Vísir - 21.05.1949, Blaðsíða 5

Laugardagiim 21. maí 1949
V I S I R
■***“
M 1 NNINEARBRÐ,
Kolbeinn Högnason
/u jcdfcti
Hinn 14 þ.ni. andaðist að mætti margt segja, og væri
freistandi að taka upp mörg
sýnishoríi úr kvæðum iians,
en rúm l>laðsins leyfir það
því miður eigi. Kolheinn var
létt um að yrkja cf til vill
heimili sínu hér í bænum,1
Kolbcinn skáld Högnason,1
nærri sextugur að aldri, og
bar dauða hans brált að.
Kolbcinn var fæddur í Kolla-
firði á Kjalarnesi 25. júní
1S89. Forcldrav háns voru
Högni Finnsson frá Meðal-
fclli, og Katrín Kolbcins-
dóttir. — Föðurbræður
Ivolbcins voru j>cir Einar
Finnsson múrari, vel metinn
og kunnur borgari hér í
Reylcjavík, og séra Ólafur
Finnsson í Kálfholti. Sá, er
þcssar linur ritar, þekkti þá
bræður báða, og hafði á þeim
miklar mætur. Kolbeinn var
vel ættaður, og mætti nefna
fleiri merka frændur hans,
J>ó að ckki verði hér gert.
Kolbeinn tók við búj af
afa sínum, Kolbeini Eyjólfs- of Iétt, svo að taumlialdið a
syni, Kollafirði þegar liann skáldfáknum gat stundum
hafði aldur til, og bjó mestan
hluta ævi sinnar í Kollafirði
cða til 1943, er hann flutli til
ddfáknum gat
verið í lausara lagi. Þó kvaðj
ckki mikið að því, og hvergi
cr um að ræða hjá Kolbeini
sálarlaust flntrím eða orða-
froðu eina saman, cins og
stundum flýtur af vörum
leiðir þeirra skildu. Eignuð- þeirra, sem mikla hafa rhn-
ust þau 1 börn: Helgu, gifta j leiknina. Kolbeinn var að
Guðmundi Trvggvasyni, sem eðlisfari gcðríluir maður, og
nú licfir tekið við búsforráð-j kcmur það fram í kvæðum
um í Kollafirði, Unni, gift hans. Þó nmnu sumar vísur
Sigurði Ólasyni lögfræð-! hans og kviðlingar, er til á-
Reykjavíkur. Tvíkvæntur var
liann. Hét fyrri kona hans
Guðri'in J óhánnsdó t tir,
en
ingi, Ivolbein og Björn,
cru þeir báðir ókvæntir. —
Scinni kona Kolbeins er Mál-
og i deilna mega
-—j vera það, scm
samkennilegar
fremur
dla mætti
tvpiskar")
friðurJónsdóttir frá Bíldsfelli ádcilur, J>. c. ádeilur á ]>að,
mikilhæf kona og skörulcg og* scm miður lcr lijá hcilum
lifir hún mann sinn. Þaulhópum manna, fremur cn
eignuðust 2 börn: Gerði og persónuleg olnbogaskot til
— cn mcð orðinu „krafta-
skáld“ á eg þó ekki við þáð,
sem felst i hiniun gömlu
þjóðsögiun um „kraftaskáld-
in”, sem kváðu t. d. tófur
dauðar, cins og Hallgrímur.
Það, sem eg vildi sagt liafa,
er það, að í beztu kvæðum
Kolbeins er eitthvað, sem
minnir á heilbrigðan kjarn-
gróður íslcnzkrar moldar, cn
I að vísu stundum á eldinn,
! scm geysar undir, enda er
skáldið skapmikið og talar
ekki alltaf tæpitungu. - Og
hagmælska þess er mikil, en j
luin nýtur sín að sjáll’sögðu
bezt í lausavísunum, sem'
siunar cru með snilldar-!
brag.“ — -—
Hér cr vitnað í þessi um-
mæli vegna þess, að eg tel,
að með þeim sé andanum í
kveðskap Kolbeins rétl lýst.
Nú er |>essi kjarnyrti kvæða-
maður þagnaður, tæplcga
sumir mæla, að fullsnemma
sé lil hvílu gcngið — En
hann hefir lokið miklu og
merkilegu dagsverki, og það
er sannfæring mín, að þennaj
sjálfmenntaða bónda munij
lengi bera hátt á íslenzku
skáldaþingi. Eg hef í J>css-
ari grcin aðallega lýst hon-
I um, eins og hann kcmur mér
I fyrir sjónir scm skáld, vcgna
|>css að á J>ví sviði hafði cg af
i honum nokkur kynni, en
minni á öðrum sviðum. Samt
átti eg þcss kost að komast
við og við í snertingu við|
manninn, og það varð ekki lil j
j>css að skyggja fyrir mér á
skáldið. og er það mcira cnj
sagt verður um suma svni!
Braga. Mér linnst að hér sé
(mannskaði orðinn mikill, þój
að sleppt sé ölliun vcrðleik-
um skáldsins.
hann liafi farið of fljótt úr
starfi þessa lífs, — þótt eg
efist ekki um það, að hann
hafi vcrið tilbúinn til þess að
taka i hönd ferjumannsins,
þá er hann kom til þess að
flytja hann inn á lönd hins1
andlega heims.
Við Kolbeinn ungi i Kolla-
firði vorum vinir frá því
unglingar, hann í Kollafirði,
ég í Reykjavík. Við heim-
sóttum hvorn annan, og átt-
um mörg hugðarefni um lík-
amsrækt og Iífsstarfið. Hann
kunni margar sögur af fornu
íþróttahetjunum, scm námu
laml hcr.
Gáfur lians og málsnilld
gerði hann í minum augum
að þeim víkingi, sem sótzt
var cftir til samvcru i frí-
stundum. Enda var fjöldi
ungra manna úr nágrenni
hans, og lengra að, sem
komu að Kollafirði á ung-
dómsárum Kolbcins lil þess
að hafa ánægjulcgar sam-
veruslundir með honum. Þar
var oft glatt á hjalla, þar
svo ma segja um
sólu,
það, þegar Kolbeinn varð
fvrir því óliappi árið 1928,
að loridá undir bil og meið-
as mikið, er varð til þess að
hann varð að liættá við
starf sitt á sinu æslcuóðali,
fyrr cn liann liafði hugsað
sér.
En við, sem þekktum Kol-
bein bezt, fundum alltaf
sama eldinn brcnna innst í
sál hans, — sem var ástin til
ættjarðarinnar, — og þakk-
lætið fyrir það, að fá að
njóta þess friðar, sem hið
fjarlæga land hefir búið sou-
um sínum og dætrum.
Sæluna fann liann, því að
hann var alinn upp við
þakklæti til guðs og manna.
Arið lifðum á þeim tímum,
sem hinn þröngi stakkur var
sniðinn þjóð vorri, — ]>ess
vegna var hið sérkennilega i
sál hans svo meistaralega
mcillað, — og sannaði bezt
hans fágaða uppeldi.
j Oft hiltumst við cftir að
hann fluttist til Reykjavikur,
var sungið og leikið, íþróttir,°8 vanalcga barst tal okkar
iðkaðar af kappi, þvi að lík-j þjoðfélagsmálum - - og
amsrækt var ein af áhuga-. SÖhum þess .
málum Kolbeins unga i| En þrátt fyrir allt, var það
Kollafirði, enda bar liann af aht okkar, að sá bæri stærsta
mönnum að líkam- klutinn, scm kyrr hefði ver-
ið á þessu afskeklcta landi.
ungum
lcgu þrcki og atgjörvi.
Kolbcinn varð að taka við
stóru búi á unga aldri, og
gerði hann það með prýði.
Þá kom frani hagsýni hans
og þrck. Þar sá á, að hann
afrckaði einn oft mcira
tvcir mcnn á teig.
Ættjarðarást hans sann-
aðist bczl á starfi hans
sitt ættaróðal.
fjarri ófriði, þvi að ættjarð-
arástin væri svo stór reitur
í lífsakri hvers manns, sem
væri sannur íslendingur, —
og það var liægt að segja um
cn Kolbein llögnason frá Kolla-
. firði.
Kæri vinur. — Eg verð mi
vjg að sætta mig við þína
skyndiför — og cnginn veit
En oft dregiir skv fyriri
Framh. á 7. siðu.
Gunnar, bæði ung í heima-1 einstaklinga,
‘>.g
villir
húsum. Eftir að Kolbeinn ]>etta stundum um fyrir þe.im
fluttist til Reykjavíkur gerð-1
ist hann starfsmaður á skatt-
stofunni.
I Kollafirði undr Kolbeinn
vcl hag sínpm, og gerðist þar
gildur bóndi. Var um tíma
oddvili í sveit sinni, og hafði
forustu í félags- og mcnning-
armálum, eins og jafnan
verður, þegar um greinda
atkvæðamcnn er að ræða.
Hélt sér ]>ó lítt fram og var
hlédrægur að eðlisfari. En
jijóðkunnastur varð Kolbeinn
Ivrst og lrcmst lyrir skáld-jþað bczt. Hann á til undur-
skap sinn, scm er furðulega ‘ þýða tóna í hörpu sinni, en
mikill að vöxtum, og raunar cinnig djúpa og stcrka.
að gæðum líka, þegar tckið Þess vegna minnir hann
stundum á Jónas og Davíð,
Kolbeinn var viðræðugóður
og gamansamur, og af hon-
um stóð einhver hreinn og
hressandi blær, sem mér
fannst vcra hollt að láta leika
um sig. Veit eg, að margir
munu sakna þessa glaða al-
vörumanns, sem vissulcga
var enginn hvcrsdagsmaður
og hlaut að verða mörgum
! minriisstæðUr. —
Kolbcinn unni mjög Kolla-
firði. Og vegna þess, að liann
lifði þar og starfaði, orkti
. , þar með huga og- höndum,
a hann tremur kennda lioða- „ ...... ,.
, , . verður mein ljonn um natn
skald en vitskald. Mer fmnst , . ... .. ■
]>essa íagra bvlis undir Esj-
hann vera hvorttveggia og er . ,, r , ..... v n'
H | unm, en ella hefði að lik-
indum orðið, og það hvgg eg
líka að séu beztu verkalaun-
1 in, sem Kolbcinn hefði kosið
cr slík ádcilukvæði lcsa.
Halda þcir, að skáldið sé ó-
umburðarlyndara gagnvart
mcðbræðrum sínum, cn það
raúnverulcga er. En þó að
Kolbeinn vicri tilfinningarík-
ur maður, og kvæði hans
mörg bæru því vitni, var
hann og grcindur maður og
hugsandi, og fyrir þvi verður
vart á milli séð, hvort lclja
Hvað viltu vita?
cr lillit til erfiðra ævikjara
sem í engu voru frábrugðin
hlutskipti venjulcgra búand-
manua. Eöngu áður en
hann réðst í að gcfa út Ijóða-
bækur sínar, voru fcrskeytl-
ur hans sumar orðnar land-
flcygar, enda bráðsnjállar
r'“‘............
cn nokkrum sinnum á Stein-
j grím. Malthías cða jai’nvel
Einar Bcnediktsson. Nokkru
eftir að fyrstu Ijóðabækur
Kolbeius konni út, rilaði cg
nokkur orð uin kvæði hans í
blaðið „lsland“, 3. tölubl.
margar. Ljóðabækur
beins eru: „Kræklur ■,
bogabörn", „Hnoðnaglar“,
„Kurl“ og „Kröfs“. —
Nokkrar smásögur gaf lianu
cinnig út eftir sig, og nefndi
„Kynlegar kindur“.
Um skáldskap Kolbcins
Kol-j 1941. í þeirri grein komst cg
Oln- m. a. svo að orði: -------Ef
cg væri spurður að því, hvað
eg áliti að væri höfuðstyrkur
Kolbeins scm skálds, mundi
eg svara citthvað á
leið: Kolbeinn cr lvrst
ser.
Giretar Fells.
—
Dauðinn má svo með sanni
samlíkjast, þykir mér,
slyngum þeim sláttumanni,
er slær allt, livað fyrir er.
Grösin og jurtir grænar,
glóandi l)lómstrið frítt,
reyr, stör sem rósir vænar
reiknar liann jafnfánýtt.
II. P.
Þessi orð Passíusálma-
skáldsins komu mér i huga,
]>á cr ég frétti um lát vinar
míns Kolbeins Högnasonar,
l'remst íslenzkt kraftaskáld, (Kollafirði, því mér finnst að
Húsmóðir sþyr: Fyrir
nokkru hcfir ve.rið frá því
skýrt í blöðunum, að farið
væri að' skera hvalkjöt i
Hvalfirði, en hvernig sem
lcitað cr hér í kjötbúðiun,
fæst samt ekkert hvalkjöt. og
í fyrra fékkst það ekki fyrr
en áliðnu sumri. Þó er þetta
ekki aðeins ódýrasta kjötið
heldur þykir sumiim ]>að
cinnig bczta kjötið.
gctur flestum komið saman
um, að þetta sé ekki góð
ráðsmennska, a. rn. k. er það
svo frá sjónarmiði okkar
luimæðra. Getur Visi ekki
minni, en a. m. k. sunium
öðrum tegundum.
Þrifinn spyr: Eru ckki allir
jafnir fvi'ir lögunum i
Reykjavik livað fegrun og
þrifnað snerlir? N'íða á bak-
lóðnm við Ifverfisgötu cru
gamlir, óþrifalcgir timbur-
skúrar, sem rétt væri að
flvtja burlu. llafa cigendur
skúra einhver sér-
í ]>á átt að láta rottu-
Liklcga j)esSara
rétlindi
bæli standa óátaliu? Þessi
húsakvnni eru hreinar gróðr-
Jarstíur fyrir rottur. Eg hefi
sjálfur séð þarna gamlar,
uPPlýst hver á sökina á þessu slórai% háriausar ruUui.. Væri
olagi cða h\oit \ ið mcgum chh[ ré(l að eitra fvrir þær?
vænta l>css að úr ólaginu j Svar; það er crfiu að svara
\ ci ði bætt í nákegri f ramtíð ? ])essari Spurningn „Þrifins“.
Svar: Samkvæmt upplýs- Rétt er ])U. ef slíkir skúrar
ingum, scm blaðið helir atlað eru na]ægt híbýlum hans að
sér, helir hvalkjöf tengist í hæra ó]>rifnaðinn fyrir lieil-
allan vetur hjá S.l.h. og hata brigðisfiilllrúíi og tilkynna
kaupmenn avallt gcta keýpt, honuin um rottuganginn, ]>ví
]>að þar, lil ]>css siðan að hata þ.uy nuni öHunl verá heimill.
það á boðstólum. Kaupmenn
niuni samt ekki telja sig hafa
nægilegan hagnað af því að
selja það. Þcss má cnnfremur
geta að hvalkjöt er eins og
reyndar flestar kjöttegundirjiyrirskipa
undir verðlagseftirliti og þeirra
nnm hagnaður af því vera)
ef ckki skyll, er þcir verða
hans varir. Þótt skúrar séu
ljótir og óásjálegir geta samt
verið ástæður, er gera það að
vcrkum, að ckki er hægt að
brottflutning