Vísir - 01.04.1949, Blaðsíða 4

V I S I R
Föstudaginn 1. apríl 1943
maöur Frakklands.“ Ilann snéri aftur til Bordeaux um
nóttina, en var þar ekki lcngi.
Vopnahlésstjórn Pétains mynduð strax.
Pétain marskálkur myndaði þegar i stað stjórn, er
íiafði það að höfuðmarlcmiði að leita tafarlaust vopnalilés
við Þjóðverja. Seint um kvöldið hinn 16. júní var ósigurs-
klikan, sem liann stjórnaði, oröin svo samofin, að þetta
tók ekki langa stund. Chautemps (sem sagði: „að biðja
i:m skilmála er ekki hin sama og að samþykkja þá“) var
varaforsætisráðherra. Weygand hershöfðingi, er hafði þá
skoðun, aö öllu væri lokið, var landvarnaráðherra. Darlan
aðmíráll var flotamálaráðherra og Baudouin utanrikisráð-
herra.
Einu vandræðin urðu út af Laval. Marskálkurinn liafði
fyrst hugsað sér að bjóða honum embætti dómsmálaráö-
íierra, en Laval lialiiaði því með fyrirlitningu. llann krafð-
ist embættis utam-íkisráðherra, en aðeins í þeirri stöðu
taldi liann sér mögulegt að koma fram áformum sínum
um aö skipta um bandamenn, sigi'a Bretland og gerast
minniháttar me'ðeigandi í hinni Nýju Evrópu nazismans.
Pétain marskálkur gafst strax upp fyrir þessum ofsa-
fengna persónuleika. Boudouin var fús til þess að láta af
utamÍIdsráðSxerraembættinu, enda vissi hann sig alls-
endis óhæfan í það. En erhann nefndi þetta við skrifstofu-
stjóra þess ráðuneytis, Charles-Roux, varð hinn síðar-
nefndi sárreiður. Hann fékk Weygand í lið með sér.
Þegar Weygand gekk iim í salinn og ávarpaði hinn
fræga marskálk, varð Laval svo ofsalega reiður, að hers-
Iiöfðingjarnir vissu ekki hvaðan á ])á stóð veðriö. Wey-
gand flýði af hólmi og marskálkurinn lét undan. En skrif-
stofustjórinn sat við sinn keip. Hann neitaði afdráttar-
laust að vinna undir stjórn Lavals. Er marskálkurinn
Iieyrði þetta, lét hann enn undan siga og eftir hörkurifr-
ildi fór Laval, yfir sig reiður.
Þaö kann vel að vera. að afslaða ]>cssa embættismanns,
Charles-Roux hafi komið i vcg fyrir stríðsyfirlýsingu
Frakklands á hendur Bretlandi, en óuinflýjanlegir at-
burðir, er brátt gerðust, gáfu vissulega næg tilefni lii
jjess. Fjórum mánuðum síðar varð Laval utanríkisi'áð-
Iierra eða hinn 28. október. Þá var komið nýtl niat á liern-
aöarlegt gildi. Þá var farið að muna um mótspyrnu Breta
gegn Þjóðverjum. Það virlist, sem reikna þyrfli með
Bretlandseyjum. Að íninnsla kosti var ekki búið að snúa
þær úr hálsliðunum „eins og lcjúkling“. Þetta var ný stað-
rcynd; staðreynd, sem gervöll franska þjóðin fagnaöi.
★
Símskeýti okkar frá 16. júní um samþykki á fyrirspurn-
uin.um vopnahlé var bundið því skilyrði, að íranska flot-
- anum yrði siglt til brezkrar hafna. Það liafði Jægar verið
lagt formlega fyrir Pétain marskállc. Stríðsstjórnin sam-
þylckli þá uppástungu mina, að send yrði önnur orðsend-
ing til frelcari áréttingar. En þelta var cins og að tala í
kodda.
Hinn 17. júní sendi eg persónulegan boðskap til Pétains
marskállcs og Weygands hershöfðingja, en sendilierra
okkar átti að fá forselanum og Darlan flotaforingja afrit
af Iionum:
„Eg vil mega endurtaka við yður þá bjargföstu samí-
færingu mína, að hinn tigni Pétain marslcállcur og hinn
frægi Wejrgand hershöfðingi, vopnabræður olckar í tveim
miklum styrjöldum gegn Þjóðverjum, muni eklci særa
handamenn sína meö því að fá fjandinönnunum í liendur
hinn ágæta franska flota. Slílct athæfi myndi bletta nafn
Jieirra á spjöldum sögunnar um þúsund ár. Samt gæti
farið svo, ef ]>essum fáu, dýrmætu klukkuslundum er sól-
undað, meðan unnt er að sigla flolanum heilu og höldnu
til brezkra eða bandaríslcra liafna, með framtíðarvon og
heiður Fralcldands innan borðs.“
Til þess, að heröa enn á þessum áskorunum, fengum við
1. sjólávarði eða yfirflotaforingjann (First Sea Lord), er
taldi sig vera i persónulegum tengslum við Darlan flota-
foringja, flotamálaráðherrann, A. V. Alexander og Lloyd
lávarð, nýlendumálaráðlierra, er löngum hafði verið
I'rakklandsvinur, til hess að taka undir meö okkur. Þessir
])i'ir menn revndu allt sem þeir gátu hinn 19. júní til þess
að ræða við hina nýju ráðherra. Þeir fengu ínörg hátið-
ieg loforð um, að aldrei yrði það látiö viðgangast, að flot-
inn félli í hendur Þjóðverjum. En engin frönsk slcip
sigldu úr höfn undan hersveitum Þjóðverja, er nálguðust
óðfluga.
Lesendum Vísis — og einkum þeim, sem fylgjast með
greinum Churchills — skal á það bent, að með öllu er ó-
víst, hvort hægt verður að sérprenta greinarnar að þessu
fcinni. Veldur því skortur á pappír, sem I slíka bók þyrfti.
Meiwnsóhn til sendiherm-
hýówta Isinnds í Osio.
Par er ferðamöniuim golf
að koma.
Osló, 25. marz 1949.
. . Eg þurfti smávegis fyrir-
greiðslu og' labbaði upp í
sendii-áð Islands hér í Osló,
en það gera víst allir landar,
sem slíks þurfa við. Þykist
eg mega fullyrða, að enginn
I fari bónleiður til búðar, og
svo var heldur ekki um mig.
Gísli Sveinsson sendiherra
tók mér með ágætum, vissi
áður nð eg væri á ferðinni og
rabbaði við mig um allt það
helzta, er nú væri á döfinni
og; eg hafði áhuga fyrir. Síð-
an var hann svq vinsamlegur
að bióða'fiiér, ásamt Kristni
i 'ii K

aldsdóttir, allt ágætt fólk,
prýðilegir fulltrúar íslands í
framandi og vinsamlegu
landi.
Margt bar á góma og verð-
ur það að sjálfsögðu elcki
rakið hér.
En þcss ber þó að gcta,
sem mér finnst einna athuga-
verðast i sambandi Islands
og Noreas nú.
Elclci er
minnsti vafi á því, að meiri
og nánari tengsl ættu að tak-
ast milli þessara tveggja
þjóða. Enga þjóð veit ég,
sem nýtur jafn almeimra
lyktar. Skipakostur Noi'ð-
manna til slíkra ferða var
til að byrja með alls endis
ónógur. Þeir höfðu, cins og
kunnugt er, misst mikið í
stríðinu og þurftu því að
nota tiltækilegan skiirastól í
annað, m. a. strandferðir.
Vonandi tekst að ráða fram
úr þessu ef fullur vilji og á-
hugi er fyrir hendi á báða
vegu.
Einn hlutur cr sá, er ís-
lenzk stjórnarvöld gætu
tekið til endurskoðunar og
það er, hversn gjaldeyrisút-
hlutun til íslenzkra nárns-
manna í Noregi (um önnur
lönd cr mér ókunnugt) er
naum. Mínar upplýsingar
vinsælda hér í Osíó og í
Einarssyni, er stundar nám! Norcgi ahnennt cins og ein-, hefi eg frá íslenzku náms-
hér i I)org, heim til þeirra mitt okkur Islendinga. j lolki hér í Osló, piýðisfólki,
hjóna noklcru síðar. Það hefi eg frá beztu heim- sem stundar nám sitt af
Það er eklci vafi á þvi, að ildum og eins al' persónulegri kappi og nýtur liins bezta
það hefir hina mestu ])ýðk reynslu. Það kemur fyrir, ef álits.
Iivernig sendiherrar
olckar og ræðismenn koma
fyrir og rælcja störf sín. ■—
I Osló eru hlutirnir gerðir
af höfðingsskap og með
myndarbrag, svo að til þess
er tekið. Utanríkisþjónusta
Islands i Noregi er i góðum
höndum.
Við. gö.tu, scm hcitir Huk
Avenue á Bygdö, er heimili
islenzku scndiherrahjónanna,
frú Guðrúnar og Gísla
Sveinssonar. Frá götUnni upp
að húsinu er nökkur spölur,
en ]>ar tekur búsfaðurinn við,
ljómandi fallegt tveggja
hæða hús, ])ar sem vafnings-
jurtir klifra eftir hliðumun,
Islendingar aka saman í | Ef það er á annað borð á-
leigubifreið, að bílstjórinn lit íslenzkra stjórnarvalda,
vílcur sér að okkur og spyr,1 að það borgi sig að hafa is-
hvaðan við séum. (íslend- lenzka menntamenn (og
ingar erum stundum haldnir; konur) við nám í öðrum
Tékkar eða Finnar hér í löndum, þá ber að búa svo að
Nöregi. Tungutak okkar er ],vi, að það þurfi clcki alltaf
]>að ólílct norskunni.) Það að snúa við liverjum skild-
bregst aldrei, er maður upp- ingi, cða fast að þvi. Vel
lýsir viðkomandi um ætlerni má vera að hinir íslenzku
olclcar, að vinsemd og stima- námsmenn i Osló kunni mér
mýkt evkst um allan helm- litlar ]>akkir fyrir að brydda
iug. á þessu, þvi að þeir kvarta
ekki og sníða sér staklc eftir
vexti.
Mér er lcunnugt um, að ís-
lenzkUr stúdent piltur eða
Margir leigubílstjórar
Oslóarborgar eru rosknir
mcnn, er hala frá sitthvcrju
að segja, þegar sá gallinn er
á ])öim. Margir, scm ég.'hefi stúlka, fær uhi 1300 1400
taiað við, hafa einhvern n. kr. þriðja hvern mánuð.
°g hljóta að vera lallegar íjtíma verið á síldyeioum við Nú er það að vísu svo, að
sumarskrúða. | ísland eða komið lil Islands verðlag allt cr slcaplegra í
\ ið Kristinn, en hann erjg einhverju kaupskipi áður. ösló en í Reykjavílc. Fyrr
amiars einslconar alía og \ jjessu samhandi mætti má rota en dauðrota. En
omcga allra framkvæmda í skjóta því að, að orðtakiö sannleilcurinn er sá, að menn
sambandi við.fyrirgreiðslu og „lrændur. eru frændum hafa naumast ráð á því að
aðstoð' við landa, sem að verstir“ á alþs ekki við um reykja og getur það þó varla
garði ber hér í horg, konuun J samskipti íslands og Noregs talizt „lúxus“ á okkar tim-
þarna eilt kvöldið nú fyrir nú.
sfcemmstu. Móttökur hjón- . Mörg
anna voru mótaðar íslenzlcri
rausn og vinsemd, cins og
bezt má verða.
Þarna sátum við í góðu
yfirlæti fram eftir lcyöldi.
Aldrei hafði maður það á
tilfinningunni, að maður
væri staddur i framandi
landi, hér var partur af
Fróni, liluti af íslenzlcu and-
rúmslofti eins og það gerist
bezt.
um, eiida þótt það megi e.t.v.
og sterk öfl vinna telja óþarfa. En námsmenn í
að því, að aulca menningar- Osló verða að telja bíóferðir
leg og viðslciptaleg tengsl óhóf, og borða eina brúklega
Jæssara tveggja þjóða. Þar. máltíð á dag, en síðan lifa á
ber að' sjálísögðu að nefna
brauði og margaríni lieiina
félagsskap íslendinga og bjá sér. Það má vel vera,
Norðmanna, en þar er pró--j ;|ð heppilegt sé að venja
fessor Brögger formaður og ungt l’ólk á spartverskan
Friid ritstjóri yaraforinaðuy,; bfnaðarhátt, en ástæðulaust
en. háðir cru þeséír mehn j erþdð, fiimst mér að minnsta
kunnir að Islandsvináttu, sá : kosli.
síðarnefndi'var hlaðafulltrúi | En hvað sem þessu líður,
norslcu stjórnarinnar á Is- þá endurtelc eg það sem eg
Að sjálfsögðu fengum við’ Iandi um stríðsárin og er vel; sagði áðan,
hinn bezta beina og má : lcunnur heima, eins og marg-! mínar cigin
segja, að maður hafi gengið ir vita. |
undir manns hönd til þess, | Þá vinnur einnig félag Is- kómnar fyrir ósk eða tilmæli
að olckur liði sem hezt. Meira | lendinga i Osló að sama neins af hinu íslenzka náms-
segja var á boðstólum indæl-j marlci, en þar er Guðni l’ólki. Ef við flyttum inn
is hangikjöt (eg gleymdi I Bencdiktsspíi formaður og nolckrum hílum færra á ári,
raunar að spyrja, hvort það síðast en eklci sízt má gleyma gsetum við, búið’ betur að
væri hið „heimsfræga“ Hóls-; framlagi sendiráðs oklcar í efnilegu námsfóiki okkar
að þetta eru
hugleiðingar í
jjessu sambandi, elclci fram-
fjalla, en gott var það að
minnsta kosti).
Þarna voru, auk sendiherr-
ans, að sjálfsögðu frú Guð-
rún kona hans, Guðlaug
dóttir þeirra og Guðrún Har-
■' Im 5 8? te ' ’f’i Ú É.
þessum efnum.
Gísli Sveinsson sendihcrra
hefir unnið að því að upp
yrði al tur tekið sjóleiðis sam
crlendis, sem er ábyggilega
betri eign er til lengdar læt-
ur, en ónauðsynlegir Iiílar
(en þeimi eru mýmörg
band við Island, en óvíst er dæmi).
enn, hvei’su þeim málum
Th. Smith.
i