Vísir - 11.03.1948, Side 2

2
v r s i r
Fimmíudaginn 11. marz 1948
EINAR MAGNUSSDN
Síöari tjrein:
Enn um framtíí Menntaskólans.
Einar Sveinsson telur, að
slíkt skólahús muni kosta
yfir 5 millj. króna, en heima-
vistarhús og annað um 4
millj. eða alls yí'ii- 9 milljón-
ir króna og kann ég ekki um
það að dæma.
- v^-r- &
Stofnkostnaður.
Sé kostnaðaráætlun E.S.
lögð til grundvallar verður
það í'é, sem ríkissjóður þyrí'ti
að greiða á næstu 4—5 árum
samkv. framkomnum tillög-
um eins og hér segir:
A. Tillaga byggingar-
nefndar Menntaskólans, þ. e.
nýr, stór skóli i útjaðri
ReykjavíkUr, en Mennta-
skólahúsið yfirgefið — kr.
13.380.000.
B. Tillaga E.S., þ. e. nýr
stór skóli, reistur á lóð
Menntaskótans — kr. 17.-
550.000.
C. Tillaga okkar Stgur-
karls: Nýr skóli í Austurbæ
kr. 9.130.000. Sérkennslu-
stofur fyrir Menntaskólann
ríflega áættað ca. kr. 500.000,
Rektorshús, ríflega áætlað kr.
500.000, Lóðakaup, ríflega á-
ætlað kr. 500.000, — alls kr.
10.630.000.
Nauðsynlegar endurhætur
Meinitaskólans tel eg ekki til
stofnkostnaðar, þær þarf að
gera hvort sem er.
Sé gert ráð fyrir, að þess-
ar tölur séu eitttivað nálægt
vegi, sést það, að það kostar
minnst fé að sinni a. m. k.
að leysa úr húsnæðisvand-
Tæðum Mcnntaskólans, með
því að liai'a mcnntaskólana
tvo, og það er sú lausn, sem
ein er til frambúöar, þegar
bærinn stækkar enn meir og
íbúunum fjölgar-.
En aulc þess vil eg enn
eiim sinni endurtaka það, að
eg a. m. k. tel jafn fjölmenna
skóla og gert er ráð fyrir í
tillögum A *og B lítt viðráð-
anlega og ekki æskilega, a.
m. k. ekki hér á Islandi. —
Hvað liægt er að gera eða
gert er í þessu efni i öðrum
löndum, varðar mig ekki um
í þessu sambatidi. Eg er ekki
sannfærður iira, að við eig-
um alltaf að „dependera af
þeim dönsku“ cða sænsku
eða ensku eða þýzku, þótt
þcir kunni að vera góðir fyr-
ir sinn hatt.
Reksturskostnaður.
I ritgerð sinni gerir Einar
Sveinsson mikið úr því,
hversu reksturskostnaður
tveggja smærri skólahúsa sé
miklu meiri en rekslrar-
kostnaður eins stórs.
Samkvæmt línuriti sínu
gerir hann ráð fyrir að „ríf-
lega“ áietlaður árlegur
rekstrarkostnaður tveggja
skólaliúsa með 2x12=21
kennslustofum verði kr.
1.140.000 á áríjíeiyifeins.stófS:
'1 ,vR:Ltiflh i i-l It.ií lí
fekola með 24 stoíum
780.000 kr„ mismunur kr.
360.000.
En í annan stað telur E. S.,
að kennslukostn. sé að með-
altali 75% af heildarrekstr-
arkostnaði skóla, en þó held-
ur meiri i smærri skóluin,
vegna þess *að þar sé hlut-
fallslega meiri stunda-
kennsla, en hún sé dýrari en
kennsla fastakennara. Hér
reiknar arkitektinn „skakkt“,
eins og margt annað um
skólahald, sem liann er að
„fræða almenning um“, svo
að hans eigin orð séu notuð.
Laun stundakennara eru um
80% af launum fastra kenn-
ara, svo að þetta er öfugt.
Árið 1939 voru 10 bekkj-
ardeildir i Menntaskólímum.
Þá var heildar rekstrarkostn-
ur hans kr. 127.945.17 (fyrn-
ing skólahússins kr. 3540.00
ekki meðtalin). Kennslu-
kostnaður og styrkur til nem-
enda var kr. 103.798.78, cða
81 c/c, eða um 10.380 kr. á
bekkjardeild.*)
Annar kostnaðnr, ]). e. a. s.
rekstrarkostnaður skólahúss-
ins, kr. 24.146.39 eða 19%.
Arið 1946 var í’ekstrar-
kostnaður um 28%, en það
ár var óvenju miklu fé kost-
að til að dubba upp á liúsið
fyrir 100 ára afmælið og til
annars (um 230 þús.). Gera
má ráð fyrfr, að rekstrar-
kostnaður 10 bekkja skóla-
Iiúss sé um 25%, eða % af
kennslidíostnaði, eins og E.S.
telur.
Árið 1947 var kennslu-
kostnaður Menn taskólans
rétt um Ía'. 828.976.00. Þá
vorú 17 bekkjai'deildir í 6
mánuði og 19 í 3 fnánuði;
að meðaltali 17% bekkjar-
deildir, lcennslukostnaður á
bekkjardeild um 46.923 kr.
Kennshtkostnaður skóla
með 10 bekkjardeildum er
því kr. 469.230.00, en rekstr-
arkostnaður skólahússins %
af því (25% af heildarkostn-
aðinum) eða kr. 156.410.00,
en i 12 bekkja skóla 187.692
kr. Hér er miðað við Mennta-
skólann, en vitanlegá ætti
rekstrarkostnaður nýs húss
að vera minni.
Reksturskostnaður fveggja
skólahúsa er því samkvæmt
þessu:
Menntaskólinn (10 bekkjar-
deildir) ... kr. 156.410.00
Nýr skóli (12bekkj-
aideildir) . — 187.692.00
(En í tveim skólum með 'skóla og tveim litlum, er þyí
2x12 = 24 bekkjardeildir
kr. 375.384.00).
Þetta er útreiknað samkv.
þeirri tölu E.S., að rekstrar-
kostn. skólahússins sé ca.25%
af heildarreksti'aikos'tnaði, en
það virðist nálægt vegi og
þó „ríflega" áætlað. En sam-
kvæmt sínu kostnaðárlínu-
riti fær sami E.S. út kr. 1,-
140.000 kr. eða nærri 200%
hærra!
Hverjum á nú frekar að
trúa, Einari Sveinssyni arki-
tekl og reikningum ríkissjóðs
eða Einari Sveinssyni arki-
tekt og línuriti hans?
Að vísu vantar hér rekstr-
vægast sagt harla ótrúlegur.
Skipulag
miðbæjarins.
Mér skilst, að áhugi Einars
Sveinssonar arkitekts, l'yrir
því að flytja Menntaskólahús-
ið gamla af grunni sínum,
stafi fyrst og fremst af því,
að það er fyrir í þvi skipu-
lagi, sem hann hugsar sér við
Lækjargötu að aústan. Þar
vill hann, að byggð verði 5
hæða hús alla leið.
Eg spyr: Hvers vegna?
A að rífa á næstu 10 árum
eða svo, þessi hús: Stjórnar-
ráðið, Menntaskólann og
arkostnað . sérkennslustofa Gimli. sem nýlega hefir ver-
við Menntaskólann og heima- ið kostað upp á hundruðum
vistarhúss. En að rekslrar- þúsunda, sumir segja hálfri
kostnaður þeirra verði upp t milljón, ’ bara til þess að
undir 800.000 kr. á ári, tel Lækjargata „nýtist“ belur.
eg ótrúlegt. Heimavist er á Höfum við ekki efni á því,
Akureyri og þó var rekstrar-1 að Lækjargata verði „ó-
kostnaður . skólahiissins þar byggð“ að austan?
árið 1946 aðeins 20% af
heildarrekstrarkostnaði skól-
Á að umkringja Dómkirkj-
una og Alþingishúsið með
ans, að sögn E.S., eða svipað Sex hæða húsum, eða á kann-
og var í Mcnntaskólanum í' ske að rífa þeksi Inis líka? Má
Reykjayík 1939, þegar lojekkert gamalt liús og virðu-
bekkjardeildir voru i skol- legt slanda
ánúm, éinmitt eins og eg tel
að þar geti flest verið,
Eg veit, að síðustu fjögur
árin lielir
og l'á að njóta
síii í þessu landi vegna mis-
sltilinna þarfa nýs skipulags?
Eða á líka að rifa Dómkirkj-
Menntaskólinn una og Al])ingislnisið eins og
Stjórníý'rráðið og Mennta-
skólann ,en þá 'eru upptalin
flest. gömul og 'merk lnis í
Alls kr. 344.102.00
*) Miklu réttara er að miða
rekstrarkostnað við fjölda
bekkjardeilda heldur en nem-
enda, því að bekkir eru mis-
fjölmennii’, en rekstrarkostn-
aður þeirra sá sami. 1 Mennta
skólanum í Reykjavík er f jöl-
mennasti bekknr með 32
nemendum, en fámennastur
með 14.
kostað meii' én hér er gert
ráð fyrir. En það stafar ekki
af eðlilegum reksturskoStu-
aði skólahussins, heldur bænum, nema Tugthúsið.
þeim rándýru klastursvið-j En hvenær hefir annars
gerðum, sem þar hal'a veriðj^eykjavikurbær efni á öllu
gei'ðar á leikl imishusi og þessu, úi' því haiin hefir ekki
„tjosi og öði'u fleira, þarjeinu sinni efni á*a'ð flylja'
liúsið við Vesturgötu 7, eða
húsið við Lauíasveg 15, öi*-
lítið úr vegi fyrir vegfarend-
uni?
Einar Sveinsson, arkitekt,
harmar það, að ekki skuli
vera til neinn staðfestur
skipulagsuppdráttur fyrir
Miðbæinn. En eg segi: Ham-
ingjunni sé lol', nieðan hætla
er á, að þeir' lúénn stándi að
honum, sem t. d. hafa sett
fjóra skóla með upp undir
3500 nemendum á Skóla-
vörðúholtið og Ilallgríms-
kirkju að auki.
Þar átti þó einu sinni að
vera „Háborg“.
Og þefir það annars aldrei
flökráð að þcim, Iivað mundi
verða á Skólavörðulioltinu,
ef flugvél missti þar óvart
niður sprengju milli allra
skólgnná?’
Qg svo vilja sumir þessara
manifa setja Ráðhúsbakn
niður í Tjörnina, „af þvi að
það tak'i sig svo vel út þar,
þegar það er séð úr flugvél
uppi yfir flugvellinum“, eins
og éírin þéirra komst að orði'.
Og enn yilja sumir legg.ja
breiða aðalbílabraut eftir
Túngötu, milli Landakots-
spítalans og Katólsku kirkj-
sem vinnubrögð hafa verið
með ]>eim hætti, sem við sjá-
um dagsdaglega. Auk þess
hafa verið keypt ný borð og
stólar í flestar skólastof-
urnar.
Mér er það vitanlega ljóst,
að reksturskostnaður eins
stórs skólahiiss cr eitthvað
lítilsháttar minni í hlutfalli
við fjölda bekkjardeilda en
tveggja lítilla skólahúsa. En
eg hygg, að það muni sára-
litlu. Stærstu kostnaðarlið-
irnir eru liiti, ljós, ræsting
og viðliald, og þeir liðir eru
nokkuð hlutfallslegír við
stærð skólahiissins.
Skölastjörar ver-ða áð visu
tveir i slað eiris, eii laúri
þeiria eru ekkf svo iriilv.il, að
rieinu líenii, og aiilc þess get-
ur skólastjóri í litlum skóla
haft meiri lcennslu á hendi,
og adli. að hgfa,. gn i sfórum
skóla, svo eg liygg, áð það
vinnist upp. A það má og
benda, að i hinum stóru
barnaskólum hér i bæ, cru nú
yfirkcnnarar, sem mjjög litla
kennslu hafa á hendi, cn
skólastjórar enga, svo að þar
eru skólastjórar raunveru-
lega týeir.
Þessi 360.000 kr. rinmur
Einars Sveinssonar á
arkostnaði á einum
Ðómkirkjunni, og minnka
enn Austurvöll , upp Amt-
mannsstíg og talca þar srieið
af Menntaskólalóðinni, yfir
grunn Amtmannshússins og
Tugthússins, sem livort-
tveggja á að rífa! Þessi fyrir-
liugáða aðalbílabraut gégn-
um Mi'ðbæinn er ein af aðal-
röksemdunum fyrir því, að
elcki sé bægt að liafa slcóla-
hald í Menntaskólanum
vegna liáreysti umferðarinn-
ar. En ætli háréystin hefði
engin ill áhrif á líðan sjúkl-
inganna á Landakotsspítal-
anum eða truflandi áhrif á
andagt kirkjugestanna i
Landakoti eða Dómkirjunni
eða vera til neinna óþæginda
fyrir alþingismenn, er þeir
ráða í’áðum sínum landi og
lýð til heilla? Þessi ráðagerð
um bílabraut sleikir sem só
upp flest þau hús bæjarins,
þar sem helzt þarf að vera
kyrrð í kringum. Og það hef-
ir meira að segja verið full-
yrt, í mín eyru, að um þessa
bílabraut væri fullt sam-
komulag skipulagsmeistara
og annarra ráðamanna! En
það getur tæpast verið rétt.
En ifr því að ekki er, ham-
ingjunni sé lof, til neinn
skipulagsuppdráttur að Mið-
bænum, má eg þá eklci lcoma
með mínar tillögur?
Lofið Stjórnarráðshásinu
að standa eins og það er, þó
það sé gamalt danskt tugt-
hús, og notið það áfram fyr-
ir skrifstofur forsætisráð-
herra, lofið Mentaskólanum
að standa og Dómkirkjunni
og Alþingisliúsinu!
Byggið engin 5—6 hæða
hús austari Lækjargötu milli
Bankastrætis og Amtmanns-
stígs, né sunnan Bókhlöðu-
slígs, heldur i hæsta lagi lítil
tveggja hæða hús i stíf við
Menntaskólann og Stjórnar-
ráðið!
Rifið smám saman húsin
við Lækjargötu og Slcólabrú,
frá Shellporti og allt suður á
móts við Bókhlöðustig.
Sömnlciöis. liúsin við Kirkju-
(org og Teniplayysund, svo
að sfórt ópið svæði anyndist
fyrir frairian Menntaskólann
i kring’um Dómkirkjuna og
Alþingishúsið, allt suður að
ýTjörn, þar sem ekkert Ráð-
að reisa. Friðið þetla
fyrir óþarfa bilum-
-iu.Um u ;,,i u 'Uiil
s torum I meðf ram
unriar, ; ,{c*}h\ Kirkjuslraqti
i Álþingishúsinu og
hús á
svæði
ferð.
Yið þurfum enga bilabfaut
Framh. á 8. síðu.
STOFU-
Skriíborð
úr eik með ópal-glei’plötu
fyrirliggjandi.
Trésmiðjan Víðir h.f.
Laugavcg 166, simi 7055.
VeizBumafur
Smurt bráuð
Snittur ”!
I.
MATARBUÐIN {
Ingólfsstfæti 3, shni 156ft.