
tókst til, er Alþýðuflokknum var loks hrundið frá völd-
um, að kommúnistar voru efldir til áhrifa og höfðu tryggt
sig örugglega i sessi, áður en hafizt var handa í barátt-
unni gegn þeim. Innan Dagsbrúnar, sem annars staðar á
vetfvangi dægurmálanna, reka kommúnistar hreina henti-
stefnu frá degi til dags. Þeir þykjast standa dyggilega
vörð um hagsmuni verkamanna, og engir eru meiri í
munninum en þeir, en hinsvegar miðar öll viðleitni þeirra
fyrst og fremst að því að vinna verkamenn til fylgis við
kommúnismann, alveg án tillits til þeirra hagsmuná verka'-
lýðsins, sem konunúnistar Iiarnpa og þykjast berjast fyrir
á hverjum tíma.
Kommúnistar hafa bolað sterkustu málsvörum Alþýðu-
flokksins úr Dagsbrún, en jafnframt haga þeir Starfsemi
sinni svo innan félagsins, að andstæðingar þeirra munu
flestir vera hættir að sækja þar fundi. Uppivöðsluseggir
kommúnista hafa sig ])ar einir í frammi og „halelúja“-
söl'nuður þeirrá klappár þéssum mönnum lbf í |)ófa, en
grenjar gegn andstæðingunum, láti þeir til sín heyra. Eru
slíkar starfsaðíerðir skipulagðar á flokkslega vísu óg kunn-
ar hérlendis sem erlendis. Auk trýggra flokksmanna styðj-
ast kommúnistar við líll rcyndan og lítt greindan hóp
verkamanna innan félagsins, sem sjá ekki við svikastarf-
semi þeirra, en jafnframt starfrækja kommúnistar skóla
á vegum félagsins, beint eða óbeint, fyrir unglinga innan
verkamannastéttarinnar, og kenna þeim þar kommúnist-
isk „vísindi“. Þar sem um svo einhliða fræðslu er að ræða,
sem nær til állstórs lxóps ungra nranna, má gei-a ráð fyr-
ir áð kommúnistar eflist enn um skeið innan félagsins,
þar til nógu í’óttækar ráðstafanir hafa verið gerðar gegn
skemmdastarfsemi þeirra.
Að þessu sinni eru tveir listar í kjöri innan Dagsbrún-
ar. Annarvegar stjórnarlistinn, sem kommúnistar bcra
fram, en hinsvegar hefur rAlþýð.uflökkurinn einnig menn í
kjöri. Þótt litlar líkur séu til að kommúnistar hrökklist
frá völdum í félágínu, er eðlilégt að hdrgaraflokkarnir
styðji lista Alþýðufíokksius, að njálum.. Á þvJ hefur orðið
mishrestur að undanförnu, en einkum hefur þó kveðið að
liinu, áð'vérkámeilh hafi ekki neýtt atkvæðisi’éttar síns,
en setið aðgerðalausir heima. Jafnvel þótt engar líkur séu
til kosningasigurs ;— sem ekki vei’ður fullyrt —, ber öll-
um andstæðingum kommúnista að beita sér gegn þeim og
greiða atkvæði, er að kjördegi kemui’, til þess að sýna
styrk sinn, ef ekki vill betur til.
Kommúnistar eru einangraðir í íslenzkum stjórnmál-
um og komast þar aldrei til nokkurra áhrifa. Hinsvegar
geta þeir rekið skemmdastarfsemi í skjóli verkalýðsins,
meðan þeir hafa nokkur áhrif innan þeirrar hreyfingar.
Fylgi þeirra þyerr frá degi til dags, svo. sem raun sannar
uin allan hinn vestræna heim. Þar hefur hver kosninga-
ósigur kommúnisla rekíð annan. Straumurinn liggur ekki
lengur til „vinstri“, eins og kommúnistar oi’ðuðu það á
stríðsárunum, en }iér á land sem annarstaðar verða þeir
lítill andróðursflokkur og áróðursdeild „Kominlern“. Er-
ienda íhlutun.um,islenzk-.mál..viljum..við-enga.hafa.
Engum dettur í liug að efa !
þá staðreynd, að Bandaríkin
sé ennþá ein um leyndar-
mál kjarnorkunnar. Engin
önnur þjóð hefir ennþá liaft
tíma til ]iess að framleiða
liana. Þegar einhverri þjóð
hefir tekizt að framleiða
kjarnorkusprengju og hún
hefir verið reynd, mun því
ekki verða lialdið lengi
levndu, því að nákvæm tæki
munu strax verða vör við
geislaverkanirnar, sem frá
tilrauninni stafa. Framleiðsla
margra kjarnorkusprengja,
án þess að gera slíka tilraun,
myndí liafa j för ih®§ sér, að
hætt yrði ógrym^^áir.í ó-
VlSSU.
ui8
Um þetta eru menn sam-
mála. Þegar hins végar er
um að ræða áætlun um, hve
langan tíma aðnarþjóðir þurfi
lil þess, að þeim takizt að
framleiða sprengjuna, ber
sérfræðingunum síður en svo
saman.
Bandaríski r hernaðarsér-
fræðingar telja að sú þekk-
ing, er Bandaríkin þegar liafa
aflað sér umfram þekkingu
annara þjóða jafnist á við 7—
10 ára þrotlausa vinnur. Aftur
á irtötj er dr. Robert M. Hutc-
hi.ns, rektor háskólans i Chi-
cago, einn helzti kunnáttu-
maðuirnn i kjarnaklofningu,
ekki nándar nærri eins bjart-
sýnn. 1 grein, er liann liefir
nýlega skrifað í timarit nokk-
urt, tekur hann upp ummæli
annars vísindamanns, og er
honum algerlega sammála
um, að Rússum mun takast
að framleiða kjarnorku-
sprengjuna eftir svo sem 12
mánuði.
Ilér fer á eftir röksemda-
færsla Hutcliins í stuttu máli:
1) Kjarnorkusprengjunni
átti aldrei að beita gégn Jap-
önúm. Þegar það var gert,
lílaut sérhvert stórveldi að
léggja alla álierzlu á, að gefa
frainjcilýhaníp er, ji
l*vq iðfUjg Ijiún ,Yar., ,u/ _»,..
2) „Útgáfa Smyth-skýrsl-
unnar,“ segir Hutchins,
„skýrði öllum þjóðum frá því,
að á fjóra mismunandi vegu
mætti framkvæma kjarnai
klofningu. Þá var það vanda-
mál aðcins eftir fyrir þá þjóð,
er óskaði eftir því að geta
átt kjarnorkusprengjuna í
fórum sinum, að velja milli
hinna fjögurra leiða og siðan
fara eftir leiðbeiningum
Smyth-skýrslunnar.
3) Síðan heldur Hutchins
áfram: „Frá því augnabliki
(fyrir rúmlega tveim árum)
líefir allt tal um leyndarmál
í sambandi. við kjarnorku-
málin verið gersamlega út í
hött. Og frámburður oþin-
berra manna um að við eig-
um yfir að ráða kjarnorku-
leyndarmáli, á rót sína að
rekja annað tveggja til fá-
kunnáttu eða blekkinga.“
4) Dr. Hutcliins lýkur máli
sínu með þessum nöpru
dómsorðum: „Um leyndar-
mál er ekki að ræða. Yarnir
e’ru ekki til.“
Þetta er í sjálfu sér all ugg-
vænl., svo eklci sé tekið dýpra
í árinni. Samkvæmt Baruch-
áætluninni átti eftirlit með
kjarnorkumálunum að cera
í höndum nefndarSameinuðu
þjóðanna. Bandarikin buðu
nefnd þessari yfirráð yfir öll-
um birgðum sínum af kjarn.
orkusprengjum af dæmafárri
óeiainmrni. En Rússar og hin
pólsþu liandliendi þeirra neit-
ttðu að fallast á Barucli-
áætíunina. Heimurinn stend-
ÚjJ d'ljj'vi andspænis þeim
'fnögúleika tortímingarinnar
innan þess tímabils, er dr.
Hutchins telur að muni ekki
fara fram úr 5 árum.
Hvað getum við gert við
þessu?
Dr. Hutchins heldur að ein-
asta svarið sé, „að komið sé á
fót allsherjarstjórn", Með
liinni skemmtilegu •grunn-
liyggni visindamannsins
skrifar hann: „Það er skoðun
mín, að allar þjóðir verði að
samþykkja það, að lialda
friðinn.“
Ef Rússar geta ekki sætt
Framh. á 3. síðu.
BEBGMAL
Fagnaðarefni.
; Tiðaríarið undanfarna daga,
sem fullorSna fólkiö bölvar í
sand og ösku, er nú, eins og
nærri má geta, yngstu kynslóö-
inni hið mesta fagnaðarefni.
lýú kemur stíjórinn, skaflarnir
híaSst upp i öllum áttum og
nú skemmta smásnáðarnir sér
vel, og raunar margir þeir, sent
stálpaðri eru. í Austurbænum
höíðu nokkurir framtakssamir
dugnaðarforkar á 1)ezta aldri
(g—io ára) hlaðið garð úr
snjókögglum yfir götuna og
uinchi sér hiSdaézta, erfullorðna
fuliorðna'fólkiS var a’§ yíirstíga
þesga torfærií.iiSnjórinn er ó-
tæmandi viSfangsefni tápmikl-
um krökkum og. þá munar ekki
mikið um að stiara upp vígi eða
hökkurum snjókörlum. Nú fær
frjótt ímyndunarafl þeirra
þauSsynlega og holla útrás.
Skothríðin liafin.
En öllu gamni fylgir nokkur
alvara. Stundum vill gamaniS
kárna. þégar litlu .jkavalérarn-
jr'“ héfja íiiarkvíská' sköthríS á
nýja hattinn, eSa: rnaður veit
ekki fyrr en snjóbolti bylur í
hnakkanum á manni. Þetta er
allt saman skiljanlegt og
grseskulaust og- má-hver- muna'
sjálfan sig. En engu aS síður ’ yfirstétt, sem illt er aS fá
getur þetta veriS hættulegur aSgang aS.
leikur, sem ber að stilla í hóf.
ÞaS er líka algerlega grínlaust
aS fá stóreflis snjókúlu inn um
gluggann hjá sér, vatnselgurinn
er nóguf samt í krapableytunni
þessa dagana.
Hinir, sem ekki
eru ánægðir.
En viS hin, sem verSum,
„aldurs vegna“, aS hætta aS búa
til snjókarla og ævintýrahallir
á götum og torgum, erum ekki
alveg' eins ánægS meS fanri-
kyngiS. Skáldin tala aS vísu
meS rómantísku orSalagi um
snjóinn, sem „hylur jörSina
hvítum dularhjúpi“ eSa snjó-
flyksur, er „stíga villtan dans“
og svo framvegis. En mesti
ljóminn fer samt af „dular-
hjúpnum“ og „villta dansin-
um“, þegar maSur þarf oft og
einatt aS vera blautur i fæt-
urna frá rnorgni til kvölds og
minna fer þá fyrir rómantíkinni.
ÞaS er yfirleitt álcaflega ,óróm-;
ántískt aS vera rehllbláutur í
f^turna. Skóhlífar fást varla
fyrir glóandi gull og þeir, sem
hafa veriS svo heppnir áS geta
krækt sér í bomsur, sém svo
■éru ■ -nefndfti*; • my«da—sér-staka-(-aS UHÍa
Liggur við áflogum.
Þá sjaldan fréttist, aS skó-
hlífar eSa bömsur koma í skó-
búS er eins og fólk tryllist og
er þaS raunar ofur eSlilegt. Á
skammri stundu myndast ein
heljarmikil biSröS og stymp-
ingar og olnbogaskot1 koma í
staö daglegra umgengnisvenja.
FriSsamleg prúSmenni geta
orSiS ófyrirleitnir dónar og
hver reynir að bjarga sér sem
bezt hann má.
Nægar afsakanir.
Skortur á: skófatnaðþ eiuk-
um skóhlífum, bleytan ,og; krap.
iS afsaka þaS, að menn leggja
til hliSar almenna kurteisi í
„bomsuleiSöngruni“. Þá fær af-
greiðslufólk í skóbúöum varla j
flóafriS fyrir sífelldum upp- j
hringingum, ef ske kynni, aS
hægt væri aS komast inn „bak-
dyramegin", eins og þaS er
orSaS. Tala eg vafalaust fyrir
niunn mafgra, ei' eg geri þaS
"áS ’tillögú minni, að rýmkaSur
verSi innflutningur á hlifSar-
skófatnaði. Ekki veitir af í því
andstyggilega veSurlagi, sem
við Sunnlendingar eigum viö