Vísir - 03.04.1948, Side 2

V I S I R
Luugardaginn 3. april 1948
GISLI GUÐNASON
10 ára starf Málfundafélagsins Óðins.
Þann 29. marz siðast liðinn | flokksmenn gegna þessum
voru 10 áf liðin frá þvi Mál-1
fundafelagið Óðinn var-stofn.
að. í grcin þessari verða
nokkuð rædd verkalýðsmál
og aðeins lauslega drepið á
það helzta úr sögu félagsins,
enda verður hún ekki skráð
í stuttri blaðagrein.
£ Aðdragandi.
Miðvikudagskvöldið 23.
marz 1938 komu saman á
fund á skrifstofu N’arðarfé-
lagsins í Yarðarhúsinu við
ívalkofnsveg 23 revkviskir
verkamenn, er fylgdu Sjálf-
stæðisflokknúm að málum.
Tilefni fundarins var að ræða
verkalýðsmálin og. stofnun
fé.lags fvrir sjálfstæðisverka-
menn.
Það, sem mestu réði um
störfum en þeir, er skriflega
skuldbimdu sig til að hlýða í
einu og öllu fyrirfrain öllum
tiltektum. og samþykktum
broddanna næstu 2 árin.
Að þessi lagagrein Al-
þýðusambandsins er gerð að
umtalsefni, er vegna þess, að
hún snerti allsherjarsamtök-
in, en ekki vegna þess, að á-
standið væri betra innan
himia, einstöku félaga. Því I
fyllsta óréttlætis gætti al-1
mennt imian verkalýðsfélag-
anna, án tillits til hvort jafn-
aðarmenn eða, kommúnistar
höfðu stjórnartaumana í fé-
lögunum, nema livað öllum
rangindum var hraklega
framfylgt þar sem kommún.
isiar réðu, með lfnefarétli,
jskrækjum og óhljóðum.
. s ,v . .1f ,1/Q I Það skal viðurkennl, að
það að sialístæðisv.crk-a-1
’ , .'megmþorn þeiri-a manna, er
menn hofust handa i þessum 1 1 , , ,
> fremst sú)ðu að samþykkt 49. gr.
Alþýðusambandslaganna
gömlu og f jölmörgum öðrum
nafnið „Málfundafélagið Óð-
inn“. Samþykkl var að gefa
út innanfélagsblað, er lesi'ð
skyidi á funduni félagsins og
lilaut það nafnið. ,.Yilji“.
Kosnir voru í fyrstu stjórn
félagsins 'Sigurður Halldórs-
son, form., Magnús ölafsson,
varaform., llans Guðmunds-
son, ritari, Ingvi Hannesson,
gjaldkeri, og meðstjéirnandi
Si gú rð u r Guðbrandsson.
efnum, var fvrst og
hin skefjalausa valdabarátta
kommúnista og jafnaðar-
manna i verkalýðsfélögununi,
og sú takmarkalausa kúgun
og þrælmennska, er þeir hvor
um sig beittu meðlimina í fé-
lögúnum. hvor á sínu áhrifa-
svæði. Sem sýnishorn af lýð-
ræðinu, skai Iiér birt 49. gr.
þágildandi Alþýðusambands-
laga, en hún htjóðaði svo:
„Kjörgengir á þam-
handsþing og í aði ar trún-
aðarstöður intian Alþýðu-
sambands ísfands og Al-
þýðuflokksins eru þcir
* menn einir, sem eru Al-
þýðúflokksmenn og ekki
tilheyra neinum öðrum
stjórnmálaflokki.
Hver fulltrúi er skyldur'
til, áður en kosning hans
er samþykkt á Sambands-
þingi, að undirrita hjá,
sljórn Sambandsins ýfir.
lýsingu um, að hann skukk
bindi sig til að lilýða í öllu
lögum Sambandsins,
s tefnuskiá Alþýðuflolcks-
ins, samþylckt Sambands-
þinga og samþykktum
sambandsstjórnar' milli
þinga.“
Það var þvi baimað í lög-
úm alLsherjarsamtaka, verka-
lýðsins, að a'ðrir en Alþýðu-
llokkstnemiijgegndu fulHr.úa.
störfnm fyi'jr verkamenn,
hversu. færir sem þeir voru til
Jiess og 1 íyers trausts, sem
Jjeir nuUn Og meira að segja
máltUjt;:'ekki$j íiðrir sVlþýðu-
•ur. V,úu:-:;■•■• :•'•••'.
Amian vélstjéra
vantar stráx á rn.b. Asgeir.
Árið 1940 hafði Málfunda.
félagið Óðinn forystu um að
stofuað var samband milli
málfundafélaga sjálfstæðis- ... , .
, , , lega ktornum tulltruum íe
verkamanna, en þau voru þa', ' . ' . , ,
\ 1 tv « , 'A i i ,v ivi l vo ii/te
Óðinn og' Sjálfstæðisflokk. j ar bæru þau fram.
urinn.
Frá ‘öndverðu liafa Óðins-
me.nn tekið mikinn og sívax-
andi þátt i starfsemi flokks-
ins, átt marga ftilltrúa á
landsfundum hans- og átt
hlutfallslega flesta meðlimj í
fulltriiaráði sjálfstæðisfélag-
aniia i Reykjavík.
í Dagsbrún.
Tveiin mánuðum eftir
stöfnun jÓðins létu kommún-
istár fara fram allslierjarat-
kvæðagreiðslu i Dagsbrún,
um að svipta nokkura af lög-
Uppl. utn borð.
óþurftarverkum, er nú' kom-
inn lil siivna réttu föðurhúsa,
fkommúnistanna, genginn i
Sameiningarfl. kúgnnar og
ofbeldis. Ófagurt var um-
liorfs i verkalýðsbreyfing-
unni, þegar fvrsti fundur
sjálfstæðisvei'kamaniia var
1 haldinn, — annarsvegar Al-
jþýðuflokkúrinn, méð sitt
|framferði, hinsvegar- lúnn
alþ.jóðlégi Komnninistaflokk-
ur, með sina kúgijn og of-
beldi, i fylgisleit smjattandi á
lýðræði og frelsi, en í raun-
veruleikánúiii1 fúlltrui erlends
vatds ög svártásta einræðis,
er sagán þélclar.
Það var jiví ekki'að ófýi ir-
sýnj u, að hinir 23 sjá 1 fstæð-
isverkamenn voru sammála
ium. að samtök meðal sjálf-
stæðisverkanianna ng barátta
af jieii ra háífu væri eina léið-
in út úr jieim ógöngum, er
verkalýðsfélögin voru komin
i, vegna innnar sífelldu tog-'
streitu og lirýðjuverka, er
pólitískir angurgapar unnu ^
innan félaganna, en velferð
meðlimanna jafnan látin
jsitja á. hakanum. Fundur
sjálfsi;eðisvei'kamannaiuia
káiis þriggja manna nefnd til
jað •annasl uiidirhúhiiig. að fé-
lagsslofnun og skvldi nefndin
jlj úka störfum innan viku. í
jnefndina'' vöru • k’ostúr :5vi'g-
úrðut' Halidórs.son', vkm.:
Magiiús'' Ólufssön, bílstjóri,
og Sigurðr Guðbt'andsson,
lýéikáhíaðiú'.
Félagsstofuíi.
Þt'iðjúdaginn 29. niarz kl.
j 8,30 boðaði undirhúnjpgs-
|liefútlin til sjþfnfundar „ fþr
] lags sjálfslæðisvéi'kamamia,
er var haldinn í Yarðarliús-
jinu qg sótli.djjinn 41, yerhúft
í maður. er gjÖrðúst stofnend-
iir.
| Á fundinum voru sain-
þykkf lo'h'féiagsins. er híaut \
orðin nokkuð mörg. Sam-
bandið var nefnt „Landssam-
ba nd sj á 1 fs tæðisverkaman na
og sjómanna“. Auk stofn-
þingsins liefir Samhandið
haldið 2 þing, 1943 og 1945,
en næsta þing sambandsins
verður háð á Jiessu ári. Sam-
bandið iiefir ávallt unnið
margvísleg störf fyrir félög-
in. m. a. með erindrekstri og
um tíma útgáfu blaðsins
„Lýðfrelsi“.
Trúnaðarstörf.
Fortnenn i Óðni, auk Sig-
ur'ðar Halldórssonar, hafa
verið Ólafur Ólafsson, Gísli
Guðnason og Axel Guð-
mitndsson, en varaformaður
í félaginu var um langt skeið
Kristinn Árnason,-Og gegndi
jiá oft ^qpmannsstörfum.
Þá hafa tveir Óðinsmenn
gegnt formannsstörfum í
I?andssainbandi sjálfstæðis-
yei'kamainia, jieir Sigurður
llalldói'sson og Axel Guð-
mamdsspn. í stjórn Jlags-
lagsins á Aljiýðusambands-
Jþingi fulltrúaréttindum fyrir
jiær sakir einar, að þeir voru
Alþýðuflokksmeim eða öllu
lieldur stóðu nærri mönnum
inuán Alþýðuftokksins, sem
Dagsbr únars tj órni n
ekki velþóknun á.
Mð stjórnarkjör og trún-
aðarráðs í Dagsbrún i jan. ’39
stilltu Óöinsinenn upp sér-
stökum Tista með þeim ár-
angri, að þeir komu sterkari
út úr kosningahríðinni en AL
þýðu- og Framsóknarflokk-
urinn til sámans, þrált fyrir
áratuga valdastreitu þcirra í
félaginu.
Samkomúlag varð uin
saiiieiginlegan lista Óðins og
Alþýðuflokksmanna í Dags:
brúnarkosningum 1940, en
^á listi bar sigur úr hýtum og
fengu lÓðinsmenn meirihluta
í félagsstjórn, en livor aðiija
50 ménn í trúnaðarráð. Það
liöfuðskilyrði var sett af
liálfu Óðinsmanna fyrir sanu
starfinu, að lögum Atþýðu-
sambandsins yrði breytt i
hafði lýðræðisátt og félög Jafnað-
Óðins-
menn börðust eindregið ge£n
þessum þorparabrögðum
konimúnista og fylgifiska
þeirra, er þá liöfðu nýskeð
klofið sig út úr Alþýðu-
llokknum. í átökum þessum
urðú kommúnistar að lúta i
lægra haldi, en menn, seni
óvirt höfðu allá tið mann-
réttindi verkamanná. á saúia
Siátt og kommúnistar og það
i jieirra eigin samtökum áttu
þeir það nú að þakka réttsým
armanna og Alþýðflokkur-
inn skilin frá Sambandinu,
er upp frá þvi yrði aðeins
samband stéttafélaga. Tví-
mælalaust má þakka það
baráttu Óðins, live fljótt
vanust sigur í þessu máli.
Samstarfið við Alþýðuflokk-
inn í Dagsbrún varð nokkuð
i molum, enda var hún það
félag, ér Alþýðufloklcsmenii
liöfðu goldið niést afhroð í.
Ftjott kom í ljös, að Jieir
líöfðu valið til stjórnarstarfa
njóta inannréttinda. '/
- llauslið 1938 fóte aftur
fram allsherjnraLlcvæða-
greiðsla í féláginu, að þessu
simii um það að skilja liin
fagtegu mál frá liínum pólr-
tísku. Að'þessu sinuj áttu óð-
byúnar hafa I félagsmenn áth linsmenn satnleið með komm.
sæti á vegum Óðins, 1910 Sig-
urður Halldórsson, Gísli
Guðnason og Sveinn Jónsson,
og 1911 Axel Guðmundsson •takinarkaðar, enda ekki ltæg
og Gísli Guðnason, en þriðji
sjálfsiæðismaðurinn í stjórn-j
inni var Ólafur Stefánsson. 4
lÓðinsnlahna, að fá sjálfir að menn, seth þeir ekki Ireystú
og vildu að starfað vaéri með
öðrum én þeim,- er í stjörn-
inni sátu. Það var reyut
nökkuð, én i'cyhdist' ökleit't,
því forysta fýrir Aljiýðú-
flokksmÖnnum^ var tlvergi
fiiinanleg.' -!S l'' : ' i
Við lueslu kosningar. 1941,
varð því ékki úr samstárfi
við Alþýðuflokkinn. Hiús-
vegar var tekið upp samstarf
við Héðinn Valdimarsson og'
iians liðsmenn í Dagsbrún,
en liann var, ér hér var kom-
ið, fallinn frá öllu sámstárfi
|únistuni, þótt öllum væri
Ijóst, að lýðræðishugmyndii'
kommúnista væru mjög svo
að greiða atkvæði á móti
beitnnu stefnumátum Sjálf-
stæðismanna, þótt komúnist-
j. ..Myndin-hér -«5 ofan er jif'míverandi sfjórn' Óðins og varastjórn. Mennirnir " eru
taldir frá vinsti: Þorkell Þoriielsson, Guðmuhdur Kristmundsson, Gísli Ingimundar-
son, PálF Magnússon, Ásmundur Guðmundsson, Axel Guðinundsson formaður, Gísii
Guðháson, Meyvant Sigurðsson, Angantýr Guðjónsson, Hákon Þorkelsson, Ragnar
Jónsson og Siguroui- Byþórsson,
úftj}} snttív öjB
Öh